Þjóðviljinn - 07.04.1970, Blaðsíða 7

Þorisðtjiatíiaigur 7.
1070 — ÞUrÓÐVffi&JiIjNN — SitÐA 7
• Hvernlg er búið að einstæO-
um mæðrum á íslandi?
Hvaða opinberrar aðstoðar
geta þær vænzt, fjárhagslega
og félagslega? Hvert geta þær
snúið sér til að leita slíkrar
aðstoðar? — 1 erindi Margrét-
ar Margeirsdóttur félagsráð-
gjafa um Mæðrahjálpina í
Danmörku scm birtist í síð-
asta tbl. Þjóðvfljans, á sunnu-
dag, kom fram, hvemig þessi
málefni era leyst þar i landi,
og til að fá mynd af ástand-
inu hér hefur blaðið einnig
rnuið sér til Margrétar auk
Jódísar Jónsdóttur varafor-
manns Félags einstæðra for-
eldra.
• Margrét Margeirsdóttir er
mjög vel kunnug aðstæðum
einstæðra mæðra hér á landi,
hefur bæði í starfi sínu sem
félagsráðgjafi fjalllað um mál
fjölmargra einstæðra mæðra
og kýnnzt þeim persónulega;
og einnig kynnt sér séristak-
lega þau vandamál sem þess-
ar konur eiga við að striða,
ekki sízt iöigar, ógiftar mæð-
ur, m.a. með könnun á félags-
legum aðstæðum ógiftra,
barnshafandi kvcnna, sem
hún vann að á vegum Félags-
málaráðs Reykjavíkurborgar
í fyrra. I sambandi við nám
sitt varrn Margrct um skeið
við Mæðrahjálpina í Kaup-
mannahöfn og hefur auk þess
kynnt sér tilhögun mæðra-
vemdar og félagslegra úrbóta
á þessu sviði í fleiri löndum,
svo hún hefur bæði saman-
kr. 1655 mánaðarlega. I því
sambandi vildi ég minnasit á at-
riöi, sem *mér fyndist að astti
að breyta, og það er aö Ihér sfculi
ekfci vera skylda að feðra böm.
Fyrir utan meðlagið, sem ófeðr-
að bam verður af, finnst mér
að það hljóti að vera réttur
bamsins að vita un uppruna
sinn og sfcyldfólk, og feðrun er
líka mifcdlvæg í sambandi við
erfðalögin.
Félagsleg aðstoð við einstæða
móður er sú helzt, að Félags-
málastófnunin reynir að útvega
húsnæði, sem oft veitist þessum
ógiftu mæðrum mjög erfitt.
Mér virðist þó efcfci lögð nægi-
leg áherzla á að fyrir hendd sé
sómasamlegt húsnæði fyrir
mæður með börn og stundum
verða þær að bíða eftir úrlausn
í lengri tíma.
Kannski má lika telja það til
opinberrar aðstoðar, að einstæð-
ar mæður eiga forgangsrétt að
dagheinnilunum, en á því máli
er sá hængur, að bæði vantar
hér fleiri dagheimili, þau sem
fyrir em anna efcki einu sinni
þörf þessara mæðra, og svo er
sá tímni, sem bömin geta verið á
dagheimilinu alls ekki miðaður
við vinnutíma móðurinnar, sem
maður skyldi þó ætla að væri
eðlilegast. Nú em heimilin t>pin
frá kl. 8 á morgnana til 5 á dag-
inn og hvemig fer þá sú kona
að, sem vinnur til 6? Jafnvel sú
sem vinnur til 5 á þá oft eftir að
fara í strætisvagni og saakja
bamið, svo cfcki sé einu sinni
minnzt á matfurfankaup. 1 fram-
HVERNIG
ER BÚIÐ
AÐ
EINSTÆÐUM
MÆÐRUM ©
í raurdnni ólfkar aðgenðir fyrir
þær. En ef við tökum óigiiftu,
ungu mæðumar, þá geta þær
verið svo illa settar félaigslega
séð, að þær sjái ekki aðra leið
út úr ógöngunum en að afsala
sér baminu, gefa það. Enn sem
komdð er, er t.a.m. ekkert
mæðrahieimili starfandi hér, en,
það stendur sem betur fer til
bóta og hefur verið sett á fjár-
hagsáætluin fyrir yfirstandandi
ár að stofna slíkt mæðraheimáli
í Reykjavík. 1 fyrrasumar var
sk.ipuð í Rcykjavík neiflnd, sem
ég átti sæti i ásamt fjórum öðr-
um, til að vinna að undirbún-
ingi mæðraheimflis, og skilaði
nefndin álitsgerð sinni í septem-
ber sl.
I þessari álitsgerð er lýst ó-
líkum gerðum mæðrahedimila er-
lendis, en mest aðkallandi hér f
Reykjavík töldum við að koma
á starfræksllu mæðraheimilis, er
hefði að markmiði að veáta ó-
giftum, einstæðum mæðrum ör-
uggan samastað siðustu 4—6
vifcur meðgönguitímans og fyristu
þrjá mánuðina eftir fæðingu
bamsíns. Heimilið yrði rekið af
Reykj avfkurborg Og starfaði í
nánum tengslum við Félaigs-
má’lasitofnunina. Stærð þess yrði
miðuð við, að 6—8 stúltour gætu
dvalizt þar samtimis og að sjátf-
sögðu yrði það fyrst og fremst
ætlað ógilftum mæðrum, sem
búa við bágborin kjör og skortir
viðunandi aðstöðu til að sjá sér
og bami sínu farborða á sóma-
samlegan hátt. Um val mæðra
inn á heimilið sæju félagsráð-
Skorti atvinnu og starfsmenntun, vantar líka
grundvöll til að lifa á,og hann verður að skapa
burð og reynslu við að styðj-
ast er hún Iítur á þessi mál
hér á landi.
Þar sem skipta má einstæð-
um mæðrum í þrjá hópa, þ.e.
óigiftar mæður, ekkjur og frá-
skildar, og vandamál þeirra eru
nokkuð ólík, þótt sfcyld séu,
varð það að samkomulagi milli
okkar Margrétar og Jódísar að
skipta efninu þannig milli við-
talanna við þær, að Margrét
fjallaði fyrst og fremst um mál-
etflni ógiftu mæðranna og Jódís
meira um málefni hfana frá-
skildu og ekknanna.
— Hvaða hjálp er það þá, sem
stúlka með bam má vænta af
opinberum aðilum nú, fjárhags-
leg og félagsleg?
— Sá fjárhagslegi stuðningur
sem einstæð móðir með eitt
barn á rétt á á mánuði, svarar
Mairgrét, nernur samanlagt um
2350 kr. Það eru mæðnalaunin,
kr. 331 á mánuði, fjölskyldubæt-
urnar kr. 363 og meðlagið með
barninu, hafi hún feðrað það,
kvæmd rerður þetta svo, að
móðirin reynir að fá ednhvem
til að sækja bamdð og gæta
þess fyrir sig þar til hún kemur
heim, hún bjargar þessu sem-
sagt við á einhvem hátt.
En ég get efcki séð, að þeitta
eigi að vera þannig, að það
bjargist efahvemveginn, heldur
á að miða þessa þjónustu við að
hún sé fyrsta fllokks og í sam-
ræmi við þarfir móðuonnar. Ég
hef oft huigsað um og dáðst að
þessum konum, sem fara með
bömin sín á hverjum virkum
degi allan ársins hring eld-
snemma á morgnana, hvemig
sem viðrar, og þurfa kannski oft
að taka tvo strætisvagna, annan
á bamaiheimilið, hinn 1 vinnuna.
Manni flýgur stundum í hug,
að bera saman aðstöðu þessara
kvenna og hfana, sem hafa bíl-
inn sinn við bæjardyrnar og
geta ekið beint á vinnustað.
Það er eitt af því, sem verður
að breyta, þessi tími dagheimil-
anna, og miða við, að bömin
geti verið þar meðan móðirin er
í vinnu, Þetta er nauðsynlegt,
ekki bara af hagnýtum ástæðum
fyrir móðurina, heldur er það
líka uppeldislega ólíkt betra
fyrir bamið, að móðirin geti
sótt það sjálf, en að það þurfi
að vera að velkjast á mdlli
margra aðila. I Svíþjóð er mér
t.d. tjáð, að tíminn á bamaheim-
ilunum sé fynst og fremst mið-
aður við vinnutíma mæðranna
og þar geta bömin verið á heim-
ilinu til ki. 6 eða jafnvel lengur
ef svo stendur á, og er lagt mjög
mikið kapp á að sinna þedm sér-
staklega vel þennan seinasta
tima.
— Hvað geta svo mæðumar
gert ef bömin veikjast? Geta
þær fengið einhverja aðstoð eða
verða þær að vera frá vfanu?
-r- Mér er ekki fcunnugt um að
til sé nein skipulögð sitarfsemi,
sem sinnir þessu verkefni. Ætti
þó hver maður að geta séð,
hversu brýn þörf er á því að
slíku yrði komið á fót. Þetta er
eitt þeirra atriða, sem valda
móðurinni yfirleitt miklum á-
hyggjum í samtoandi við at-
vinnu sána, því þetta kemur sér
jafn illa fyrir alla aðila, bamið,
hana sjálfa og atvinnuveitand-
ann. Þyrfti þarna sjálfsagt bæði
efahverja endunsboðun á vinnu-
löggjöfinni og einhverja aðstoð
hins opfafoera, t.d. með sérstöku
starfsliði er sinnti þessu.
— Nú geta bömin ekki verið
á dagheimflunum nema til sex
ára alduns, þá tekur ekkert við
af opinberri hálflu, eða hvað?
— Nei, ekki annað en skólfan,
þegar þau eru sjö ára og er þar
enn éitt vandamálið, sem leysa
þarf, bæði hvar bömfa eiga að
vera sex ára og eins utan skóla-
tíma eftir að þau eru orðin eldri.
— Hvað telur þú annars vera
aðalvandamál einstæðna mæðra
og hvað brýnast að gera af op-
inberri hálflui?
— Ef við skiptum einstæðum
mæðrum í ekkjur, frásfcildar
konur, og ógiftar, þá eru þær
ógifltu yfirleítt í yngsta aldurs-
flokknum og standa þær mjög
misjalflnlega að vígi. Mangar búa
t.d. enn heima hjá foreldrum
sinum og lendir það þá óhjá-
kvæmilega á þeim meira og
minna að sjá fyrir stúlfcunni og
bami hennar.
Margar stúliknanna eru svo
ungar, að þær hafa hvorki aflað
sér menntunar né eru orðnar
fastar í atvinnu og eiga oft erf-
itt nmeð að útvegia sér vinnu eft-
ir að bamið fæðist. Það segir
sdg náttúrlega sjálft, að stúlku.
sem vantar bæði atvinnu og
starfsmenntun, vantar þá líka
alveg grundvöUinn til að lifa á.
Það er ednmitt þetta sem vantar
svo oflt og verður þá aöalvanda-
máiið og þennan grundvöll
verður að skapa.
Við erum mjög skammt á veg
komin hér á Islandi hvað snert-
ir félagslegar úrbætur yfirledtt,
svo erflitt getur verið að dærna
hvað brýnast er nú að gera af
opiinberri háifiu. Hvað ednstæðar
mæður varðar er erfitt að svara
þessari spumingu, af því að þær
eru svo sundurleitur hópur, eins
og áður er komið Ifram, og þyrfti
gjafar Félagsmálastofnunarinn-
ar i samráði við félagsrádgjafa
á Mæðradeild Heilsuvemdar-
stöðvar Reykjavíkur.
Meðan mæðumar dveljast á
hedmfflinu yrði Iieitazt við eftir
föngum að veita þeim fræðslu
um meðferð ungtoama og upp-
eldi bama almennt, auk þess
sem æskilegt væri, að þær ættu
kost á tilsogn í heimdlishaldi og
e.t.v. fleiru nytsamlegu. Annað
atriði sem við lögðum sérstaka
áherzlu á, var um persónulegar
ráðleggingar og ýmiskonar fé-
laigslega aðstoð við mæðumar,
meðan þær dveljast á heimil-
inu. Yrði þá markvisst unnið að
þvf aö búa í haginn fyrir tfram-
tíðina. þannig, að hagur móður
og bams væri tryiggöur efltár
að dvölinni á heimilinu lýkur.
Væri heppilegast að félagsráð-
gjafi hefði slikt leiðbeiningar-
starf með höndum.
Varðandi umönnun bamanna
álitum við að stefna bæri að því,
að meeðumar önnuðust þau sem
PramJjald á 9. síðu.
í
)
i