Þjóðviljinn - 30.04.1968, Blaðsíða 4

^ SÍI>A — ÞJÓÐVTLJIÍNN — Þriðjudaiguir 30. apiffl 1968.
DIOÐVIIIINN L*“yn
■ i /■
mið porskanetabatanna
Otgeíandl: Sameinjngarílokkui alþýðu - Sósialistaflokkurlrm.
Ritstjórar: tvar H. Jónsson. (áb.), Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttarítstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgreiðsla. auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 línur). — Askriftarverð kr. 120.00 á tnánuði. —
Lausasöluverð krónur 7,00.
Verkkunnátta
Jónas Haralz, yfirráðherra viðreisnarstjómarinn-
ar, hélt rseðu yfir iðnrekendum fyrir helgi og
komst þar að næsta dapurlegum niðurstöðum um
árangur ráðherradóms síns. Hann kvað efnahags-
þróunina að undanfömu hafa beinzt inn á „braut-
ir sem ekki er varanlegur grundvöllur fyrir“,
menn hefðu einbeitt sér að síldargróða en jafn-
framt „vanrækt aðra þætti atvinnulífsins“. Kvaðst
Jónas nú binda helztu vonir sínar við það að ís-
lendingar gerðust forustuþjóð í verkkunnáttu og
gætu gert hana að útflutningsvöru líkt og Dani
eða Svisslendingar.
%
þessi ummæli um nauðsyn verkkunnáttu eru tví-
mælalaust rétt, en verkkunnátta íslendinga
hefur einmitt verið vanmetin sérstaklega af þeirri
ríkisstjóm sem Jónas hefur veitt aðalforustu. Á
undanfömum árum hefur naumast mátt vinna
nokkurt verk hér á landi án þess að til væru
kvaddir útlendingar, verkfræðingar og verktakar,
tæknifræðingar og alls kyns óskilgreindir sérfræð-
ingar. íslenzkir kunnáttumenn hafa hins vegar
ekki fengið verkefni við sitt hæfi, verkfræðingár
og fjölmargir sérfræðingar hafa flæmzt úr landi,
iðnmenntaðir menn hafa haft takmörkuð störf.
, Og þess verður ekki vart að nein breyting sé fyr-
irhuguð í verki, þrátt fyrir fögur orð Jónasar
Haralz. Nú er ríkisstjómin til að mynda að und-
irbúa áætlun um lagningu hraðbrauta og kveðst
ætla að taka til þess mikið erlent lánsfé. Hér á
landi eru verkfræðingar og aðrir sérfræðingar,
rannsóknarstofnanir og tækjakostur til að vinna
þessi undirbúningsstörf, en engu að síður hefur
ríkisstjórnin ákveðið að fela það verkefni dönsku
fyrirtæki, Kampsax. í umræðum á þingi fyrir
skömmu skýrði samgöngumálaráðherra þessa á-
kvörðun með því að fylgja yrði álitsgerð „viður-
kennds fyrirtækis“ ef Alþjóðabankinn ætti að
veita lán til framkvæmdanna, en íslenzkir verk-
fræðingar nytu ekki slíkrar viðurkenningar. Samt
er það staðreynd að Alþjóðabankinn hefur veitt fé
til framkvæmda sem aðeins voru undirbúnar af
íslenzkum verkfræðingum, þ.á.m. til ýmissa virkj-
unarframkvæmda, til Hitaveitu Reykjavíkur og
til Reykjanesbrautar. Skorti eitthvað á viðurkenn-
ingu nú væri ríkisstjóminni í lófa lagið að afla
hennar, ef hún hefði á því raunverulegan áhuga.
J Morgunblaðinu í fyrradag birtist viðtal við Svein
S. Einarsson verkfræðing um jarðgufuvirkjun
1 Námaskarði, og þar kemst Sveinn svo að orði: „Ef
íslendingar ætla að verða sjálfbjarga í tæknileg-
um efnum, eiga þeir að fara, að eins og t.d. grann-
þjóðir okkar á Norðurlöndum, að láta eigin verk-
fræðinga annast og bera ábyrgð á undirbúningi
framkvæmda og geta þeir þá, þegar á þarf að
halda, aflað sérfræðilegrar aðstoðar frá öðrum
löndum, eins og þurfa þykir. Með þessu flyzt
þekking og reynsla inn í landið og verður þar eft-
ir. En erlendir verkfræðingar, sem kallaðir eru um
stundar sakir, skilja oft lítið eftir sig.“ Þe'tta eru
augljós sannindi, en þau þarf að viðurkenna í
verki í stað þess að nota þau aðeins sem ræðu-
skxaut hjá iðnrekendum. — m.
Þaó er mjög aðkallandi nauð-
syn að mið þorskanetabátanna i
verði slædd og hreinsuð að af- —
lokinni vetrarvertíð nú á þessu msmnámmtt--------- , <
Um' þetba og flleiba viðvíkj-
andi oiklkair fisikveáðum vantar
löggjötf svipaða og aðrar fisk-
veiðiþjóðir við norðanvert Atl-
antsihaí búa við. Ncrðmenn
hatfa um lamigan aldur búið við
löggjötf þalr seim fisikimöniniuim er
uppálagt að slæða upp neta-
trossur se-m þedr hafa tapað, en
ef ekki tekst að finna þær, eða
ná þeim upp, þá verður að til-
kynna sMkit sitotfnuin sem þeitta
heyrir undilr, og eru þá strax
gerðar ráðstatfamár ' til að f jar-
laagja slíkar netatrossur af
botni þar seni þær hatfa tapazt.
Ströng viðurlög liggja við, sóu
þessi lög brotin. /
Lög og regluigerðálr þessu við-
víkjaindi eru sögð seitt atf mik-
i-lli nauðsyn, þar sem það er
sagt íullsannað að slí’kar neta-
trossur halda áílram að direpa
fisk sem siðan rotnar á mið-
unum, mörguim mánuðuim efltir
að netaitrossuínnar töpuðuist.
f>essu til viðbótar segja svo vis-
indamienin að efitir að net úr
greviiþræði, svo sem nælom eða
plasitetfnuim, er lagzt á botninn
og hætt að dtrepa fislk, etftár að
flotkúluir haíá bilað eða hanfcar
þeirra, þá valdi netiin saimit sem
áður skaða á miðurium, þar sem
fiskur fælist þau botnsvæðd þar
sem sllíkt liggur. Af þessum. á-
stæðum hatfa þau lönd sem
liggja að Norðursjó setit löggjöf
sem banna- fiskimönnum þeirra -
að kasta í sjóiniu úrskurði úr
netí, svo og köðlum eða öðra
sMku úr gerviþræði.
Norsk lög um þetta etfnd vöru
seitt álráð 1955. Þar er öMum
norskum skipum bannað að
kasta slíku í' sjóinn á hvaða
hatfsvæði sem þau era stödd.
Það er tekið fram í þessum lög-
um, að mdssi skip fyrir borð
met, netaúrskurð, kaðla eða
annað úr gerviþnæði, þá beri
Skipshöfninnd skylda til að gera
aillt sem í hennar valdi stendur
til þess að ná slifcu atftur um
borð í viðkomandd skip. Þungar
refsingar era við bnotum á þess-
um lögum.
Það er tekið fram að laiga-
ákvæðin séu sett í tvennum tíl-
gangi:
1 fyrsta Iagi til þess að fyrir-
byggja, að slík net eða netaúr-
skuirður geti lent í skipssfcrúfu
og valdið slysi, en fylri-r því eru
sagðar liggja sainnamir, að skip
hatfi farizt af þessum orsökum.
f ö’ðru lagi er því slegið föstu
að net eða netaMutar, svo og
kaðlar eða annað úr nælon eöa
plasteflnum sem setjist á botn-
inn valdi því að fiskur fælist
þau botnsvæði þar sem slikt
liggur. Er þetta því talin múril
skemmd á fiskimiðum. ,
Framhald á 7. síðu.
Færeyingar hafa ná bannáð
öll veiðarfæri í sinniland-
helgi nema handfæri og línu
„AWt virðist hníga að einu marki um það að hag kvæmt sé að hefja sneotnma söltun íslandssíldar i
ár...“
Komandi síldarvertíð
Margir eru farnir að spyrja:
Hvemig verður nú tilhögun
háttað á komandi síldarvertíð í
sumar? En hér er algjör þögn
um það mál. Ekkert svar.
Fiskifræðinigar sem eitthvað
hafa látið hatfa etftir sér uin
FISKIMÁL
effir* Jöhann
J. E. Kúld

göngu Islandssáldarinoar nú í
sulbar, svo sem Fimn Devold,
þeir telja ekki ósenmálegt að
síldiri muini halda sig á likum
slóðum og s.l. sumiar é Bjarn-
areyjanmiðum.. Verði svo, þá
vitum við fyrinfram, að veiðam-
air verða lamgsóttaf'og erfiðar,
.ekki sízt fyrir íslenzika stfldveiði-
flotann. Með þeitta í huga ætti
Sá söguliegi atburður gerðist
nú á vertíðinnd innan fiskveiði-
lögsögu Færeyja að árekstrar
urðu þar á miðunum á milli
línubáta annarsvegar og neta-
báta himsvegar. Austan til við
eyjamar era góð línumdð sem
mikið hatfa verið sótt af linu-
bátum frá Klakksvík. Nú á ver-
tíðinni var þama sérstaMega
mikill fistour og iinubátar svo
að segja þöktu svæðið. Bn þá
gerist það að hópur báta, seim
veáddu með þorskanetuim, lagði
leið sína é þessi mið, og bein-
lír.is lagðd netin otfán á límuma.
Þessu vildu Hnubátamienn ekki
umia og kærðu til yfirvalda eyj-
anna. Mál þetta kom svo til
kasta stj’ómarimnar og Lög-
þingsins og endir mólsdins varð
sá, að sett vora lög sem banna
öll veiðarfæri innan fæi-eyskr-
ar lögsögu önnur en handtfæri
og línu. Þorskanetabátar, ásamt
dragnóta- og togbátum, urðu að
fasra sig út fyirir landihelgina.
Við það situr.
öllum að vera ljósit, að þörf er.
á góðum undirbúningi eigi sílld-,
in undir þeim krinigumstæðum
sem voru á s.l, sumirá, að nýtast
betuir nú í sumar heldur en hún
nýttist í fyrra. Til þess er
reynislan að menn læri af hanmi.
Sú framtakissemi að hafa tiltæk
„tanikskip“ til sfldar#uitniniga í
fyrrasumair bjargaði óefað mik-
ilH bræðslusíld að landi, og svo
mun líka yerða í sumar til stór
gagns fyrir sfldarveiriksmiðjur
þær sem þess i.jóta.
Nú er aðkaliandi, að gerðar
verði láðstafamár svo að hægt
verði að nýta sifld í stórum stíl
til sölitunar í júlí og ágúsömán-
uði. Allir sem eitthvað þekkja
til sfldveiða og sa'ldarvertkumar
vita, að stfldin sem veiðist í á-
gústmánuði er að jafnaði bezta
söltuinarstfldin ár hvert. Við
höfum heddiur enga vissu fyrir
því nú, að sfldin í suimar komi
jafninálægt Austfjörðum næsta
haust, eims óg rtaiumin varð á s.l.
hausti. Því þairtf að gera ráð-
stafantfr til þess nú þegar, að
sild verði bæðd söltuð í stóram
stíl á hinum fjarlægu miðurn,
svo og, lika fllutt þaðan í stór-
um stíl til söltunanstöðva í
lamdi. Þetta ar hvorttveggja
hægit ef það er slkipuílagt og
undirbúið fyrirfram. En þetta
verður tæplega gert í svo stór-
um stfl sem þörf eir á, nerna
til komd félagslegt átak og opin- .
ber stuðniinigur við það. Ég sé
ekkd að við íslendingar imeigum
neánn tíma mdssa úr þessu, t,il
undirbú'nings þossu méli, ef nota
á þ: a tækifæri sam fyrir hendi
era undir þedm krimigumstæðum,
sem við verðum að reikna með,
að oiklkur bjóðist til hagnýting-
ar sildarinnar í sumar.
Norðmenn hafa nú þegar haf-,
ið undiilribúnding til þess að geta
hagnýtt Íslandssíldina í marg-
fait stæiri stfl til manneldis
heldur en þedr hafa gert um
áratugi. Nýlega héldu 35 norsk-
ir síldarsaltenduir fund í Þránd-
hedmi þar sem rætt var um
söltumarstöðvar fyrir Islandssíld
í Norðulr-Noregi í sumar. Hverj-
ar urðu samlþykktir þessa fumd-
ar vedt ég ekki, en hitt er tál-
ið víst í Noregi að stoflnað verði
til sflriarsöilitunar í No(rður-Nor-
egi nú í sumar og síldin ffliutt
þangað frá máðunuim við Bjam-
arey í júh' og ágústménuði.
Norðmenn eiga, nú 7 tmrjög stór
síldvedðisíkip búin fuiflkomnustu
kæligeymslum og gert elr ráð
fyrir að komiinn verði sltffcur
kælibúnaður í ffledrd skip fyrir
sfl dO rverttfðina. Þá er jafnfraimt
reiknað með að sfld verði sölt-
uð í stærrd sitfl en áður á mið-
unum um borð í norslkum síld-
veiðisikipum, eða sbipum sem
send verða á miðin til að saita
síld.
Eins og aliliir vita, blrést sbór-
sffldar- og vorsfldarvertíðdn í
Noregi sivo gersamlega nú í ár,
að slíkt hefur efcki gerzt síðan
árið 1889. Þó segja Norðmenn
að það haffi ekki verið vegma
þeiss að sfldin hafi ekki verið
til, því að hún hafi vecið sém
þykkiur veggur út af norsku
sfröndinni, en á svo mMu dýpi
að hún náðist eklki í srnurpu-
nætur. Þar við bættist svo, að
veður vora fram úr máta óhag-
stasð á sfldvedðitfmainum. Þrír
hæstu báitar í Noregi fenigu 7000
helttólitra af stórsfld hver. En
heildarstórsfldarafflimn varð að-
eins 275,000 helktólítlrar á móti
176,000 kefctólítrum árið 1889.
Þegar menn svo taka tíiflit til
veiðiitæfcninnar þá og nú, þá
sjámm við enmþá betur að stór-
síldarvertíðin hefur gersamlega
bragðizt í ár. Norðmenn hugga
sig við það, að þassi sfld sé
þó til og másfce geti þedr náð
henni í sumar á Bjaimareyjar-
. mdðum.
Það er fyrst og flremst af
þessum ástæðum sem að fram-
an eru raktar, að meiri hugur
er nú í Norðmönniuim um síld-
airsöltun í sumar heldur en ver-
ið heflur um lamgt árabil. -Súr-
sfldarverksmiðjuiínar á Kanm-
eyju og víðar í Suður-Noregi,
sem leggja niður fyrir innan-
landsmarkað, Svíþjóðarmarkað
og B petland smarkað fara nú að
verða hnáetfinislausar, sökum
þess að stórstfldin brást. Þá
verður komið hungur í saltsfld
í Svíþjóð lönigu áður en síldar-
söltun íslandssfldar getur hafizt
þó það yrði í júlímámuði. Þó
Norðursjávarsfld berist til Sví-
Framhald á 7. síðu.
j