Þjóðviljinn - 03.01.1971, Page 4

4 SÍÐA — WÓÐVIILJl!NN —- Summjdagur 3. jamiar ism.
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
(Jtgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiour Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Fréttastjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, augiýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Sími 17500
(5 linur). — Áskriftarverð kr. 195.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12.00.
Sóknarár
J þjóðmólaumræðu undanfarin ár hefur oft verið
að því vikið hversu hæg endurnýjun væri í
forystuliði stjórnmálaflokkanna. í öllum flokkum
hefur verið tekið undir þetta og talið rétt að flýta
fyrir uppgöngu ungra manna til áhrifa. Nokkuð
dregur það þó úr trú manna á einlægni þeirrar
ræðu að í stjórnmálablöðum verða anenn ókvæða
við ef ungur maður er valinn til forystu í stjórn-
málum. Fróðlegt væri t.d. að rifja upp skrif um
Ragnar Arnalds og Öddu Báru Sigfúsdóttur þeg-
ar Alþýðubandalagið kaus þau ásamt Guðjóni
Jónssyni í æðstu stjórn flokksins. Rað hlaut að
boða eitthvað skuggalegt að velja jafnungt fólk
til stjómarstarfa í stjórnmálaflokki, enda þótt
segja megi að hvomgt þeirra væri af yngstu kyn-
slóðinni sem læfur til sín taka í þjóðmálum. Og
Morgunblaðinu hefur einkum reynzt erfitt að
venja sig við tilhugsunina um flokksforanennsku
Ragnars Amalds, slíkt val hlyti að benda til læ-
vísi hinna vondu Alþýðubandalagsmanna!
J áramótagrein sinni í Þjóðviljanum telur Ragn-
ar Amalds að sóknaraðstaða Alþýðubandalags-
ins hafi styrkzt á liðnu ári. Hörð kjarabarátta hafi
minnt menn á nauðsyn þess að standa saman gegn
sundmngaröflum í verkalýðshreyfingunni. „í bar-
áttunni gegn Atlanzhafsbandalaginu og banda-
rískum herstöðvum var Alþýðubandalagið forystu-
afl innan þings og utan. Efta-mál, atvinnumál, fé-
lagsmál — telja má upp hvert málefnið af öðru, þar
sem forystuhluverk Alþýðubandalagsins kom
skýrt í ljós“, segir í greininni.
JJagnar minnir á að ungt fólk hafi reynzt sókn-
djarfara og róttækara á liðnu ári en nokkrn
sinni fyrr. Varðandi almennt fylgi Alþýðubanda-
lagsins hafi sveitarstjórnarkosningamar haft mik-
il áhrif. „Menn minntust borgarstjómarkosning-
anna í Reykjavík 1966, þegar einingin í Alþýðu-
bandalaginu var tvímælalaust með allra bezta
móti. Þá fögnuðu menn kosningasigri og glöddust
mjög yfir ágætujm árangri Alþýðubandalagsins.
Fjómm árum seinna er sótf að Alþýðubandalag-
inu með klofningslistum úr tveimur áttum, eftir
langvarandi innanflokksátök og upplausnarástand.
Og þá fær Alþýðubandalagið næstum 90% af fylg-
inu frá 1966, ef frá er tekin eðlileg fjölgun á kjör-
skrá. Þessi árangur við erfiðar aðstæður hefur
sýnt mönnum svart á hvítu, hvar öll meginfylking
íslenzkra sósíalista stendur, hvar vaxtarbroddinn
er að finna í íslenzkri vinstrihreyfingu. Stöðugt
fleiri skilja þörfina á því að upp verði byggður
voldugur sósíalískur fjöldaflokkur verkalýðshreyf-
ingar og vinstrimanna — og á liðnu ári kom glöggt
í ljós hver sá flokkur er“.
pramundan er átakaár í íslenzkum stjómmálum.
og enn gildir hið gamla og síunga kjörorð ís-
lenzkrar alþýðu, að saimeinast til sóknar og átaka,
að láta ekki sundra röðum sínum. — s.
Ávarp forseta íslands. dr.
Krisfiáns Eld]árns, á nýársdag
Svo rís um aldir
árið hvert um sig
Góðir ísBendimgar!
Nýtt ár gengur í giarð og
landsins böm bjóða hvert öðm
gleðilegt nýjár og þaikfaa fyrir
árið sem ledð. Svo var það lönig-
iuim og srvo er það enn. Áramót
em tími redikningsslkila oig á
nýjársdag verður það möngum
manni, bœði sa'állifrátt og ósjálf-
rátt að horfa yfir ferinn veg
og gera eins konar úttekt á lífii
sínu, en síkyggnast jafhframt
fram á leið, gera áaeitLun, jafn-
vefl heátsitremgingu. Menn sipyrja
hvað úrsikeiðis hafi farið áliðna
árinu, bæði persónulega og í
þjóðlífinu, og bugsa sér gjaæn-
an úr að bæta, vanda ráðsitt.
Það gera menn einnig við marga
aðra áfanga á lífsbrautinni, en
þó almennast og af mestum
næmleik á nýjársdag, og það
setur sinn svip á daiginn. Að
baki er érið með gleði og sorg,
sigur og ósigur, að baki eru
jólin, fom hótíð með frið, hvild
og helgi fyrir suma, en annríki
þreytu og glaum fyrir aðra. Að
baki er gamiárskvöld með flug-
eida, álfabrennur og klukkna-
hringingar og srvo er skyndi-
lega eins og bytar hafi dottið
af húsd. Nýjársdiagur er oft
dagur sérkennilegrar kyrrðar.
Gleðilegt nýjár, segja menn, og
þökk fyrir gamJa' árið. Og til
þess kem ég fram fyriir yður,
samkvæmt gömilum landsins
vana, að segja við yður þessi
einföldiu gamaikunnu orð.
,,Svo rís um aidir árið hvert
um sig, eiiífðar lítáð blóm í
skini hreinu“, kvað Jónas Hall-
grímsscn á nýjársdaig 1845 í einu
dásamlegasta kvæði sínu, og er
þá miikið sagt. „Mér er þaö svo
sem ékki neitt í neimu“, segir
hann enn, sjúkiur og einmana
maður með hánágrún í brjósti.
Samt er það heiðríkjan, sem er
einkunn þessa kvæðis, skáddið
heitir sjálfum sér því, að hann
skuli, hvað sam að höndumber
varðveita það sem dýrast er,
sál hans sjálfs. Nú þótt vér
mælum elkki máli guða, eins
og skáldið gerði, þó heid ég að
hverjum Islenddngi væri styrk-
ur og huigbót að lesa betta
kvasði og huigleiða með sjáfltfum
sér á fyrsta degi hins nýja árs.
Ar eru mdsjöfn, og veltur á
ýmsu, með hve mikilli gleði
þjóðln heiisar nýju ári. Vér
minnumst þess, að í fyrra. bar
þann sfcuigga á áramótahellg-
ina, að atvinnuieysi lét meira
á sér bera en verið hafði um
langt skieið, og þetta ollli fjölda
manita og heilum byggðarlög-
um miklum vanda, Þá leituðu
margir sér atvinnu eríendis, og
þó fflesitir með það í hugai, að
dveljast þar um stundar sakir,
þar til aftur blésd þetur hér
heima, en nokkrir till að flytj-
ast búfertam í fjarlæg lönd og
búa sér og sínum framtfð þar. <«>
Menn töluðu um Iandfflótta, og
gengu jafnvel svo langt úrhófi
fram að jafna til Amierífouferða
á iyrri U Þtað er hart að þuirifa
að íaira af landi brott sér till
lífsibjargar, en bót var í máli,
að því virðast mátti, að talað
var um viMisfcjör, sem mienn
ættu kost á rneð öðrum þjóðum,
þótt víst ksemi stundum á dag-
inn, að fyrst er allt frægast.
Á þessum nýjáirsdegi er svo
fyrir að þaikíka, að rneon virðast
verai é eánu máli um, að mú sé
bjairtara yfir en um tvenn síð-
ustu áramiót Hagur atvinnu-
vega og þjóðarbús hefur farið
batnandi, og menn eru í létt-
ara skapi. Orðið landfllótti heyr-
ist nú ekfci, og lítil brögðmunu
vera að því að íslenzkir mienn
taki ság upp með fjöllskyldur
sínar til áhættusams landnáms
í fjarlægum heimsólfum. Fagn-
aðarefni er það. því að ísiand
má ekki við sflfkum manna-
mfasi. Ég hef ekki talur, sem
fiullllitreysita má, en ég vana að 1
það sé rétt skiljð, að ýmsir
þeir, siem leituðu sér aitvinnu
erlendis um stundar sakdr, hafi
nú aftur honfið heim og geti
framfleytt sér og sínum í heima-
högum sínum. Því að sú mun
vera von og vilji fflestrai, sem
utan fara, enda stendur það
enn í góðu gdldi, sem Fjöllnis-
menn skrifuðu í inniganigsorðum
Fjölnis 1835: Því ffleiri döndsiem
vér sjáuim, því ákafar gjmumst
vér aftur til íslands. Það
mætti vera ein af nýjársóstoun-
um á þessum degi, að sem
flestár ísiendingar, sem þess
sinnis eru, gieti látið eftir þedrri
löngun sinni með óskertan htat.
Sú ósk beinir huganum að
því sem enginn kemst hjá að
láta sig varða, hvemig vér Is-
lendingar séum á vegi staddir
um dagdega afkomu og þjóð-
félagslega aðstöðu þagnanna.
Þess sjást nú ýmis mierki, að
altar þom-i manna býr við
rýrnri hag en verið hefur um
sinn, hefur meára handa á milli,
getur veitt sér fleiri lífsins gæði.
Það er rcyndar þýsna erfitt eða
nær ógemingur að verða sér
úti uin tölulegar staðreyndir um
raunverulag Mfskjör manna hór
á landli í samanburði við það
siem gieirist með grannþjóðum
vorum, sem að þessu leyti eru
meðal hinna fremstu í hiedmi.
En þó að rökstuddar tölur vanti,
er það alrnenn skoðun, að lítið
eða ekki sfcoirti á að vér höld-
um tiil jalfns við granna vora í
þessu efni, og má ;þó satt vera
lað enn kosti það oss lengri
vinnudag og harðari önn að
halda í þessu horfl í eyrum
nútímamianna lcveður oft við
orð, sem ekfci heyrðist til
sfcamms tíma, velferðarríki. Ef
að líkum læitur hefði Jónasi
' HaHlgrimsisyni ekki þótt þétta
sem haglegast orð á íslenzfcri
tungu, hann hefði ef til villl
tallað um hagsældarríki eða
jafnvel farsældainríki. En hverju
naifni sem vér nefnum það, þá
er það þess háttarsamfólag, sem
vér keppum að, og viðurkenn-
um það bæði í orði og viðíleátni.
Sem mest hagsœBd og hamingia
fyrir sem flesta. Því játa allir
að þjóðfédagið miegi enigan miaen
bera út á hjam, heldur sfculi
það af vakandi huiga leitastvið
að búa hverju marmsþami
fyllsta færi til starfs og þroska
og hamingjulegs lífs. Þetta er
mannréttindaslkrá, þótt óslkráð
sé, og allar aðgerðir samfélaigs-
ins slkyildu vera í samræmi við
hana.
Þessi hugsjón er jaflngóð og
gild sem viðmiiðun þrátt fyrir
það að alfuMfcomið farsældar-
ríki er að vísu ekki enn til né
mun hdldur noklkru sinni verða.
Hinn gamili Adiam, sem í mönn-
unurn er, mun sjá til þess. En
Forseti Islands, dr. Kristján Eldjám
una má við ef rétt stefnir og á-
fram að því marki að búa öll-
um þegnum þjóðfólagsiins sem
réttlátastan hlut cg effla svo
hagsæld með hamingju sem
efni standa frekiast til. En um
þetta munu skoðanir löngum
verða að sama skapi
skiptar og þær eru samMjóða
um markið, sem að skal
stefnt. Og það væiri bamalegt
að biðjast undan slíkum sikoð-
anaskiptum. Urnræða er ólhjá-
kvæmileig og umræðu er þörf
um alla sambýlishætti þeirra
sem saman edga að vera. Oss
Islendingum er það hollt og
skylt, eins og öflum öðrum, að
hafa meö því vakandi auga,
hvar vér erum á vegi staddir,
Þó að allir sjái og viðurkenni,
að þjóð vorri hefur skilað áfram
með undiraverðum hraða á síð-
ustu áratuigum og efnalhagsleg
afkoma landsmanna er nú svip-
uð því sem er í hinum meiri
háttar veflferðarrikjum, mun ekki
þar fyrir skorta umræðuetfni á
vettvangi þjóðfélagsmála í víð-
asta skilningi á þessu/ og kom-
andí árum. Margt bendiir miklu
helldur til þess, að eð
í hönd fari tímd meiri könnun-
ar og umræðu um alla þætti
velferðarrílkisins. Þjóðfélags-
rýni lœtur þegar mikdð tiil sín
taka, og hún mun áreiðanlaga
færast í aukana, og það etokert
síður fýrir þvi þótt allir hafi
nóg að bíta og brenna, svo að
notað sé orðtak flrá frumbú-
skapaæöldum. Sú lágmarkskrafa
til lífsins er fyrir löngu orðin
söguleg minning ein.
Bngu að síður er það þó og
verður frumskilyrði aíls annars
að hafa nóg til hnífs og skeið-
ar. Og því er þá ekki að leyna,
að mitt í sæmiiegiu veraiLdar-
giengi vorra tíma ber tatavert
á óróleika, svo að ekki sé sagt
kvíða, að því er varðar þessi
frumskilyrði. Mönnum er spum,
og jafnvei til efs, hvort grund-
völlurinn, sem affcoma þjóðar-
innar byggist á, sé nógutraust-
ur, hvort vér munum fa haldið
því sem vér höfum þar við euk-
ið. Slíkt á sjálfsagt sínar eðtii-
legu orsakir. Isienddngar hafa
það á tilíiinningunni aö ■teflf“íé
á tæpt vað um margt það sem
þjóðin viM og ætlar sér, liðfá
Og fjármagnsilitil í hörðu landi,
og engum dylst að stundum
hefur verið veltingur á sikút-
unni á vorri öld. En hér á móti
kemur það gleðilega tímanna
tákn, að íslenzka þjóðin hefur
1‘ffclega aldrei verið jafnvakandi
fyrir því og einmdtt nú, aöefla
og nýta þá lífsibjargarmöguleika,
siem hún hefur yfír að ráða í
Iandi sínu. Þjóð sem hefur
stundað landbúnað frá upphafi
vega sinna,, gerir sér nú ljóst,
að hún getur ræktað fleira en
gras, kýr og kindur, þjóð sem
hefur dregið fisk úr sjó frá
alda öðli, er nú sem óðast að
átta sig á, að uppsprettur sjávar
eru fleiri en hún hugöi til
skammis tíma og verða hagnýtt-
ar á fiteiri og betri vegu, þjóð
sem löngum var þvi vönust að
líta á útlendiinga eáns og sjald-
sóða furðuifugla, vill nú greiða
götu þeirra sem flestra hingað
til landsdns, þeim til ánæigju og
landinu til hagsbóta, og síðast
en ektoi sízt, þjóð sem stóð ógn
FramihaiLd á 7. síðu.
rubifreida
stgórar
BARÐINNHF
ÁRMÚLA 7. REYKJAVÍK
SÍMI 30501