Þjóðviljinn - 13.06.1968, Blaðsíða 7

w
Fimmftudaguí ÍS. jöm 1968 — ÞJÓDVTLJII'EN — ,SÍÐA ’J
EINAR MÁR
JÓNSSON
SKRIFAR FRÁ PARlS
Fimmtudaginn 9. mai mátti,
lesa það í öllum mbrgunblöð-
unnm að nú væru öll deilu-
mál yfirvalda og stúdenta í
París loksins leyst, þvi að
R.oche nektor hefðd ákveðið
opna Nanterre og Sorbonne
eftir hádegi þá um daginn.
Kennslan skyldi þó hefjast
smám saiman og undir strörngu
eftirliti.
En um tvö leytið, þegar ég
gekk fraim hjá Sprbonne-torg-
inu (sem er á milli Sorbonne
og Boul’ Mich’), var ekki annað
að sjá en háskól abygg.i n gi n
væri jafn lökuð og áður.
Nokkrum stórum lögreglubíl-
um var lagt þvert yfir torgið,
og fyrir framan þá stóð tvö-
föld röð C.R.S. manna með
byssur í hendi og bannaði að-
gamg. Fjöldi stúdenta var á
vappi í grendinni og velti þvi
fyrir sér hvað nú' myndi ger-
ast.
þunga. Hann átfi aldrei í nedn-
um vandrseðum með að fá
hljóð, þegar hann talaðd, og
varð það ekki sagt um marga
aðra, sem tóku þama til máls.
Efnið í ræðum Danielis rauða
var á þá leið, að nú skipti það
engu máli lengiur, hvenaer
rektor leyfði opnun Sorbonne.
Nemendur og kennarar væm
nú í verkfalli og þar færi því
hvort sem væri engin kennsla
fram fyrr en gengið hefði verið
að öllum kröfum slúdenta:
þeir sem ha'ndteknir hefðu
verið í sambaindi við róstum-
ar hefðu fengið uppgjöf saka,
og allt lögreglulið væri komið
burt úr Lat.ínúhveríinu, því að
enginn vildi víst þurfa að sýna
C.R.S. mönnum stúdentssfcír-
tedmi sitt til að fá að komiast
inn í Sorbonne. „Þessar kröfur
eru gru n dval'l aratriði -sem - við-
semjum-ekki-um!“ (Mikið
klapp). Daniel sagði að iofcum:
BYLTING
nSumir byrjuðu að brjóta upp götur, rífa niður auglýsargaspjöld og umferðarmerki, staura og annað tréverk . ).
HÁSKÓLANUM
Það var mjög hilýtt í veðri
þennan dag og himinndnn heið-
skír með hvítum og léttum
skýhnoðrum. Sífellit komu fleiri
og fleiri og innan skammis var
kominn allstór hópur stúdenta
að torginu og stóð þétt við
raðir C.R.S. mannanna. Fransk-
ur kunningi minn gpkk um og
horfði fullur hciftar á lögregl-
una. „Það er greinilegt að Sor-
bonne verður ekki, opnaður í
dag“, sagði hann. „Þeir viirð-
ast hreinilega sækjast eft.ir
slagsmálum, og ef þeir halda
svona áfram, þá fá þeir þau!“
Eftir nokkra stuind komu
„leiðtogarnir“ þrír, Jacques
Sauvageot, Alain Geismar og
Daniel COhn-Bendit, á vett-
vang og héldu á litlurn hátal-
ara. Hópurinn var nú orðinn
svo stór að hann náði lanigt
út á Boul‘ Midh'. Þeir sem
næstir stóðu leiðtogunum tóku
nú upp á því að setjast Pg
skoruðu á aðra aö fara að
dæmi sínu. Brátt sat þétt
breiða stúdenta yfir þveran
Boul‘ Mich‘ og lokaði götunni
gersamlega.
lÆiðtogamir þrír tólku til
máls og siðan fjölmargir stúd-
entar á eftir þeim, en sá, sem
oftast hafði orðið og stýrði
• þessum fundi, var þó Daniel
COhn-Bendlit. Ég halfði aldrei
séð „Detiiel rauða“ áður, þótt
hann væri athafnasamasitur
leiðtoganna. Þetta reyndist
vera þrekvaxinn strákur, í
meðallagi hár, rauðbirkinn og
með eldrauðan hárlubba. Hamm
var mikill rseðumnður, með
volduisan talanda og orðaði
hugsandr sínar alltaf skýrt og
einfaldlega. Þegar hann kom
að aðalatriðum málsins, gerði
hann oft nokkurt bil milli orða
til að gefa hve'rju þeirra meiri
„Ef Sorbonine verður opnaður
án þess að félagar okkar fáí
uppgjöf saka, munuim vtið fjöl-
menoa og taka hann á Dkkar
vald og siltja þar nótt og dag
þangað til við si.grum“. Þetta
var í fyrsta sinn, sem ég
híeyrði brydda á sMfcrd hiug-
mynd.
,AUt í einra var kallað í há-
tailanann: „Hér er kamimin
Aragon og Vill taka. til máls“.
Þeir Islcndingar, sem fylgjast
með menningarmiíluim Evrópu,
munu víst konnasit við IjOuíis
Aragon. Ilann er þekfct Ijóð-
skáld (oinn aif súrrealistuinum
gömlu), skáldsatgnahöfundur
mifcill og ritstjóri bókmen.nita-
tímaritsins Les lettres francais-
es, og hann á sæti í miðstjóm
kommúnistaflokfcsins franiska.
Aragon tók nú hátailarann og
lýsiti í örfáum orðurn yfir
stuðningi sínum við stúdemta.
„Ég stend með yfckur". En
naumost haifði góðskáldið lokið
máli sínu, þegar Daniel rauði
þreif hátalarann og spurði
hverju' hofði sætt óbróður sá,
sem þoir kommúnister hefðu
skrifað um stúdentahreyfimg-
una og sig pensónulega í byrj-
un, og hvers vcgfia þeir hefðu
allt í einu snúið viö blaðinu
nú. „Eða hvort vdll Aragon
ckki útvega okkur eina síðu í
L'Humanité til l>esis að við
getum skýrt málstað okkar og
leiðrétt þær rangfærslur, sem
þar hafa staðið “
Bið vafð á þvi að Aragon
svaraði þcssu, og hvaðanæfa
mátti licyra hmpaö „útókýr-
ingu, útskýringu".
„Vill ekki Araigon með sitit
gráa hár svara spuinndnigunini?“
saigði Daniél.
Að ldkum tók Aragon hátel-
arann aftur, en hann skaut sér
uedan þvi að svara spuminRti
Daniiels. Þess i stað endurtók
hann orð sín um samstöðu og
íagði að næsta. hefti af „Les
Iettrcs francaises" skyldi heflg-
að stúdentum. Síðan fór hann
að tala um M i eholet, ,,scm
fyrstur skoraði á stúdenta að
berjast á götum Parísar“ (árið
1848). Þegar Aragon gdkk í
burtu, heyrðist miuildrað hér
og þar í hópnum: „tækiiifæris-
sdnni!“
Margir tóku til málB, pg
voru flestiir sammála Daniel
rauða. Einn ræöumaðuilinn las
upp grein úr dagblaði og stóð
þar, að skoðanakönmun hofði
leitt í ljós, að fjórir Parísar-
búar af hverjum fimm slyddu^,
kröfur stúdenta. Þeir, sem
höfðu ráðið þvi, að kröfuiganga
kvöldsins áður var leyst upp,
voru eipnii'g gagnrýndir harð-
lega. „Þið hafiö látið yfirvöld-
in l<jika á ykkur!“
Stúdentum hafðí fjölgað
smáim saimaire frá því að fund-
uirinm hófst og voru nú um
2000. En lögneglulþjónunum
hafði líka fjölgað og stórir
lögreglubilar tefciið sér stóðu
allt í kringum stúdentabreið-
una. Ilópurinn var oröinn það
stór að eríitt var að'hafatáum-
hald á honum. Ymsir stóðu
upp og aðrir voru hálf skelfc-
aðir. „Sjáið þið ekfci, að lögg-
an er alltaf að þrengja að
okfcur?“ kallaði ung stúlka úr
hópnum. En Daniel reyndi að
hafa taum'hald á mönnum.
„Setjizt þið, setjizt þið, fé-
lagair", sagði ihann, „setjizt þið.
Fram þjáðir mienn í þúsund
löndum.......“
Einn lögregiubí'llinn ók burt.
„Gbft“, sagði Dandel, „ég
segi blaðamönnum, að lögregl-
an hafi hörfað undan Intter-
nationalnum“.
Boð komu frá lögreglu-
stjóra um að stúdentamir
skyldu rýma götuma, en þeir
virtu þau ©kki viðlits og sátu
í næsitum því fjóra klufcfcu-
tíma . á Boulevardiinum.
Hrafnaþing
Þefcta kvöld hélt annað
trotzkysfcafólaigið málfund mifc-
imn um mótmælaihreyfingar
stúdenita í Bvrópu. ÞossL fund-
ur var haldinn í stærsta fund-
arsail Latónu'hverHlisins, og hann
var opinn ölilum. Meðal frum-
mælenda voru fulltrúar frá
samtökum vinstri stúdenta í
ýmsum öðrum Evrópulönduim.
Lönigu áður en fundurinn
hóffet> voru fllest seeti þegar
setin.. ByMimigansöngvar igiumdu
í hátölurum, rauðir fáinar og
stórar myndir af Lenin, Mal-
colm X. Che Guewana & Ct>.
prýddu veggi, en forspraikikar
trotslicystaféL gengu um með
rauða borða um handleggi og
dreifðu áróðursmiðum eða
seldu blöð.
Stjóm félagsins og frum-
mælendur tóku sér síðan sœti
við háborð á sviði fumdarsal-
arins og þá hófust uimræðurn-
ar. Fyrst flutttu hindir erlendu
fuilltrúar ávörp og sögðu frá
þeirri reynslu, sem fengizt
heifði af mótmælaiaðgorðum í
heimalöndum sn’num (m. a.
sagði ítaiTskur fuiltrúi að mifcil
tengsl hefðu skapazt milli bar-
áttumanna stúdente og venka-
manna — í tugthúsinu). Tveir
fulltrúar úr etjóm þýzka
flokfcsins S.D.S., sem boðnir
voru, komu ekfci á fundinn.
Þeir höfðu ekfcli fengið land-
vist í FrafcMandi og voru
sendir aftur til föðuiiiúsanna
með fyrstu flugivél.
Eftir þessi ávörp hófust hin-
ar naunverailogu umræður og
þá fcom fljótt í ljós, að þessi
fundur átti ekki að vena hale-
lújaisamkumda sértrúarflokfcs,
heldur frjáls fundup, þar sem
ræða skyldi athafnir og ræða
þær alvanlega. Daniel Cdhn-
Bendit, sem var alls ekki í fé-
lagi því, sem hélt fundinn,
tók tii máls og saigði fram
leik.regliuirmaii\
Hann byrjaði á þvi að þakka
Irotzkystuinium fyrir að hafa
tekið merfcii sín og fána úr
SEilmum, áður en fundurdnn
hófst, það væri táfcnrænt fyrir
þann anda, sem þama ærtibi að
ríkja. Hann sagðdist siðan vera
á móti allri sýndai'eáningu,
bezt væri að stjómmálafélög
Vinstri manna væra mörg, þvi
að fj.öldi þeirra svairaða greini-
lega til ólíkra viðhorfa, en bau
aettu samt að standa saman í
athöfnum. Umræður milli fylg-
ismanna þessana ólíku steifna
væru alltaf mjög frjóair, og
með umrasðum og samstarfi
leiðréttu hin ýmsu félög
stefnuskrár sínar, sem væru
síður en svo fuliikominar fyrir-
fram. Það væri bráðnauðsyn-
logt að losma við allar leifar
af stalínismanum. Bn til bess
að nokfcrar samræður gætu
faniö fraim, sagði Daniel að
menn þyrífcu að halda refflur
hins beina lýðræðis: hver mað-
ur hefði rétt til þess að segja
skoðanir sínar og alilir ættu að
hluste á þær þogjandi. Ef ein-
hver áliti, að þessar skoðanir
væru rangar, ætti hann að
segja það á eftir, en ekki að
grípa fram í. Síðan ætti fund-
urinn aö taka afstöðu til h.inna
sfciptu skoðana. Að lökum bað
Daniel fylgismenn hinna ólíku
stefna, sem nú tækju ti'l máls,
að gefa gaum a(ð orðavali sínu,
Og reyna að tala þnð mál, sem
allir skildu.
Um leið og Dan'iel lauk máli
sínu, stökk ungur maður að
hljóðnemanum og sagði: „Ef
stjórnmálafélögin þurfa endi'-
lega að deila, getai , þau þá
ekiki heldur deilt um atihafnir
cxí fceniningar?“, oig viðstaddir
i!um 3000 að tölu samfcvæmt
I^e Monde) tóku þessu með
miklum fagnaðarlátum.
Þessi andi var alveg nýr
meðal vinstri nianna í Parisar-
háskóla, sem hingað fcrl hafa
ekfci vandað hverjir öðrum
kveðjurnar, og mun hann vera
verk 22. marz hreyfingarinnar í
Namterre. En m,ikill hitá. var
þó síðan í umræðunum og
gekk áheyrendunum ekki alltaf
sem bezt að hailda „reglur hins
beina lýðræðis". Að frönskum
sið létu þeir skoðanir sínar ó-
spart í Ijós *neð því að klappa.
baula eða grípa fram í, en þeg-
ar hávaðinn gekk úr hófi fram,
greip Daniel rauðf hijóðnem-
aon og æpti: „leyfið félaganum
að tala og geymið skoðanir
yfckar þangr.ð til á eftir“.
Flestum ræðumönnum tókist
því með góðu eða illu að segja
skoðanir sínar.
Frá þessu var þó ein mCkil
undantekning: félagi einn úr
kommúnistaflokknuim, s«m leit-
aðist við að verja stefnu flokfcs
síns, var snarlega klappaður
niður. Maður þesisi var héldur
klaufalegur ræðumaður, en það
skýrði þó alls efcfci þær við-
tökur sem hann fékk. En það
kom fljótt í ljós í umræðun-
um, hvers vegna menn höfðu
öbeit á kommúnistaflokfcnum.
Flestir þessana „byltingar-
manna" virtust nefnilega vera
mjög andsnúnir öllu föstu
skipulagi á mótmælahreyfing-
urn olns og þeirra eigin, og
,töldu að ofskipulag myndi einr
ungis eyðilegsja hinn friálsa
anda hennar, útrýma kráftin-
um og hrifningunni og himj
bðlna lýðræði, og leiða að lok-
um til þess að hún stirðnaðd
algerlega, og m.issti sinn bylt-
ingarfcraft. Einnig óttuðust
þeir það mjög »ð einhver gró-
in stjórnmálasamtöfc myndu
reyna að ná valdi yfir hreyf-
ingunni og beita henni í sína
þágu. Komimúnistaflokkurinn
var talinn gott. dæmi úm bylt-
ingarfiokk, sem hefði stein-
runnið og að lofcum fallið inn
í það þjöðtfélagsfcerfi, sem
hann vildi eyðileggja, vegna
ofsfcipulcJgs síns (og .Ætelín-
isma“), og mdfci'l hætta var
talin á þvi að hann myndi
Fnamhald á 9. síðu.