Þjóðviljinn - 25.06.1969, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 25.06.1969, Blaðsíða 7
Máðvíkiuidagur 25. júrri 1969 — "ÞJÐVTLJTNN — SlÐA 7 Páll Bergþórsson: SJÁLFSVIRÐIN6 EÐA UNDIRGEFNI RœSa fluft á ufifundi Reykíavikurgöngunnar 17. Júni Nú er ald aríj órðungur liðinn frá þeim dásamlega degi, þeg- air íslenzka .þjóðin safnaðist saman á Þingvöllum og sibað- festi fullt sjálfstaeði sitt með lýðveldiiSStoÆnun. Hver sem þar var staddur, hlýtur að muna þá stund ævilangt, stund mik- illa fyrirheita, stund bamalegra rósrauðra drauma um eilíft frelsi og óslitna hamingju. Nú er kominn tírni til að líta til baka, sikoða, hvað þeir boð- uðu, þeir fagnaðarstraumar, sem seitluðu um brjóstin þenn- an dag, líkt og rigniimgin, sem laugaði landið. Ráðning draumsins um frels- ið er hemám landsins. Þjóðin, sem hátíðarljóðið sagði, að þekkti hvorki sverð né blóð, er gengin í hemaðarbandalag með mönnum, sem vinna mikil ó- dæðisverk á fátækum þjóðum. Hún, sem hugðist lifia við þann auð sem friðsæld gaf, ætlar sér ná að byggja framtíð sína á miskunn efnahagsband alaganna og útíendra íyrirtækja, van- rækir eigin atvinnuvegi, og 'vekur undrun fyrir alvarlegt atvinnuleysi á uppgangstímum nágrannaþjóða. Hvað veldur þessari þróun? . Ég held að orsökin sé fyrst og fremst, hveroig stjómar- völdin í 25 ár hafa komið fram fyrir hönd þjóðarinnar og gagn- vart sinni eigin þjóð. Eins og í dagiegri umgengni fólks þurfa þjóðir að temja sór háttvísa framkomu, forðast undirgcfni og talhlýðni, og ennfremur að sneiða hjá öllum ofmetn.aði og rembingi. Undirgefni skaðar sjálfsvirðinguma, en án sjálfs- virðingar verður engum vel á- gengt. hvorki einst.aklinguÁn eða þjóðum. E.f til vill ávinna menn sér vináttu með undir- gefninni. en hún er þá aðeins látin í ljós með vörunum og bak við orðin glittir í djupa fyrirlitningu á hinum auð- mjúka þjóni. • Þjóðrembingur er varla skárri, því að hann einangrar þann. sem elur hann með sér og aflar honum lítils- virðingar, auk þess sem stík- um ofmetnaði fylgir iðulega mikii siálfsblekking um eigið ávæti. Og beim sem blekkir sjálfan sig, hefnist illa. Auðmýkt og dramb virðast óskvldir eieinleikar. en samt hefur forráðamönnum lýðveld- isins í aldarfjórðung tekizt á furðuleean hátt að samei.na þetta tvennt. Við hverja bend- inpu frá Randarikjunum um nauðsyn h»rsetu í landinu. hafa þeim.-Staðið flestar dyr opnar allt frá þvi að fyrsita áhlaup- inu var hrundið, kröfunni um hersföðvar til 90 ára. Jafnvel niðurlfegjandi kröfu um einka- rétt til siónvarps í landinti var vel tekið. Herforingjum sttður í Keflavík hefur verið veitt fálkaorðan fyrir vasklegar vamir landsins. enda þót.t þeir hreyfðu sig ekki í það eina skinti sem'landinu hefttr verið sýnt hemaðarofbeldi. í innrás brezka flo.tan,s í íslemzka land- helei.. Og í auðmýktinni er aug- unum lynignt hæfiiega mikið til þess að þau sjái ekki þarnn voða, sem þjóðinni stafar af er- lendum herstöðvum,. ef svo hörmulega kynni að fara, að upp rynni athafníaöld hinna lan,gdrægu eldflauga, nótt hinna löngu hraífa. í atvinnumálum er sam-a undirgefnin við útlend- inga. Meðan islenzkum iðnaði hrörmar, 'faor útiendur alúmin- hringur hvers koraar íorrétt- indi, tollfrelsi og mangfalt ó- dýrara rafmagn en íslendiragar, sem rauniar verður tekið af nauðþurftum okkar innain skamms tírraa. Það er meðal anraars tilgan,gu.r l>ess að iaða hima erlendu auðhriraga til landsins að kaupmættj er hald- ið lan.gt fyrir neðan það, sem þykir sæma í öðrum löndum, til dæmis Danmörku, sem var sárfátækt land snmanborið við íslnnd, þognr íýðvoldið var stofraað. Og til þess að tryggja iK'Ssum erlendu fyrirtækjum aðstöðu í keppni um vinnu-^ aflið, er þja.rmað að íslenzk- um atvinnuvegum með sam- keppni við liágtollaðan iðnvam- inig, að geigvaenilegt aitvinrau- leysi myndiast, en innihald þess orðs þarf því miður ekki að úflisitg á líesisari lýðveldishátíð, til þess er reynslan af því of ný og bitur. En þegar sljórnairvöldin mega vera að því að snú.a sér írá þeim útvöldu útlendingum, sem lotnin.gin er sýnd, herveldum og auðfélögum, þá broytist andlit- ið og við tekur stærilæti og hroki. Þogiar íslendi,ragar lýsa vantrú sinni á brjóstgæði er- »lendra auðhriniga, eru þeir út- hrópaðir som úrtölumeran og ó- viniir landsins. Og allir sem kúgaðir eru an.nars staðar í heiminum af hirau erlenda her- námsveldi, eða af vinum þess, verða um leið sjálfkjömir ó- vinir íslands. Baráttumönraum fyrir þjóðfrelsi í Grikklandi og Viotraam or mætti með háðsyrð- um og móðgunum af forsvars- mönnum íslenzkra stjómar- valda, blaðamönraum og emb- ætlismönnum. Þanraig er þá korraið íyrir hinum frelsisunn- andi íslendin.gum, sem urðu að þgiiast fyirir eigin sijálifistæði í nærri 700 ár. Þaulrcyndir ís- lenzkir verkfræðingar og sér- fræðingar eru sniiðgenignir við hin þýðingarmestu störf, en út- lendin.gum greiddnr svimandi upphæðir íyrir sömu verk, sem iðulega einkenraast af stórfelld- um mistökum og reynsluleysi einkum þó í haigfræðilegum efraum. Og ofan á drembilætið er svo bætt sjálfsblekkiragunni. að allt sé þetta gert í þágu ís- lands, þótt verið sé að þókraast erlendum öílum. □ En eina málsbót er þó hœgt að færa fyrir þá, sem þannig hafa stjómnð lýðveldi okkar af undirgefni og drambsemi í 25 ár. Hún er sú, að þetta er ekki nýtt fyrirbæri ó fslandi. Til sönnuraar því skal hér vitrnað í einra merkast'a fslending, sem uppi hefur verið, Þorvald Thor- oddsen, hinn eljusama og frá- bæra jarðfræðing. Árið 1876 var hann enn ungur stúdent aðstoðarmaður hjá . dönskum prófessor, sem ferðaðist um ísland í rannsókraaskyni. Á ferðalaginu komu l>eix, þar sem hiraum danska prófessior var boðið til veizlu hjá bæj- armönn-um. En Þorvnldi var ekki boðið. Og um það segir haran siðar: Þetta var eðlilega alveg þýð- inigarlaust íyrir sjálfan mig, en það var undarleg kurteisi að setja mig hjá, af því að ég var1 islen7.kur. Ég nefni þetta sökum þess, /að það var í fyrsta sinrai.' að ég varð var við. hvað ís- lendingum oft var gjamt til í orði og verki að lítilsivirða sjálfa sig og sína menn. Þetta mun nú hafa lagazt á sein.nV árum, vænti ég! Hve oft heyrði ég ekki siðar, að fslendiragar trúðu betur útlendum, ómennt- uðum labbakútum, enskum fé- glæframönraum búðarlokum, eða siátrurum, en mér. þegar var að ræða um málma eða önnur jarðfræðileg efni. sem óg hafði sérstaklega lagt fyrir mig, en þeir eðlilega ekkert vit höíðu á. Ilve oft sá ég ekki sið- ar em.bættisimonn og alþingis- menn sýna útiendum spx|játr- uragum lotningu fyrir hve.rt spekiorð, sem út gekik aí Jæirra munni, en sögðu um sama leyti allt húmbug og hégóma, sem ég var að fást við, af því að ég var samlandi l>eirra og gat eðlilega l>ess vegraa ekki haft vit á slíkum hlutum. Þetta sagði Þorvaldur Thor- oddsen. Kannast menn eran við sama fyrirbærið? Eða þurfa menra að vera hissa á því, jafn- vel enn í dag, að Þorvaldur skyldi þegar bann sagði frá þessu, setja háðsmerki aítan við sehninguraa: Þetta mun nú hafia laigazt á seinni árum, vænti ég! Það er eragira tilviljun, að Þorvaldur talar þam'a um embættismenn og alþiragismenn sem sérstaka dekrara við fá- visa útlendinga. Því miður eru l>eir l>að enn í dag. Hér er því um að ræða gamlan arf frá eymdartímum, en eins og göm- ul reynsla sannar, verður slík arfleifð ekki upprætt á einum degi. Hins vegar þurfum við að vinna markvíst að því að temja okkur nýja hætti í sam- ræmi við nýjan tíma, nýtt frelsi og nýja mögulei'ka efnalega og andlega. Ég veit að enginn viður- kennir, að undirgefni og of- metraaður eigi að stjóma gerð- um heillar þjóðar. _En hvað á að koma í sitaðinra? f stað hroka og auðmýktar ■ á þjóðin að á- stunda virðuleika og vinsemd í skiptum smum við alla. Fyrst GUÐRÍÐUR P. HELGADÓTTIR: Nú em ek reiði Ég skora ykkur á hólim, ráða- menn Islands í daig! Ég hendi framan í ykkur báð- um hönzkum mínuim og mak- legt væri að bnúar íylgdu! Þið hafið brugðizt skyldum ykkar algjörlegia og leitt þjóð- ina út í ógöngur, sem illfært er úr- Og ef þið bregðið ekki við nú þegar og snúið til baka, ber að hrinda yklcur fyrir björg, fá þjóðinni aðra forystu og leiða hana aftur á rétta braut. ÞiO hafið sóað fé landsmanna í einskisverða hluti og kennið svo aflnleysi um, þó staðreyndir sýni að aldrei hei'ur aflamagn verið meira, ef arðinum hefði verið réttilega varið og af hag- sýni. Samt svíkizt þið um að end- urnýja skipaflotann og aðlaga nútímatækni. Þið semjið af okkur land okkar undir erlendara her, þjóð- inni allri til ævarandi svívirðu og tjóns. Þið bjóðið landið út til stór- iðju fyrir lægsta hugsanlegt verð! Stói-iðju, sem leggur landinu á herðar drápskilyf jar í skulda- böggum erlendis, en gefur lítið í aðra hönd. Erlendir auðhring- ar hirða gróðann og sjá um að koma honum beint úr landi. Þið beitið öllum brögðum til að drepa niður ísilenzkan iðnað • og atvinraufyrirtæki, þó engum ætti að vera það ljósara en ykk- ur aö stóriðja krefst lítils mann- afla eða handafla- En það skal vera ódýrt! Og þá þarf að und- irbúa jarðveginn með atvinnu- leysi. Það hefur tekizt svo vel að nú gengur fólk atvinnulaust þús- undum saman um hábjargræð- istímann, það sem ekki hefur þá þegar f'lúið land, þetta að miklu leyti ónumda land, sem býr yfir ótakmörkuðum mögu- leikum, aöcins ef þjóðinni er gért frjálst og fært að snúa sér að verkcfnum þess og velferð. Það er þó sárasta raunin og alvarlegasta, að ykkur hefur tekizt á skömmum tírrxa að sýna fólki fnarn á, hvað fyrir- litlogir lslcndin,gar geta orðið og auvirðilegir, þegar þeir glata þjóðarstolti sínu og ættjarðar- ást hundflatir og afvelta undir hæl og svipu herraþjóöar, sem krefst meiri fóma og undir- gefni! Þetta fólk flýr land í hópum til þoss að þunfa ekki að horfa upp á smán og niðurlægirtgu þjóðar sinnar, og af frumstæðri s j álfSbj arga rlivöt, sem gerir uppreisn gegn tilbúrau atvinnu- leysi og efnah a gsöi'ðuglei kum i landi sem er með hæstu lþndum heims hvað snertir tekjuöflun, miðað við fólksfjölda, en getur ekki greitt þeim sem virana baki brotnu erfiðustu , verkin kaup til lífeviöurværis. Island má eldd missa þettó fólk af sinni mannfæð. Verk- efnin kalla allstaðar að og við viljiun fá.að vinna Islandi alU! Já, ég skora ykkur á hólm! Þið hafið sjálfir lagt mér í hendur vopnin! Frjótt land, en ónumið og óvirkjað að miklu leyti, ótæm- andi orkulindir Dg auðs í hæfra manna höndum, en smáð og einskis virt á uppboði meðal út- smoginna kaupsýslumanna; óvarið, svívirt og einskis metið af ykkur, forráðamönnum þjóð- arinnar. — Ykkur, sem hefur vcrið faliin forsjá og fjárráð landsins á allt öðrum forsend- um og grundvelli, og því ó- merkir að öllum ykkar gjörð- utn, án nýrra kosninga og þjóðaratkvæðis. Auðug fiskimið og nærtæk- En úr sór genginn skipakost. Ryðbrunna togararæfla í stað nýrra sem aðstæður og allir krcfjíist. Ónotuð frystihús, at- vinnulaust fólk. Illa nýtt afla- verömœti! Allsstaöar hnignun og niðurlæging, hvar sem auga er litið! Óstjórn og skiputags- leysi á öllum sviðum. Landiflótta fólk sem Islánd má ekki missa að ógleymdum þeim ættarrótxxm, sem engin ó- stjóm hefur nokkurn rétt til að slíta. Atvinnulaust skólafólk í hundraðaitali, sem vill vinna en er meinað það af skammsýni og hugsjónasnauðri stjóm, er bregst skyldu sinni á því sviði sem öðru, og bregður þannig fæti íyrir fjölda æskufólks, sem þar af leiðandi hefur ekiki efrai á að kosta sig til fi-amhalds- náms. Atviranulaust verkafólk í í þúsunda táli um hósumarið! Ilvað mundi þá þegar vetrar? Sundrað, kjarklaust og niður- drepið af margendurteknum gengisfellingum, kaupsairanings- svikum og braski með þess hag. Þorandi engum að treysta fram- ar í sinmi forystu eða sitanda saman um kröfur sxnar og kjör. Uppspanað með blekkingum. kennandi bændum um stig- hækkandi vox-ðlag lffsnauðsyn- legrar landbúnaðarvöru, sem hækkar þó aðcins vegna rangr- ar stjórnarstefnu í cfnahagsmál- um, verðbólgu og tilkostnaðar. En örfáar prósenitur renna til og fremst a hun a-ð vera hún sjálf í sitað þess að vera hluti af stæTri heild eins og ta!s-# meran undirgefninnar segja. Þetta land er svo auðugt, að við höfum ekki lengur neina á- stæðu til þeirrar vanmeta- kenndar, sem lengi einkenndi íslendinga. Á sama tíma búa margar aðrar þjóðir við vax- andi og géigvænleg land- þrengsli. En vegna sérstakra aðstæðna okkar ér þvi meiri naixðsyn að apa ekki allt eftir öðrum, og einmitt þess vegna hafa mörg heilræðin frá er- lendu svokölluðu sérfræðing- unum reynzt fánýt, jafnvel þótt vera megi. að þeir hafi géfið þau af heilum huga. En það er anraar kostur við fámennið hér, það á að geta þjappað okkur betur saman, sem þekkj- umst svo náið og persónulegia. En frumskilyrðið er að endur- vekja með þjóðinni það sjálfs- traust som forystixmennimir hafa glatað, endurvekja sjálfs- virðiragu henniar. Þá fyrst munu aðrar þjóðir bera til hennar sanraan virðinigar- og viraarhug. Sá sem fyrirlítur sjálfara sig, verður aldrei mikils metinra af öðram. Og enigum tekst að leysa vel af hendi verkefni, sem hann er sjálfur varatrúaður á. HrakföE íslenzkira stjómar- valda, bæði inraanlands- og ut- valda, bæði í innanlands- og utararíkisimálum. þurfa því ekki að vera neitt undranairefni. Á þessum hiátíðis- og fagn- aðairiegi er vissulega ástæða til að vera stoltur yfir minnirag- unni um hinm merka áfanga, er náðist 17. júni 1944. En við megumri samt ekki faEa í þá gryfju að láta það stolt blinda okkur eins og oft er reynt í glamrandi hiátíðaræðxim. Þvert á móti á það að opna augu okkar til fulls, ma pna okkur til nýrra dáða, til að læra af reynslunni, hvort sem hún er ánægjuleg eða beizk. Ég færi ykkur öllum mnHeg- ar ámaðaróskir og heiti á hvem og einn að vinraa bæði af eld- móði og skynsemi fyrir gæfu og geragi íslenzku þjóðarinnjar um langa framtíð. bænda vlðt hverja hækkun og langt frá til jöfnuna.r þeirri kjaraskcrðingu, sem af henni leiðir hverju sinni. Erx bændur og verkafólk seim ættu að standa saman sem einn maður I órofa heild vegna óað- skiljanlegra hagsmunamála — bændur og verkafólk skulu eft- ir ykkar pólitík rifast um nakið beinið i ræsinu fyrir utan, með- an þeir stóru loka að sér og snæða rúllusteikina! Reyndar eru nú bændur ekki með í ykkar framtíðaráætlun! Það gæti orðið ykkur of hættu- legt að eiga í höggi við stétt, sem ennþá trúir á landið og þjóðina, og kynni jafnvel að lasða inn hjá fleirum lúmskum gx-un um að þrátt fyrir allt væri það aðalsmerki Islendinga fyrT og Hiðar og eina von, ef við ællum að halda áfram aC vera íslendingar á íslenzkri gnind eða farkosti framvegis. Það era líka -til fjölda mörg rammis- lenzk og rótgróin sannihdi, sem bændur þekkja vel og eru manna visastir til að kenna öðr- um svo lengi sem nokkur vill læra. Eitt af þeim boðorðum er að „duga .eða drepast“. Og „oft er þörf en nú er nauðsyn" að leggja sig allan fram til „viðreisnar“ efnahag og æru íslenzku þjóðarinnar. Fyrr en þið hafið slegið öll þessi vopn úr hendi mér og gert mig ómerka allra þessara orða — með sfaðreyndum — ée tek ekki mark á orðaflaumi og blekkingum, og það gerir eraginn sem á horfir eða hlýðir, — skuluð þið lydd- ur heita og hvers manns níð- ingar, óalandi og óferjandi og ófriðhelgir hvar sem þið sjáist eða dveljið! „ Og ég særi hvern þann, er ennþá hefur samvizku og betri vitund að vinna Islandi allt! 12. júní 1969. Guðríður B. Helgadóttir, Austurhlíð, Blöndudal, A-Húnavatnssýslu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.