Þjóðviljinn - 27.07.1969, Qupperneq 7

Sunnudagur 27. júlí 19(59 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA J
Um leið 02 úrið stanzaði
vissi hann að tímimn var á
enda og hann bafðd hiotið
frelsi.
' Hann stóð upp frá skrif-
borðinu. gekk hiklaust fram í
anddyrið. tók frakkann sinn
og hélt út á götuna.
Það vair þsegilegt að ganga
í mannþröniginni á mið.ium
vinnudegi. vitandi að enginn
var lengur, ekkert skrifborð.
en.igir vinnufélagar, ekki simi
eða penni.
Þegar hann kom niður að
höfn var enginn sióndeildar-
hrinigur, allt var .takmairka-
laust. hann tók skyndileg,a eft-
ir því þegar hann horfði út
yfir sjóinn. Það var gott.
Hann gekk eftir hafnar-
bakkanum, ánv þess að vita
hvert hann eiginlega aetlaði,
bara gekk. Án tíma og án
markmiðs.
Skyndilega fann hann að
það var ástæðulaust að íþyn.gia
sér með úri, sem gekk ekki
lengur. svo hann tók það af
sér og kastaði því í sjóinn.
Og þegar hann fann að hom-
um var helzt til heitt í firakik-
anum lét hann bæði bann og
jakkann fara sömu leið.
Frjáls. hugsaði hann, veðúr,
sól, andvairi, himinn og baf.
Útiloftið lék við hann, gerði
við bann gælur.
Eitt andartaik hva.rflaði að
honum að hún heima og
krakkamir yrðu hissa ef hann
kæmi ekki heim, einnig þau á
skrifstofunni. Við því varð
ekki gert.
Hann gek,k len,gi. Nú var
hann kominn vestur á Sel-
tjamames. Hann lagðist á
grrasbala nálægt sjónum. lét
fara vel um sig. horfði á hvít
skýin og andiaði. Lengi daigs
lá hann þama, reykti. nokkrar
sígarettur og hugsnði um ekk-
ert.
Það kvöldaði án þess að
dimmdi, honum fannst það
eðlilegt, þar sem allt bafði að
lokum númið staðar. Etkki ó-
líkt því að ljútea vorki til firlls.
Nú var steapara himins og
jarðar óhætt að leggja sig, trú-
lega orðinn þreytt.ur eftir áflar
þesisar árþúsundir. Nú var
allt fullteomniað. Alskapað-
ur heimur loksins, friður,
birtia, frelsi.
Hann stóð upp til þess að
njóta þess að hreyfa sig, laus
frá tíma, skyldum og öllu
bjásitri. Hreyfa sig, léttur eins
og fugl, hann baðaði út hiand-
leggjunum, hljóp léttilo.ga fram
og til baka eftir fjörunni,
stanzaði og hló, aleinn, og þó
í fyrsta sinn blut.i af öllu lífi,
jörðinni og öilu, som á henni
og í henni bjó og einnig í
skyldleitea við himingeiminn og
hina óteljandi hnetti.
Svo, eftir notek.ra stund,
lagðist hann aftur á grasið
.eins og fuigl, v sem tyllir sér á
stein og flýgur upp öðm
hverju. Láfsnautn. Eilífð. —
Út úr lágreistu timburhúsi,
hvítu með grænu þaki. kom
ungur maður og gekk rakleitt
til hans. hvatlegur og ákveðinn
í fasi.
— Gott kvöld — er — er
nokkuð að — ég sá til þín út
um gluggann, hélt þú ætlaðir
að fara að hefja þig til flugs
— hylkislaus og alveg af eig-
in ramleik — hefur kannski
drukkið einu glasi of mikið.
teunninigi?
— Kunningi? Hann lá kyiT
og horfði upp til un-ga manns-
ins.
— Ég á við — mig munar
ekkert uffl að aka þér heim,
það er komið miðnætti — og
engin bílastöð hér nærri —
— Aka heim?
— Nú. auðvitað. Varla ætl-
ar þú að gisfa þama í nótt
— hætt við að þú yrðir búinn
að fá lungnabólgu á morgun
— viltu ekki sfanda upp?
— Vií ekki stianda upp.
— Hefur eitthvað sorglegt
komið fyri.r þig? Einhverjrr
erfiðleikar, sem þú átt við að
Stríða — hvað er eiginlega að?
— Það er ekkert að lengur.
Allt er fullkomnað.
— Straukstu af sjúkrahúsd?
— Nei. Úrið mitt stoppaði.
Guði sé lof.
— Komdu nú með mér — og
VOR
Smásaga eftir Unni Eiríksdóttur
vertu ekki með neina þrjózku.
,Ætli þér liði ekki betur innan
dyra en úti í næturkulinu.
_ — Vertu svo góður að fara.
Ég er orðinn frjáls og verð
hér eitthvað lengur. Hve lengi
get é,g ekki sagt þér, )>ví nú,
siðan timinn nam staðar er
ekki hæigt að bera fram á-
kveðnar spuminigar, því síður
hægt að svara )>oim.
— Gotf og vel. En láttu ó-
gert að bleyta þig í sjónum.
— Ég hef ekki hugsað mér
það, þó væri þnð kannski
þægilegt.
— Mór datt það í hug. En
fyrir mig yrði það ekki eins
þægilegt — eftir á, þegar
fregsnin kæmi í blöðunum.
— Farðu nú, umgi maður. Ég
verð )>reyttur á fólki, sem bef-
mr meira ímyndúnmrafl en ég
sjálfur.
— Hvað sem því liður og
hvað sem þú ætliast fyrir þá
' geri ég mínair ráðstafanir.
— Ráðistaifanir?
— Já, og láttu ekki sem þú
"sért vitlaueari en þú ert. Góða
nótt.
— Gott þú ferð. Þafcka þér
fyrir. En orðið ráðstafa er
ekki lenguir í gildi.
Un.gj maðurinn fór án þess
að svara þessu.
Grasið va.r rakt og ilmaði.
Vomóttin, hvít og tær vafði
hann örmum, þó hlutlaus og
án snortin.gar við annnð en liti
jarðnrinniar.
Hann hugsaði urn frelsið.
Það var ekki nóg að h!jóta-_
það, jafn nauðsynlegt var að
varðveita það. En orðið yarð-
veita var eteki lengur i gildi.
Því iengur, sem hann lá þama
og bu'gsaði, varð honum ljós-
aira að orðin misstu gildi, eitt
á fætur öðru. Honum Kteaði
það vél.
H.ann sofimaði. Hann direymdi
að hann var á fluigi um geim-
inn, einn og farartæteislaus.
Homim fannst bann fljúga
hratt og léttilega, öðru hverju
mætti hann steringilega saman-
settum geimförum, köldum og
gljáandi. ýmist mannlausum
eða með ofurlitla dvergia inn-
anborðs. Þá hló bann og dangl-
aði í þau með hendinni eða
jafnvel skyrpti á þau.
Tveir eniglair í hvítum slopp-
um og vel vængjaðir ávörpuðu
hann vingjarnlega og sögðu að
hann væri einn af örfáum
jarðarbúum, sem þyrði að hafa
heiðarlegan huigsuniarhátt og
sýna hann í verki. Það þótti
honum sikrítið.
Sem betur fór mundi hann
eftir að spyrja þá hvemig
skaparanum liði, hvort hann
hefði ekki verið feginn að fá
að sofna. Þeir sögðu að hann
hefði það gott, hún María væri
nýbúin að fæ-ra honum volga
mjólk með humangi í og nú
svæfi hann vært.
Hann íann að orðið vær var
enn í gildi og einnig orðin
friður og frelsi.
Það var kippt harkalega í
öxlina á honum og tveir ein-
kennieklæddir m«nn með
marga gyllta hnappa reistu
hann á fætur. Honum þótti
slæmt að vera ónáðaður svo
skyndilega í mdðju flugi um
himingeiminn.
— Hvar áttu heima? spurði
annar mannanna
— Hér og allsstaðar.
— Hvað ertu að gera hér
niður við sjó um hánótt og
ekki einu sinni fullur?
— Ég hef stundum drukkið
mig fullan — —
•— Það er ekki ötrúlegt. En
í hvaða tilganigi fórstu hingað,
alveg niður í flæðarmálið?
— Orðið tilganigur er ekki
len,gu,r í gildi.
— Hver andsikotinn. Er ekki
hægt að fá upp úr þér orð
af vili?
— Ég hef ekkert að segja.
Þaktea ykikur fyrir komuna.
Góða nótt. ■
— Svo þú heldur að' þú
sleppir svona auðveldlega, ha?
Það sást til þín þegar þú
fleygðir fötunum þínum og úr-
inu í sjóinn. Það er litill vandí
að ímynd® sér íramhaldið. Nú
komurðu með okkur — og
helzt með góðu — —
Þeir teymdu hann að lög-
reglubílnum án þess hann
veitti mótspymu, og óku hon-
u,m til þess sjúkrahúss. sem
þeim þótti líklegaisit að ■ tæki
við honum.
Hann hugsaði um drauminn
á loiðinni, um frelsið og ógild-
ingu orðanna.
Á sjúkraihúsinu tók á móti
homum lætenir, drengjalegur og
bjartur á svip. Hann skipaði
hjúkrunarkonunni að hjálpa
gestinum í rúmið hið bráðasta,
svo ekki slægi að honum, og
gefa hormm eitthvað heitt að
drekka. Svo sett.ist hann við
mmið og tók að spyrja bann
spjörunum úr um nauðaó-
merkilega hluti. Hann fór ljúf-
lega að þessu og dálitið bama-
lega, fannst mainminum. Hann
spurði hvert væri nafn hans
eða nafnnúmer. sama hvort
var, hvar hann ætti heima,
hvað hét eiginkona hans,
hvaða símanúmer. hvar hamn
ynni.
Maðurinm svaraði honum í
fyllstu einlægmi að svona
spurningar kæmu sér ekkert
við, hann skyldi setjast hjá
einhverjum öðrum ef hann
væri svo forvitinn að eðlisfari
að hann þyrfti að vera síspyrj-
andi.
— En hvernig líður þér. ertu
eitthvað leiður?
— Úrið mitt stoppaði. Ég
varð frjáls. Loksins. Og nú er
allt fullkomnað.
Læknirinn leit á hjúkrunar-
konuna. sem sarrranstóð aif
tveimur galopnum augum og
eyrum, sem voru á stærð við
þanda leðurblöikuvængi. Að
öðru leyti var hún i drifhvít,-
um silopp og vairir hennar voru
vel málaðar og blíðlegar.
— Gefðu honum svefnlyf á
latínu, hann verður rólegur í
nótt. Við sjáum svo til á morg-
un — .—
Hann vakmaði um hádegis-
bilið, næsta dag í sterku sól-
skini. Rúmið var hvítt. vegg-
imir. loftið og gluggatjöldin,
allt snjóhvitt.
Á stóinum við rúmið. hans
sat kona, fallega klædd í
bleikri dragt, og bar batt í
samn lit. Sterkleg og fremur
lagleg kona.
Það var konan hans.
Hann sá að þetta var mynd-
arleg kona, matm<>ðu,rleg og
bamsmóðurleg. Þessi kona
vakti hvorki aithygli hans né
áihuga, hún var mjög ókunn-
ug og herbergið fór henni illa,
svo bnnn lokiaði augunum.
Lanigaði að sofna og hverfa
aftur' til draúmsins frá í gær-
kvöld.
— Jæja, vinur minn, saigði
sópranrödd konunnar á nokk-
uð hárri nótu. — Ég — við vor-
um orðin dauðlhrædd um þi,g.
Hefði þessi ungi, elskulegi
maður ekki kornið til hjálpar
— ja--1- þá veit ég ekiki hvem-
ig farið hefði.
Hann opnaði ekki auigun og
svaraði ekki.
— Ég er búin að sitja hérna
við rúmið þitt síðan klukkan
sjö i morgun — sitúlkumar
vom svo indælar við mig,
færðu mér kaffi og brauð.
Þögn um stund.
— Ó, ég er búin að vera
svo brædd um þig — ég
skrapp rétt fram um tíuleytið
og hringdi til skrifstofustjór-
ans. Ég sagði honum að þú
hefðir veikzt snögglega og
værir á sjúkrabúsi í rann-
sókn.
Þögn.
— Hann var afskaplega al-
mennilegur og sagði að það
hefði verið heppilegt að þú
veiktist svona snemma vors,
áður en sumarfríin byrja.
Hann bað að heilsa þér og ósk-
aði þér góðs bata.
Ekkert svar. Engin svip-
breytin.g.
— Ég kom með gullúrið
hans pabba sálaða handa þér,
það er ekki nokkur leið að
vera klukkulaus. Ég gef þér
það hér með.
Hann lá hreyfingaralus og
opnaði ekki augun.
— Heyrðu. við þurfum nú
ekkert að vera að sjá
eftir frakkanum, þú hefð-
ir fljótlega þurft að fá
þér nýjan. Það var nátt-
úrlega verra með jakkann. það
kostar þig að kaupa þér ný
hversdagsföt. E.n við skulum
ekki fást um það — mest er
um vert að þú ert heill ,á húfi.
Andardráttur h-ans var þung-
ur, eins og hann væri að
sofna aftur.
Konan horfði á hann eins og
hann væri bam, óþekkt en
efnilegt barn, sem hún vissi
ekki upp á hár hvemig hún
ætti að meðhöndla.
Læ'knirinn kom inn.
— Góðan dag. Þú svafsf vel
og ert nú hress og brattur.
Hvemig væri að fara á fæt-
ur?
— Út.
— Vitanlega. Út i vorblið-
una. Taka það rólega í nokkra
daga. Fara svo að vinna aft-
u-r. En aðeins hálfan daginn
til að byrja með. Þú hefur of-
þreytt þiig, það er allt og
sumt. J
Kon,an hampaði gunúrinu í
hendi sinni.
— Já, þefta er sannarlega
fallegt úr. ósvikin gæðavara.
Ættargripur kannski? , sagði
læknirinn.
— Já, það má n-ú segja það.
Hann pabbi fékk það í afmæl-
isgjöf frá vinnufélögum sín-
um í slökkviliðinu þegar hann
varð sjötugur. Hann bjó hjá
okkur síðustu árin, hann pabbi.
alveg þangað til hann dó.
Hann fétek heilablóðfall þegar
hann var sjötíu og fjögra-------
Læknirinn tók af henni úr-
ið og af mikilli hæversiku og
varfærnislega spennti h»n
það á úlnlið mannsíns i rúm-
inu. Hann kipptist við og opn-
aði augun.
— Og nú ferðu á fætur. Frú-
in aðstoðar þig — og svo fer
hún með — svo farið þið heim.
Þú verður orðinn ágætur á
morgun — —
Læknirinn kvaddi og fór út
úr herberginu.
Maðuirinn klæddist án hjálp-
ar konunnar. og hann skipti
sér ekki af því þegar hún tók
undir handlegg hans og leiddi
hann út úr sjúkrahúsinu.
Þegar_ hann kom út fann
hann harða steinsteypuna und-
ir fótum sínum. fann úrið
þrengja að úlnliðnum og hann
hugsaði: Væn.gir, himinn. sjór
og eldur Allt horfið. Honum
fannst ' hann þurfa að veita
viðnám. Orðið viðnám var enn
í gildi. Það var vont.
Þau létu bílstjórann aka
niður í bæinn.
— Heyrðu. góða min, ég -v
mér líður alveg prýðilega
núna. ég fer í vinmiuna. Ég
fékk einhvem fjandann yfir
höfuðið í gær — það er horf-
ið núna. Ég fer beint á skrif-
stofuna.
— En læknirinn sagði---------
— Já, ég heyrði það. Það
er óþarfi. Bílstjóri. ég fer út
hérna.
Hann leit á bleikklæddu
konuna. Sterkleg kona og
fremur lagleg. Hann átti enga
aðra konu.
— En hvað ætlarðu að segja
við skrifstofusfjórann? sagði
sópranröddin.
— Segja við hann? Þarf ég
að s^gja eitthvað við hann?
— Ég sagði honum að þú
værir á sjúkrahúsi. — Þetta
er svo óþægilegt fyrir mig —
bjámalegt — svo á maður eft-
ir að hitta hann og frúna í
boðum og á árshátíðum — þú
verður að segja eitthvað!
— Verð ég?
— Já, þú verður — eða
hvað finnst þér sjálfum?
— Ég er ekki vanur að vera
spurður hvað mér fimnisit
sjálfum — —
— Æ, vertu nú ekki svona
úti á þekju — þú verður að
hugsa um mannorð fjölskyld-
unnar — mi,g langar ekki að
fólk haldi að þú sért eitthvað
undarlegur — það yrði eteki
lengi að berast út — —
— Get ég ekki bara sagt að
ég hafi fengið einhver óþæg-
indi yfir höfuðið — heldurðu
að það dugi ekki?
— Jú, — ef þú ségir það
virðulega.
Hann ákvað að segja það
mjöig virðulega.
Skinfaxi gagnrýnir „fegurðarsam-
keppni" í félagsheimilum úti á landi
□ Er ung'mennaféla'gsihreyfingin á fslandi að rísa úr
dái? Vonandi — og blaðaútgáfa Ungmennafélags íslands
að undanfömu gefur ástæðu til þess að ætla, að svo sé,
en í síðustu heftum Skinfaxa hafa verið ákaflega at-
hyglisverðar greinar um menn og málefni.
I síðaista hetfti Skinfaxa, 3ja
hefti þessa árgangs, eru margar
athyglisiveröar grednar m.a.
greinin Æsika og ábyrgð eftir
Guðjón Ingimundarson á Sauð-
árkróki, varaformann UMFÍ,
greinin Þátttatea félagasamitaka
í laindgræðsilu eftir eftir Jó-
hannes Sigmundsson, en auk
þesisa efnis bdrtist viðtöl við
ýmsa fra.mímámenn ungrnenna-
félagshreyfingarinnar.
Ritstjóri Skinfaxa. Eysteinm
Þorvaldsson, skrifar í heftið á-
gæta grein, sem hann nefnir
„Samtíð og fraimtíð". Hann
leggur út af útflutn.ingi tryppa,
fegurðardmttniinga og knatt-
spynnuimainna og vísumni:
„Markaðstryppim götu gulls og
eirs / gan-ga járnuð, laus við
allan hrekk. / Hollywood mun
hreppa Sirrý Geirs. / Hollenzikt
lið vill kaupa Þórólf Beck.“
Ekki getið um klæðnað
Þá er m.a. rsett um fegurðar-
sýnimgar á ungum stúlkum i
hverju landshonni um þessar
mundir; og frásagniir blaðainna:
„Öllu tekur þó fram heilsíðu-
grein í einu blaðanna 4. þ.m.
Þar segir gjörla frá þessuim ný-
stárlega réttardegi í Borgar-
fjarðai'sýslu, sem dró til sín
400-500 aðdóendur. Hinn glötggi
blaðamaður telur það til tíð-
inda, að flestar (sic) stúlkinanna
hafi verið í buxum „þetta
kvöld í Brún“, og viröist vitn-
esikja um háttemi borgfirzkra
stúlikna hafa kornið flatt uipp á
blaðamanninn. En hamn gerist
fjölþreifinn um flleira en klæðm-
að stúlknamna. Ein stúlkan
hvarf d'ryktelan'ga stund ..þetta
kvöld í Brún“, rétt áður en hún
átti að keppa í úrslitunum.
En hún hafði þá bara skropp ið
heim til sín nokkrar bæjarleiðir
til að huga að sauðburðinuim.
Úrsilit: „Á amnan í hvítasunnu
var fegui’ðardirottning Borgar-
fjarðarsiýslu krýnd í félagsiheim-
ilinu Brún í Bæjarsveit og féll
þessi virðulegi titilll i skaut
Helgu,“ en það var einmítt
stúlkan, sem mundi eftir sauð-
burðinum mitt í hita keppminm-
ar. (Ekiki getið um klæðaburð)“
Framtiðin og unga fólkið
Og ritstjórinn fjallar uim
l'ineykslunarfyrii'sagnir blaðanma
vegna framikomu ungs fólks á
Þimgvöllum. Hann spyr spum-
ingarinnar: Hverjum á bá að
færa til skuldar drykkjuskapinn
og óspektirniar? Og í niðurlaigs-
orðum segir ritstjórinn: ,,Ekki
er enn fullljóst bvaða afleiðing-
ar þetta upplausnarástand hef-
ur á fólk alimemmit. Sú skoðun
að hér sé ekki lífvænlegt og
ékki eftiráóknarvert að búa, er
orðin ískyggilega útbreidd. En
vonandi eni það aðeins efna-
hagslegar ástæður, sem ráða þtví
hvort fólk vill búa hér. Auð-
vitað verður fólk að hafa næga
atvinnu og manmssamandi og
batmandi lífskjör. Þjóðartekjum-
ar eru líka svo míklar, að þær
ættu að leyfa Slíkt. En Islend-
ingar edga lítoa sína mennángu,
tungu, bókimenntir, saimeigin-
legan lifandi menningarairf, sem.
er forsenda þess að við getum
kallazt þjóð. Án efnahagslegs
sjálfstæðis eru þessi verðmæti.
hið menmingarlega sjálfstasði,
auðvitað í bmðri hættu.
Framtíðin hlýtur að vera
komin undir yngra fólkinu en
ekki því eldra sem með athöfn-
um sínuim eða getuleysi hrekur
hundruð Islendinga til annarra
landa og fjarlægra heitmshoma.
Þetta land á ærinn auð. Vonandi
lærist Islendinigum að meta
hann og nota hann. ekki sízt
þann hluta hans, sem' felsit í
hæfileikum einstakliniga og
vinnua.fli þeirra. Þá mætti tak-
ast að stöðva flóttann úr land-
inu.“