Þjóðviljinn - 17.10.1968, Blaðsíða 9

I
Fitmmbujdaiguar 17. dktóber 1968 — í\TÓÐVILJINN — SÍÐA 0
-3- - . - ■ ■■ ........... .................................... ....................................i-------------
Þriggja látinna
þingmanna minnzt
í uppliafi fundar sameinads
þings sH. ffimmtudiaig mimntist
aldursforseti, Sigurvin Eniars-
son, þriggja látinina þdnigmaaina.
Haon miælti:
Prá því er síðasta AJIþíngi
var siitdð hinn 20. april, hafa
fafllið fré þrir fyrrverandi al-
þingisimienn, og vil ég leyfamér
að minmiast þeimra í nokkrum
arðum, áður en horfið verðuirað
lögbundnium stönflum þessa
fundar. Menn þessir eru Sdg-
urður Kristjánsson, fyrrvérandi
forstjóri, sem lézt 27. maí, Jón-
as Þanbengsson, fyrrverandi út-
varpssitjóri, sem lézt 6. júní, og
Jónas Jónsson, fynrverandi ráð-
herxa og stoálastjóri, sem lézt
19. júii. Voru þeir allir 83 áira -
að aldri.
Sigurður Kristjánsson var
fœidduir 14. apnfl. 1885 á Ófeigs-
stöðum í Ljósayatns'hreppd í
Suður-Þingeyjairsiýslu. Foreidr-
ar hans vomu Kristján bóndi
þar Ámason bónda á Hóii í
Ljósavatnshneppi Kristjánssonar
og kona hamis, Kristín Ásmunds-
dóttir bónda í Heiðarséli og á
Stöng í Mývatnssveit Jónssonar.
Hann ólst upp í hópd margra
systkina, sótti ungllingastoóla
heima í héraði og fór tvítugur
að aidri í bændastoólann á Hól-
um, en þaðan laiulk hann prófi
1907. Að loknu búfræðinámi
starfaði hann um skeið hjá
EÆtotunarfélagi Narðuriands, en
réðsit síðan tii Búnaðansam-
bands Vesitfjarða og var ráðu-
nauitur þess sjö ár. Jafmflramt
því starfd stundaðd hann ávetr-
um. nám í Kennarastoóianum og
laiuk kennaraprófi vorið 1910.
Hann var stoólastjóri bamaskól-
ans i Bolumgarvík veburinn
1910-1911, skólastjóri iðmstoóiaá
Isafirði þrjú ár og kemmari við
bamasiklóClann þar 1915-1930. A
Jsaffirðd stofnaðd hann blaðið
Vestiuirland og var riitstjóri þess
1923- 1930. Árið ' 1930 fluttist
hann tfl Reytojavítour og var
ritstjóri ísaftofldar og Varðar
1930-1932 og Heimdaliar 1932-
1934. Árið 1934 varð hann fram-
kvaemdastjóri Sjánfstæöisflokks-
ins og gegndi því starfi um
stoeið, og um langt árabil átti
hann siæti í miðstjóm þess
filaktos. Forstjóri Samábyrgðar
Isflands á fiskiskipum var hann
é árunum 1939-1956, en lét'.þá
af þedm stönfúm fyrir aldurs
saíkir.
Si'gurður Kristjánsson átti
sæti á Alþinigd á ámnum 1934-
1949, var þingmaður Reykvík-
inga nema á sumarþinginu 1942,
er hann var lamdskjörinn þing-
maður. Sat hamm á 21 þdngi aflls.
Hann var valinn * til ýmndssa
annarra trúnaðarstarfa, sait f
bæjarstjóm Isafjarðar 1916-‘22,
1924- 1927 og 1930-1931. Var í
skattanefnd tnar í sex ár og i
fasteiignamatsnefind árið 1930.
Hann átti sæti í milliþinga-
niefndum í sjávarútvegsmalum
1932-1933 og 1938-1939, og i
Þingvailllanefnd 1937-1942.
Sigurður Kristjánsson bafði
á langri asvi náin kynni af at-
vinnuvegum þjóðarinnar og
margskonar þjóðmélum. Hann
óflst upp við landbúnaðairstörf,
nam búfræði og leiðbeindi um
ræktun lands framan af asvi
sinni, á miðjum aldri sinnti
hanm um lamigt skeið fræðsflu
barrna og ungldnga oig síðasta
hluta starfsævi sinnar fjallaði
hann mikið um sjávarútvegs-
mái. Á því stoeiðd ævinnar var
hann lengi allþingismaðuf og
lét sjávarúbvetgsimál mest tfl
sín tatoa á Allþimigi.
Sigurður Kristjámissom naut
vinsælda í kemnarastarfi. 1
blaðamenmstou og annars staðar
á vettvangi stjómmála var
hann harðstoeyttur baráttuimað-
ur, stefnufastur og hreámskilinm,
ritfær vel og djarfur í sóton og
vöm. Hann naut mikiils trausts
meðal samherja siinma f stjórn-
málum, en'átti.einndg viðharða
mótstöðu að etja á því sviði,
svo sem títt er um slitoa méla-
fyflgjumenn. Bn þrátt fyrir
snarpar sieinniur við andstæðimiga
sána í stjómmálium um stefinu-
mál dedldi hann gjeði við þá af
ljúfmennstou um ömmur málefni
og átti meðal þeirra trausta
vini.
Jónas Þorbergsson var fædd-
ur 22. janúar 1885 á Heflgastöð-
um í Reytojadal í Suður-Þing-
eyjarsýsflu. Foreldrar hams voru
Þörbergur bóndi þar Hallgiríms-
son ’bónda í Hrauhkoti í Aðal-
dælailireppi Þorgirímssonar og
kona hans Þóra Hálfdánardóttir,
síðast bónda á Öndólfflsstöðum,
Bjömssonar. Haustið 1906 hóf
hann nám í gagntflræðaskóflanum
á Akureyri og lauk þaðan gagn-
fræðaprófi vorið 1909. Að námi
floiknu var hann einn veitur
bamakennari í Reykjadai, en
fiór tfl ICaniada sumarið 1910.
Þar dvaldist hann sex ár og
sbundaði margs kiomar störf.
Eftir heimikomuna frá Kanada
var hann um skeið við búskap
á Amarvatni, en fluttist til Ak-
ureyrar 1920 og varð ritstjóri
Dags. Á árinu 1927 ffluittist hann
tfl Reykjavíkur og tók við .rit-
stjóm Tfmans. Um áramótin
1929-1930 lót liann af því starfi,
er hann varð forstöðutoaður ný-
stofnaðs ríikisútvarps, og var
hann síðan útvairpsstjóri fram á
árið 1953. Hann áttd sæti á Al-
þingi 1931-1933; var hann þdmig-
maður Daflamanna og sat é
þremur þdngum. 1 mililiiþdnga-
nefnd í kirkjumálum var hann
1929-1930.
Jónias Þorbengsson ólst upp
við þrönigan efnahag, var þjáð-
ur af ' þleaMaveiki á æsku- og
ungílingsiárum og varð að sjá á
.bak nánum ættingjum og ást-
vinum, sem bcrklar urðu að
aldurtila. Síðar á áxum var
hann ötuli forvígismaður ogfé-
lagi í samtölouinri þeárra manna,
sem háðu langa og sigursæla
baráttu til að vinna buig á hin-
um skæða sjútoeDómi. Hann átti
etolki kost flanigrar sfcóflagöngu,
en var fjöflmenntaður, og vest-
urförin mun hafá reynzt hon-
um þnosfcavænfleg. Hann var
snjafll bl'aðamaður á tímum
miikdflla átaka og fliöriou í ís-
lenzfcum sitjóm'méluim. ‘ Hálf-
fimmtuigum var hooum fialin
forstaða nýnrar stofnunar, rik-
isútvarpsins, sem varð á1
skömmum tíma áhrifarikur
þéttur í þjóðlífiniu, flxsðiberi
menningar og skemmtunar um
land afllt. Mun óhætt að segja,
að hann hafi unnið það braut-
ryðjlendastarf af aflhug og tek-
izt vefl aðmóta starfsemd stofn-
unarinnar.
Jónas Þorliergsson var tæp-
Iega sjötuigur að aldri, er hann
lét af starfi útvarpsstjóra, en
sbarfsþrek enitist honum fram
undir banadægur. Á riitstjómar-
árum síniuim varð hann tounnur
að sniOIdartöfcum á rituðu méli,
og síðustu æviárin var hann
afflkastamitoill rithöfundur, samdi
meðal annars ævimdnningar
sinar og ritaði um mdfldð hugð-
areffni sitt, sáflarrannsóitonir og
líf að loktnu þessu.
Jónas Jónsson var fæddur 1.
maí 1885 í Hráffliu í Ljósaivaitns-
breppi í Suður-Þingieyjarsýslu.
.Forefldrar hans voru Jón bóndi
þar Kristjánsson bónda í Sýr-
nesi í Aðaldal Jónssonar og
kona háns, Rannveig Jtónsdóttir
bónda á Gvendarstöðum í Kdnn
Jónssonar. Hann lauk gagn-
fræðaprófi á Aikureyri vorið
1905, var kennari við unglinga-
skóla í Ljósavatnshreppi vetur-
iinn 1905-1906 og stundaði síðan
framhaldsnám erlendis á árun-
um 1906-1909, var i lýðháskói-
anum í Aslkov, í Kaupmanna-
höfn, Beriín, Oxford, London
og París. Að námsferðum þess-
um loknum varð hairin toennari
við Keinnairastoóflann og gegndi
því starfi árin 1909-1918. Hann
átti frumtoviæðá að stafiniuiniSam-
Jónas Jónsson
Jónas Þorbergsson
Signrður Kristjánsson
vininuskólans árið 1918 og varð
þá stoóflastjóri lians og þaðsibarf
hafði hann með höndum fram á
árið 1956, að undánsfláldium
árúnum 1927-1931, er fliann
gegmdi ráðherrastörfum.
Jónas Jónsson átti sœti á Afl- <
þdmtgi á áruraum 1922-1949, var
fyrst landskjörinn þingmaður,
sóðan þdngmaður Suður-Þing-
eyinga. Alfls sat fliann á 34 þdng-
um. Hann var dóms- og menmta-
máiaráðherra árin 1927-1931, að
undantetonuim fjórum mánuðum
á árinu 1931, eftir að þdnghafði
verið roffið og meðan eiflnt var
til aiþingisikostninga. Hann var
kosdnn í miflliþiniga.nefnd um
bankamál 1925, átti sæti í dansk-
íslenzkri raðgjafarnefflnd 1926-
1939, í alþingislhátíðaimefflnd
1926-1930, í Þingvafllamefhd 1928
-1946, í memntaimáiLaráði 1934-
1946, í orðumefnd 1935-1944, og
hann átti lengi sæti í txanika-
ráði Landsbankans. Hann var
formaður Friamsóikinarflotolksdins
1934-1944. Ritstjóri Skinnfáxa,
tímarits unigtnennaféflagamna,
var hann 1911-1917, ritstjóci
Tfmarits samvinnufélaganna
1917-1926, Samvinnunnar 1926-
1927 og 1931-1946 og Öfledgs
1944-1956.
Jónas Jónsson óflsit upp í hér-
aði, þar sem menndngarvalkn-
ing og menningarstraumar, inn-
lenddr og erlemidir, áttu sér
greiðan flarveg á ungflingsárum
hans. Hann var í þeim efflnum
vel að heiman þúinn, er hann
fór til náms, fyrst inrianllands,
síðam erlendis. Hann var gaedd-
ur miMum námsigáffum, athug-
uill og minnugur, og honum
nýttíst vel til mienmbunar firek-
ar sibuttur nájmsferill. Hamn bjó
sig unddr kennslu og uppefldis-
störf, og kenmsla og stoóflasitjóini
var aðaflsbarf flians langisit æv-
innar. Hamm var firábær kennari,
og homium var afllla tíð lagið að
umgamgast ungt fióflk og miðfla
þvi af þéktoingu sinni og lífis-
reynsflu. Við heimikomuna gerð-
ist hainm þétttalkaindi í ung-
memmaffléflaigsflineyfingiunmd, sem
var þá ung að árum, en átti
miMu fyflgi að fiagna, og hann
varð brátt ritsitjóri mélgagns
hennar, Skinmfiaxa. Samvininu-
hreyfingunni kynntist hann á
uppvaxtarárum sínum, tók ást-
fóstri við hana, varð ritstjóri
tímarits hennar og sjkóflastjórl
á henmar vegum rúmflega þri-
■ tugur og vann að efflingu henn-
ar á þeim vettvángi það aaví-
starf, sem lemgi miun minnzt
verða.
Merkasti og kunnasti þáttur
í ævistarfi Jónasar Jónssonar
fré Hrifflu eru afflsikipti hans af
stjómmálum. Um þrítugsafldur
áttd hann riikan þéibt í stofnun
tveggja stjómmállasamtalka, ann-
ars vegar flotoks vérkamanna,
Aflþýðufflotolœins, hims_ vegiar
Fraimsók'narflokksi|,ns. í Fram-
sóknarflokknum haslaði hann
sér vöfll i þróttmikilili og harðri
baráttu, var þar lengi forustu-
maður og mikill ráðamaður,
þótt ekM yröi hann fiowmaður
ffloiklksdnB fyrr en löngu síðar.
Hann var ótrauður mánsvari
fldkksins í málgagni hans, í
kappræðum á Alþingi og ð
fiumdum um land afllt, eignaðist
einhuga stuðningsmenn og að-
dáendur og svarna andstæðinga.
í ráðherradómi var hann hug-
myndarikur og firamtalkssamur,
var firumikvöðuM. að máMum og
mertoum firaimlkvæmdum á mörg-
uim sviðum, en eintoum bó í
menntaimélum og hedlibrigðis-
máilum. Mun þjóðin lengi búa
að þeim verkum hans. Það varð
hlutsMpti hans að hvierfa úr
fiorustusveit flotoks síns á góð-
um starfsalMri, en stjómmál
voru honum jafnan hugleikin,
og hann barðdst djarfiega til
æviloka í rseðu og riti fyrir
þeim miálefflnumi, sem hann taldi
landi og lýð til veflfamaðar.
Ævisaga Jónasar Jónssonar
frá Hrifllu er svö stórbriotin,
hugsjónir hans og firamlkvæmd-
ir svo víðtætoar, áhrif hams svo
gagnger, að flengi miun uppi.
Hann var mælsitoumaður í
kappræðum, ritfflær meðafburð-
um, skrifiaði mitoið um marg-
vísfleg efrii, samdi vinsælar
kennsttubæitour, ritaði um þjóð-
mál og dægjurmál, um sögu
landsins, bótomenntir og listir og
lét sér fiátt óviðtooimamdi. Við
fráfall hans á þjóðin á bak að
sjá miMum hugsjónamanni,
hu'gkvæmium brautryðjanda,
snjöllum ritihöfiundi, dáðritoum
stjórnmálaimBmni, ednum svip-
mesta persónuleika íslenzkum á
þessari öld.
Handknattleikur
Vor við sæinn
í Byjum 1925-26, en síðan lagði
hann stund á trompetileik hjá
Halflgrími Þorstednssynd í Rvík
1926-28, og enn sdðar fiðflu-
ledk hjá Þórami Guðmundssyni
1931-32 og tónfflnæði hjá Ró-
bert A. Ofctóssynd 1944-45. Odd-
gedr stiundaðd lengst af verzlun-
ar- og skrifstofflusitörf í Vest-
mannaeyjum, en varð söng-
kennari við bamastoódamn þar
1956. Stjórmandi Lúðrasvedtar
Vestmannaeyja var hann firá
árinu 1939 tifl dauðadags, 18.
febrúar 1966.
Framhald af 7. síðu.
Noktorar tónsmiðar Oddgeirs
Kristjánssonar haffla verið geffln-
ar út áður. Þetta nýja hefti
„Vorviðsæinn”, er 56 blaðsíð-
ur. Útgefflandi er Svava Guð-
jónsdófctir, efitirttifandi tooma tón-
stoáldsins. Sverrir Harafldsson
hefflur gert káputeitoningu.
urogsluurtgripir
iKORNELlUS
JÚNSSON
skáHatroráustig 8
Framhald af 2. síðu.
13-9 og í leikhléi höfðu þeir yf-
ir 6-4.
Ursflitaleikurimn var þvi á
málli HG og Reykjavíkur. Strax
í byrjun leiksins sýndd Rvíkur-
úrvalið mikið öryggi og néði að
skora tvö fyrstu mörkin og ail-
an leikinn höfðu þedr forustu,
ýmist eitt eða tvö mörto, þar tíl
á síðustu minútunum að Döe-
unum tóikst að jafna og tryggja
sér sigurinm á mistöikum dóm-
aranna eins og fyrr er lýst.
Beztu menn HG í báðum
leikjunum fundust mér Palle
Nielsen (5), Gunnar Jörgensen
(6) og martovörðurinn Bent
Mortensen. Stóru nöfflndn eins og
Vemer Gaard (3) og Carstem
Lund (2) virtust ettdd í essdnu
síniu. Annars ledkur þetta danstoa
lið mjög toerfisbundinn sókn-
arleik og sérlega fiasta vöm. Þó
mundi ég segja að ékki væri
mdtaiilfl munur á því og beztu
liðumum okfcar.
Þetta stjömulausa Reykja-
vfkurúrval átti eins og áður
segir mjög góðán leik. Þeir
leikmenn seim rruest hoaniu á ó-
vart voru Jón Breiðfjörð, imark-
vörður, sem var bezti rruaður
liðsiins, Ólafflur Jónsson sem hef-
ur eitoki leákið betur áður. Ól-
afiur er komiungur leikmaður
sem er orðinn eánn af oiklkar
beztu leikmönnum. Fledri áttu
þama góðan leik svo sem Sig-
urbergur, Ágúst ögmundsson og
Sigurður Etnarsson.
Ég hygg að bessi góða
firammistaða hinna ungu manna
sé ágæt ámimming til þeirra
hand'knattlei'ksmanna sem hafa
verið að vitna í Tímanum und-
anfarið, að það enu flleiri
en þeir, em geta leikið góðan
handtonattleik á Islandi og að
ungu mennimir eru orðmir
suimum þeirra fremri.
Mörk HG: Palle Nielsen 4,
Gunnar Jörgensen, 3, Carsten
Ltrnd, og Wemer Gaard 1.
Mörk Rvík; Ólafiur Jórusson 3,
Þórarinn Tyrfimigssan 2, Ágúst,
Bergur, og Einar 1 hver.
Dómarar voru Bjöm Kristj-
ánsson og Valur Benediktsson.
Héraðslæknisembætti
auglýst laust til umsóknar.
Héraðslæknisembætrtið í Eskif jarðarhéraði er laust
til umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi opinberra starfsmanna.
Umsóknarfrestur til 18. nóvember 1968.
Veitist frá 1. janúar 1969.
Dóms- og kirkjumálaráðuneytið,
16. október 1968.
Meiraprófsnómskeið
verður haldið í október í Reykjavík.
Umsóknir sendist til Bifreiðaeftirlitsins
Borgartúni 1.
Bifreiðaeftirlit ríkisins.
Ódýrar k/ötvörur
Folaldakjöt í buff og gulash • reykt folalda-
kjöt • saltað hrossakjöt á 40 krónur kíló-
ið • hvalkjöt á 45 kr. kílóið • ódýr svið.
Það er ódýrt að verzla í Reykhúsinu.
Reykhúsið
Grettisgötu 50b — Sími 14467.
Útvarpsviðgerðir
i VÉLAR OG VIÐTÆKl,
Laugavegi 147, símar 22600 - 23311.
V 0 ÍR "TJ Ö1&U+T&? frezt
SKHflto