Þjóðviljinn - 22.08.1970, Blaðsíða 7

Lauigardagluir 22. ágústl 1970 — ÞJÖÐYILJINN
Leiðarvísir í gerð metsölubóka — Sparið hvergi sexið
Ritskoðun í Frakklandi — Allir hræddir við að tala
Klassísk tónlist á undanhaldi — Sjónvarpsleikritaregn
piv/í er skammstöfun sem
DlVl meðal bandiarískira rit-
höfunda táknar „Big Money“
— stórfé, rosiapeningur. Eða
svo seigir blaðamaðuirinn Mike
McGrady. Hann bætir því við,
að alvarleigir höfundar geti
ekki lengur láitið ság dreyma
um BM. Hinsvegair kveðst
hann sjálfur vita formúlur
fyrir skáldsöigum sem séu ó-
brigðull gróðavegur. Þessum
formúlum lýsir hann j hand-
bók sem hann nefnir „Hvernig
ber að rita sóðalegar bækur
sér til gagns og hagnaðar".
McGrady: Forðast ber
góðan stíl ef menn
vilja græða
Metsölubók
blaðamannanna 25:
erfiðast var að búa
til kápuna
McGrady getur trútt um
talað, því hann er einn af
höfuridum bófcairinniar „Ókunna
stúlkan kom- nakin“ sem í
fyrra var metsölubók í Banda-
ríkjunum fjóra mánuði í röð.
McGrady og um tuttugu sam-
starfsmenn hans við blaðið
„Newsdiay“ hripuðu upp þessia
bók sem silcopstælingu á kyn-
lífsmetsölubókum. Þeim til að-
stoðar var skáldikonan Billie
Young, sem kom fram í sjón-
varpsviðtölum fyrir hönd höf-
unda og á bókaxkápu undir
dulnefninu Penelope Asher.
McGrady gefur nokfcur þjóð-
ráð í handbók sinni. Fyrsta og
veigiamesta þessara þjóðráða
ej- einfaldlega „að draga kyn-
lífið fram m i sk u n n,ar 1 aust“.
Þar styðst hann m.a. við ítar-
lega úttekt á metsöluibóikirmi
„The Playboys". f þeirri bók
fann hann: „59 kynferðismorð,
tylft kynferðisglæpamanna,
hálft dúsín af ástaratriðum
þar sem fleiri komu vdð sögu
en „tveir venjulegir þátttak-
endur“, og níu atburði þaæ sem
afbrigðilegt kynferðislíf kom
við sögu“.
Heilræði no. 2: „Það ber að
strika út mishjnnarlausit allt
sem minnir á góðan stíl“ því
þeir sem lesa væntanlega met-
sölubók eru sagðir ónæmir
fyrir slíku. Þeir vilja heldur
fjólur eins og þessar: „Munn-
u:r henn.ar hvork; gaf né tók,
hann var eins og sandhólmi í
vin eyðimerkurinnar“.
Þjóðráð nr. 3: „Fifcrið yfckur
áfram smátt og smátt, tefjið
fyrir því óumílý j anlega" —
því McGrady telur sig hafa
komizt að Því, að lesendur
gróðavænlegria bófca (einkum
kvenfólk) vilji láta dáleiða sig
á smáatriðum, vilji „matarlyst
en ekki fæðu“. Því er það t.d.
heillaráð að undirbúa hedftar-
legt rúmaitriði með steypi'baði,
símhringingu, steitoarlykt og
veðuirfregnum í útvairpd og
Horn og klaufir
I.esemlur sovézka blaðsins
Literatúrnaja gazéta munu
flestir byrja á því að kíkja
á skopsíðu blaðsins. I*ar eru
ýmsir góðir hlutir — meðal
annars einskonar fréttaklaus-
ur sem bera samheitið „Horn
og klaufir" — en þar cr skop-
azt að mörgum fyrirbærum,
ekki sízt þeim sem rætt er
um af mikilli alvöru á „venju-
Iegum“ gíðum blaða. Hér fara
á eftir nokkur sýnishorn úr
„Hornum og klaufum“:
UM OKKAR MINNSTU
BRÆÐUR
Prófessor M. Tsjemenko
befur í því skyni að kynna
sér betuæ líf hSfrunga gerzt
fjölskylduvinur þeissara dular-
fullu dýra. Að aðeins þrem ár-
um liðnum er ixrófessorinn
orðinn flugsyndur, tekur fús
við fæðu úr lófa manns og er
mjög blíðiir við böm.
í ÞÁGU HEIMILANNA
Margar ungar húsmæður
kunna Mtil sikdl á kjöti. Slát-
urhúsin í borginni Nozdrja
hafa bomið til móts við þairfir
húsmæðra og senda þau héð-
an af frá sér litað kjöt. Kinda-
kjöt er litað blátt, svínakjöt
ljó'Sgrænt, en nautakjöt sæ-
grænt.
MINNINGARGJOF
Átthagasafnið { -borginni Sí-
neglazobo hefur eignazt enn
einn merkisgrip. Hér er um
að ræða hatt sem O. P. Béz-
viézndj, gamiaU borgari á
staðnum bar á þedm tima, er
Fjodor Sjaljapín var að hvíla
siig í Nizzia.
RÁÐLEGGING FYRIR
SPARSAMA
Þú skalt aldre; henda gömlu
gúmmístígvéli. Ef þú skerð
bolinn af, og ristir hann síðan
sunduir efti,r endilöngu og mál-
ar svo á hann reiiti, þá hefur
Framhald á 9. síðu.
hverju þvá öðru sem fyllir
síður.
Blaðamennimir sem sömdu
„Ókunna stúlkan kom niakin“
áttu ekki í sérstökum vand-
ræðum með sköpunarverkið.
Einn þeirra, Cummdngs, samdi
sinar síður á fjórum stundum
en þurfti að vísu að drekka
sex kollur af bjór til að „deyfa
blygðunartilfinniniguna“. Ann-
ar, Vecsey íþróttafréttaritari,
lauk sér af á 90 mdnútum, án
alkóhóls (tímiakaup hans varð
að lokum um 300 þúsund krón-
ur). Það var aðeins greinar-
hiöfundurinn Mayer sem átti
í erfiðleiikum með sinn hluta
vegna hliáturhviða, sem að
honum settu. Að öðru leyti
skrifaði metsöluritið sdg sjálft.
Miklu verra var að firuia
heppilegan útgefanda. Oig þá
líka að finna kápumynd, sem
væri nægilega espandd en um
leið ekki fráhrindandi fyrir
feimna kaupendur.
Damiskuæ kviikmyndari, Hen-
rik Stangeirup, lenti í vand-
ræðum í Frafcklandi á dögun-
um. Franska sjónvarpið hafði
gefdð honum frj álsar hendur
til að gera 55 mánútnia kvik-
mynd um böæn og aldrað fólk
í úthverfum Parísar. Myndina
áttd að senda út innan dag-
skrár sem nefndist „Pano-
rama“. En dagskrárstjórinn,
Jean Cazeneuve, var óánæigð-
ur með niðurstöðuna: honum
fannst myndin of vinstrisinn-
uð. Dagskrárstjórinn var og
andvtgur mynd eftir Júgóslava,
sem fjallaði um útlenda verka-
menn í Frakklandi. Sú mynd
þótti líka of vinstrisinnuð —
og þar að aukj sagði hann
við Stamgieirup, að hann hefði
átt að búa eitthvað „skemmti-
legt“ til, því að menn vildu
ekki horfa á dapurlega hluti
á sumrin!
Kvifcmyndarinn danski varð
mjög hissa á öllu saman: hann
kveðst hafa reynt að sneiða
hjá viðkvæmum hlutum edns
og pomo og hasisd, tekið ósköp
skikkanlegia „sósíaJdemókrat-
íska“ mynd, sem byggir á við-
tölum hans við unga og gamla
í úthverfum Parísar. Mann-
eskjulega mynd, sagir hann,
sem þaetrti eðlileg á Norðux-
löndum.
En andrúmsloftið er, segir
Stangerup, mjög þvingað í
FrakMandi eftir maíbylting-
una 1968, og mjög erfitt að
gara kvifcmyndiir. Menn verða
að fá leyfi til allra hluta. Við
gátum, segir hann t.d. eikfci
komizt inn í einn einasta skóla
né heldiur verksmiðju. Og allir
eru hræddir við að tala.
Síæmar fréttir af rithöfundum
Er það kannskj óviðedgandi
að gagnrýnandasképna
skrifi um kjaramál rithöf-
unda? Koma menn sér ekki
saman um að það stafi af
vondri samvizku?
Menn muna að í fyrra-
haust voru þessi kjaramál
mjög á dagskrá, enda stóð
þá þing rithöfunda fyrir dyr-
um. Fyrirsvarsmenn þeirra
báru fram ýmsar róttækar
tillögur í þá átt að ritstörf
yrðu metin til kaups; þeirra
á meðal var hin umdeilda til-
laga um opinber kaup á 500
eintökum hverrar bókar ís-
lenzks höfundar. Og þótt
þessi tiHaga væri gölluð. eins
og margrar ritsmíðar aðrar.
bá bar hún þó vitni sterk-
um vilja til að gjörbreyta af-
leitu ástáridi. Það samkomu-
lag, sem rithöfundar hafa nú
nýverið ^ert við ríkisútvarp-
ið að afstöðnu löngu samn-
ingaþófi, er hinsvegar því
marki brennt að það breytir
nánast engu um aðstöðu ís-
lenzkra bókmenntamanna
gagnvart stærsta íjölmiðlar-
anum. Vindurinn er úr segl-
unum.
Um daginn voru raktar hér
í blaðinu nokkrar tölur
um þær breytingar sem nú
verða á greiðslum útvarpsins
fyrir flutning á bókmennta-
verkum. Mér taldist svo til í
fljótu braigði. að hækkunin
næmi yfirleitt 30—40% (nema
hvað nýtt ákvæði er um að
sjónvarpsleikrit skuli greidd
með 50% uppbót miðað við
hljóðvarpsleikrit). En mér er
bent á, að ef reiknað er með
eðlilegri vísitöluuppbót á
hinn eldri taxta, svo og
þeirri 15—17% kauphækkun,
sem naar aHir óskrifaindi
þegnar samfélaigsins hafa ver-
ið að fá, þá bafi grundvöU-
urinn ekki breytzt. Og þessi
grundvöUur er fráleitt j ætt
við næigtaborðið, heræa minn
trúr.
Samkvæmt hinni nýju skrá
fær höfundur t.d. am 1900
brónur fyrir fluitnin,g á 20
mínútna smásögu. Ef honum
kæmi sú skxýtna flugia í höf-
uð að vinna sér einu sinni
fyrir 17 þúsund lyóna mán-
aðarlaunum með' (smásagna-
gerð fyrir útvarpt þá þyrfti
hann að semja eirftr tíu sög-
Jr til að ná þessu kaupi.
sem engum þykir víst hátt.
Enn verr færi hann út úr því
uppátæki að semja frarn-
haldcsögu fyrir útvarp — sé
hún lasin tíu kvöld (20 min.
í hvert skipti), þá fær hann
í vaisann 13 þúsund krónur,
hvarkj meira né minna. Slík-
ur maður verður að eiga heil-
aga eiginkonu eða erfa lax-
vedðiréttindi. Fyrir hálftíma
útvarpsleifcrit eru höfundi
réttar tíu þúsjnd fcrónur.
(Mér dettur það þá í hug,
að þeir sem veltu því fyrir
sér um hríð, hvort ísland
ætti að ganga í EFTA, fengu
hver um ság andvirði átta
siífcra útvarpsleifcrita fyrir
fundasetur). Þannig mætti
lengi telja. Það hefur ekkert
gerzt. Þetta esc andinn frá
Sviðinsvik. Enda munu rit-
höfundar ekki sérlega kátir.
Samkvæmt þeirri tillögj, sem
þeir Jögðu sjálfir fram til
grundvaUar samningaviðræð-
um. hefði 20 mínútna smá-
saga átt að greiðast með 5000
krónum og hálftímia útvarps-
Atriði úr kvikmyndinni „Orustan um Alsír“ — bannað að sýna
smákafla í franska sjónvarpinu.
Aður en Jean Cazeneuve tók
við dagskránni Panorama
stjómaði OHvier Todd hermi
um eitt ár, en sagði af sér
Sinfóníuhljómsveitin í Boston —• leitar atlivarfs hjá Evrópu-
mönmun.
vegna þeirriair ritskoðiunar, sem
bann var beittur. Upp úr sauð,
þegar hann ætlaði að láta
franska hershöfðinigja úr Alsír-
stríðinu ræða í sjónvarpj við
Yacef Saadi, sem fór með að-
alhlutverkið í hinni frægu
' mynd „Orustan um Alsór"
(sern hefar verið sýnd hér á
íslandi). Bæði sjónaxmið áttu
semsagt að koma feam. En Todd
hafði lofað Saadi, að sýndux
yrði á skerminum fimm mín-
útna kafli úr myndinni áður
en umræður byrjuðu. Stjórn
firansfca sjónvarpsins lagði
blátt bann við því, og Todd
sagðf aí sér. „Orustan um Al-
sír“ hefur reyndar hoæfið af
tjaldinu í Frafcfclandi vegna
þess að fasástar hafia hótað því
að sprengja í loft upp viðbom-
andi kvikmyndahús...
Kvikmynd Stangerups hafði
enn ekki verið sýnd er síðast
fréttist.
Allir vita um si'guraför pop-
tónlistar á hljómplötumark-
að'inum, en færri um það að
Framihald á 9. síðiu.
leikrit með 3o þúsund krón-
um. Það munar miklu.
Það væri gaman að frétta
eitthvað frá útvarpsmönn-
um um þetta mál. Þó ekki
værj nema atajennan fróð-
ledk um það, hverjar hafa
verið greiðsíur útvarpsins til
íslenzkra rithöfunda t.d. á
síðasta ári, og um hvaða
upphæð þaar hækfca miðað
við nýja gjaldskrá (óbreytt
magn) og hve mikiH hluti
þetta er af dagskrárfé. í
öðru lagi værj fróðlegt að
heyra einhver viðbrögð við
ádrepu Einars Braga í Sam-
vinnunni nýlega um „óeðli-
legia mikla fyrirferð útvarps-
starfsmanna í dagskránni“.
sem komi þá í veg fyrir að
leitað sé víðar fanga um
samantekt útvairpsefnis. Og i
þriðja lagí væri fróðlegt að
vita hve nákvæma hugmynd
útvarpsmenn gera sér um
það, hvernig hlustað er á út-
varp í landinu, ekki sízt á
frumsamið efni bókmennta-
legt — svo sem til glöggvun-
m/sm®
IFDOTQILa,
ar og örJiggari undiirstöðu
undir kjaramálatal.
U1 n að þeinri forvitni
1 slepptri — það má bverj-
um góðum manni renna til
rifja bve þjarmað er að ís-
lenzkum rithöfundum. Gagn-
rýnendur eru undir ströng-
um grun um sambióstur til
að níða af þeim þá listrænu
ærj; á hinn bóginn samein-
ast samiansaum'aðar rikis-
stofnanir og enn nízkari út-
gefendur um að hafa af þeim
soðningu og skósóla. Þetta er
mikið álag cg líklega þyngra
en svo nð undir því verði
risið. — Á.B.
i
i
I