Þjóðviljinn - 08.10.1968, Page 7

Þriðjudagur 8. okt<5berr 1968 — ÞJÓÐVILJTNN — StöA J
Skúli Guðjónsson á Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána
Heilagur andi er ekki all-
ur þar sem hann er séður
Fjárhagur útvarpsins ætti að
standa med miklum blóma í ár
og rekstrargrundvöllur þess að
vera mjög traustur. Að minnsta
kosti fjórar stórvertíðir hafa
fallið bví í skaiut, bað sem af
er árinu. Verkföllin síðastliðinn
vetur, þegar blöðin komu ekki
út, var sú fyrsta. önnur ver-
tíðin var H-dagurinn og það
auglýsingaflóð er honumfyigdi.
Sú þriðja verbíðin voru for-
setakosningarnar, • og vorzlun-
armannahelgin hin fjóröa. Svo
er jólavertíðin oftir og kannski
koma einhverjar óvæntar ver-
tíðir. Smáhrotur tekur ekki að
nefna, eins og t. d. auglýsingiar
um setningu skóla, auglýsi ngar
um vörur á gamla verðinu eftir
að innflutningsgjaldið gekk í
gildi eða auglýsingar um nauð-
unigaruppboð, sem þó haifaver-
ið óvenjutíðar á þessu sumri.
Djúpið milli
kynslóðanna
Sumiarþættir dagskrá.rinnar
hafa að þessu sinni veriðsvona
upp og ofan, likt og undan-
farin sumur, og tasploga í með-
allagi. Þeir Svorrir Ilóimarsson
og Böðvar Guðmundsson byrj-
uðu nýtt líf, eða Hratvíkur-
þætti. En það komst aldrei
verulegt líf i hið nýja líf og
svo lognaðist það út af fyrir-
varalaust, án þess að kveðja,
svo mann grunar jalfnvel, að
þeir hafi brotið eitthvað af sér,
því að bað hefur komið fyrir
Kvenstúdenta-
félagið veitir
námsstyrki
Kvenstúdentafél. lsl. hefur ný-
lega veitt 5 styrki að upphæð
samtals 60 þús. kr. Styrkirnir
voru að þessu sinni veittir kven-
stúdentum til náms við erlondár
menntastofnanir.
Styrki hlutu:
15 bús. kr.: Álfrún Gunnars-
dóttir, en hún er að vinna að
doktorsritgerð í Sviss, og Lára
Ólafsdóttir til tannlæknanáms í
Skotlandi.
10 bús. kr.: Sigríður Ella Magn-
úsdóttir til söngnáms í Vínarborg,
Stefanía Salomonsdóttir til náms
í lyfjafræði í Danmorku og Þóra
Ragnheiður Ásgeirsdóttir til
verkfræðináms í Daramörku.
Auk bess veitti félagið 10 bús.
kr. styrk til kvenstúdcnts við nám
í Háskóla íslatfds í tilefni af 40
ára afmæli félagsins, sem er á
þessu ári. Þann styrk hlaut Anna
Inger Eydal, sem stundar nám í
læknisfræði við Háskóla íslands.
fFrá Kvenstúdentalfélagi Isl)
Embættisveit-
ingar
, Hinn 3. þ.m. skipaði torseli
Islands, samjkvæmt tillögu dóms-
málaráðthein'a, Andrés Vaildimars-
son, fulltrúa lögreglustjóra í em-
bætti sýsluimanns í Strandasýslu.
Ennfrémur Ásberg Sigurðsson
sýslumann í borga nfógetaombæt t i
í Reykjavik frá 15. nóvcmiber nk.
Þá var Matthíasi Inigibergssyni.
lyfsala, veitt lyfsöluleyfi íKópa-
vogskaupstað frá 1. janúar 1969.
Dóms- og kirkjumállaráðuneytið,
4. október 1963.
áður, að þættir í dagskránni
hafa andazt með sviplegium
hætti og verið grafnir í kyrr-
þey.
Þó getur verið, að beir hafi
kvatt og þakkað fyrir sig, án
þess ég yrði þess var.
Þáttur Horneygla og Spuna-
hljóð em enn, þegar þetta er
ritað, á dagskránrii. Spuna-
hljóð er alveg nýtt orð fyrir
mér. En það á líklega við, þeg-
ar rætt er um hljóð það er
spunavélar gefa frá sér. Hins-
vegar kannast ég við roklkhljóð
Jrá gamalli tíð. En á þessari
vélaöld iiöftir það ekki þótt
hlýða, að gefa útvarpsþætti svo
fomfálegit heiti og rokklhljóð.
Mér skilst, að þessir þættir
hafi verið ætTaðir ungu fólki
og henta því vonandi vel. En
hinsvegar liggur það í hlutar-
ins eðli, aö ég get ekkort um
þá sagt. Þeir eni mér aðeins
. ein sönnunin enn fyrir bví, hví-
líkt ratindjúp er staðfest milli
‘kynslóðanna. Þær tala í raun
og vem tvö ólík tungumál og
geta þar af leiðandi ekki skil-
ið hvorar aðra. Hins vegar má
af ýmsu ráða. og þair ð meðal
fyrmefndum útvarpsþáttum, að
hin ‘ unga kvmslóð gerist nú
ærið óþolinmóð eftir því aðhin
eldri víiki úr sínum sessi. Vér
vituim ei, hvers biðja ber, mætti
etf til vill hér um segja ogiámi
hinna ungu kernuir fynr en þá
varir.
Fulltrúar eldri kynslóðorinn-
ar fengu að veljá sér lag f
annan hinna fyrmefndu þátita,
^ og var það þakkarverð tillits-
semi við okkiwr hina eldri.
Hefði ég átt kost á slfku
vali, myndi ég hafa kosið að
doktor Símon Jóhannes Agústs-
son raulaði Áradalsóð,
„Ég viidi að ég værl sauðurinn
í hiíðum.
Þá skyldi ég renna í Áradal,
forða liríðum, forða mér við
hriðum“.
M.eð sérstöku þaiddæti minn-
ist ég upplestrar Ævans Kvar-
ans á söguljóðum, er verið hef-
ur nokkuð fastur liður á sum-
arvökum útvarpsins.
Það rifjaðist nelfnilega upp
fyrir mér, þegar ég hlýddi þess-
um lestrum, aðundantekninrar-
laust lærði ég öll þau ljóðutan-
bókar á mínum uwslingsárum.
er Ævar hefur flutt á þessu
sumri, og taJsvert fleiri þó. En
allt var þetta fyrir löngu
gleymt. 6g lærði þau á síð-
kvöldum, meðan ég sló vef
móður minnar og lét bókina
liggja á voðinni, meðan ég óf
og íias. Og ég rifjaði þau upp
fyrir mér á daginn, meðan ég
stóð yiflr fé föður míns.
En maður á ekki að horfa
til baka, saigði einn vitringur-
irm í útvarpinu á dögunum.
helduir fram. Ætli þnö sé ekki
gamailt og þó alltaf jaifn nýtt
lögmál, að meðan maður er
ungur og væntir einhvers af
lífinu, horfir maður fram. en
þegar maður eldist. levfir maður
sér þann munað að líta til baka
og bera saman við bað sem er.
ungum samferðamönnum sfntim
tiT anigurs og hrellingar.
Farið á kommún-
istaveiðar/
Atburðirnir í Tékkóslóvakíu
hafa að vonum tekið mikið
rúm f frétbum útvarpsins, og
auik bess hatfa beir verið rædd-
ir í fnéttaaukum og í viðtals-
báttum æ ofan f æ.
Nú virðist aö vísu svo. ■ að
afllir virðast á einu máli um
að fordæma aðfarir Rússanna.
Félagasamtök og einstaklingar
virðast hafa verið í nakkurskon-
ar keppni um bað, hver gæti
notað sterkust orð. Ég hefði
verið til með að skrifa undir
flestar beirra yfirlýsinga, er
útvarpið hefur birt af bessu
tagi. En bó finnst mér að mér
upp nýtt huigmyndafræðilegt
fyrirbæri, sem þeir nefna sið-
ferðilega samábyrgð og virð-
ist vera eitthvað í ætt við
kennin.gu kinkjunnar um enföa-
syndina. Allir þeir, som vilja
þjóðféTagsumbætur eftir ein-
hverjum öðnum leiðum en hinni
bláþráðóttu mælisnúru íhalds-
ins, sem það kallar hið frjálsa
iiiii!
Atburðirnir í Tékkóslóvakíu hafa að vonum skipað mikið rúm í
fréttatímum útvarpsins undanfarnar vikur.
hefði verið ljúfast að skriifa
undir yfirlýsingu ríkisstjór.-nar-
innar. Hún var ákveðin, en þó
hófsamlega orðuð og' umbúða-
laus.
Nú hefði mátt ætla, þegar
svo er ástatt um þjóðina, sem
að framan greinir, að ekki 'hefði
borið ríka nauðsyn til að stofna
til illvígra innanlandisdeilna um
mál, sem allir eru nokkum
vegin sammála um. önnur hef-
ur þó orðið raunin á.
Sá háttur hefur verið uppi
hafður á. iandi hér í hvert
skipti sem Rússar hafa hlaup-
ið út undan sér og gert eitt-
hvað, sem þeir hefðu mátt láta
ógert, eða látið éitlihvað óigert,
sem þeír hefðu mátt gera, hef-
ur ákveðinn hópur innlendra
manna, og þá venjulega undir
forystu Morgunblaðsins, farið
á kommúnistaveiðar. Þetta þyk-
ir ákaflega fínt og er íþrótt
þessi mjög vinsæl hjá ýmsu
heldra fólki og betri boirgur-
um, svona líkt og rjúpnaveiðar
og önnur áþekk sportmennska.
Sá tími er að vísu löngu lið-
inn, að veiðimennimir leyndust
f liúsasundum og réðust að fóun-
arlömbum sínum, þegar þau
gengu um stræti með hendur
í vösum í þungium þönkum t>g
reyndu að brjóta tiT mergjar
kenningar þeirra Marx og Len-
íns, stundum á leið af seTlu-
fundi þar sem ritningamar
höfðu verið rannsaikaðar af
mikilli kostgæfni.
Nú leggja þeir upp í veiði-
ferðir sínar búni.r andans vopn-
um og er það sannarlega mikil
framför frá því er var, meðan
hnefarnir vora notaðir aðvopni.
I umræöuþætti útvan-psin?
hafa verið kvaddir, svo sem
eins og til pðlitískrar yfir-
heyrslu, ýmsir Alþýðubanda-
lagsmenn, og rannsóknardóm-
aramir haifa svo verið han'ð-
snúnir fhaldspiltair, eða kratar.
Það hefur kömiö greinilega
fram í þáttum þesisum, að af-
dráttarlaus fordæming á tfnam-
ferði Rússa stoðar ekki baun
til pólitískrar ScáluhjáTpar. For-
dæmingin er bara yfirdreps-
skapur og Jvekkjabragð. Rann-
sóknardómararnir hafa fundið
framtojc einsteWingsins, eru
siðferðilega samábyi’gir um all-
ar athafnir Rússa. I>essivegna er
það gagnslaust að afneita at-
höfnum Rússanna, það verður
einnig að afneita kerfinu.
Sennilega skrifa bessir menn
Kerfið með stórum staf. Kerfið
samkv. þeiri'i skiigreiningu hlýt-
ur því einnig að ná til flpómna og
hrekklausra sósíaldemókrata,
jafnvel þótt þeir í einfeldni
hjartans og í ákaifa baráttunnar
taki undir hrópið um hina sið-
ferðilegu samábyrgð.
Gegnurn allar þessar umræð-
ur hefuir glytt í það, hjá hin-
um sjálfskipuðu útvörðum frels-
isins, að þáð skiptir þá í raun-
inni miklu minna máli, sá ó-
réttur, er hin tékkósTóvasika þjóð
hefur orðið að þola en hitt,
hvort einhverjir vesælir stjóm-
málaflokkar hér úti á Islandi
kynnu að geta haift einihvern
pólitískan ávinning ,aif þeim
ömurlegu örlögum er fyrmofnd
bjóð hefur orðið fyirir.
Sannast hér, það sem kvcðið
var:
„Það skiptir mestu rnáli,'
að maður græði á því‘‘.
Rödd fólksins
og Hannibal
En svo Rerist það einn póð-
an veðurdag, að orðræðumar
um örlög Tékka og erfðasynd-*
ina era teknar út af daigskrá
og annað tekið þar inn.
Þetta byrjaði vestur á ísa-
firði, með því að ellefu Bol-
víkingar, einn Isfirðingur og
einn einhvemstaðar vestan aif
fjörðum, löbbuðu út aif kjör-
dæmisráðsfundi ATþýðubanda-
lagsins eftir að hafa gefið út
snarboraléga yfirlýsingu um að
beir viTdu ekki vera í khikutn
félagsskap lengur. Þá fór allt
af stað, og mennimir þrettán
urðu í einni svitxm nokkurs-
konar miðdepill alheimsins.
Fróttin kom í útvarpinu, ag
ekki nóg með það. Menn vora
kallaðir til yfirheyrslu oglbeðn-
ir um að gefa ytfirlýsingar um
álit sitt á útgöngu hinna
hraustu og snúðhörðu Bolvik-
inga.
Einn alf þeim, sem kallaður
var til yfirheyrslu, yar Hanni-
bal Valdimarsson, og ekki að
ófyrirsynju, þvi að svo sem
kunnugt or hefur hann æft sína
menn í þeirri íþrótt að labba
út af fundum.
. Ekki vildi Hannibál þó með-
ganga, að hafa stjórnað út-
göngu þeirra Bolvikinoa og
mannanna tveggja, er þeim
fýlgdu. En hann lét út úr sér
mjög eftirminniTeg orð: „Ég
hefi alltaif hlustoð á rödd fólks-
ins, og hagað mér samkvæmt
því og nú hefur fólkið talað“.
Nú væri ékki úr vegi að
soyrja: Hverjir eru það sem
Hannibal kallar fólk? Voru það
þeir, sem út gengu, eða hinir,
sem eftir sátu? Ég fyrir mitt
leyti vildi mega kallla hvort-
tveggja hópin fólk, basði þá
sem út gengu og hina sem eft-
ir sátu, og hefði ég verið flokks-
fo"ingi myndi ég hafa viljað
hlusta á raddir beggja hóp-
anna og vega og meta rök og
gagnrök hvors um sig.
Þessi þjóðsaga Iiannibals um
rödd fólksins getur hafa orðiö
til með ýmsum hætti. Það er
t.d. hægt að hugsa sér, aðhann
hafi hvíslað einhverju að fólk-
inu sínu fyrir vestan. Þegar
hann fréttir svo um að hvíslið
hefur verið endurtekið fulTum
hálsi vesitur á ísafirði og.þrett-
án menn ganga út af fundi,
verður hann svt> hrifinn, að
hann hrópar upp yfir sig: „Ég
hef alltaíf Mustað á.rödd fólks-
ins“. Hannibal hefur þegið einn
dásamlegan eiginleika í vöggu-
gjöf. Hann getur talað áður
en hann hugsar. Þetta er nokk-
urskonar innbTástur eða náðar-
gjöf heilags anda. Þessi eigin-
leiki hefur oft reynzt honum
drjúgur styrkur í langri og
strangri lífsbaráttu. En þessi
eiginleiki hefur einnig reynzt
hanum sem happdrættismiði og
því er það að Hannibal hefur
eikki hlotið vinni’ í hvertsinn
Hannibal Valdimarsson
og dregið hefur verið í hinu
pólitíska happdrætti.
Eitt er það, sem HannibaT
hefur aldrei gert sér ljóst: Heil-
agur andi er ekki alHiur, þar
sem hann er séður. Hann hef-
ur kímnigáfu og heflur offit og
einatt gert sér leik að því að
plata vin sinn ög ástmög,
Hannibal, með því að látahann
setja út úr sér.orð, sem betur
hefðu verið ósögð, og meðal
þeirra eru orðin um röddfólks-
ins.
Hvað útgöngumönnunum að
vestan viðvfkur, hefi ég þátrú,
að þeir miuni ganga inn aftur,
þegar þeir hafa éttað sig átil-
verunni, og þá verður aldrei
minnzt á neitt frarnar varð-
andi rödd fólkisiins, en látið
svo sem þéir hafi aðeins sikropp-
ið út undir vegg, svona til að
fá sér frísk't loft, gá til veð-
urs og taka í nefið.
30. sept. 1968.
Skúli Guðjónsson.
Bókum lyfíal-
fræðasafni AB
Komin er á mnorkaðinn ný
bðk í Alfræðasiafni AB, hin
nítjánda í röðinni, og nefnist
hún Lyfin. Fjöldi sérfróðra
manna hefur lagt hönd að
samamtekt bókarinnar, en aðal-
höfundar hennar eru þeir Walt-
er Modell, prófessor í lyfjafræði
við Cornellháskólann. Islenzka
þýðingu Lyfjanna gerðii Jón O.
Edwald lyfjafræðingur og skrif-
ar hann einnig formála fyrir
bókinni.
Eins og heiti bókairinnar seg-
ir til um fjallar hún um lyf,
lyfjaneyzlu og lyfjafræði, allt
frá öndverðu t>g fram á Vora
daga. Kennir þar að sjálfsögðu
margra graisa, en öll er fbásögn-
in ærið fiorvitnileg, enda nær
hún furðulamgt aftur í aldir,
svo að hér er jafnvel að íinna
myndir af lyfseðTum, som súm-
erisíkir laéknar hafa ritað með
fleygrúnum á rakar Ieirtöflur
fyrir meira en 4000 árum.
Margt í þessari fomu og frum-
stasðu lýfjagerð kemur að sjálf-
sögðu nútímafólki hjákátlegn
fyrir sjónir, en hélzt samt,
furðulengi við lýði. JafnveT', í
lyfjabúðum r?> aldar mátt.i enn
finna slík læknisþ’f, sem mal-
aðar perlur, malaðar úlfstennur
og malaðar múmaur.
Kannski sætir hitt þó ekki minni
furðu, hversu mörg hinna fornu
iæknislyfja hafa, að minnsta
kosti í einhverri mynd, haldi
yelli fram á þennan daig, þrátt
fyrir alla þá vísindalegu þekk-
ingu sem siðan er komin tiT
skjalanna. Þar til má nofna
iafnalgenig lyf eins og aspirín
og sódaduft, ■ sem miljónir
manna hafia daglega um hönd
og vara þektot og notuð fyrir
mörgum öldrjm. önnúr lyf eiga
sér þó enn lenflri sögai, og þar
er alkóhól eða vínandi efst á
blaði, en það „má nær örugg-
loga telja olzt aTlira Ij’fja". I
bókinni er áfemginu gerð ræki-
leg skil og áhrif þess rakin,
ekki einungis eins og þau segja
til sín í ofurölvun, þórsta og
„timburmönnum“ heldur um-
fram allt í varanlegum afleið-
ingum, sálrænum og líkamleg-
um.
Mjög skemmtilegir era t. d.
þeir kaílar, sem fjalla um
hin ýmsu og „stórkostleg>u‘‘
kynjalyf, sem flæddu yfir vest-
ræn lönd á síðari hluta 19. ald-
ar og Islendingar komust einn-
ig í nokkur kynni við af Kína-
lífselexír og vpltakrossum. En
öllu markverðari eru samt 6-
neitanlega þær frásagnir bókar-
innar, som vita að hinni þroí-
lausu baráttu gegn sjúkdömrjm,
hrörnun og dauöa. Við mörg
hinna nýju lyfia, sem um bess-
ar mundi.r bíða fullnaðarprófs,
eru vissulega b-jndnar vonir, en
einnig þar blasa við uggvænleg
vandamál, som aö dómi vísinda-
manna geta leitt mannkynið til
líffræðilegs sjálfsmprðs, ef ekki
er við þeijn- brugðizt af mann-
viti og ábvrgðartilfinningu.
Alls era í bókinni á annað
hundraö myndir og þar á meðal
era um sextíu litmyndasíðux.
Prentsmiðjan Oddi h.f. hefiur
annazt setningu og umbrot text-
ans, en sjálf er bókin prentuö
og bundin í Hollandi. Hún er
200 bls. að stærð. Verðið er enn
hið sama og verið hefur fram
ti,l þessa á bókum Alfræðasafns-
irts, kr. 350.00.