Þjóðviljinn - 30.11.1967, Qupperneq 7

I
Fimmtudagur SO. nóvember 1967 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA J

■. •

t:;w

,
Þeir sem eiga sæti í
Russell-dómstólnum
Vladimir Dedijer
gagnrýna ríkisstjórnina og hef-
ur orðið aó sitja tvisvar í fang-
elsi íyrir það. Hann hefur einn-
ig stofnsett mörg blöð.
Lelio Bassio er háskólakenn-
ari í félagsfræði við háskólam
í Róm. Hann er lögfræðingur,
heimspekingur og stjórnmáila-
maður. Meðan fasistastjómin
var við völd starfaði hann við
ólögleg dagblöð. Hann sat í
fangaibúðum og varð einn af
forystumönnum ítölsku and-
spyrnuhreyfingarinnar. >á er
Eassio þekktur þingmaður og
hefur verið aðalritari ítalska
sósíalistaflokksins og er nú for-
maður flokksins sem klofnaði
frá honum PStPL.
Auk árbókanna hefur Ferða-
fólagið gefið út Islandskort, lét
teikna hið fyrsta árið 1943 og
prenta erlendis, en síðan hefur
félagið ætíð haft á boðstólum
ferða- og skólakiort af Islandi.
Frá 1962 hefur kortið verið
prentað hérlendis, í Lithoprenti.
Skipulegar ferðir á vegum
Ferðafélagsins hófust 1929, þá
var farin ein ferð með 31 þátt-
takanda, en síðasta sumar voru
eins og Einar Guðjohnsen skýrði
frá farnar 92 ferðir með 2374
þátttakendum. Skemmtifundir
hófust 1931 og hélt Guðmundur
Einarsson frá MSðdal erindi um
fjaligöngur á þeim fyrsta og
sýndi myndir. Kíú eru haldnir
alit að átta sktemmtifundir á
ári. Þá hefur félagið annazt
nokkur útvarpskvöld, gefið út
ieiðarlýsingar, sett upp sex
hringsjár og gróðursett . 85 þús-
und plöntur í Heiðmörk.
Sæluhús félagsins, 10 að tölu,
standa á eftirtöldum stöðum; á
Jökulhálsi á Snæfellsnesi, í
Kerlingarfjöllum, á Hveravöll-
um, í Þjófadölum, við Haga-
vatn, í Handtenannalaugurru í
Þórsmörk, í Nýjadal og í Veiði-
vötnum. Sagði forseti félagsins
að það hefði nú sótt um að tá
að byggja sæluhús í þjóðgarð-
inum i Skaftafelli í öræfum.
Félagatala F.l. er nú rúm
6000 að meötöldum meðlimum
deiilda sem starfa utan Reykja-
víkur.
Að iokum vék Sigurður að
siæmri umgengni um hálendiö
og nauðsyn þess að kenna
mönnum að umgangast það
sómasamlega, eins og segir í
upphafi þessarar greinar.
★
Á sviðamessunni var Hákon
Bjarnason skógræktarstjóri
gerður að heiðursursfélaga Fl
og honum afhent heiðursskjal.
Hákon er sá fimmti er hlotnast
þessi heiður af hálfu félagsins
og þakkaði forseti honum mik-
il og góð störf í þágu F.l.
Margir fleiri tóku til máls,
árnuöu félaginu heilla á fer-
tugsaCmælinu og minntust at-
vika úr starfi þess, m.a. Valdi-
mar ömólfsson, sem sagði frá
stuðningi þess og samstarfi við
Skíðaskólann í Hveradolum,
Sigurðuri Egilsson formaður fé-
lagsdeildar á Húsavík, Pétur
Ólafsson í ísafold, Óskar Bjart-
mars, Guðmundur Jóbannsson
frá Keflavík og Hallgrímur
Jónasson kennari, sem m.a.
kom fram með þá hugmynd,
hvort ekki væri timabæirt og
athugandi fyrir borgarstjóm R-
víkur að ráðast í að leggja
veg upp á Esju, svo allir gætu
á góðviðrisdögum brugðið sér
þangað og notið hins fagna og
mikla útsýnis yfir vfkur. voga
og sund og langt inn á landið
og telur Hallgrímur að ekki
gefi aðra betri útsýnisstaði við
Faxaflóa en Esjwna.
Russell-dómstóllinn situr nú
sem kunnugt sr að störfum í
Hróarskeldu í annað skipti
þrátt fyrir tilraunir margra að-
ila til að hindra störf hans.
Fyrst reyndi danska stjómin að
boma í veg fyrir réttarhaldið
með þvi að neita nokkrum
vitnanna um landvistarleyfi.
Þegar það rann upp fyrif
dönskum ráðamönnum að þetta
væri ef til vill pólitískt glappa-
skot var bíaðinu snúið við —
með háværri gagnrýni hægri-
imanna.
Síðan kom það í ljós að það
var mjög erfitt að útvega hús-
næði í Kaupmannahöfn: Enginn
sem bar virðingu fyrir sjálfum
sér gat verið þekktur fyrir að
hafa Russell-dómstólinn í hús-
inu.
Loks féllst stjórnin í Fjord-
villa í Hróanskeldu á að leigja
út húsið. En Fjordvilla er eign
verkalýðsfélaganna í bænum og
þar er veitingastofa og dans-
staður og sitt hvað til skemmt-
unar alla jafna.
Hingað koma síðan himr
þekktu meðlimir dómsins með
strætisvagni frá Kaupmanna-
höfn á:hverjum morgni. Hótel-
in í Hróarskcldu vildu nefni-
lcga ekki veita þeim húsaskjól,
þó að crlendum þlaðamönnum
sé hjartanlega velkomið að
cyða fé sínu þar.
Og öðru hvoru vcrður að
rýma F.jordvilla fyrir Bingo
sem haldið er fyrir verkakonur
eða dansleikjum æskulýðsins.
Og þarna situr dómurinn á sós-
íaldcmókratisku sviði og hilust-
ar á skýrslur og vitnisburði.
Róttarhöldin fara fram á
Jean-Paul Sartrc
Olaude Eatherley — flugmann-
inn seiú varpaði sprengjunni ó
Hiroshima. Anders yfirgaf
Þýzkaland sem pólitískur
flóttamaður 'árið 1933. Frá 1950
hefur hann verið búsettur íVín.
Hann hefijr verið virkur þátt-
takandi í mótmælaaðgerðum
gegn atómsprengjunni, en er
þekktastur sem heimspckingur
og sérfræóingur í Kafka.
Mehmet Ali Aybar er lög-
íræöidoktor frá Tyrklandi, fryi'-
ystumaður í vcrkamanna-
flokknum þar og þingmaður.
Ilann var áður prófessor í al-
þjóðarótti við háskólann í Ist-
anbul. Hann hefur mörgum
sinnum verið ákærður fyrir að
írönsku og ensku, og er þýtt af
einu máli á annað jafnharð-
an.
Nokkur vitnanna eru þurr og
málefnaleg, en önnur hrífast
með, hækka röddina og leggja
áherzlu á orð sín með handa-
hreyfingum.
Það eru margir heimsþekktir
menn sem sitja við dúkuð
borðin á sviðinu með hátalar-
ana íyrir framan sig.
Wolfgang Abcndroth, þýzkur
doktor í lögfræði, sem kennir
við háskólann' 'í Bern. Hann
hcíur m.a. setiö í fangaibúðum
nazista og á langan starfsferil
í lögfræði að baki í Vestur-
Þýzkalandi. Hann hefur skrifað
margar bækúr um vbrkalýðs-
hreyfinguna.
Gúnther Andcrs er m.a.
þekktur íyrir sögu sína um
Stærsta, sæluliús Ferðafélags íslands: Skagfjörðsskáli í Langadal í Þórsmörk, reistur 1954.
Benti Sigurður á sem dæmi
að það væri engu betri um-
gengni að fara á jeppa upp á
hvem veglausan hól eða fjall
og skilja eftir sig flakandi sár
í jarðveginum en að fara á
skítugum skóm upp í sófa í
Stofunni heima hjá sér. Það er
aídrei hægt að friða allt há-
lendið, sagði Sigurður, en það
þarf að kenna mönnum að
ganga um það eins og því
sæmir.
25. sviðamessa Ferðafélags
Isáands var haldin sl. sunnu-
dag í Skíðaskálanum í Hvera-
dölum. en daginn eftir, 27. nóv.
átti félagið fertugsafmæli og
var þess minnzt á messunni,
sem forseti félagsins stjórnaði.
Einar Guðjohnsen frám-
kvæmdastjóri félagsins rakti
starfsemi þðss þetta ár og sagði
m.a. að á Vegum þcss hefðu sl.
sumar verið famir 92 1-14 daga
ferðir með 2374 þátttakéndum.
Byggð voru tvö ný sæluhús,
annað við Veiðivötn og hitt á
Sprengisandi. Rúmar húsið við
Veiðivötn um 100 manns, en
húsið á Sprengisandi, sem
byggt var með styrk frá Vega-
gerð rfkisins og sfhent Akur-
eyrardeild félagsins til um-
sjónar, rúmar um 70 manns. Þá
lét félagið reisa náðhús á
nokkíum stöðum. Fertugustu
árbók Ferðafélagsins, sem út
kom á þesgu ári, skrifaði Hall-
Varla mun það ofmælt
að Ferðafélag Islands hafi
á 40 ára ferli sínum átt
stærstan þátt í að opna
augu landsmanna fyrir
fegurð og tign óbyggð-
anna og örva ferðalög
þangað, bæði með eigin
ferðiun og ekki sízt þeirri
aðstöðu og öryggi fyrir
ferðafólk er félagið hef-
ur skapað með sæluhús-
um sínum viðs vegar um
land.
En umgengni um ó-
byggðirnar er mjög ábóta-
vant og liætta á að okk-
ar berangurslega land
vcrði stórskcmmt sé ekki
farið um það með hóf-
semi, sagði Sigurður Jó-
hannsson vegamálastjóri,
forseti Ferðafélagsins er
hann minntist fertugsaf-
mælisins á 25. sviðamcssu
fclagsins, og bætti við,
að þap sem Ferðafélagið
hefði í raun og veru átt
þátt í að hlcypa ferða-
mannastrauminum í ó-
byggðirnar af stað, hefði
það nú sett sér það verk-
efni að kenna fólki að
umgangast landið eins og
því sæmir.
fírímur Jónasson kennari og
fjalilar hún um Sprengisand, en
næsta árbók verður um Vopna-
fjörð og er skrifuð af Halldóri
Stefánssyni ív. alþm. 1 henni
verður einnig kafli um Ilnappa-
dal scm Guðiaugúr Jónsson
skrifar.
Auk ferðalaga og fram-
kvæmda hefur yfólagið haldið
kvöldvökur eða skemmtifundi
og skýrði Lárus Ottesen for-
maður skemmtinefnar frá þvi
að þær hefðu verið mjög vel
sóttar þetta árið pem endra-
nær og bar fram þakkir til
þcirra sem þar hefðu hjálpað
tiil með myndasýningum og fyr-
irlestrum.
Sigurjón Jóhannsson forseti
F.l. rakti sögu Ferðafélagsins í
stórum dráttum, en 7. nóvem-
ber 1927 komu nokkrir éhuga-
menn um ferðalög saman á
fund og ákváðu að boða 1.il
stofnfundar ferðafélags. Voru
þarna m.a. mættir Björn Ölafs-
son, Jón Þorláksson, Geir Zo-
ega, Helgi frá Brennu, Valtýr
Stefánsson, Skúli Skúlason og
fleiri. Á stofnrundinn komu um
80 manns og 64 gerðust stofn-
félagar. Björn Ólafsson mælti
fyrir stofnuninni og skýrði út
tilgang og lög félagsins og var
eitt af markmiðunum kynning
og aukin ferðalög um óbyggð-
ir, en þá var lítið um ferðir
þangað, enda erfitt, enga gist-
ingu að fá og farartæki fá. Er
þetta markmið það sem fyrst
og fremst hefur komizt fil
framkvæmda, sagði Sigurður,
en annar aðaltilgangur , með
stofnun félagsins, ' kynning
landsins meðal erlendra ferða-
manna, hefur lent í öðrum
höndum.
Fyrsti forseti Feröafélags Is-
lands var Jón Þorláksson.
Fyrsta árbókin kom út þegar
1928 og var að meginefni um
Þjórsárdal auk almennra leið-
beininga til ferðamanna. Jón
Ófeigsson skrifaði um Þjórsár-
dalinn og var sú bók gefin út
í 1000 eintökum, en eins og áð-
ur segir var síðasta bókin um
Sprengisand og kom hún út í
7500 eintökum. Sagði Sigurður
að þessi útgáfustarfsemi hefði
orðið stór þáttur í starfsemi fé-
iagsins, miklu fleiri vildu
kaupa árbækur félagsins en
þeir sem eru félagar og hafa
margar þeirra verið endur-
prentaðar vegna eftirspumar,
enda eru árbækur F.l. bezta
og í mörgum tilfellum eina lýs-
ing Islands sem til er í dag.
Gat Sigurður þess að með
Vopnafjarðarlýsingunni, sem
kemur í næstu árbók, væri
hrignum um landið lokað. Bar
Sigurður fram þakkir til Pét-
urs Ólafssonar forstjóra Isa-
foldar, en árbækurnar hafa á-
vallt verið prentaðar þar.
FERDAFÉLAG ÍSLANDS 40 ÁRA
Brýnasta verkefnið nú að bæta umgengni fólks um óbyggðirnar
Simone de Beauvoir er heill-
andi persóna, þar sem hún &it-
ur í forsætinu. Hún er fædd í
París og stundaði nám við Sor-
bonne. Til ársins 1943 kenndi
hún heimspeki en síðan hefur
hún hclgað sig ritstörfum og
þátttöku í samtíimamálum. Bæði
í skáildverkum sínum og skrif-
um um menningarmál hefur
hún fengizt við hin mikilvæg-
ustu mál vorra tíma frá sjón-
armiði existensíalista. Madame
Simone hefur um árabil verið
náinn vinur Jean-Pauls Sartre.
Lazaro Cardenas hershöfðingi
frá Mexíkó er fyrrverandi for-
seti lands síns. Hann hefur
einnig gegnt mörgum ráðherra-
embættum og sem liðsforingi
hefur hann tekið þátt í mörg-
um byltingum í Mexíkó.
Lawrence Daly er brezkur
verkalýðsleiðtogi og stjórnmála-
maður. Hann byrjaði sem
námumaður en hófst til vegs í
verkal ýðshreyf i ngun ni.
Soiehi Sakata er japanskur
háskólakennari og vinnur rann-
sóknarstörf í eðlisfræði. Hann
hefur sérstaklega fengizt við
kjarneðlisfnæði og gert þar
merkilegar úppgötvanir. Landi
hans Kinju Morikawa er lög-
fræðingur og sósíalisti.
Bandaríski rithöfundurinn
James Baldwin er alþekktur.
Laurent Schwarts er prófess-
or í náttúrufræði við háskólann
í París.
Mahmud Ali Kasuri er hæsta-
réttarmálaflutningsmaður frá
Pakistan og sérfræðingur í
þjóðarrétti.
Júgóslavneski sagnfræðingur-
inn Vladimir Dedijer var yfir-
liðsforingi í skæruliðaher Titos,
hefur verið sendimaður hjá
SÞ m. meiru. Það vair hann sem
varði rétt Djilasar á tjáningar-
frelsi m.a.
Dave Dellinger er þekktur
bandariskur friðarsinni og
blaðamaður. Hann hefur gegnt
og gegnir mörgum trúnaðar-
störfum innan ýmissa friðar-
samtaka. Hann hefur oftar en
einu sinni setið í fangelsi fyrir
friðarbaráttu og hefur ferðazt
mikið, m.a. til Kúbu, Vietnam
og Kína.
Amado Hermandes er ljóð-
skáld, blaðamaður og verka-
lýðsleiðtogi frá Fillipseyjum,
formaður lýðræðislega verka-
mannaflokksins.
önnur hugþekk kona í for-
sætinu er Melba Hernandes frá
Kúbu. Hún lagði stund á lög-
fræði og heimspeki við háskól-
ann í Ilavana og tók bátt í á-
rásinni á Moncada-virkið árið
1953 með Fidel Castro ogmanni
sínum Jesus Montane m.fl. Hún
sat í fangelsi í sjö mánuði og
gekk síðan í lið með frelsis-
hreyfingunni.
Loks er svo Jean Paul Sartre
sem er forseti dómsins, þar
sem Bertrand Russell er ekki
viðstaddur. Það var hann sem
neitaði að taka við Nóbelsverð-
laununum árið 1964.
Starfsfólkið við réttarhöldin í
Fjordvilla ber greinilega rót-
tækt yfirbragð. Hér eru marg-
ir skeggjaðir, stúlkur á stuttum
pilsum og fjöldi manns á tré-
skóm af þessum 175 starfs-
mönnum sem túlka, fjölrita o.
s.frv.
(Úr Dagbladct í Osló)
James Baldwin