Þjóðviljinn - 24.11.1968, Page 7

Sunnudagur 24. nióivember 1968 — ÞJÓÐVILJHSTN — SÍÐA ^
Skúli Guðjónsson á Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána
Og þykist vel hafa sýslað
11. nóvember er í rauninni
markverður dagur og ber margt
til. Þá er Marteinsmessa hin
fomia og þá voru hrútamir aev-
inlega teknir úr ánium áður
fyrr.
£»á fæddist Matthías Joch-
umsson á því herans ári 1835,
ef ég man rétt, og þann 11. nóv-
ernber var gert vopnahlé i
hedimsisfyrtjöldinini 1918, og
þann 11. nóvemb'er 1968 dundu
yfir þjóðina efnahiagsráðstafan-
irnar miklu ' sem okkur er sagt,
að muni verða allra meina bót.
Njáll lót segja sér þrisvar
það, er honum þótti með ólík-
indum, áður en hann trúðd. Við
höfum nú heyrt þetta þrisvar
og síðast fyrir hálfri stundu og
enn erum við ekki farnir að
trúia, og jafnvel þótt við trú-
um erutn við litlu nær, því að
við skiljum ekki það sem við
eigum að trúa. Enda er því að-
eins von um að efnaihaigsað-
gerðir sem þessar nái tilganigi
sínum, að dómí þeirra sem að
þeim standa, að þær séu studd-
ar rökum, svo óljósum og tví-
ræðum, að venjulegur maður
stendur skilniingsvana frammi
fyrir þeim. Forsætisráðherrann
veit, af langri lífsreynslu, að
það á ekki að nefna snötru í
henigds manns húsi. Þess vegna
nefnir bann aldrei gengisfell-
ingu, heldur gengisbreytingu.
Hugtakairuglinigur sem þessi
og svo það, sem kalla mætti
talniamiðlun, eru þeir hom-
steinar, sem stjómarfar síðustu
ára hefur hvílt á.
Hverskonar guð?
Við skulum láta þetta við-
fanigsefni liggja milli hluta um
sinn og snúa okkur að viðkunn-
anlegri viðifianigsefnum. Það er
ekki æ’tlanin að gera neina
heildaæúttekt á vetrardagskrá
va.ri.sir.s að þessu sinni. enda
hef ég lítið með henni fylgzt
fram að þessu. Þegar maður
hefur verið í höfuðstaðnum og
meðal anniairs komið í skímar-
veizlu, eins og Hannibal orð-
aði það svo skemmtilega í bréfi
því er hann sendi landsfundi

: ó t-*' -

4
1
„Hinn nýi guð birtist okkur
kirkjum.... “
í háreistum og íburðarmiklum
-0>
Nýr sýningarsalur A/Gallerie 96"
Nýr sýningarsaiur, Galerie 96,
að Xjaugavegi 96 var opnaöur í
gær. Verða þar sýnd veirk efit-
ir innlenda og erllenda lista-
menn, máiverk, skúlptúr og
grafik.
Framlkvaemdastjóri nýja sýn-
ingarsalarins er Árni Jóhannes-
son. Auik lítifls sýninigarsaiar hef
ur fyrirtækið til umráða sikrif-
sitofu og geymslu fyrir málverk.
Þama verða eikiki haldmar einka-
sýninigair, heildur sýna ýmsir að-
ilar í einu og geta væntanlegir
viðskiptavinir samið um ka.up
á verkum við listamennina
sjálfa fyrir miliigöngu fram-
Gunnar S. Magnússon, list-
málari sagði blaðamamni Þjóð-
viljans að engir myndlistamenn
væru beinir eignaraðdiliar að sýn-
ingarsalnum en sailurinn vasri
starfræktur sem söiuimiðstöð til
að greiða fyrir miyndlistamönn-
um og vi ðsk i ptavinum þeirra
um leið.
Kvaðst hann líta sivo á, að hér
væri aðeins eitt stéttarfélag
myndflistamanna og auik þess
mismunandi fólagsflega fastar
grúppur og ættu jafnt fólögin
sem grúppur inniamigemgt hjá
Gallerie 96. Sýningarsalurinn er
opin daglega frá ki. 14-22 e.h.
Alþýðubandaliagsins, slitnar
maður að mestu úr temgslum
við útvarpið og það tekur allt-
af nokkum tíma . að komast í
fullt samband yið það á ný. En
fyrst minnzt er á skírnarveizlu-
bréf Ilannibals, væri ekki úr
vegi að skjóta því að frétta-
mönnum útvarpsins. að þeir
hafa orðið helzt til veiðibráðir
með að birta það. Óneitanlegra
hefði verið viðkunnanlegra, að
það hefði borizt til viðtakanda
éður en það var birt í útvarpi.
Áðan voirum við að tala um
11. nóvember. Það heyrðist ým-
islegt fleira í útvarpinu téðan
dag en hin váglegu tíð.indi að
ofan. Það talaði einhver um
daginn og veginm. Því miður
hefi ég gleymt hvað bann hét,
hamm var ýmist kynntur sem
kennari eða guðfræðinemi og
þvi visast að hamn hafi verið
hvortveggja. Þetta var skyn-
samur miaður og hann hvatti
fólk til að lifa skynsamlegia, nú
á þessum þrengimgartímum,
og ég er honum hjartanlega
sammála um það. Það er alltaf
gott að lifa skynsamlegia og
kunna sér hóf í mat og drykk,
sem og klæðaburði, ekki sízt
á erfiðum tímum, og sýna
fyllstu ráðdeild og bagsýni. En
hvað má ráðdeildarsöm þjóð
gegm ráðdeildairlausri ríkis-
stjóim? í íramhaldi af þessu
vildi maðurinn auka guðstrú
og kristindómsfræðslu , í skól-
um. Einnig það. var blessað og
gott. Ekki veitir af að auk-a
mömmum útsýn til hinn-a himn-
esku tjaldbúða, þeigar að syrt-
ir í táradalnum.
Raunar skildist mér á þess-
um ágæta mamni, að. trúarlíf
muni hafa glæðst hér hin síð-
ari ár. Líklega er þetta rétt. Á
kreppuárunum fyrri hrakaði
tróarlífi mjög sökum hinnar
hörðu baráttu, sem allur þorri
manna háði fyrir tilveru sinni.
Á undanfömum velgengnis-
tímum hafa mienn endiuirskiap-
að guð í myn-d þess kapítaliska
velferðarrikis. sem okkur hef-
ur dreymt um, og alls ólíkan
þeim guði, sem við fátæk
sveitaböm lærðum að þekkja á
fyrsta tu-g þessarar aldar. Hinn
nýi guð birtist okkur í háreist-
um og íburðarmiklum kirkjum,
ýmiskon-ar sundurgerð í helgi-
haldi og öðmm ytri kenni-
merkjum. Hann er orðinn eitt
af þeim lífsþægindum, sern við
teljum okkur ekki mega án
vera, lí-kt og bíll, sjónvarp,
frystikista, eða teppalagður
stigi. Hann er eins og gamalt,
heiðarlegt húsgagn, sem hefur^
verið málað upp og sett inn í
heldri manns hús, innan um
hverskomar nýtízku dót, af þvi
að heldrimaðurinn heldur að
það sé fínit. Hvort þessi guð
muni h-enta fólkinu á kom-anidi
kjaraskerðinigardögum sk-al ég
ósaigt látið. En færi svo, að
fólkinu fyndist sem þessi guð
henti því ekki við núverandi að-
stæður, á það um tvennt að
velja. Láta alla guði liggj-a milli
hluta, líkt og það gerði á
kreppuárunum fyrri, eða gera
sér nýjan guð, er reyndist því
skjól og sikjöldur í komandi
baráttu fyrir daiglegu brauði.
Eða ættum við k'annski að
grafa upp þann alþýðlega guð,
er við báðum urn daglegt brauð
meðan við varum börn?
Ein allsherjar-
lausn
Og enn skulum við h-alda
okkur við 11. nóvember. Þá
var flutt viðtal í fréttaauka við
mann, sem var nýkominn af
ráðstefnu um sveitarstjórnar-
mál, sem baldin var á veg-
um Evrópuiráðsins. Það merki-
lega hafði ge-rzt, að maðurinn
virtist hafa lært nokkuð í sinni
utanlandsferð. Raunar þó ekki
annað en það, sem hann hefði
átt að geta lært hér heima. En
það er nú einu sinni orðin
tízka, að menn geta ekki sann-
færzt um neitt, nema þeir heyri
það í útlandinu, jafnvel þótt
það ætti að liggja þeim í auig-
um uppi.
Það h-afði sem sé verið rætt
um það á þessum fundi, að
sporn-a þyrffi með þjóðhaigs-
legum aðgerðum gegn sívaxandi
aðstreymi fólks úr dreifbýli í
þéttbýli og þeir í útlandinu
kvóðu vera famir að takast á
við þetta mikla vandamál af
talsverðri röggsemi, einkum þó
í Norður-Noregi þar sem menn
eru komnir miklu lengra á veg
í þessum efnum en við íslend-
ingar, að því er maðuirinn taldi.
Nú hefur því verið haldið fram
mjög ákveðið af ýmsum máls-
metandi mönnum, að meginor-
sök allrar þjóðfélagslegrar og
efnahagslegrar ógæfu íslend-
inga stafaði af of mörgu fólki
í dreifbýli, eða nánar tiltekið of
mörgum bændum. Mér er ekki
grunlaust um, að maðurinn sem
kynntist vandamálum dreifbýl-
isins í útlandinu sé flokksbróðir
viðs'kiptamálaráðherrans okk-
ar,' en hann hefur sem kunn-
ugt er látið í ljós mjög ákveðn-
ar skoðanir um þessi mál. Væri
nú ráð, að maðurinn tæ-ki ráð-
henrann á kné sér og m.iðlaði
honum af þeirri þekkinigu, er
hann hafði heim með sér frá
útlandinu.
Maðurinn sem kom frá út-
landinu talaði mikið um þétt-
býlis- eða byggða-kjarnia, sem
eina aUsherjarlausn á vanda-
málum hinna dreifðu byggða.
• Hér-.er að vísu byrjað á öfug-
um enda. Það er eins og hjá
manninum, sem ætlaði að
smíða bát, en byrjaði á negl-
unni.
Það er vel hugsanlegt að
dreifd byggð geti haidiztogþnó-
ast án nokkurs þéttbýliskjama.
Hinsvegar er það algerlega úti-
lokað, að þéttbýli-sikj ami geti
myndazt án hinna-r dreifðu
byggðar og það af þeirri ein-
földu ástæðu, að kjaminn lif-
ir á byggðinni umhverfis, en
byggðin ekki á kjarnanum. Því
er það að ef menn hugsa sér
í alvöru að mynda einhvers-
staðar það sem þeir kalla þétt-
býliskjama, verður að byrja
á því að hressa það mikið upp
á byggðina umhve'rfis hinn fyr-
irhugaða kjama, að hún geti
veitt honum viðunandi lífsskil-
yrði.
„... Ýmiskonar sundurgcrð í
helgihaldi og öðrum ytri kenni-
merkjum ..
Bjami
Þættir Eggerts
og Arna
Þáttur Eggerts Jónssonar um
atvinnumál lætur ekki mikið
yfir sér, en hann leynir á sér.
Aflafréttimar, sem birtast í
þessum þætti, finnst mér beztu
fréttimar, sem útvarpið flyt-
ur. Hugleiðingar Eggerts um
hina ýmsu þætti atvinnulífsins
eru yfirleitt mjög skynsamleg-
ir og lausir við pólitískan áróð-
ur. Viðtöl hams við framá-
menn hinna ýmsu atvinnu-
grein-a eru einnig oft mjög at-
hyglisverð.
Viðtalið sem hann átti við
einn af forystumöínnuim iðm-
aðarins á þriðjudaginn va-r, er
mjög eftirminnilegt í öllu sínu
látleysi. Báðir, spyrjandinn og
sá er svaraði, voiu mjög var-
fæmir. Eggert fikraði sig frá
einni iðngreininni til annarrar
og svarið var venjulega hið
saima: Samdráttur, og orsökin
oftast nær hin sama: Hörð
samkeppni við innfluttar iðn-
aðarvörur.
Ég held, að í þessu hógværa
og yfirlætislausa viðtali felist
sá ha-rðasti dómur, sem upp
hefur verið kveðinn yfir stjóm-
arstefnu liðinna ára.'
Margt eftinbektarvert hiefuir
komið fram í þáttunum um dag-
legt líf nú í haust og í vetur.
Hafa sumir þeirra verið veru-
lega góðir. Fréttamannshæfi-
leikar Árna Gunnarssonar njóta
sín miklu betur í viðtölum við
hversdagslegt fólk og afbrigði-
legt, en þegar hann, hógvær og
af hjarta lítillátur, ræðir við
máttarstólpa þjóðfélagsins eða
leitast við að leggja smörur fyr-
ir pólitíska andstæðing'a. Ég
minnist sérstaklega hvað mér
fannst mikið til um þáttinn þar
sem hann ræddi við taugaveikl-
að fólk, vangefið og drykkju-
sjúkt, þar va-r m-anni sýnt inn
í áður óþekktan heim.
Viðtölin við kunningja mína
i Hamrahlíð 17 vom einnig góð.
Þó fannst mér, að ekki hefði
verið nauðsynlegt að krefja
blindu kon.una frá Bandaríkj-
unum sagna um það, hvort hún
ætlaði sér að eign-ast böm. Um
það varðaði okkur útvarps-
hlustendur ekki neitt.
Svo vonumst við eftir góðri
vetrardagsikrá, þrátt fyrir gjald-
eyrisskort og gengisfall. Á erf-
iðum tímum verða menn gáf-
aðrj og glöggskyggnari á það,
sem er að gerast í krin-gum þá.
Ef þe-ir í útvarpinu þekkj-a
sinn vitjunartíma munu þeir
færa sér þetta sálarástand
þjóðarinnar í nyt og endur-
spegla það í dagskránni.
Lífið gengur sinn gang, þrátt
fyrir ailt. Að minnsta kosti
heldur Gylfi áfram að halda
ræð'ur og ferðast, eins og ekk-
ert hafi í skorizt, og forsætis-
ráðherrann þurrkar munninn,
strýkur hendumar og þykist
vel hafa sýslað, eins og meist-
ari Jón kemst að orði um á-
kveðna manngerð,
11.-13. nóv. 1968.
Skúli Guðjónsson.
Frá S.Þ.
Skipasmíðar hafa tvöfaldazt
í heiminum á síðasta áratug
Skiipasimáðar í heiminum og
ailþjóðleg viðskipti hafa náiega
tvöfaldazt á liðnum 10 árum,
segir í september-hefti hinna
mánaðarlegu hagskýi-slna Sam-
einuðu þjóðanna, „Monthly
Buhetin of Statistics“.
Það er haigstofa S.Þ. s-em
semur skýrslurnar, og i þessu
hefti er sérstakt yfirlit með
töfilum yfir skipasmíðar í heim-
imum, vísitöflum um útfihitning
heimsins ef tir vörutegundum,
sikýrsium um iðnaðarvörur í
ýmsum löndum og verðlagsvísi-
tölum fyrir útfllutnihg.
Hinar sérstötou töfllur sýna
meðal annars efitirfarandi at-
riði:
— Meðaltal vcrzlunarskipa
scm urðu haffær ársfjórðungs-
lega á árabilinu 1958-1968 (að
undanteknum Sovétríkjunum og
Kína meginlandsins) tvöfaldað-
ist nálcga. Árið 1958 var með-
altal á ársfjórðimg 2.137.000
brúttósmálestir, cn á timabil-
inu apríl-júní 1968 var það
4.265.000 brúttósmálestir.
— Þegar sögunni víkur að
nýjum verzlunarskipum sem
hafa orðið haffær að undan-
förnu sýna skýrslumar að sam-
dráttur hefur orðið í Hollandi,
Bretlandi og Bandaríkjunum,
en veruleg aukning í Danmörku,
Japan, Noregi, Spáni, Svíþjóð
og PóIIandi.
— Frá 1959 til 1967 hefur út-
flutningur heimsins (undanskil-
in eru lönd með áætlunarhag-
kerfi) nálega tvöfaldazt. Visi-
tala samanlag'ðra útflutnings-
vara hækkaði úr 100 árið 1963
upp í 105 árið 1967.
— Verðlagsvísitala óunninna
vara hækkaði aðeins úr 100 ár-
ið 1959 upp í 101 árið 1967, en
verðhækkun iðnaðarvarnings og
óæðri málma án jáminnihalds
var mun meiri. A sama skeiöi
hækkaði vísitala iðnaðarvara úr
97 upp í 107 og óæðri málma
án járninnihalds úr 102 upp í
142.
— Verðmæti útfluttra iðn-
aðarvara frá helztu iðnaðar-
Iöndum með frjálst markaðs-
efnahagskerfi jókst úr 44.710
miljónum dollara árið 1957 upp
í 99.750 miljónir dollara árið
1967.
(Fréttabréf frá S. Þ.).
t