Þjóðviljinn - 07.04.1970, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 7. appfl 1070.
SJÁLFSAFLAFÉ TIL
LANDKYNNINGAR
Á dögunum var frá því skýrt
í fréttum Þjóöviljans, að tekju-
afgangur Ferðaskrifstofu ríkis-
ins á s.l, ári hafi numið 12.840,
000 kr. Nam umsetning skrif-
stofunnar á árinu nær 100 mil-
jónum kr., þar af í gjaldeyri
60 miljónum.
Ferðaskrií'stcfa ríkisins nýtur
engra styrkja til landkynning-
arslarfsins, sem er eitt megin-
v-erkefn’ skrifstofunnar og hef-
ur farið vaxandi á undanfom-
uim árum. Er þvi fjár aflað til
þeirra hlluita og annarra verk-
efna með almennri ferðasikrif-
stof ustarfsami, rekstri minja-
gripaverzlana og sumargistihúsa.
Um helmingi tekjuafgangs
Ferðaskrifstofu rískisins á liðnu
ári, eða rúmum 6 miljónum kr.
verður varið til íandkynning-
aratarfeins — og er það hærri
fjárhæö en nokkru sinni áður.
Þá er og ætlunin að verja all-
m.iklu fié tii endurbótai á skófla-
húsnæðd því sem Eddiuihótél
skrifstoíunnar hafa haft til uim-
ráða undanfarin sumur, svo og
til tæfejakaiupa þar, ’þamniig að
taflsverður hiluti ha.gnaðar Ferða-
skrifetofu ríkisins bednt og ó-
beint kemuir til góða skólum í
Ferðaskrifstofa ríkisins hefur verið til húsa í Gimli við Lækjar-
götu allmörg undanfarin ár. Heyrzt hefur að skrifstofan verði
flutt á næstu mánuðum í hús við Vonarstræti.
hinuim dreifðu byglgðum lands-
ins.
Kyn-
leg vísindi
Staflán Jónsson útvarpsmað-
ur hefur að undanförnu flliutt
fróðlega og þarfflegia þætti í
hljóðvairp um sambúð þjóðar-
innar við umjhjverfi sitt, mieing-
un og önnur hliðstæð vanda-
mál. Viðmælendur Stefáns
hafa yfirledtt verið skilnings-
rifeir rnenn og lagt ýmdslegt
athyigHisveirt til máia, og þó
hafa þar verið lundantekning-
ar á. Það vakti til að mynda
athygii fyrir nctokru að Pét-
ur Sigurjónsson, forstöðumað-
ur rannsóknarstofnunar iðn-
aðariins, virtist teOja j>að næsta
fánýtt verkiefni að kanna
mengunaráhrif frá áífoiræðsll-
unni í Straumsvík, og annast
hann þó það vertoefni — m.a.
á kositnað álbræðsiunnar
sjálifrar. Virtist Pétur sann-
færður um niðurstöður nainn-
siólkna sinna fyrirfram; hann
taíLdi að veðrin á Reykjanes-
sfeaiga myndu tooma i vag
fyrir adla loftmengiun og úr-
felíli af henniar völdum, og
hafa þó sfliic eitrunaróhrif
orðið alvarlegt vandamói víða
um lönd. í annan sitað taddd
hann að mengaö vatn úr verk-
smiðjunni væri sérstaklega
heidsiusamllegt fyrir sjávargróð-
ur og annað Mf undir haffletin-
um. Er næsta óvenjuilegt að
heyra mienn, sem vfflj'a kenna sig
við vísindi, fullyrða á slíkan
hátt um niðurstöður áður en
rannsóknir eru hafnar fyrir
anvöru. Furðulegasit var þóað
heyra Pétur staðhæfa það að
kornið hefði verið upp loft-
hreinsunartaekjuim í álbræðsd-
unni, samfcvæmt kröfu ís-
lenzkra stjórnarvaWa; þau
væru aðeins ekfei notuð, en
unnt væri að setja þauísam-
band á nokkrum mínútum ef
á þyrfti að halda. Þetta eru
staðlausár stafir. Það eitthef-
ur gerzt í því móli að saim-
kvæmt kröfu íslenzkra stjóm-
arvalda var byggingu áíl-
bræðisHiunmar haigað svo að
hægt væri að tooma hreinsr
unartækjum fyrir án bess að
breyta hú.sakvnnum; voru
lagðar leiðsílur og stoklkar 1
þvl Skyni. Hreinsunartæki n
sjálf eru hins vegar alllsekki
í bræðsilunni, enda eru þau
svo toositnaðarsöm að álhring-
urinn vildi umfram allt firra
sig þeim útigjöldum. Um hitt
er hins vegar samið að tæk-
in sikulli keypt og sett upp, ef
háskaleg menigun kernur í
ljós á landinu eöa í hafinu
umlhverfis bræðsiluna — en ef
Pétur Sigurjónsson á að meta
þann hástoa venSur auflsjáan-
lega bdð á þeiim framkyæmd-
um. t
Að
vera þjóðlegur
Mdkið hefiur verið rætt um
það á undanfömuim árum
hvort Isiendingar eigi sjátfir
að hafa stjóm á atvinnuveg-
um sínpm eða treysta í vax-
andi miaali ó fbrsjá útlendinga.
I því samfoandi hafa menn til
hægri verka talað um „þjóð-
lega atvinnuvegi". Þess hefur
orðið vart að undianfömu að
sumiir hafa reynt að hártoga
þetta orðaflar og halda því
fram. að rneð þjóðOeguim at-
vinmuivegum sé einvörðungiu.
átt við þau störf sem lands-
rnann hafi unnið frá land-
námsöld, fiskveiðar og land-
búnað. Shjk túlfcun er auðvit-
að firra af baimaitegasita tagi;
bjóðlegir atvinnuvegir eru
aíflar þær starfsgreinar, gamií-
ar og nýjar, sem f.slendingar
eága að meirihluta og ráða
þannig sjálfir ytfir,' I orðinq
þjóðliegur á ektoi að vera fóilg-
in nein fbrnaldarrálmantík;
það viðhorf sem f orðjnu felst
heflur því aðeins giflidi að það
sitahdist einnig í framtíðinni.
Til að mynda er Bjarn i Bene-
di'ktsson eintoar „þjóðlegur“ i
áhuga sínum á ýmsum £om-
um sagn fræði va n d aimál uim, en
orðið virðist eklki vera lif-
andi venufleitoi í huga hans
þegar hann fjallar um nú-
timaleg viðfangsefni. — Austri.
Um ednstaka þætti í starfsemi
skri fstofu nnar er þetta annars
að segja:
Landkynning:
Á s.l. ári var meigináherzJa
lögð á að auka váð kvikmynda-
safn skrifstofunnar. Nú hafa
verið gerð 59 edntök af kvik-
qiyndinni „Iceland Story“ með
skýringartexta á þrem tungu-
rnáluim, þ.e. enisiku> þýzku og
frönsku, og ætlunin er að setja
við þana einnig sænskan skýr-
ingairtexta. Af „Iceignd — Land
in preation" hafa verið glerð
35 eirjtök mieð norsfeum ítölsk-
uim p.g enskum texta og steaidur.
til að þessi mynd verði einnig
gefin út með hollfenzku taii.
Mynddr þessiár hgtfa verið sýnd-
ar viða um lönd. Eintök af
þeim eru og verða geyrnid hjá
ýmsum sitofnunum erlendis,
sendiráðum íslands, ræðisimönn-
um, upplýsinigaskrifstcfuin Norð-
urllanda, spm Farðasterifetofa
ríkisins er aðiii að, skrifetof-
um flugfélaga, ferðaskri fetofum
erlendis og víðar. ístendingar,
sem fara utan og vilja kynna
land og þjóð, geta fengiðslik-
ar kynninigartmyndir lónaðar
hjá Ferð'askrifetofu ríkisins og
er nú auðvefldara að verða vdð
óstkum. mianna í þessu tiliiti.
I ár verður lögð meginá-
herzla á að getfa út upplýsinga-
rit og er gert ráð fýrir að upp-
laig hdnna ýmsu kynnimgar-
bæMjnga verði um 000 þúsund
á 8 tumgumálum, samanber
meðfýlgijandi áæffiun um land-
kynningu 1970 — 1971, Auk
þess verða gefnir út söflubælc-
lingar í .stóruim upplögum.
Rekstur hinnar almcnnu ferða-
skrifstofu
gekk yefl ó árinu, ffleiri eip-
staklingar og feröamannahópar
ferðuðust á vegum Ferðaskrif-
stofu níkisins en noktoru sinni
fýrr. Þótttaka í skipullögðum
tferðum fyrir erlenda ferða-
menn jólksit einnig stórlega. í
sérstakri handbók (Contfidentiál
Tariff) sem Ferðaskriiflsitofa rilc-
isins gefur út árfaga eru tald-
ar upp allar sityttri ferðir (1 tíl
4 daiga) sem Ferðaskrifetofan
heflur á boðsitólum, svo og
lengri hópflerðir, sem erfendar
ferðaslkirifstotfur taka svo UPP í
sínar söfluhandibækur. . AWs
skipuleggur Ferðaskrifstofa rík-
isiins um 50 lengiri h'ópferðir, en
þá eru ótgldar 10 tíl 15 daga
ferðir, som skipulagðar eini af
erfendum ferðaskrifstofum og
Ferðaslkirifstofa rfkisins sér um
framlkvæmd á, en þær vei'ða i
ár um 40 taflsins. Einnig tek-
ur Ferðask ri fctofa rfkisins á
móti 6 skemmtiferðaslkiputm og
annast landferðir fýrir farþega.
Lögum samtovæmit er aðal-
Btarfsvið Ferðaskrifeitofu rillds-
ins að laða hingað erlenda
ferðamenn. Þó annast skrif-
stofan einnig fyrirgreiðslu fyr-
ir fjölda Isllendinga, sem ferð-
asit viflja til útlanda, og þáain-
gönigu eiustalkilingsferðir (IT-
ferðir) otft í saimvinnu viðihina
þektotu ferðaskrifstofu Tjære-
borg a/s, sam býður ferðdr til
flestra Evrópuílanda, Afríku og
Asíu.
Sumargistihús:
Reksitur Eddu-hótieilanna gekfe
vel. Á sáðasitliðnu ári starf-
rækti Ferðastorifstotfa rfkisins 8
gistihús.
Stairfræksfla Ekidu-hóteilanna
mdðast fyrst og fremst við það
að auka möguleikia á miótitöku
erfendra ferðamanna og sér-
staikflega móttöfku fjölmennra
hópa. Áðuir en gististarfseminn-
ar í skóluim naut við, var miikl-
um vandkvæðum bundið aö fá
gisfinigu fyrir sllíkia hópa. Bæði
var það, að gistírými var mjög
takmarkað, og svo hitt, að það
þótti óhaigkvæmt að taka sitóra
hópa í gistingu fyrir eina eða
tvær nætur.
Ferðiaskrifstotfa rfkiisins hefur'
nú stoipullagt 47 hiópferðir, siem
erlendar fierðaskrifsitoÆur hafa
tekið inn í áætlanir sínar og
selja þátttöku í og allt benclir
til þess, að þaer verði ffleiri,
þar sem mikið hetfur verið
pantaö nú þegar.
Þá er Ferðasikrifstofa ríkis-
ins í saimstarfi við erfendar
ferðaskrifetotfur og félaigasam-
töik, sem vinna að þvi að ná
saman f jöflmennum ferðamanna-
hópum. Ferðaskrifetofa ríkisins
teikur á mótí shikum hópum
svo tuiguim sikiptir. Hver þess-
ara hópa heflur 25-40 þátttak-
endur. Miöað við það, að einn
sflíkur 30 mianna ferðamamna-
hópur dvelst 10 daiga í land-
inu og ferðist með ísllenzlkum
farartækjum miilli landa myndi
þýða 900 þúsund í gjaldeyris-
tekjur. — Miðað við að við
tækjum við 80 sLíkum hópum,
yrðu þær 72 miiljónir.
Minjagripaverzlanir: ’ '
Rekstur þeirra giekk ágæt’ega
— sérstaikiega þó verzlumin á
Kefilavíkurfluigveflli. Þar seildist
fyrir rúmar 27 miljónir, þar
af í gjafldeyri kr. 25 mdljónir.
Hvernig er málshátturinn ?
Fararst jóranámskeið:
Eins og oft áður efmir Ferða-
skrifetafia ríkisins til námsikeiðs
fyrir verðandi leiðsögumenn.
SVAR
Benedikt Gíslason frá Hofteigi:
Bréfdúfan frá Hvanneyri
Það hefiur komið tíl mín bréf-
dúfa ,frá Hvanneyri og hafði
lítið eitt að færa. Þetta bráf
þykist vera gert í tilelfni af
greim, sem ég reit í Þjóðviljann
h- 4. marz þ.á. um Kalþingið
og Kjamann, og var fræðileg
grein gjörð á Kjamanum sem
áburði, sem þó ekkd er talinn
með áburðd í neinni áburðar-
fræðdbók. Bréfið kemur ekki
nærri þessu efni, en er útúr-
snúnlragur á greim minni og
skætingur í minn garð. Þetta er
nú bæði þekkt og frægt á viss-
um stöðum, þegar nefndur er
Kjami virðinigarlaust. Ekkert
af þessu er svaravert og ekkert
hrakið af grein minni, sem von
er, en reynt að ná tii mín með
brigzlum um vamþekkingu. Það
ferst þeim illa á Hvanneyri, en
gapa þó nokkuð. Endinn á
bréfinu ber þó að afihuga að
notktoru, en mér sýnist að hvert
orð f þessu bréfi hafi vísinda-
gatí nokkur samið, en greindur
skólapiltur á Hvanneyri fengið
dúfuihlutverkið.
1 umræddri grein segir:
„I lok grednar sinnar nefnir
hann nokkrar algengustu teg-
undir af köfnunarefnisáburði
Þar nefnir hann meðal annars
brennisteinssúrt ammoníak, sem
hann telur góðan áburð og rétt
seinna ammoníak sulfatf‘.
Ég hef aldrei nefnt ammon-
íak sulfat. Það er ekki tíl
í efnafræði. Hér kemur það
fram að ]ceir á Hvanneyri
þekikja ékki mun á ammoníaki
og ammoníum. Ég nefndi amm-
oníum sulfat, og segir svo litlu
siíðar í gredninni, að þetta sé
einn og sami áburður. Það er
bezt að láta aflfræðifoækiur um,
að það sé sami áburður, sem
þær gefa upp í skýrslum um á-
burðartegundir. (Nordisk Konv.
lexikon, 5, 5. oplag 1966, síða
466) „Ammonium sulfat bruges
í betydelig udstrækning." Áður
er brennisteins-súrt ammoníak
talið næst á eftir kallksaltpétr-
inum. Hann er sjálfsagt stór-
mannlegur, gati, þegar hann
skrifar þetta! Hver þekkir hof-
mann, sem hér um bil allt kann!
Ammonium er ekiki til í ein-
angruðu ástandi. Það er í sam-
böndum við önnur efní, ammoni-
um söfltín. Það myndast þegar
arnmoniak genigur í samband
við sýrur og myndar sölt (stofn,
base), (N'ordisk Konv. lexikon 1,
5. oplag 1966, síða 143). Á næstu
siðu í sömu bók segir: „Ámm-
onium sulfat, (sagt frá gjörð
þess,) bruges meget som kvæl-
stofgödning.“ Það skiptir ekki
máli þótt Danir kalli sína fram-
leiðslu af brennisteinssúru amtm-
oníaki ammoníum sulfat. í grein
minni sagði ég að brennisteins-
súrt ammoníak þætti góður á-
burður og haifði það eftir bænd-
um, en nú er það afbakað og
sagt að ég telji það góðan á-
burð. í Nordisk Konv. lexitoon
8, siðu 107, er siaigt að Danir
noti þennan áburð einikum fyr-
ir kartöflur, kár og hafra, sem
þeir rækta mdikið af. Ætli Dön-
um þyki þetta efldd góður á-
burður?
En þrátt fyrir það, sem nú
hefur verið sagt, um báðar þess-
ar áburðartegundir, brenni-
steinssúrt ammoniák og amm-
onium sulfat, ekrifar nú gati
eftirfarandi: „Ekki eykur þetta
traust manna á mólifflutningi
Benedikts. Það kemur hvoru-
tveggja til, að hann kallar þann
áburð góðan (sic), sem aldrei
hefur reynzt jafnvel öðrum
köfnunarefnisáburði í tilraun-
um, vegna sýrandi áhrifa."
Skírskota ég hér með til þess
sem þegar er ’ sagt um báðar
þessar áburðartegundir. Og nú
stendur sikrifað: „Þessi áburð-
artegund er lífeðlisfræðilega súr
og lækkar því sýrustig, pH.
jarðvegisins og það svo mjög, að
á móti eðlilegri kömunarefn-
isnotkun 100 kg. á ha„ þarf 200
kg. af Kalsium Karbonate eða
Kalki til þess að sýrustigið
lækki ekki.“ Þetta mundi nú
frekar eiga við Kjamann, en
lenda í Hvanneyrar tilrauna
vísdnda gati. En þegar þessi á-
burður, sem er veik sýra, er
borimn á, á Hvanneyri, þarf tvö-
Framhald á 9. síðu.