Þjóðviljinn - 09.08.1969, Blaðsíða 1

Laugardagur 9. ágúst 1969 — 34. árgangur — 174. tölublað.
Ferð um Fjalla-
baksleið nyrðri
um aðra helgi
Ar Alþýdutoandalaigið í Kóipa-
vogi efnir til íerðar uim.
FjallabaksJeið nyrðri dag-
ana 15.-17. ágúst. Lagt
verður af stað frá Félags..
heimili Kópavogs föstu-
daginn 15. ágúst kl. 18. —
Verður þá ekið austur að
Gailtaílaek oig tjaldað þar.
rAr Á laugardag varður ekið
austur Landmannaleið eða
Fjalllabaiksveig nyrðri. Far-
ið verður í Hrafntinnisker
og síðan í Landmanna-
laugar. Þar getur fólk
fengið sér baö í laugun-
ura og sikoðað umihverfi
Landmannalauga, sem er
eitt sérstæðasta landsvæði
hér á landi.
★ Á sunnudag verður dvalið
eitthvað í Landimanna-
lauguim, en síðan ekið
heimleiðis. — Verður far-
in önnur leið til baika inið-
ur mieö Tungná, og kom-
ið heim á sunnudags.
kvöld.
★ Fargjaild er áætlað kr. 700
á rnann. — öllum heiimil
þátttaka. Þátttaika tilkýnn-
ist sem fyrst í síma 41528.
40O!53 eða 41794.
— Fcrðanefnd. —
Prentarayerkfall?
1 gærkvöld um sexleytið lauk
allsherjaratkvæðagreiðslu í Hinu
islenzka prentarafélagi um heim-
ild till stjórnar til þess að boða
yfirvinnubann og vinmustöðvun.
Var saimþykkt að veita heimild-
ina.
16 ára piltur slasast
16 ára piltur á reiðhjóli varð
fyrir bifreið neðarlega á Lau>ga-
veginum í gærdag. Pilturinn var
fluttur á Slysavarðstofuna, en
meiðsa hans voru ókunn.
Minnismerki
3. ágúst var aifhjúpað í Arnes.
Manitoba, minnisimerki uim land.
könnuðinn og' vísindaimanninn
þeimskunna Vilhjálm Stefámsson..
Stúdentaráðstefnan
hefst í dag í Rvík
Eins og greint var frá í blað-
inu í gær hefst í Reykjavik í
dag ráðstefna stúdenta. Er ráð-
stefnan haldin að frumkvæði
Verðandi, félags vinstri sinn-
aðra stúdenta í Háskólanum, en
í samráði við Félag háskóla-
kennara og SÍSE.
Ráðstefnan hefst klukkan 2
e.h. og taka þá til starfa um-
ræðuhópar stúdenita og keenara
um kennslu í félagsvísindum og
náttúrufræðum — og fleiri
skipulagsmál háskóla. Verða
dregnar saman upplýsingar um
erlenda háskóla, sem síðan
verða fjölritaðar og dreift með-
al þátttakendia.
Klukkan 2 e.h. á morgun
halda umræðuhópar áfram störf-
um og verður þá rætt um Há-
skóla íslands. Niðurstöður um-
ræðuhópa verða fjölritaðar og
sendiar fréttamiðlum.
Á þeissari ráðstefnu gefst há-
skólakennuirum og stúdentum í
fyrsta sinn tækdfæri til opinna
og samieiiginlegra umræðma og
skoðamaskipta. Ráðsitefnan er
ennfremur til iþess fallin að
auka kynni háskóla-fólks heim-a
og erlendis og gætu þau kynni
lagt grundvöll að reglubundnu
og áfiram-haldiandi sambandi.
Slík samskipti eru hreyfin-gu
stúdenta og kenn-ara lifsniauð-
synleg, með því mó-ti gæ-ti ís-
lenzka hireyfingin komizt í sam-
band við erlenda strauma og
fylgzt með því sem er að ger-
ast í háskólamálum erlendis.
Enn ein gialdeyriskreppan að skella á
Gengi franska frankans
fellt óvænt um 12,5%
PARÍS 8/8 — Eftir skyndifund frönsku ríkisstjórnarinnar síðdegis í dag
var tilkynnt að gengi franska frankans myndi lækkað um 12,5 prósent.
Þessi ákvörðun kom öllum að óvörum. Staða frankans hefur að vísu
ekki verið alls kostar góð, en hefur þó ekki versnað til neinna verulegra
muna frá því í gjaldmiðilskreppunni í nóvember í fyrra þegar ákveðið
var að halda gengi hans óbreyttu. Ákvörðunin kemur því meir á óvart
sem almennt hafði verið búizt við því að gengi vesturþýzka marksins
myndi verða hækkað að loknum þingkosningum í næsta mánuði, en það
myndi hafa létt undir með frankanum. Gengisfelling frankams er lík-
leg til að leiða af sér spákaupmennsku þegar gjaldeyriskauphallir opna
aftur á mánudag, en hún gæti aftur haft í för með sér enn eina gjald-
miðilskreppuna í auðvaldsheiminum.
Möninium kom genigisfellin.gin
einimig því meira á óvart . sem
ákvörðunin um hana er tekin
einimitit ó þeim tíma þegar venja
er að frönsk stjómarvöld hafi að
mestu tekið sér frí1 frá störfuim,
eins og reyndar allifilestir Frákik-
ar.
„Ekki umflúin“
1 tiikynmingunni .um ráðuneyt-
isifundintn sem stóð í tæpa kilufcku-
stund í Pairís í dag var saigt að
Pompidou forseti hefði. sagt þar
að honurn hefði verið orðið ljóst
að g#ngisfeil'ling yrði ekki uimfilú-
in. Frankinn ganigd kaupum og
sölum erlendis taflsvert undir
skráðu g’engii. Frakkar hefðu átt
um það að velja að endutvekja
traust á frankanum með verð-
hjöðnunarstefnu seim ó'hjóikvæimi-
lega hefði haft stóraukið atvinnu-
leysi í för með sér eða að við-
Vinnubrögð kjaradóms klám?
Ungur dómacafulltrúi rœSst á kjara,,dóm"
og segir hann vera pólitiskan gerSardóm
□ Það er athyglisvert hvernig einn af starfs-
mönnurn hins íslenzka réttarkerfis auðkennir
vinnubrögð kjaradóms. Gagnvart kjaradómi,
segir Björn Þ. Guðmundsson, fulltrúi yfirborg-
ardómara, „stendur maður andspænis svo furðu-
legri og ósvírtnni málsmeðferð af hálfu ríkisvalds-
ins og gersamlega óskiljanlegri niðurstöðu, að
hugtakið „dómur“ hljóðar eins og klám í eyrum“.
I>aninig einkennir Björn Þ.
Guðm-undssón vinnubrögð kjara-
dóm-s í grein, sem birtist í Tím-
amum í gærdag. í greiminni seg-
ir Björn m.a.:
„Setning kj arasamni'nigaliag-
anna háfði í för með sér mikla
breytingu á réttarstöðu opin-
berra starfsm.an.na. Við nýskip-
anina voru réttilega bundnar
miklar vonir. Þær hafa því mið-
uir brugðizt. Reynslan sýndi að
samningsréttur án þvinigunia.n.ir-
ræða, t'd. verkfallsréttar er lít-
ils virði í okkar . þjóðfélagi.
Þetta veit verfcalýðshreyfingm
af biturri reynslu og hefur því
haldið dauða-haldi í síðasta
neyðiá’rvopnið, verkfaillsiréttinn.
Því miður hefu.r reynslan nú
sýnt, að breytingin árið 1962 var
í raun aðeins sú, að laun ’eru
skömimtuð af pólitískum gerðar-
dómi í stað laga áður. Þessi síð-
ustu orð eru þungur áfellisdóm-
u.r, sem betur væiri að reyndist
rangu.r. Úr því fæst hin.s veg-
a-r ekki skorið fyrir „alvöru-
dómstól“ því dómair kjaradóms
eru óáf rýj anlegir. Hins vegar
réttlætir a.m.k. síðasti kjara-
„dómur“ þau fullkomlega. Þa-r
stendur maðuir varnariaus and-
spænis svo furðulegiri og ósvíf-
inni málsmeðferð af hálf-u ríkis-
valdsins og gersamlega óskilj-
‘anlegri niðurstöðu að hugtakið
„dómnr“ hljómar eins og klám
í eyrum. Þar lýt rikisvaldið sig
hiafa það að blanda ekiki aðeins
félagsdómi, heldur og æðsta
dómstóli landsins hæstarétti, inn
í pólitískán skollaleik."
Björn nefnir síðasta kjara-
„dóminn“, en þa#- á hann við
það, er kjaradómur helmingaði
sáttina milli Magnús-ar Jóins-
sonar og BSRB og skipti sátt-
inni í tvo jafn-a hluta án nokk-
urra raka — helmingur átti að
vera greiðsla til 1. júní, 1.750
kr. Hinn helmingurinn eftir 1.
jún.í.
urkenna orðinn hlut með því að
felila gengið. Hefiðu þeir vahð
fyrri kostinn heíðii ríkisstjómin
orðið að hætta við fjárfestingar-
áætlanir sínar og allar aði'arráð-
stafanir sem hún hefiði fyrirbug-
að til þess að auka hagvöxtinn.
„Mikið áhyggjuefni“.
Ha-fit var efitir Pomipidou aðallt
JiA því að hann tók við eimbætti
forseta hefði gengi frankans ver-
ið honum mikið áhyggjuefni. '•
því sambandd er á það mdnnt að
Pompídou var áður en hann hóf
bein afiskipti afi stjórnmálum einn
af bankastjórum franska Rot.
schild-bankans.
Þá þótti ástæða til að skýra
frá því að bæði Giscard d’Esta-
ing fijármálaráðherra og. Chaban-
Delmas' forsagtisráðherra hefðu
verið saimimiála forsetanum um
nauðsyn, genigisfellingarininar. —
Pömpidóu sagði að Frakkar
myndu að sjálfsögðu hafia sam-
ráð við stjórnarvöld í öðrum
löndum um geng'isfellinguna. Al-
þjóðagjaldeyrissjóönum og banda-
mönnum Fratoka í Efnahags-
bandalaginu myndi þegar í stað
verða skýrt frá ákvörðuninni og
fjárm'álaráðherrum landamma á,
,,franka-svæðinu“, þ.e. fyrpver-
Franfhald á 3. síðu.
Minnzt fimmtíu ára afmælis
flugs á íslandi 3. september
Fortíð og framtíð: Sýnt geimfar og búningur við hlið
fyrstu flugvélar er hóf sig héðan til flugs
Afl raforkuveranna
eykstum 86% í ár
□ í síðasta hefti Orkumála er birt yfirlit um raforku-
ver landsins og orkuvinnslu þeirra á sl. ári. í.árslok 1968
var uppsett afl 'orkuvera 170.866 kW og hafði aukizt
um 911 kW á árinu, var sú aukning'öll í dísilafli. Á þessu
ári munu hins vegar verða tekin í notkun ýmis raforku-
ver, er munu auka afl orkuvera landsins um um 146 MW
eða um 86%.
□ . Flugmálafélag íslands
mun minnast þess á vegleg-
an hátt 3. september n.k„ að
bá er fimmtíu ára afmæli
flugs á íslandi. en þann dag
1919 hóf fyrsta flugvélin sig
á loft héðan, vél af gerðinni
Avro 504. sem dansk-ensfci
flugmaðurinn Cecil Faber
stiórnaði.
Flugmálafélag íslands hefur
ákveðið að minmast þessara
merku tímamóta í söigu flugs
á íslam-di á sem veglegastam
hátt og skipað sjö manna nefnd
til að hafa forgöngu í málinu.
Héldu formaður nefmdiarlmmiar,
Bergur G. Gíslason, fram-
kvæmdastjóri henmiar, Agnar
Guðnasiom og formiaður Flug-
málaféliagsins, Baldvim Jómsson,
fumd með fréttamönmum í gær
og skýrðu firá hvermig afmælis-
ins yrði minnzt.
Verður haldin sýnim-g um
áö'gu flugsins í flugskýli því,
sem stendur við flugtuirninm á
Reykjavíkurflugvelli og er áætl-
að að hún verði opnuð 28. ág-
úst og standi til og með 7. sept-
em.ber. Verða þair sýndar mynd-
ir af öllum helztu atburðum í
flugi á íslandi, en auk þess
hefur nefmdim fengið hingað til
lands sams koniar flugvél og
flaug hér fyrst, en hún efi feng-
in ú>r siafni í Lond'on. Einnig
verða fleiri flugvéliar á sýning-
unni, líkön af flugvélum og
fleira. <Þá m-un reynt að sýna,
hvað fiiramtíðin ber í skaiuti sér
og fær nefndin á sýninguna
geimfar frá Baindaríkjunum, sem
farið hefur út- í geiminn. svo
og geimbúnimg.
f samban-di við sýniniguna fer
hér fram flugsýning, fallhlífar-
stöfck o.fl. og keppni í vélflu-gi
urp mikinn og fagran . grip, er
Skeljungur, h:f. : hefur ’ gefið.
Nefndin hefur ■ einni.g staðið í
bréfaskriftum við brezk yfir-
völd, að fá 'hingað írægustu
li'Stflugsveit í heimi, en hún
Merki afmælishátíðar flugsins
nefnist „Red Arrows“ og eru
góðar voni-r urn að hún fáist
hingað ó meðan á sýnin-gu
stendur.
Þá mun koma hingað Anders
geimfa'ri, sem hér er mörgum
kunnuir frá dvöl sinni hér, er
hanm var að æfa sig ásamt fé-
lögum sínum undir tun.glferð, en
hann hafði m.a. meðferðis ís-
lenzkan 25-eyring í fyrstu ferð
manniaðs geimfars, er fór kring-
um tpmglið. Ekki er endanlega
ákveðið hvenær hamm kemur, en
unnið er að því að fá bann til
að sýna her myndiir frá ferð
þessari og halda hér fyririestur
um bana.
Firiamhiald á 12- siðu.
Lán.gstærst þessara orkuveira
sem við bætast á þess-u ári ©r
Búrfellsivirkáun, fyrri áfangi, sem
er 105 MW, en í gænmorgun var
byrjað að reynslukeyra fyrstu
vélasamstæðu virkjunarinmar ,og
er reiknad með að virkjunin geti
hafið rafiorkuframleiðslu um n.k.
mánaðamót. Auk Búrfilellllsvir’kjun-
ar tekur Landsvirkjun s-vo í not-
kun á árin^ gufiutúrbínustöð við
Straumsvalk, sem er 34 MW.
Aðrar virkjanir sem - taika til
stanfa á þessu ári eru jarðvarma-
orkuver, sem Laxárvirkjun heí-
ur reist i Náimiaskarði, 2,5 'MW.
óg viðbót við dísilstöðina á Ak-
ureyri 3,5 MW. Loks eru Rafi-
magnsveitur úfkisins að Ijúka
viirkjun Smyriabjiargarár í
Horn'aifirði en sú virkjun • er 1
MW. Sieigir í fréttatiltkymningu
sem Þjóðvdiljanum barst frá Rafi-
maignsveitunum í gær, að 6. þ.m.
hafii verið hleypt va-tni 'á þrýsti.
vatns-píipur og vólar Smyrlaibjarg-
arárvirkjunar og þær prófiaðar
og all't reynzt í 1-aigi. Er gert ráð
fyrlr að full rafoirkuviinnslla fyr-
ir Homafijörð og' nærliggjaindi
sveitir geti hafizt síðara Muta
•þessa mánaðar.
Almenningsraforkuver landsins
framleiddu ails 718.567 MWh ár-
ið 1968, þar afi 95,6% með vatns-
afilsstödvum. Jókst orkuvinnslan
um 3,3% á árinu/
Almenm notkun varð 572.890
MWh og jókst um 2,4% frá ár-
inu á undan. Stórnotkuin varð
145.677 tiMW'h og jókst um 6,7%.
Áburðarverksmiðjan notaði 80,697
MWh, Sementsverksmiðjam not-
ar 13.881 MWh og Keflavíkur-
flugvöll'ur notar 51.101 MWh.
Síðustu fimm ár hefiur orku-
vinnslan aukizt að með’altali um
2,4% áriega, almenm notkuini hef-
ur aukizt um 5,5% á ári, en stór-
orkunotkun dregizt saman sam-
an uim 4,7 á ári að meðaltali. Er
það alllt á kostnað Áburðarverk.
smiðjunnar. en samdrátturiinitt
hefur numið að meðaltali 8,2%
á ári hjá herani þessi fimim áfC
Stafiar það mest afi því, að ekki
hefiur verið fyrir hendi næg af-
gangsorka handa. henni til niot-
kunar.
1 árslok 1968 voru 1222 einka-
rafistöðvar í landinu með 21.703
iw í uppsettu afili. Tæpur hélm-
Framhald á 12. síðu.
vi