Þjóðviljinn - 26.07.1970, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVTLJINN — SuiKniudaigiur 26. jálí 1970.

— Málgagn sósíalisma, verkalýSshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Otgáfufélag Þió5viljans.
Framkv.stjóri: EiSur Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. lónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fulitrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Oiafur lónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Mengun frá Straumsvík
þess er skamímt að minnast að fulltrúar stjórnar-
flokkanna töldu það hótfyndni eina eða illvilja
þegar þingmenn Alþýðubandalagsins og Þjóðvilj-
inn vöruðu kröftuglega við mengunarhættu frá
Álverksmiðjunni við Straumsvík. Þótt þingmenn
stjórnarflokkanna tækju ekkert mark á viðvör-
unum Alþýðubandalagsmanna um þessi mál, sem
studdar voru niðurstöðum erlendra vísindarann-
sókna um mengun frá álverksmiðjum, var þó látið
undan að því marki að verksmiðjan var teiknuð
þannig að hægt er að setja upp hreinsitæki til
varnar flúormengun. En það hefur enn ekki verið
gert og virðist eiga að bíða þar til nefnd, sem
m.a. fulltrúi verksmiðjunnar á sæti í, hefur stað-
fest að mengunin sé orðin hættuleg gróðri, dýr-
um og mönnum. Með þessu er verið, eins og seg-
ir í ýtarlegri frétt um málið sem Þjóðviljinn birti
á fösíudag, verið að leika sér að hættunni. Það
er einnig óviðeigandi og óeðlilegt að við slíkt
eftirlit hafi verksimiðjan sjálf fulltrúa. Umsagnir
forstöðumanns Rannsóknastofnunar iðnaðarins til
Alþingis um málið þótti heldur ekki sérstaklega
traustvekjandi. Fnam er nú komið m.a. að héraðs-
læknirinn í Hafnarfirði hefur talið óæskilegt að
barnaheimili yrði starfrækt í nágrenni verksmiðj-
unnar, og hætt er við að fleiri hliðar eigi eftir
að koma upp á þessu mengunarmáli. Þetta er
fyllsta alvörumál enda þótt einn fulltrúi Alþýðu-
flokksins í stjómmálaumræðum frá Alþingi nú
síðast í vor reyndi að skopast að viðleitni Alþýðu-
bandalagsmanna að fyrirbyggja mengunarslys
vegna starfsemi Álverksmiðjunnar. Það nær engri
átt að hlífa hinu erlenda auðfélagi við að setja
upp þau hreinsunartæki þegar í stað, sem talin
eru tiltæk, það á ekki að bíða með svo sjálfsagðar
varúðarráðstafanir þar til slys hafa af hlotizt.
þó það sé óskylt mál, er full þörf að minna á hin
ömurlegu vinnuslys sem orðið hafa hvað eftir
annað hjá þessu fyrirtæki, Álverksmiðjunni í
Straumsvík, og er þess að vænta að hlu'taðeigandi
íslenzk stjómarvöld og verkalýðsfélög láti einsk-
is ófreistað að efla slysavamir á þessum vinnu-
stað sem um marga hluti hefur séstöðu í at-
vinnulífinu hér á landi.
Verðhækkanast/órn
Ekki verður séð að það sé ætlun ríkisstjómar
íhaldsins og Alþýðuflokksins að afstýra því að
verðhækkanaalda skelli á, verðhækkanir sem í
mörgum tilfellum eiga ekkert eða lítið skylt við
launahækkanirnar í sumar, dynja yfir dag hvem.
Enda er það stefna þessarar ríkisstjórnar að ekki
megi skerða „frelsi“ kaupmanna og framleiðenda
til að hrifsa til sín allan þann gróða sem þeim er
frekast unnt. Tal ríkisstjórnarinnar uim vilja henn-
ar til að varðveita kaupmátt launanna er ein-
ungis til áróðursbrúks; það er beinlínis stjórnar-
stefna í reynd að rænt skuli aftur þeim ávinningi
sem verkalýðsfélögin knýja fram í kjaradeilum.
— s.
Mennfun fréttamanna.
aftan á
Framstykkið
o BÆJARPÓSTURINN hefuir
verið beðinn að leiðrétta mis-
sögn sjálfs sín í blaðinu sl.
miðvikudag. Segir hann þar,
að á flestum fréttastofnunum
sé það sett að skilyrði, að
blaðamenn hafi stúdentspróf
eða hliðstæða menntun. I>etta
er ekkí rétt. Enda þótt flestir
hinna ynigri í blaðamanna-
stétt hafi þessa menntun, eru
þeir þó nokkrir, sem hafa
hvorki stúdentsmenntun, verzl-
unarskóla- eða kennarapróf.
Bæjarpósturinn vill taka það
skýrt fram, að þessi mennt-
un þarf alls ekkí að vera
forsenda fyrir góðu starfi
fréttamanna. og það er ákaf-
lega erfitt að setja reglur um
menntun þeirra, meðan eng-
inn blaðamannaskóli er starf-
ræktur hérlendis.
í annan stað sagði Bæjar-
pósturinn af sama tilefni, að
allir fréttamenn sjónvarps
hingað til hefðu lokið stúd-
entsprófi. Þetta er líka rangt.
A.m.k. þrír starfsmenn frétta-
stofunnar hafa það ekki.
OG ENN er vísan um kvíð-
vænlega Kaidadalsför til
umræðu hér í Póstinum. Það
er Benedikt Gíslason frá Hof-
teigi sem orðið hefur í dag:
„Þjóðviljinn birti að mín-
um tilmælum vísuna gömlu
og góðu: „Kvíði ég fyrir
Kaldadal" o.s.frv. Tveir menn
hafa síðan birt vísuna og ann-
ar þeiirra, Baldur Steingríms-
son, í Þjóðviljanum og telur
sig vera að leiðrétta hana, þar
sem ég fari með vísuna þann-
ig að haía síðari samstöfuna
á undan, en það telur hann
ekki rétt. Það er gamalt mál
á fslandi, að vísur afbakast
í meðförum og ekki á allra
færj að leiðrétta þær úr af-
bökun, Þá er það kunnugt
sem séra Jón skáld á Bæsá
sagði um kveðskap Magnús-
ar í Viðey Stephensen: „Allt
framstykkið var aftan á / datt
öfugt. — ó tjón, hryggjumst,
dó!“ Ekki hefur a-fbökun á
vísum orðið sizt í þeirri grein
að setja framstykkið aftan á
— og hér kemur nú þessi vísa
þannig útleikin frá hendi
tveggja manna. sitt í hvoru
blaði, og er það Gestur Guð-
finnsson sem hefur fram-
stykkið aftan á í Alþýðblað-
inu, 13. þ.m. Hann getur þó
ekki tilefnis að birta vísuna
og þykist góður af að vera
kominn með framstykkið af
vísu aftan á hana. Þessár
menn geta séð það við lifla
athugun að gerandinn í þess-
arj vísu er sá kvíðvænlegi
Kaldidalur. og sá Kaldidalur
getur verið' hvar sem er í
örlögum manna og hafa ýms-
ir kallað ævi sína á Kalda-
dal sem aldrei hafa á Kalda-
dal komið. Vísumar byrja á
gerandanum, án undantekn-
ingar um rétt kveðna vísu.
Ef vísan endaði á gerandan-
um sagði Jón skáld á Bæsá
að framstykkið værj aftan á
og það er að hafa framstyick-
ið aftan á. Ég vil ekki birta
vísur með framstykkinu aftan
á. þótt ég kunni að hafa rek-
izt á þær þannig útleiknar.
Báðir þessir menn tilfæra
vísuna að tilefni ferðar Jóns
biskups Vídalíns, hinnar
hinztu að Hallbjamarvörðum.
Hann fór ekki Kaldadal. held-
ur Lyngdalsiheiði og stefndi
Uxahryggj til Lundareykja-
dals. Þetta er enn að hafa
framstykkið aftan á. á hiug-
myndafræðinni
Ég þakka Báldri Stein-
grímssjmi fyrir kuirteislega og
fróðlega meðferð á því til-
efni er ég gaf með vísu þesis-
ari. En við Gesit Guðfinns-
son vildi ég segja nokkur orð.
Hann ballar „Vísu“-þátt í Al-
þýðublaðinu. þar sem hann
byriar á að birta þessa vísu
með framstykkið aftan á.
Rausar hann svo rauðan
hausinn um skáldspeki vís-
unnar „Yfir kaldan eyðisand“
og hefur enn ekkj komið því
i verk að láta framstykkið
aftan á. Hann bara segir það
um þessa vísu, sem ég sagði
í grein um Kristján Jónsson i
Jólablaði Þjóðviljans um
þessa vísu. Svo viU nú Gestur
sýna það að eitthvað svolítið
meira geti hann en látið fram-
stykkj aftaná vísu og fer að
taia um íþróttir skálda j rim-
þrautum. Nú tilfærir Gestur:
Ég hlaut að stauta blauta
braut.
þvj bykkjan nokkuð
skrykkjótt gekk,
íiún hnaut, ég þaut og
hraut í laut
og hnykk með rykk
á skrokkinn fékk.
Þetta er meistaralegt! Mörg-
um stykkjum bætir Gestur i.
m.a. forsetningum framan við
ÖH vísuorðin! En vísan er
þannig:
Hlaut ég stauta hlauta braut,
bykkjan skrykkjótt nokknð
gékk.
Þaut og hnaut, ég hraut í laut.
hnykk með rykk á skrokkinn
fékk.
Ekki færri en 8 villum tekst
Gesti að hnoða i 4 vísuorð.
og þar á meðal því sem arg-
ast er, að brjóta hryninn
„nokkuð gekk“. „skrokkinn
fékk“ Heiðrekur konungur
sagð; „undur og argskap", ég
segj það sama Ég læt Gesi
hafa vísu sem skaðlaust er
þótt hann afbaki:
Letrar Gestur Ijóð — og þá
líta margir upp — og sjá
á hans Ijóða skepnuskrá
skottleggina framan á.
Benedikt Gíslason
frá Hofteigi“ .
Hjukrunarfólk hefur veiga-
miklu hlutverki að gegna
□ Sem kunnugt er var fulltrúafundur Sa’mvinnu hjúkr-
unarkvenna á Norðurlöndum (Sygeplejerskers Samar-
bejde i Norden) haldinn í Reykjavík fyrir hálfum mán-
uði. SSN er bandalag hjúkrunarfélaffanna á Norður-
löndum og eru félagsmenn innan vébanda þess um
100 þúsund.
Á fundinum voru samþykkt-
ar ýtarlegar iagabreytingair, sem
miðast fyrst og fremst við að
gera sem flestar hjúkrunar-
konur — og / að vissu leyti
einnig hjúkrunamema — sem
virkastar í norrænu samstarfi.
í framtíðinni verða ekki hald-
in þing eins og tíðkazt. hafa
fjórða hvert ár að undanförnu.
Þess í stað verður efnt til
reglulegra fulltrúafunda á ári
hverju, en þeir hafa verið
haldnjr annað hvert ár að und-
anfömu Á fulltrúafundunum
verður starfað í hópum að
þeirn verkefnum, sem borin
hafa verið upp við stjómina og
undirbúin fyrirfram af nefnd
f hverju einstöku aðildarlandi.
Þessir nýju starfshættir munu
auka möguleika á, að einstakar
hjúkrunarkonur geti tekið þátt
í hinu norræna samstarfi á
ýmsum sviðum. Starfstilhögun
þeirri, sem nú hefur verið á-
kveðin, svipar á margan hátt
til skipulags Norðurlandaráðs.
Þá var og samþykkt, að
stefnuskrá — er miðist bæði
við lengra oig skemmra tíma-
bil — verði samin hið bráðasta.
Að endingu samþykkti full-
trúafundurinn ályktun, þar sem
m.a. er bent á vandamál þau.
sem upp kunna að koma við
myndun sameiginlegs norræns
-<S>
Verjum gróður
verndum land
vinnumarkaðs fyiir hjúkrunar-
konur þann 15 ágúst, svo og
, þær afleiðingar, . sem aðild
Norðurlanda að Markaðsbanda-
laginu (EEC) gæti haft á
sjukra- og heilsugæzlu á Norö-
uriöndum.
Ályktunin er svohljóðandi:
„Fulltrúafundur „Samvinnu
hjúkrunarkvenna á Norður-
löndum“, sem haldinn var í
Reykjavík 10.—11. þessa mán-
aðar, samþykkti einróma eftir-
farandi ályktun:
„Miklar breytingar eru nú og
verða á sviði heilsu- og sjúkra-
gæzlu á Norðurlöndum. í bví
sambandi hafa hjúkrunarkun-
ur veigamiklu hlutverki að
gegna, bæði gagnvart samfé-
laginu í heild og gagnvart
hverjum einstaklingi, við al-
menna hjúkrun, kennslu og
stjómsýslu. Er því mjög mikil-^.
vægt, að starfs- og ábyrgðar-
svið hjúkrunarkvenna verði
skýrt mörkuð, svo og afstaðan
til hjúkrunarstarfseminnar í
heild. Eru mörg atriði mjög
óljós í þessum efnum, ekki að
eins fyrir starfshópana sjálfa
heldur og yfirvöld, vinnuveit-
endur og stjómmálamenn í
ályktun fulltrúafundarins 1966
var þegar bent á nauðsyn jiess,
að rannsóknir færu fram á
þessum vettvangi.
Ein forsenda slfkra rann-
sókna er m.a. sú, að unnt sé að
leita til háskólamenntaðra
hjúkrunarkvenna. Er því áríð-
andi. að gefinn verði kostur á
slíkri menntun á Norðurlönd-
Þegar haft er í huga, hve
miklar kröfur heilsu- og
sjúkragæzla á vorum tímum
gerir til þeirra, er þau störf
stunda, og sé einnig minnzt
þarfarinnar á rannsóknum og
þróun á starfssviði hjúkrunar-
kvenna, er það undirstöðu-
atriði, að Norðurlönd geri
auknar kröfur við innritun
nemenda í hjúkrunarskóla.
Fúlltrúafundur SSN skiorar
eindregið á hlutaðeigandi yfir-
völd og stafnanir á Norður-
löndum, að styðja og veita fé
til framkvæmda á framan-
greindu rannsóknar- og þró-
unarstarfi, þar eð það er mjög
mikilvægt að við áætlun og
endurbætur á heilbrigðisþjón-
ustunni í heild, eins og hún er
nú og verður í náinni framtíð.
Við umræður á fundinum um
sameiginlegan, norrænan
vinnumarkað hjúkrunarkvenna
var lögð áherzla á mikilvægi
þess, að hinar sömu kröfur og
eru í gildi á Norðurlöndum
verðj lagðar til grundvallar,
þegar um það er að ræða að
löggilda hjúkrunarkonur, sem
hlotið hafa menntún 1 utan
Norðurlanda, eða veita þeim
viðurkenningu.
Heilbrigðisstjóm örg' h'júkr-
unarsamtök hvers lands hafi
samstarf um eftiriit með því,
að kröfum þessum sé fullnægt.
Fulltrúalfundurinn vill einn-
ig vekja athygli á, hve ó-
heppilegt það er að ráða hjúkr-
unarkonur frá öðrum löndum
með hverjum þeim hætti, er
sniðgengur gildandi reglur.
Ef svo skyldi fara, að Norð-
urlöndin gerist aðilar að Mark-
aðsbandalagi Evrópu (EEC) og
hinn evrópski vinnumarkaður
standi norrænum hjúkrunar-
konum opinn, er það mjög að-
kallandi, að starfs- og ábyrgð-
arsvið hjúkrunarkvenna, svo og
sjálf hjúkrunarstörfin, verði
nánar skilgreind í heild með
rannsóknum.
Þar sem kunnugt er um til-
lögur Markaðsbandalagsland-
anna um lágmarkskröfur á
sviði menntunar hjúkrunar-
kvenna, beinir fulltrúafundur
SSN þeim eindregnu tilmæl-
um til ríkisstjóma viðkomandi
landa og annarra yfirvalda, svo
og til Markaðsbandalagsins og
Alþjóðasambands hjúkrunar-
kvenna (Intemational Council
of Nurses), að þessir aðilar taki
saman höndurp um að hindra,
að staðall heiísu- og sjúkra-
gæzlu fari lækkandi með lé-
legri hjúkmnarmenntun.“
Starf hjóna
til að veita forstöðu skólahei’.riili í Reykjavík aug-
lýsist hér með laust til umsókuar.
Umsóknir þurfa að hafa borizt Félagsvnálastofn-
un Reyk j avíkurborgar, Vonarstræti 4. fyrir 8.
ágúst, næstkomandi.
Frekari upplýsingar veitir skrifstofustjóri
Félagsmálastofnunarinnar.
um.