Þjóðviljinn - 24.11.1968, Side 6

0 SlÐA — E>JÖÐVILJINN — Surmudagur 24. nóvember 1968.
Lamlvarnaráðuneyti Bandaríkjanna, Pentagon.
Bandarlski rlfhöfundurlnn Narman
Mailer hefur skrifoð bók um
mótmœlaaSgerS gegn sfríSinu i Viefnam
Hisrun 21. október í fyrra söfm-
uðust um sjötíu þúsund
manns við minnismerki Linc-
olns í Washingfon og héldu
þaðan í kröfugönigu yfir Arl-
ington Memorial brú að Pentag-
on til að mótmæla hinu siðlausa
og óverjandi stríði Bandaríkj-
amna gegn þjóðinni í Vietnam.
Markmiðið var að komast inn
í sjálfa byggmguna og sýna þar
æðstu embættismömmum rikis-
stjórnar og hers þunga almenn-
ingsálitsins gegn stríðimu.
En mótmælendur voru stöðvað-
ir utan við Pentagon. Voru þar
fyrir hermenn, herlögregla og
fallhlífalið í stórum stíl, og þús-
und manms voru bandteknir.
Kröfugangan hafði verið leyfð,
en var síðan opinberlega for-
dæmd og harðlega gagnrýnd í
blöðunum.
Rithöfundurinn Norman Madl-
er var einn af forystumönnum
gömgummar og hann var einnig
handtekimn. Nú hefur hann
Skrifað bók um þemnam atburð:
Armies of the night: History
as a Novel, the Novel as Hist-
ory.
Skilgreining á bandarísku
samfélagi og veikleikum þess
sem leitt hafa til stríðsins í Vi-
etmam er bæði skörp og djúp-
tæk varðandi eðli kapítalisma
og tækni og um þá mammgerð,
sem þróaðasta ríki veraldar
mótar, iðnjöfra, skriffinna og
hermenn sem dýrka gróða, ár-
amgur og sigurvinnimga á sið-
spillandi hátt.
Forystumenn í Bandaríkjun-
um nú á dögum eru af mann-
gerð þeirri sem nefnd er „the
corporate man“, menn sem lifa
algerlega fyrir þá „corporati-
on“ eða fyrirtæki sem þeir
starfa við.
Bandaríkin eru nú algarlega
í höndum hinma stóru iðn- og
fjáirm'áilafyrirtækja, sem hafa
útibú um allar trissur og valda-
kerfi ríkisstjómarinn'ar er ekk-
ert mótvægi, heldur þvert á
móti sérstök „corporation“.
Vamarmálaráðuneytið, Pent-
agon, er í beinum tengslum við
tæikniiðnaðinn, sem nærist að
mitklu leyti á vænum siamning-
um við hinar .ýmsu deildir hers-
ins og árangurinn er gríðarleg
samtök, hinn svonefndi „milit-
ary industrial complex" (hem-
aðar- og iðnaðarsamsteypan).
sem Eisenhower sjálfur varaði
við, er hann lét af embætti
forseta.
Hér er um volduga valdasam-
steypu að ræða og gróðahags-
muni, sem eru yfirþyrmandi og
komnir eru undir stöðuigri her-
væðingu og stríðsrekstri.
Hemaðariðnaðurinn og at-
vinnulífið hafa engan tilgang
annan en gróðasöfnun og ár-
angurinn er það sem Maáler
kallar „technology land“, sið-
menningarform, sem er andlega
og líkamlega skaðvænlegt fyrir
manneskjuna.
Á hinu andlega sviði er
markmiðið stöðlun og einstefma
og á þessu sviði er sjónvarpið
bezta vopnið. Hin innantómu
skemmtiatriði hafa áhrif í ætt
við eiturOyf og eru sijóvgandi,
j afnframt því sem vel gerðar
og endalausar auglýsingar hafa
smárn saman þau áhrif að full-
vissa fólk um og festa í því
kreddur velferðarheimspekinn-
ar og neyzlu.
Skollaeyrum er gersamlega
skellt við því, að þær standast
ekki í raunveruleikanum og
vandamálin og taugabilanir fara
vaxandi með hverjum deginum.
Líffræðilega kemur eyðilegg-
ingin vel í ljós í hinum stór-
felldu mengunarvandamálum:
flest stærri fljót í Bandaríkj-
unum má nú þegar telja skolp-
leiðslur vegna memgumar frá
iðjuverum, og andrúmsioftið
sjálft verður stöðugt memgaðra
af eitruðum lofttegundum. Jafn-
framt er sérstökum efnum, sem
auka vaxtarhraðann, sprautað
í plömtur og tré. Matvöirur á
markaðnum eru einnig gervi-
framleiðsia, pakkaðar í öskj-
ur eða plastumbúðir og fullar
af alls konar gerviefnum.
að er þessi siðmenning og
ríkisvaldið sem hún leiðir
af sér, sem Mailer ræðst gegn
og rök hans eiru að bandarískt
samfélag stefni óhjákvæmilega
til einræðis, þó einstefmam líði
fram óbeint og löturhægt.
Nýtízkufyrirtæki krefj ast
þess að allt sé straumlínulagað
og í góðu lagi, líka menmimir,
og þess vegna er reynt að eyða
öllum ótryggum þáttum, öllu
sérstæðu skaplyndi og fjöl-
breyttu tilfimningalífi.
En með því að berjaist gegn
slíkum hlutum er ráðizt að
manminum sjálfum. mennimir
í fyrirtækjunum eru ailtaf með
orð svo sem „frelsi", „einstak-
lingshyggja" og „örygigi“ á vör-
um, þegar rætt er um markmið
þeirra, en í Ijósi raunverulegra
aðstæðma eru þetta orðin tóm.
Ágóðasóknin og krafam um góð-
an árangur vinrna gegn mö'gu-
leikum í frjálsu vali, bví að aðr-
ir kostir eru að hverfa.
Það öryggi, sem byggt er á
stöðu.gt vaxandi hervæðingu,
getur ekki verið annan en tál-
sýn. Og lýðræðið sem enn er
haft fyrir hugsjón er orðið þýð-
ingarlaust í kerfi þar sem val-
ið stendur á milli Nixons og
Humphreys, tveggja tækja
„corporation land“. fyrirtækja-
lamds.
Mailer litur á sjálfan sig sem
málsvara hinnar sönnu barnda-
rísku einstaklingshyggju og
frelsis, og það er eðlilegt að
hann lýsi yfir að hans eigið svar
við stríðinu í Vietmam birtist
fyrst og fremst í ritstörfum
hans. Þess vegna var hann í
upphafi heldur ófús til að taka
þátt í kröfugöngunni í Washing-
ton, þar sem það mundi draiga
úr vinnu hans, en hann lét und-
an. Armies of the night lýsir
ferðinmi til höíuðborgairinnar,
samkvæmunum og fundum fyrir
kröfu’gömiguna, sérstaklega stór-
um fundi í Ambassodar Theat-
er, og sjálfum átökunum við
yfirvöldin. Hér sýnir Mailer
frábæra hæfileika sin'a í lýs-
ingum á stöðum og mömnum og
glöggri skilgreiningu á fólki og
atburðum. í bók hans eru for-
göngumenn kröfuigönigunniar
eins og lif andi og hugtækar per-
sónur úr skáldsögum.
Meðal þessara manna finnum
við fjöldann allan af
fremstu listamönnum og
menmtamönnum Bandaríkj-
anna. Hér hitum við hið al-
þekkta skáld Robert Lowell af
hinni gömlu og frægu Lowell-
ætt í Boston, prestinn við bá-
skólann í Yale. William Slo-
ane Coffin, sem nú hefur ver-
ið dæmdur fyrir að hvetja til
virkrar andstöðu gegn her-
skyldu, og hinn heimsfræga
bamalækni dr. Benjamin
Spock, sem var dæmdur ásamt
Sloane.
Hinn þekkti félagsfræðinigur
og kennari Paul Goodmam var
með, hann er einm þeirra sem
hafa hvað greimarbezt sannað
hvað bandarískir háskólar eiga
mikið undir iðnaðinum, land-
varnaráðuneytinu og CIA, og
hefur hann beitt sér fyrir rót-
tækum endurbótum á háskóla-
kerfinu, sem stefna að því að
veita þeim aftur frelsið, sem
þeir hafa tapað. Goodman hef-
ur haldið ræðu í The National
Security Industrial Association.
samtökum hemaðariðniaðarins.
þar sem hamn kallaði meðlim-
ina „hættulegustu menn ó vor-
um dögurn".
Hinn heimsþekkti málvísinda-
heimspekinigur Noam Chomsky
tók þátt í göngunni og hafnaði
ásamt Mailer í fangelsi.
Að'alskipuleggjendur göng-
unmar voru David Dellinger, rit-
stjóri tímaritsins Liberation.
sem túlkar skoðanir friðar-
sinna, og Jerry Rubin, einn leið-
toga hiims svonefnda „New
Left“, sem eru heldur skipulags-
lítil róttæk samtök í tengslum
við stúdentahreyfinguna Stud-
ents for a Democratic Society.
róttækar hreyfingar blökku-
manna og ýmsar hreyfingar sem
hallast meira eða minna að
hippíum.
Mailer gerir greinarmum á
„Old Left“ og New Left“
(gömlu og nýju vinstrihreyf-
ingunmi) og sýnir fram á að
mikið djúp hefur myndazt milli
hinna gömlu bandarísku frjáls-
lyndismannia og ungra vimstri-
manna.
Hinir görnlu voru fyrst og
frernst undir áhrifum banda-
ríska kommúnistaflokksims og
unnu að áþreifanlegum endur-
bótum innan kerfisins.
Frá því á fjórða óratugnum
hefur verið gengið að mörg-
um kröfum þeirra og ný mót-
mælahreyfing er sprottin upp
og hún vísar gjörsamlega og
afdráttarlaust á bu-g bamdarísku
samfélagi og stjómarstefnu.
„New Left“ er skyldara
stjómleysisstefnu en kommún-
isma og talsmenn nýju vimstri-
hreyfingairinnar skírskota til
eldri stjórnleysis- og byltimga-
hefða Bandaríkjamamnia. Hetj-
ur þeirra eru bandarískir ein-
staklingshyggjumenn, sem
frægir eru í sögumni, imdíánar
og frumbyggjar, já meira að
segja bandarískir hermenm sem
börðust gegn ensku nýlendu-
stefnunni í sjálfstæðisbarátt-
unrni.
Eitt sinn er Jeiry Robins
mætti sem oftar í yfirheyrsi-
um hjá óamerísku nefndinni
var hann klæddur einkenmis-
búningi bamdarískra hermanna
frá því í lok átjándu aldar.
Ein afleiðing þess að ekki er
hægt að heimfæra sovézkan eða
kínverskan kommúnisma upp
á bandarísk vinstriöfl nú á dög-
um er sú að FBI lendir í nýjum
aðstæðum er taka skal afstöðu
til þessarar hreyfingar.
J- Edgar Hoover og flokkur
hans eru læstir fasfir í hug-
tökum svo sem njósnir og neð-
anjarðarstarfsemi, og vita því
ekki sitt rjúkandi ráð er þeir
stamda frammi fyrir siíkum
fyrirbrigðum eins og Jerry
Robims, sem mætti við aðra yf-
irheyrslu nakinn að ofian, með
sk’Otbelti með ekta kúlum og
leikfamgabyssu.
Stalín og Krústjoff voru eitt,
en Robim og Che Guevara eru
annað.
Það er staðreynd að ekki var
hægt að sýna fram á að eim-
stök pólitísk siamtök stæðu að
baki Pentagonigöm-gunmar. Það
voru mjö'g m'argvísleg samtök
sem stóðu að göngummi og eiga
þau mörg ekkert sérstakt sam-
Róbert McNamara, þáverandi
landvarnaráðherra í glugga
Pentagon, er gangan nálgaðist.
eiginlegt anmað en fullvissun'a
um að Vietnamstríðið er sið-
laust.
Til að mynda- voru þarna full-
trúar margra safmaða og
kvennasamtökin Women Strike
for Peace undir stjóm Dagmar
Wilsom. En allur fjöldi þátt-
takenda voru löghlýðmir borg-
arar og fólk sem ekki verður
kennt um öfga, þó fjölmiðlun-
airtækin sæju fyrir þvi, að all-
ur fjöldinn fengi aðeins að
kynnast þeim viðburðum göng-
unnar sem drógu að sér mesta
áithygli.
M ailer er hugf aniginn af því
hvernig hippíar taka á
vandamálinu. Leiðtogi þeirra,
Abie Hoffman, fór fram á leyfi
stjómiarvaldanna til að mynda
lifamdi krans 1200 manna um-
hverfis Pemtagon, og áttu þeir
með bæn að skapa guðdómlegt
afilsvið sem væri nógu sterkt
til að lyfta byggingunni í 300
metra hæð og reka á brott illa
anda úr henni. En það fékkst
ekki leyfi til að hefja bygging-
una hærra en svo sem hálfi-
an metra.
Síðan var mikil vakningar-
samkoma haldin fyrir frarwan
Pentagom.
Hljómsveitin Fugs sá um
tónlistina og góðir guðir flestra
trúarbragða í heimi voru á-
kallaðir þ.á.m. Allah, Jesú og
Búdda í þeim tilgangi að reka
út „hi-na algeru vél og bam
henmar vetnissprengjuna".
Einnig var þess beðið að vald
ríki’Sstjóm'arinniar þjónaði hin-
um eiginlega guði og sköpun
hans og mynd, manminum. Boð-
skapurinn var bæði kristimn og
algildur, leitazt var við að end-
umýja þá trú að maðurinn beri
guð i sér og geti orðið fullkom-
inn eins og Jesús sagði.
Það er djúpstæð og ógnvekj-
andi kaldhæðni í því, að það
eru blómabömin, hinir ungu,
sem samfélag okkar vísar á
bu-g, sem taka að sér hlutverk
spámannia á vorum tímum og
vara við yfirvofandi reiði, þar
sem hin opinbera kirkja aftur
á móti leggur blessun sína yfir
þjóðarmorðið í Vietniam.
Nokkrir prestar hafa þó skor-
ið sig úr og þeirra á meðal er
hinn kaþólski faðir Hayes, sem
sagði um tilgamg Pentagon-
gömgunmar: „Við munum mynda
mótmælasamfélag, sem tjáir
gleði og trú á manninm og læt-
ur hana í ljós á stað (Pemtagon)
þar sem aðeins er umnið að
fÍöldiamorðum“.
Hæfileikj Mailers til að end-
urskapa söguleg andartök
þannig að mismunandi persón-
ur stamda uPPi afhjúpaðar kem-
Framhald á 9. síðu.
Frá átökxxm utan við Pentagon í lok göngunnar.
Nýjasta bók bandaríska rithöf-
undarins Normans Mailer fjallar
uim mikla kröfugöngu sem hann
tók þátt í gegn stríðinu í Vietnam.
Helge Normann Nilsen lektor í
Oslo dregur í eftirfarandi grein
upp pólitískt baksvið kröfugöng-
unnar, skýrir frá reynslu Mailers
og viðhorfi hans við stríðinu í
Vietnam.
Nortnan Mailer (þriðji frá vinstri) með vinum sínxun í Pentagongöng-
unni. Robert Loweli er fjórði frá vinstri, Dagmar Wilson fjórða frá hægri óg
dr. Benjamin Spock annar frá hægri.