Þjóðviljinn - 18.02.1970, Side 2

I
2 SÍÐA — ÞJÖÐVIUINN — Miðviktiidaigir 18. febrúar 1370.
Forvitnilegt hefði verið að frétta, hvað þeim lifrgnr á hjarta, sem flytur ræðu yfir alþingismonnum af áheyrendapöllum alþingis.
Skúli Guðjónsson frá Ljófunnarstöðum skrifar um útvarpsdagskrána:
indælt stríð og heilagt stríð
1 útvarpinu hefor verið og er
enn dagskrárliður, satn þedr
nefna diskótek eða danslagafon
útvarpsins.
Ég Musta stunduim á þetta,
en ven.iulega imieð fingurinn á
gikknum, það er að segja á
sflökkvaranum, reiðubúinn að
loka, ef einhverjir tónar, mér
ógeðfelldir, berast mér til
eyma. Það ertu símtölin, sóm
stöku sinnum geta verið dálítið
forvitnileg. Jónas Jónasson er
ágaatur að tala við krakka, og
flést eru þetta böm, semstanda
fyrir svörum. Það kernur líka
stöku sinnum fyrir, ednkum
þegar hann tailar út á land, að
hann hittir á ful'lerðið fólk með
fiullu viti. Þá sipyr hann al-
mæltra tíðinda og um veðrið.
Slík sdimitöl hafa svolítið frétba-
gildi og eru þar af leiðandi vel
þess virði aö hlusta á þau.
Það sem vakið hefur furðu
mína er, að simákrakkar, sér-
staMega téipur, sem eru langt
frá þvi að vera tailandi á sínu
móðurmóli, geita nefnt uppá-
haldslagið sitt á ensiku. Því er
lfkast ssm þessi þöm séu fædd
með ensfcuna á tungubroddin-
um.
Viðtöl þau, sem Jónas Jtónas-
son hefur átt við ýmsa ágæta
menn í þættinum „Hratt filýgur
stund“, hafa verið mjög
skemmtileg, einlkum þó viðtail-
ið við Pétur Pétursson, fyrr-
veirandi og núverandi Iþul. Pét-
ur rlfjaði upp sdtt aif hverju
frá þudarárum sínurn hinum
fyrri, og kom þar margt fram,
sem gaman var að heyna. Það
rifjaðist upp fyrir olktour, að
frá þessurn. firumibý'ilingsárum
stofinunari n nar söknum við
margs, þrátt fyrir það, eða ef
til vill vegna þess, að í þann
tíð voru tæknin, vinnuhagræð-
ingin, firamleiðnin og hvað það
nú heitir allt þetta dót, sem
stjómar nútfmamanninum, van-
þróuð fyrirbæri og svo smá í
sniðum, að maðurinn var herra
þeirra, en ekki þjónn.
Deilt um tím-
ann . . .
En það er fledra skemmtilegt
í útvaypinu en hin hraðfleyga
stund Jónasar Jónassonar. 1
fréttum, fréttaaukuim, umræðu-
þáttum og í morgunleiðuruim
blaðanna, höfum við fengið
nasasjón aif ýmsum skemmti-
legum atburðuim og skrítnum
viðfanígsefnum fólks þar syðra.
Þar deila menn í fúlustu al-
vöru og jafnvel ilisku um mál-
efni sem ok:kur hér í fiásinn-
inu eru óviðkomandi og jaifxi-
vel óskiljanleg. Þp tökum við
stríðsifrétttr af þessu taigi fyrir
hvert annað grín, vel til bess
fiadlið að dredfa áhyggjum okk-
ar veigna vondra heyja og
þeirrar dýrtiðarhólskeiflu, sem
yfir okfcur á að dynja á næstu
dögum í fbrmd hæikfcaðs sölu-
skatts.
Árið byrjaði með hatrammri
deilu um tímareiikning.
Menn dedldu uim, hvort nýr
tuigur hinnar tuttugustu addar
hefðd byrjað um áramótin eða
hvort hann haafist ékki fiyrr en
um næstu áramót.
En þegar menn höfðu deilt
um tfmann drjúga stund, detí>
ur Jökli Jalkobssyni það snjaild-
ræði í hug, að forvitnast eftir
því, hjá frtóðuml mönnum, hvað
tímiinn eiginlegia væri. Stjömu-
fræðmgur, guðfræðingur, heim-
spekingur og úrsmiður eru
kváddir til þess að leysa- gát-
una. Þrír hinir fyrstnefndu, góf-
ust í raun og veru upp við að
leysa gátuna- Reyndar sagði
Styrmir Gunnarsson
skyggn?
orðinn
Söknum margs frá frumbýl-
ingsárunum, sem Pétur Pét-
ursson rifjaði upp
stjömufræðdngurinn, að tfimiinn
væri fjórða vídddn. En hverju
eru við nær, þótt við vitum, að
tíminn sé fjórða víddin? En úr-
smiðurinn, sem trúlega hefiur
ekkert ^luiggað í stjömufræði,
guðfræði, né heiimispekl, leysti
gátuna á einfáldan hátt: Tím-
inn er bilið milli upphafs og
endis.
Sannaðist hér það sem skrif-
að stendur: Guð opinberar það
smælingjum, sem vitringum er
hudið.
..: og listir og
bókmenntir
Deilurnar um listir og bók-
menntir hafia víst verið miklu
ha-tramlegri en deilan um tíma-
reikninginn. Þetta er raunar
medra en venjulegar deilu-r.
Það er stríð. En oktour hér fyr-
ir norð-an finnst þetta indælt
strið. Þetta stríð hefiuir verið
háð annarsivegar milili þióðleito-
hússtjóra og rithöfunda, en
hinsvegar milli ledtodómara og
bótomenntagaignrýnenda.
Og það em gagnrýnendurnir.
sem eru árásaraðillinn. Þeir
hafa farið ómjúkum höndum
u-m ráðsmennsíku hióðleikih-ús-
stjóra og þeir hiafia gert lítið úr
verkum ritihöfundanna-
Það er náttúriega átoaifllega
leiðdnlegt fyrir vandiláta leik-
húsgesti að fá etolki nógu fallega
tóna úr átoveðnum kvenharka
fyrir þá penimga, sem- þeir hafa
greitt fyrir sína aðgöngumdða.
En heimurinn ferst nú ekiki
fyrir iþær sakii-r.
Það er einnd-g dálítið leiðin-
legt, að emgin-n oktoar ágætu
rithöfunda sikuli hafa fundið
elfka náð fyrir bókmenntafræð-
ingturn Norðurlandairáðs, að
verðlaun stofnunar bessarar
féllu þedm í skaut. En heim-
urinn myndi tæplega hafa
frelsazt, þótt ednhver þeirra
hetfði orðið slíkrar auðnu að-
njótandi.
Það va-r í þættinum Víðsjá,
sem þeir Haraildur Ólafsson og
Ölafiur Jónsson tóku Helga
Sæmundsson talli og spurðu
hann spjörunu-m úr u-m bók-
menntaverðlau-n Norðurlanda-
róðs, en ha-nn er innsti koppur
í búri af ísllands hálfiu, varð-
andi verðla-un þessi.
En þessi málglaði maður,
Hel-gi, gaf loðin svö-r, þegar
hann var inntur eftir, hvaða
reglu-r giltu um vail hans á
bóku-m þei-m, sem hann býður
fram fyrir þjóð-arinnar hönd,
enda virtíst sem viðmælendur
hans væru ekki allsikositar á-
nægðir með vinnuhröigð hans
og athafinir varðandi marg-
nefnd verðlaun.
Orðum vegnir
lifa lengst
Næstu viku komu -þeir Bóka-
vökumenn, Indriði Þorsteinsson
og Jóhann Hjálmarsson, og
höfðu með sér Agnar Þórðar-
son, er verið halfðd annaö
þeirra fómarlamtoa, er Hellgi
Sæmundsson hafði offrað Norð-
urlandaráði að þessu sinni. Var
lítið á þei-m orðræðum að
græða, enda fannst mér að
þær einkenndust af einhverj-
um vonleysis- og uppgjafartóni,
þó að Indriðd toæri sig einna
bezt. En þeir Jóihann og Agn-ar
voru svo líkir, bœðd að skoð-
unum og raddtolæ, að ég hökkti
há aldrei ailmenn-ilega sundur.
Ég veit því ekki hvor heirra
bað var, sem í lok þáttarins
snerist að Ólafi Jónssyni og
fló af honum æruna, að hon-
um fjarstöddum: Ól-afur þessi
gerði listuim og bólkmennium
afilt til bölvunar, er hann mátti,
Dó-m-ar hans voru 'að en-gu haf-
andi. Hann hafði ekfcert vit á
bótomentum og hann röksituddi
aidrei gagnrýni sína einu orði.
En í álkalfan-um gleymdi miaður-
inn að rökstyðja þennan sinn
þunga áfellisdóm yfir leitodtóm-
aranum og btótomienntaigaignrýn-
andanum Ölafi Jónssyni.
En þedr lifa lerngst, sem með
. orðum eru vegnir. Ólafur Jtóns-
son kom í næsta Vfðsjárbœtlí
og ræddi við leikritahöfunda
um.leiMist og fór það allt m-jö-g
friðsamfiega fra-m, enda toar Ól-
afur þes-s etoki merki að h-afa
oröið fyrir andlegu hnjaski.
Kvennaskólastríð
Svo er það Kvennaskólastrfð-
ið. Það hefiur einniig verið inr
(Agnar Þórðarson)
FIó æruna af...
(Ólafur Jónsson)
... honum f jarstöddum
dælt stníð, medra að segja heil-
agt stríð. .....
Þegar. Ámi Gunnarssoh,
kvadd-i stríðsaðila á slnn fiund
til þess að skýra fyrir hlust-
enduim eðli og tilganig styrj^
aldarinnar, varð honum að vísu
allmjög á í mtessunni, hvað
hann raunar viðurkenndi sjáilf-
ur. Hann kom eklki með nednn
kvemmann. Við vitum þvtf í
rauninni ekfci enn, hvemig
kvenlþjóðin skipar sér í sveit-
ir.
En þeir sem spurðir voru,
virtust eklki einu - sinni vera
sammála um það, hvort þetta
væri stórt mál eða smétt. Einn
taldd miálið stórt, annar fúllyrti
að það væri smátt, en sá þriðji
staðhæfði, að það væri hvort
Framlhalld á 9. síðu.
ö-
vænt tíðmdi
Það má teQjast til óvæntra
tíðinda að Morgunblaðdð bdrt-
ir í gær viðtal við Guðrúnu
P. Hel-gadóttur, skólastjóra
Kvmnaskólans, en þar læbur
hún loks svo lítið að greina
frá skoðunum sínum á hdnu
margfræga Kvennasjkólla-
frumvarpi. Dr. Guðrún hef-
ur sem tounnugt er verið ó-
fáanleg til þess að ræða mál-
ið og stoýrir þá afstöðu mieð
því í viðtalinu í Mongumblað-
inu í gær að hún hafi „taik-
maikaða trú á . . . fundar-
höldum“. Fundir eru óhjé-
kvæmiilleg aðferð til þess að
tryggja skoðanasM-pti, firjáilsa
skoðanamyndiun og lýðræðds-
legar ákvarðanir, en þeir eru
vissúlega margir sem- hafa
meiri miætur á hinum el-
kunnu saimlböndum og á-
kvörðunum þeim sem teíknar
eru að tjaldoibdki. En Guðrún
P. Hefigadóttir hiefur etoiki
aðeins verið frálbdtin því að
ræða Kvennastolólamálið á
opinberum vettvanigi; þeir al-
þingismienn sem ákvörðunina
eigsa að taika hafia. ekki enn
fengið niedna grednargerð um
rötoin fyrir þedrri ráðatoreytni
að stcffna mennitasíktólla handa
stúlkum einum, enga skýralu
um fyrirhugað némsefni skól-
ans, enga éætlun um by-gging-
armál hans: Til þess hefiur
verið ætlazt að þinglmenn
styddu málið á öðrurn for-
sendium en þei-m sem he/Igiast
af máQeÆnallegri þekkingu og
rökum.
„Við
hæfi kvenna“
Um fiyrirtagað némseffni
skólans heffur það eitt verið
vitað til þessa að hann aefifi
að fuiilnægja hinum „sérstöku
menntunarþörffum kvenn-a“ og
kenna námsgrednar ,,yið hæfi
kvenna“. Heflur þörfin á sillik-
um stoóla verið rökstudd með .
því að mliklu færri stúlkur en
piltar 1-júki hásktó-lanámi og
fyrir filesfium sitúDkunum muni
það liggja að sfiairffa einivörð-
ungu in-na-n veggja heilmdlis-
ins. Heffur slfk hugmrynd
greinilega þann tflgang að
fiesta i sessi þá þjóðfélaigBlegu
mismiunun eftir toynferði sem
er meiri hér en í ndkkru ná-
lægu landi, og er því sízt að
u-ndra að konur haffa öðrum
fremur bedtt sér gegn þess-
ari flomeslkjulegu huigmynd.
Nú bregður hins vegar svo
við að Guðirún P. Helgadótt-
ir greinir á allHt annan hátt
frá fyrirhuguðu námseffni
þessarar menntadeildar. Hún
segir að Iþar eigi að vera
sami kjarni og í öðrum
menntasktólum, kjörsviðið eigi
að vera máladeild, en sem
valgreinar komi til álita „AI-
menn þjóðffélaigsffræðd, upp-
eldis- og sánarfiræðd, heilsu-
fræðd, lisfiasaiga og e.t.v.
fleira“, Hér er greinilega um
að ræða eðlilegt námseifini
fyrir menntadeild, en það erá
engan hátt tengt hinum „sér-
sfiöku imenntunarþörfum
kvenna" eða við þedrra ,,hæfi“
frekar en aðrar námsgreinar.
Fyrir því eru engin rök að
alimennur menntaskóli af
þessu taigi sé bundinn við
stúlkur einar; vilij menn fiyr-
ir aíllla muni stofna almenna
menntadeild við Kvennaskól-
ann ber að opma hana piltum
ekki stfður en stúlkum. Slík
tlllaga var felld í neðri dedld
alþingis, en meðaD þeirra sem
greiddu henni attovæði var
æðsti jrnaður menntamála á
Islandi, Gylllíi Þ. Gíslason.
Sem
jafningjar
I sfiað þess að ræða um
mennfiaskóla „við hæfi
tovenna" birtir Guðrún P.
Hel-gadóttir nú þá röksemd að
stoólamuim sé . ætlað að jalfna
aðsfiöðumun kynjamna. Árið
1967 ha-fí aðeins tæpur þriðj-
un-gur nýstúdenta verið stúllk-
ur, og hafi það hl-utfiallll verið
mun lægra en tíðkiasfi annars-
staðar á Norðurlöndum:
sfiofma þurfi sérsitatoan
memntaöktóla hamda sfiúlkum
til þess að auka hlut þeiirra
innan hins almenna kerfis.
Vaifialausfi eru þessar tölur
réttar, en hifit er jafn rétt að
hlutur itovenma í htópi nýstúd-
enfia hefur flarið ört vaxandi
á síðusfiu áruim, einnig eftir
1967. Að því leyti sem enn er
um misimunun að ræða stafar
hún ektoi af. stoólakerfínu.
Allir menntaskólar á Isilandi
eru opnir j-a/fnt stúilkum og
piltum og réttindi þeirra eru
hin sörnu í hvívetna. Of lít-
M hlutur stúlkna í nemenda-
hópnum sfiafar af rö-ngum
þ j óðfél ags-1 eguim viðhorfum
hjé almenmingi og úreltri
þjóðfélagsgeið. SÚ skoðun er
en-n lífsei g að stúlkur eigi
ekk-i sama erindi og pilta-r i
la-ngs'kólanám; þurfi fjölskyild-
ur að Velja á milli bama
sinna m.a. af fjárhaigsástæð-
um, mun kymferðí un-glling-
amna oft vera sterkari rök-
sernd en áhuigi og hæfileikar.
Þess-i viðhorf hafa hins vegar
breytzt mjög ört á síðustu á-r-
um, em huiglmiyndin um sér-
stalkian menntaskóla handa
stúikum snýr í þveröfuigia átt.
Jafnréttiö verður aðeins
tryggt með því að- stúlkur og
piltar gangi að námi og störf-
u-m hliið við hlMð sem jafn-
ingjar.
ÞaS
sem gleymdist
Eitt atriði sem mjög hefiur
verið um spurt ber ekki á
góma í viðtallinu við Guðrúnu
P. Helgadóttur í Morguntolað-
inu. Húsmæði Kvemn-askólams
er gacmallt og úrelt; h-austið
1967 kornsfi Guðrún svo að
orði í bréfi 'til menntamála-
ráðherra að húsnæðið full-
nægi á engan hátt óhjá-
kvæmileguim lágmarkskröffum
um heilHbrigðish-ætti og
kennsluháld, og var þá ein-
vörðungu mdðað við gaign-
fræð-anám. Hversu stfórt hús
þa-rf að reisa eff stofnuð verð-
u-r menntadeild? Hva-ð kosfia-r
slíkt hús? Á það að stan-da
á llóð Kvennaskólans þamnig
að þrír menntasktólair séu hlið
við hlið á sam-a tolettínum?
Er stofnun nýs menntasktóla
í Reykjavtfk og stórbygging
handa honum brýnasta verk-
efnið sem nú blasir við tf
kennsluimiáflum Isl-endinga’
Vonandi.svarar dr. Guðrún P.
Helgadöttir hess-um spuming-
uim í nýju viðtali f Morgun-
blaðinu áður én Kvennasiktóla-
málið kemur til k-asta altoing-
is á nýj-an leik. — Austri.
/