Þjóðviljinn - 06.11.1970, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJóÐVILJINN — Föstudagur 6. návetmlber 1970.

Á morgun er 7. nóvember og
Jjcss minnzt með margvíslegnni
hætti í Sovétríkjunum og víð-
ar, að liðin eru 53 ár frá upp-
hafi verklýðsbyltingarinnar í
Rússlandi. 1 tilefni dagsins birt-
ir Þjóðviljinn tvær greinarsem
fréttamenn sovézku fréttastof-
unnar APN hafa skrifað. Fjall-
ar önniu: greinin um þá ný-
skipan skólamála í Sovétríkj-
unum, sem enn mun auka frá
því sem verið hefur möguleika
fólks sem ekki á langskólanám
að baki á því að hef ja nám við
æðri menntastofnanir — en um
ýmsar Ieiðir er nú víða rætt
til rýmkunar á inntökuskilyrð-
um í háskóla og aðrar æðri
menntastofnanir, m. a. hér á
landi (og á dögunum var lít-
illcga sagt hér í Þjóðviljanum
frá tilraun sem Svíar eru að
gera í þessum efnum). Hin
greinin sem hér birtist fjallar
m.a. um öryggi á sovézkum
vinnustöðum og rétt verkafólks
f þcim efnum
Boris Sadékof:
Réttur verkamannsins
og öryggi á vinnustað
f So'V'éítríkj'uimim ecr litið svo
á, að eitt af mikilvaegtistu
verkefnum ríkisins sé að Sjá
um að réttuir vinnandi fólks sé
alls staöar vártur og tryggt
fullkomið öryggi á vinnuistað.
Síðastliðin ár hafa verið gerð-
ar ýmsar ráðstafanir, sem
miða að þvi að tryggja þetta
í enn ríkara mæli: Lögleidd
hefur verið 5 daga vinnuvika
og tveir fridaigajr. Aldurstak-
mark fyrir ellilaun hefux ver-
ið lækkað í sumuim grednum
og komið hefur verið á heild-
artryggingarkerfi fyrir bænd-
ur. Samþykkt hafa verið lög
um bætt vinnuskilyrði í kola-
iðnaði. skógarhöggi, bygigingar-
iðnaði, landibúnaði og fiskveiði-
flotanum.
Með hverju ári sem líður
leggur ríkið fram meira fé til
þessara mála Á undanföroum
árum hefifr verið eytt 7 milj-
örðum rúblna (700 miljörðum
ísl. kr.) í að bæta vinnuskil-
yrði verkamanna. Réttindi
verkamanma og öryggi á vinnu-
stað er vemdað með lögum.
Vélvæðingin veitir auðvit-
að mjög mdkla möguleika í
þessa átt. Vinnan léttist og
vinnutíminn styttisit. Á undan-
fömum 5 árum hefur vélvæð-
ingin leyst af hólmi 100 þús-
und manns í sfcurðgrefti, og
115 þúsund manns í grjóthöggi.
Öllum var tryggð önnur vinna.
Áður fyrr var vinna i kola-
námum einhver sú erfiðasta
og hættulegasita atvinna sem
völ var á. Nú er vélvæðingin
bújn að gjörbreyta kjörum
verkafólfcsins. En ekki einungis
vélvæðingin, heddur líka ráð-
stafanir sem tryggja öryggi á
vinnustað og koma í veg fyrir
heilsuspillandi áhrif. Ryk og
súgur eru úr sögunni og þar
með ýmsir atvinnusjúkdómar
sem löngum hafa herjað á
þessa stétt manna.
Mikið starfslið vinnur að því
að trygigja öryggi á vinnustað.
Rúmiega 400 vísándasitofnan-
ir með 12 þúsund manna
sitarfsliði (þ.ára. 130 læknar og
1366 vísindamenn í öðrum
greinum) vinna þetta verk. Af
ríkisins hálfu eru það verka-
lýðsfélögin, sem hafa eftirlit
með því að lögunum um öryggi
á vinnustað sé framfylgt. Enn-
fremur sjá verkalýðsfélögin um
Framhaid á 9. sáðu.

Sjálfvirkni breiðist út. Úr nýrri deild vefnaðarverksmiðju í bænum Bender í Moldavíu,

Undirbúningsdeildir fyrir fram-
haldsskólanám í Sovétríkjunum
f Sovétríkjunum hafa undir-
búningsdeildir. fyrir verfcamenn
Og sveitafólk, sem komast vill í
æðri sfcóla, verið stofnaðar í
þeim tilgangi að gera þedm
kledft að afla sér betri undir-
búningsmienntunar. Slíkar
deildir eru skipulagðar í
tengsium við æðri skóla og
fer kennsJan fram að degi tál.
Einnig geta stór iðnfyrirtæki
og byggingafyrirtæki, ríkjsbú
og samyrkjubú og stairfsmarma-
félög fluitningaféJaganna kom-
ið sér upp sJíkum námshópum,
að því tiJskildu a!ð þátttakend-
ur séu ekki fænri en 25. Nám-
ið í þessum undirbúningsdeild-
um fer ýmisit fram að degi til
eða að kvöldlagi, og einnig er
hægt að stunda það utan skóla.
Hægt er að Ijúfca því á 8 mán-
uðurn taki nemendur sér frí
úr vinnu, en á 10 mánuðum ef
unnið er mieð.
í þessar undirbúningsdedldir
eru teknir góðir verfcamenn,
starfsmenn samyrkjubúa og
fyrrverandi hermenn sem bafa
lokið skyldunámi. Ungir verka-
menn og samyrkjubændur
þurfa að hafa unnið fulJa
vinnu í minnsta kosti ár til
að fá inngöngu.
Ungt fólk er valið til þessia
náms eftir meðmælum frá
stjórnum verkalýðsfélaga
þeinra eða yfirmönnum í hem-
um, flokfc’sdeildum eða deild-
um æskulýðsfélaga sem menn
hafla starfað í. Meðmæli þessi
verða að fá samþykki á fund-
um féJaganna.
Móttöfcu nemendia, sem koma
á undirbúninigsdeildina, annast
nefnd sem samanstendur af
skólastjóra, kennurum og full-
trúum þeiraia staæfsgreina eða
félaga sem nemendux ©ru full-
trúar fyrir. Þessj nefnd ræðir
við hvem þann nemanda sem
hefuir nám, til a’ð komast að
hversu góðan námsundirbúning
hann hefur. f undirbúnings-
deildunum er kennt eftir nám®-
áætlun em í henni er tekið til-
lit til hversu mikil breytdng
þarf að vera á þekkingu nem-
andians til baitnaðar, ef hann
á að standast inntökupróf við
þá menn tastofnun sem bann
ætJar að situnda nám við
Utanbæjaimemendur, sem
hafa tekið sér firí frá vinnu tjl
að stunda námið fá inni á
stúdentagarði g njóta þar sömu
kjara og stúdentar viðkomandi
mennitastofnana. Einniig fá
þeir stúdemtar sem efcki vinna
með námi, styrk a8 sömu upp-
hæð og nemendur á fyrsta
námsári í þeim æðri skólum
sem und irbún i ngsdei ldir eru
skipulagðar við. Þeir sem
stunda námið án þess að tatoa
sér firí firá störfum. fá 15 daiga
frí á íullum launum til að
tafca prófin.
f Jok námstímabilsins eru
lokaprófin teldn. Það er skóla-
nefndin sem sér um þaiu, að
viðbættum rektar einhverrar
æðri mienntastofmmar.
Nemendur sem bafa lofcið
prófi firá undirbúningsdedld fá
sjálfkrafia rétt til inngöngu í
þá mennitastoínun sem þeir
luku undirbúningsnámi við eða
einhverja aðra, en í því tál-
viki þurfa þeir að fá nokfcra
kennslu í viðtoomandi sérgrein,
þó ekki að taka mntökupróf í
henni. Ef nemandii sem lokið
heíur undirbúningsnámi óskar
að hefja nám við einhverja
æðri menntastofnun, alls ó-
skylt því nómi sem búið er
að búa bann undir, verður
hann að fiá samþykki þeirra
félaga eða stofnana sem völdu
hann til námsdns. Siðan verður
bann að tafca inntökupróf í
þedm greinum sem eru sérstak-
lega tengdar viðkomandi námi,
en í þeim eru s amkeppn ispróf
haldjn í samrajmi við reglur
um inntöfcu í æðri mennta-
stofnanir. Ef hann hefiur hlotið
ágætiseinkunn í öUum grein-
um á lokaprófi frá undirbún-
ingsdeild, þarf hann aðems að
tafca próf í einni grein sem
skóJastjómin ákveður. Ef hann
fær ágætiseinkunn í þeirri
námsgrein, þarf hann ekki að
þreyta fileiri próf að sinni.
(APN)
r
Það veit enginn
Bandaríski háðfuglinn Art Buchwald gerir
sínar athugasemdir við kosningar þær sem nú
eru nýafstaðnar i Bandaríkjunum.
Aþessu ruiglaða kosninga-
árivirðast þeár eiinir viss-
ir í isinni sök sem segja sfcoð-
anafcönnuðum að þeir vfiti
ekki með hvarjum þeir aetli
að kjósa.
— Þeir sem segja „ég vejt
ekki“ gætu auðveJdlega svdpt
þessu landd í aðra hvora átit-
ina, segir Heinrich Appel-
baum, firemsiti ksningasér-
fræöingur Bandaríkjanna.
— Eigið þér við að „ég-
veit-etoki“ hópurjnn sé stænri
en hópur „venjulagra Banda-
ríkjamanna‘“?
— Hann er jafnvel enn
staanri en hinn þögli meiri-
hluti, svaraði AppeJbaium. Við
gerum róð fyrir því að á
móti bverjum manni í þessu
landi, sem veit hvem hann
ætlar að kjósa, komi tveir og
hálfiur sem vita það ekki.
— Hvernig útskýrið þér þá
staðreynd, að þessi hópur er
svona stór?
— „Ég-veit-ektoi“ kjósend-
umir eru fólk sem er dauð-
þreytt á því að vera sagt
hvem þejr eigi að kjósa. Þeir
eru hinir sönnu Bandaríkja-
menn, sem allir eru að reyna
að tosa eitthvað. Þeir börga
Art BuchwaJd
skatta sína, sendia böm sín
í skóla, horfa á sjónvarp,
drekka bjór. heilsa fánanum,
en samt e>r það svo, að þegar
til kosninga kemur vita þeir
ekki um hvem andsfcotann
firambjóðandinn er að tala.
— Hefiur þessi „veit-ekki“
hópur ekki alltaf verið all-
stór meðal landsmianna?
spuirði ég.
— Það er ektoert í saman-
burði viS það, sem gexzt hef-
ur á síðustu tímum. Áður
fyrr vildi enginn viðurkenna,
að hann vissj ekki, hvað væri
á seyði í landinu. En nú er
það svo, að ef þú neitar1 að
viðuirkenna að þú vitir það
ekki, þá baldia menn > að þú
sért eitthvaJð kljkkaður.
A ppelbaum sagði að „veiit-
ÁÁ ekki“ mönnum mæti
skipta niður í þá sem „hafa
ekki tekið ákvörðun", sem
era „óvissir“ og sam hafa
„enga skðun“.
Þessir þrír hópax eru, saigði
hann meirihluti þeirra sem
mynda „veit-efcki“ hópinn.
— Hver er munurinn á
þeim?
— Þeir sem ekki hafia
„tefcið ákvörðun" eru í tekju-
fitokki 5—15 þúsund dollarar á
ári Yfirleitt ern þetta hvít-
ir menn, en sumir em inka-
indíánar.
— Ég skil.
— Þeir „óvjsisiu“ eru mest
skrifstofumenn og verka-
menn. Meðan þetta fólk er
við sitörf virðist það vita vel
með bverjum það er. En þeg-
ar því er sagt upp vegna ein-
hverrs afturkipps þá kemiur
rutl á það.
— Og þeir sem hafa „enga
skoðun“?
— Það eru þeir, sem ekki
vilja, að þeim sé mglað sam-
an við þá sem óvissir eru
eða hafa efckj tefcið áfcvörð-
un.
— Ég sfcil.
★
í Tér áður fyr,r skiptust at-
* * kvæði þessara þriggja ó-
ráðnu hópa á milli hinna
einsitöku fram’boöa. En í ár
gæti það gerzt, vegna þess
hve kosningabaráttan hefux
verið á lágu stigi og málefna-
skortur er yfirþyrmanlegur,
að þeir kysu allir á einn veig,
og það gæti haft gífiurleg á-
hrif.
— Hvers vegna snýr Agn-
ew varaforseti sér ekfci til
„ég-veit-ekki“ hópsins?
— Af því að hann hefur
í sdnni baráttu alltaf snúið
sér til þeirra sem vita ekk-
ert. Það er aiuðvelt fyrir
mann eins og Agnew að ruigia
þessu saman.
— En af hverju býður „veit-
ekfci“ hópurinn ekki firam
eigin frambjóðendur, úr því
hann er svona sterfcur?
— Ef að þeir kæmu með
eigin frambjó0endiur þá væri
ekki lengur hægt að telja þá
til þeirra sem eru „óráðnir",
„óvissdr" eða hafia „enga
skoðun“. Það eina sem „veit-
ekki“ fóllrið getor gert sér
von um, er að kosningunum
verði firesitað vegna slæms
veðuirfars.