Þjóðviljinn - 04.01.1968, Qupperneq 3

Fimmtudagur 4. janúar 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3
Yfir 20 flugvélar
énýftar í Danang
Enn ein skyndiárás þjóðfrelsishersins á eina
mestu herstöð Bandaríkjanna í Suður-Vietnam
SAIGON 3/1 — Skæruliðar þjóðfrelsishersins í Suður-Vi-
etnam gerðu í morgun skyndiárás með flugskeytum á flug-
stöðina við Ðanang, .eina mikilvægustu herstöð Bandaríkj-
anna, og gereyðilögðu þeir eða löskuðu meira en tuttugu
flugvélar.
Slíkar árásir hafa hvað eftir
annað verið gerðar á flugstöðina
og kemur enginn lengur tölu
á allar þær flugvélar sem þar
hafa verið eyðilagðar á jörðu
niðri. Bandaríkjamenn hafa lagt
mikið kapp á að hrekja þjóð-
frelsisherinn úr stöðvum þeim
sem hann hefur í næsta nám-
unda við herstöðina, en allt
hefur komið fyrir ekki. Eftir
árásina í dag segjast Banda-
ríkjamenn hafa fundið þrjá skot-
palla fyrir eldflaugar aðeins átta
kílómetra frá flugstöðinni.
Skammt fyrir sunnan Danang,
sem er við ströndina í norður-
hluta Suður-Vietnams, gerðu
þjóðfrelsishermenn í dag áhlaup
á þorp við Hoian, sem er höf-
uðborg í fylkinu Quang Nam.
Bandaríska setuliðið var gersigr-
að. Enn sunnar segjast Banda-
ríkjamenn hafa ráðizt á annað
þorp sem er á valdi Þjóðfrelsis-
fylkingarinnar. 31 þorpsbúi lá
eftir í valnum, en ekkert mann-
tjón varð í bandaríska liðinu.
í Hanoi var tilkynnt að þrjár
bandarískar flugvélar hefðu ver-
ið skotnar niður yfir borginni
og hafi Bandaríkjamenn þá
misst 2.692 flugvélar yfir Norð-
ur-Vietnam. Bandaríkjamenn
segjast hafa skotið niður tvær
Mig-þotur Norður-Vietnama.
Frá gullforðabúri Bandaríkjanna í Fort Knox.
Frakkar um boðskap Johnsons:
Líðan Blaibergs hjartaþega
sögð „algerlega viðanandí
HÖFÐABORG 3/1 — Líðan suð-
urafríska tannlæknisins, Philips
Blaibergs, sem í gær var grætt
í hjarta úr nýlátaum manni, var
í dag sögð „algerlegá viðunandi".
Hann var þegar farinn að fá
næringu, þrúgusykursupplausn,
og hann rabbaði við læknana og
hjúkrunarkonurnar sem stöðugt
vaka yfir honum.
Sjálf hjartaígræðslan er sögð
hafa gengið mun betur en þég-
varar
vlð fasismanum
HELSINKI 3/1 — Kekkonen for-
seti varaði í kosningaræðu sem
hann flutti í kvöld í finnska
sjónvarpið við þeirri hættu sem
Evrópuþjóðum stafaði af fasism-
anum. Svo mætti virðast, sagði
hann, sem fasistísk alda gangi
nú yfir álfuna og nefndi hann í
því sambandi kosningasigra ný-
nazista í Vestur-Þýzkalandi og
valdarán herforingjanna í Grikk-
landi.
ar hjartað var grætt í Wash-
kansky fyrir mánuði og allt hef-
ur enn gengið eins og bezt verð-
ur á kosið, segja læknamir. Allt
er undir því komið hvort líkami
Blaibergs sættir sig við aðkomu-
vefinn og hvort tekst að vama
því að hann fái I sig sýkla.
Víða um heim hefur verið
vakin sérstök atihygli á þvi að
Suður-Afríku þar sem kyn-
þættirnir eru algerlega aðskild-
ir var J|jarta úr blökkumanni
grætt í Blaiberg. Frönsk nefnd
sem berst gegn apartheid sagði
í yfirlýsingu sem birt var í dag
að gera ætti alþ.ióðasamþvkkt
sem bannaði að líffærí úr fólki
sem svipt hefði verið mannrétt-
indum eða dæmt til dauða væru
notuð til ígræðslu í aðra.
■inann!
vísað úr Saigon
SAIGON 3/1 — Saigonstjómin
hefur neitað að framlengja vega-
bréfsáritun fréttamanns banda-
ríska vikuritsins „Newsweek" og
eiginkonu hans og eiga þau að
vera komin úr landi innan viku.
Fréttamaðurinn, Everett G. Mar-
tin, hefur verið nær tvö ár í
Vietnam. ,,Newsweek“ hefur hvað
eftir annað undanfarið birt grein-
ar þar sem Saigonstjómin og
her hennar sættu gagnrýni. Ein
þeirra sem var samanburður á
frammistöðu þjóðfrelsisher-
manna og hermanna Saigon-
stjómarinnar var kölluð „Ljónin
þeirra, hérarnir okkar“.
engm
lausn á vandanum
Efnahagur Bandaríkjanna verður aðeins bættur
með því að stríðinu í Vietnam Ijúki sem fyrst
PARÍS, WASHINGTON og LONDON 3/1 — Embættis-
menn frönsku stjórnarinnar sem í fyrstu létu í ljós ríkan
skilning á nauðsyn þeirra ráðstafana sem Johnson forseti
boðaði á nýársdag, hafa við nánari umhugsun komizt á
aðra skoðun og sama máli gegnir um franska fésýslumenn,
segir fréttaritari Reuters í París.
Fréttaritarinn, Gilbert Sedbon,
segir að þau viðhorf sem séu
ríkjandi í París eigi rót sína að
rékja til ótta við það að ráð-
stafanirnar muni bitaa h-arðar á
Frökkum og bandamönnum
þeirra í EBE heldur en Banda-
ríkjamönnum sjálfum.
Haft er eftir þessum mönnum
að þessar ráðstafanir muni eng-
in áhrif hafa hvorki á Víetnam-
stríðið né gullvandamálisð. Því
aðeins vefði hægt að koma efna-
hag Bandaríkjanna, sem 'skipti
svo miklu máli fyrir mikinn
hluta heimsins, á heilbrigðan
grundvöll að Víetnamstríðinu
verði lokið sem allra fyrst Og
tekinn upp nýr gullfótur.
Þá er bent á það í París að
ráðstafanirnar komi misjafnlega
Konungssinnar seg/ast hah
umkringt höfuðborg Jemens
JEDDAH, SAUDI-ARABlU 3/1
— Franska fréttastofan AFP seg-
ir að í útvarpstilkynningu frá
konungssinnum í Jemen hafi
verið fullyrt að hersveitir þeirra
Eftirlit sé ekki
msð kvikmyndum
fyrir fullorðna
KHÖFN 3/1 — Nefnd sem
danska dómsmálaráðuneytið skip-
aði til að athuga gildandi regl-
ur um kvikmyndaskoðun komst
að þeirri niðurstöðu að afnema
ætti allt eftirlit með kvikmynd-
um sem sýndar eru fullorðnum,
þótt slíkt eftirlit væri enn æski-
legt með myndum sem bömum
er ætlað að sjá.
hafi nú algerlega umkringt höf-
uðborgina Sanaa. Þær hafi í' dag
náð á sitt vald síðasta flugvell-
Ú Þant: Úr viðræðum myndi
verða, verði árásunum hætt
NEIW YORK 3/1 — Ú Þant,
framkvæmdastjórt Sameinuðu
þjóðanna, sagði í yfirlýsingu sem
birt var í dag að þam. rnnmæli
sem Nguym Duy Triruh, utanrík-
isráðherra Norður-VSetoam, við-
hafði fyrir skemmsto ®m horfur
á samningaviðræðum um frið í
Víetaam, hetðu styrkt sig í þgirri
trú að úr sltkum viðrccSun.
myndi gfita orðið, svo fremi sem
Bandaríkjamenn hætti loftárás-
wm sírKBn á Noröur-Víetnam.
Trtah. utanrikisráðherra hafði
sagt f ávarpi sem fiutt var í út-
varpið í Hanoi að viðræður
stjóma Bandarikjanna fig Noarð-
ur-Vfetaams myndu gefca orðið,
þegar Bandaríldn hefðu hætt
loftárásum á Norður-Víetnam.
Konungur Jemens, Al-Badr
inum sem lýðveldissinnar réðu
yfir við borgina pg séu þeim því
nú allar þjargir' þannaðar.
Sagt var að stórskotalið kon-
ungssinna héldi nú uppi stöðugri
skothríð á mörg hverfi borgar-
innar og séu bardagar hafnir á
götum hennar, en lýðveldisher-
menn leiti upp konungssinna Dg
skjóti þá niður formálalaust.
Fréttir svipaðar þessum hafa
áður borizt frá Jemen, en mjög
erfitt hefur reynzt að fá óyggj-
andi vitneskju um hvað þar hef-
ur verið að gerast. Flest þykir
þó benda til þess að konungs-
sinnum hafi orðið vel ágengt í
hemaðinum að undanfömu.
hart niður. Harðast muni þær
bitna á aðildarríkjum Efna-
hagsbandalagsins, en Bretland,
Kanada og einkum ríki róm-
önsku Ameríku muni njóta sér-
réttinda. (Fjárfesting bandariskra
fyrirtækja í löndum EBE verður
t.d. algerlega bönnuð, en hún
verður aðeins minnlcuðumþriðj-
ung í Bretlandi). Þá er það sagt
valda mönnum áhyggjum í Par-
ís að uppi em fyrirætlanir um
að bandaríska ríkisvaldið beiti
sér fyrir auknum útflutningi til
landanna í Vestur-Evrópu.
Pierre Mendes-France, fyrrv.
forsætisráðherra og einn helzti
leiðtogi P.S.U.-flokksins, sagði í
dag að de Gaulle bæri mikla á-
byrgð á því hvemig nú væri
komið. Hann hefði með skamm-
sýnu framferði sínu öðrum frern-
ur orðið til þess að grafa undan
sterlingspundinu þar til engin
önnur leið var fær en fella gengi
þess.
Sendimaður Johnsons forseta,
Katzenbach aðstoðamtanríkis-
ráðherra sem gerður var út til
að skýra ríkisstjómum landa
Vestur-Evrópu frá fyrirætlunum
Bandaríkjastjórnar, kemur til
Parísar á laugardag óg mun bá
ræða við Micháel Debré fjár-
málaráðherra.
Annar sendiboði Johnsons
Eugene Rostow, var í dag í#Jap-
an. Sato forsætisráðherra full-
vissaði hann um að japanska
stjómin myndi aðstoða við vöm
dollarans.
Fréttaritari AFP í London
sao-ði í dag að menn óttuðust að
mjög myndi þrengjast um á
lánamarkaðinum { Evrópu vegna
hinna bandarísku ráðstafana
Hætta sé á vaxtalh/ækkunum og
takmörkuðu framboði á fjár
magni sem muni í staðinn leita
til handarísks iðnaðar.
Gullfbrði Bandaríkjanna rým
aði að verðmæti á síðasta án
um 1175 miljónir dollara, og
varð rýrnunin að mestu leyt
eftir gengisféllingu pundsins 18
nóvember, eða um 925 miljóni
dollara. 28. desember var gul
fyrir 450 miljónir dollara flut
úr geymslunni í Fort Knox o
var það hlutur Bandarfkjanna a
því gulli sem boðið var fram
markaðnum í London til þess a
mæta ihinni miklu eftirspum eft
ir gengisfellinguna.
Verðið á gulli lækkaði veru
lega á Lundúnamarkaðnum
dag og er nú lægra en nokkru
sinni sfðan f apríl. Lítil sem
engin eftirspum var eftir gull
en þvf meiri eftir dollumm. Sil!
ur hækkaði hinsvegar í verði:
komst f hærra verð en nokkm
sinni fyrr.
Liðið er tæpt ár síðan John-
son forseti flutti Banda-
ríkjaþingi árlega skýrslu sína
um hag ríkisins. Þrátt fyrir
stríðið í Vietnam sá hann
ekkf margar hlikur á lofti;
hann lofaði þjóð sinni gulli
og grænum skógum á kom-
andi árum: „Við munum
halda okkar skjmsamlegu
stefnu í fjármálum og fjár-
veitingum sem mun tryggja
vöxt efnahags okkar án verð-
bólgu; við munum veita fé til
þarfa manna okkar í Vietnam
og til framfara þjóðar okkar
heimafyrir; auka svo um
munar hagnaðinn á vöm-
skiptareikningi okkar og
stefna að því að rýmka um
lánsfé og lækka vexti“. Grunn-
tónninn í þessari ræðu John-
boðaði á nýársdag eiga að
nokkru leyti að koma í stað-
inn fyrir þær.
En í þeim felst meira. „The
Times“ komst svo að orði
í gær að 1. janúar 1968 kynni
. að reynast jafnmikill merkis-
dagur í samskiptum Banda-
ríkjanna og Evrópu og 4.
júní 1947 þegar Marshall-á-
ætlunin var lögð fram. En sá
er munurinn, að fyrir tveim-
ur áratugum gátu Bandaríkin
ginið yfi.r efnahagslifi alls
auðvaldsheimsins, nú telj a
þau þann kost vænstan að
draga í land, takmarka fjár-
austur sinn og skuldasöfnun
og biðja þau Evrópuríki sem
aflögufær eru og enn hafa
ekki snúið við þeim baki að
Orsök og afleiðingar
sons eins og öðrum sem hann
flutti síðar á árinu var að
auður Bandaríkjanna væri
slíkur að þeim væri hægðar-
leikur að berjast á tvenn-
um vígstöðvum: gegn komm-
únismanum í Vietnam og
gegn fátæktinni og öfirum
þjóðfélagsmeinsemdum heima-
fyrir, jafnframt því sem þau .
myndu halda áfram að gegna
því ætlunarverki sínu að vera
forystusveit „hins frjálsa
heims“ Sá boðskapur sem
barst frá Bandaríkjaforseta
nú á nýársdag var allur ann-
ar. Á þessu tæpa ári hefur
kostnaður af þjóðarmorðinu í
Vietnam aukizt svo að hann
nemur nú hátt í hundrað
miljónir dollara á dag og það
hefur aftur í för með sér
mesta greiðsluhalla í sögu
•Bandaríkjanna; hann er tal-
inn hafa numið um 4.000 milj-
ónum dollara á síðasta ári.
Auðugasta þjóð heims er nú
orðin svo skuldum vafin, að
hún hefur ekki lengur ráð á
því að leyfa þegnum sínum
að skreppa í heimsókn til ná-
grannanna hinum megin við
pollinn, nema þeir eigi þang-
að „brýnt erindi“, eins og t.d.
til Vietnams.
Þegar gengi sterlingspunds-
ins var fellt í nóvember
sl. voru þau orð höfð eftir
Fowler. fjármálaráðh. Banda-
ríkjanna, að dollarinn væri
nú í fremstu víglínu, að það
vantraust sem grafið hafði
undan pundinu myndi nú
bitna á dollaranum, svo ná-
in tengsl eru milli þessara
tveggja forðagjaldmiðla. Það
voru orð að sönnu. f síðustu
viku nóvembermánaðar einni
olli vantraustið á dollaranum
því að 370 lestir af gu]li, að
verðmæti 415 miljónir dollara,
hurfu í hirzlur hamstrara og
megnið af því urðu Bandarík-
in að láta af hendi. Þeim
tókst með herkjum og að-
stoð annarra að verja dollar-
ann faUi a.m.k. um sinn, en
það var orðið deginum'ljósara
og ekki vefengt af neinum að
til lengdar myndi það ekki
hægt að öllu óbreyttu. Það
voru ekki horfur á því að
takast myndi að hefta verð-
bólguna í Bandaríkjunum
sem fyrst og fremst stafar
af þeirri ofþenslu sem er af-
leiðing Vietnamstriðsins. Verð-
bólga myndi hins vegar enn
auka greiðsluþallann og það
aftur magna vantraustið á
dollaranum. Mánuðum saman
hefur stjórn Johnsons reynt
að fá þingið til að sam-
þykkja tíu prósent aukningu
skatta í því skyni að draga
úr kaupgetunni og minnka
eitthvað þann ofsalega halla
sem fyrirsjáanlegur er á rík-
isreikningunum (25.000 milj-
ónir dollara). En þingið hef-
ur reynzt með öllu ófúst til
þess. Viðaukaskattsfrumvarp
stjórnarinnar hefur erin ekki
komizt' úr nefnd, þrátt fyrir
ýmsar tilslakanir af hennar
hálfu. Það eru kosningar á
þessu ári og þingmönnum
þykir ekki fýsilegt að sam-
þykkja skattahækkanir. Þau
bjargráð sem Johnson forseti
hlaupa undir bagga með sér.
Bandaríkin eru í varnarstöðu,
sagði „The Times“, þau neyð-
ast nú til að þrengja þann
athafnavettvang sinn sem þau
hafa stöðugt víkkað út af
fullkomnu trausti á framtíð-
ina. Það er enginn vafi á því,
segir hið brezka blað, að
Johnson hefur boðað meiri-
háttar undanhald. Boðskapur
hans hefur þegar haft þau
áhrif að staða dollarans hef-
ur styTkzt. Gullið hefur
lækkað allveruleaa í verði
síðustu daga og gengi dollar-
ans hækkað að sama skapi.
En ráðstafanimar — og þá
einkum takmörkun lánveit-
inga og hið algera bann við
fjárfestingu bandarískra fyr-
irtækja í meginlandsríkjum
V.-Evrópu — munu hafa
miklu víðtækari áhrif. Við
því er að búast — ef ráða
má af reynslunni — að þau
ríki sem harðast verða fyrir
barðinu á þessum ráðstöf-
unum geri sínar gagnráðstaf-
anir til að tryggja gengi gjald-
miðla sinna. Hin frjálsu við-
skipti milli auðvaldsríkj anna
eftir stríðið hafa ekki hvað
sízt byggzt á því trausti sem
menn báru til dollarans;
skuldasöfnun Bandaríkjanna
erlendis hefur verið undir-
staðan að verulegum hluta
þess gjaldeyrisforða sem stað-
ið hefur sfðan undir síauknum
milliríkjaviðskiptum. Nú þeg-
ar Bandaríkjamenn kippa að
sér hendinni, má búast við
að aðrir geri slíkt hið sama,
einkum þó þeir sem stóðu illa
að vígi fyrir. eins og Bretar.
Og þar sem sterlingspundið
er enn, þrátt fyrir öll áföll-
in, annar helzti forðagjald-
miðill heimsins, má á næstu
misserum búast við veruleg-
um samdrætti í heimsyerzlun-
inni. Sá samdráttur getur aft-
ur leitt til afturkipps og
stöðnunar í efnahagslífi ým-
issa auðvaldsríkja. Það þykir
líklegt að svo verði um
Frakkland og sennilegt að
nokkur bið verði á því að
vesturþýzkur efnahagur kom-
ist úr þeim öldudal iem hann
hefur verið í nú um nokkurt
skeið. Ljóst þykir að vextir
muni fara hækkandi í ríkjum
Vestur-Evrópu þegar hvort
tveggja gerist i senn, , að
þrengist um á bandarískum
lánamarkaði og bandarísk
dótturfyrirtæki í Vestur-Evr-
ópu hljóta nú að verða sér
úti um fjármagn þai*. Oe af
vaxtahækkun leiðir að öðru
jöfnu samdráttur í fjárfest-
ingu og þá stöðnun i atvinnu-
lífinu. Það er því engin furða
þótt boðskapur Johnsons hafi
fengið misjafnar undirtektir;
hann spáir ekki góðu um
gengi auðvaldsheimsins á
næstu misserum.
Allt þetta má rekja til
stríðsins í Vietnam. Fyrir
þjóðarmorðið þar virðist
Bandaríkjastjórn fús að fóma
þvf sem hún hefur löngum
talið skipta einna mestu máli;
póUtiskum áhrifum og efna-
hagslegum ítökum sínum í
auðvaldsríkjum Evrópu.
— ás.