Þjóðviljinn - 08.04.1971, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 8. apirffl 1971 — ÞJÓÐVIÍLJXNN — SÍÐA J
landhelgismdliö
Lúðvík Jósepsson:
NÚREYN
Á MANNDÓM
ÞJÓÐARINNAR
Bitt mesta vandamál í niú-
tima lýdræðisþjóðíélagi er að
try.ggja heilbrigða og firjálsa
skoðan amyndxm. Það telcst
misjafniega eins bg allir vita.
Alls konar fjöflmiðlar eins og
blöð og fréttastoflur, útvarp og
sjónivarp og ýmsir fleiri til-
reiða fréttirnar á sinn hátt, og
oft er því miður staðreyndum
snúið við, eða alls óskyldum
aukaatriðum flækt inn í mál-
ið, þannig að hinn almenni
maður áttar sig efldki á neinu
eða villist gersamlega á réttu
og röngu.
Þessa dagana er eitt dæmi
af þessu tagi að gerast hér
hjá bfliMur. Landhelgismálið
er aftur á dagskrá. Stjórn-
málaflolklka'mir halfe orðið ó-
sáttir um það, hvað giera skuli
í málinu. Tvær tfflögur um
málið koma fram á Alþingi,
önnur frá ríkösstjórninni, hin
frá stjómarandstöðufflokikunum.
Ef allt hefði verið með
felldu, hefðu blöð, útvarp og
sjónvarp átt að skýra afdrátt-
arflaust flró um hvað ágrein-
: ingur aðilanna snerist. En því
var sannarlega ekki að hedlsa.
Þegar tillaga rilkisstjómarinn-
ar var lögð fram, en hún var
lögð fram nokknu effitir að við
i stjómarandstöðunni höfðum
; lagt fram oflckar tillögu, gerð-
is't þáð. að þlöð stjórnartflolkk-
■' ariná lýstu tillögu stjómarinn-
ar á furðulega villandi hétt.
Alþýðublaðið skrifaði með
stóm letri: Landhelgin miðist
við 60 miílur. Morgunþlaðið
Ísagðií Landgrunnsmörkin 50
sj<^nftílur, eða meira. Og bæði
sögðu bíöðin, að tillaga ríkis-
stjómarinnar gemgi í ýmisum
” greinum lengra en tillaga
stjómarandstöðunnar, m. a.
gerðij.jhún ráð fyrir friðun ut-
an' 12 mflna, en á friðun minnt-
ist " stjótnarandstaðan ekfld
einu orði.__
öll voru þessi skrif stjórn-
arblaðanná stórfurðuleg. Inn-
an um öll stóru oorðin um
60 mílna landhelgi og sérstaka
friðun utam 12 miíllna, flutu
svo setningar um, að í raun-
■inni væri lítifll sem enginn á-
greimnguf’1 um mélið milli
stj ór nmál aflo klcanna. Munur-
inn lægi j.fgðallega í þvtf, að
stjórnarflqkkarnir væm á-
byrgir, en stjórnarandstaðan ó-
ábyrg.
Þannig var miálflutndngurinn,
allur gerður till að rugla fólk.
Um kjama málsins var ekki
rætt. Umg það. hvað ágrein-
ingi olli milli aðila og hvað
til þess itíddi, að landlheilgis-
nefndin Iklofnaði Og tvær til-
lögur voru fluttar, um það
var forðaczt að ræða.
Ágreiningurinn í landhelgis-
nefndinni var ofur einfaldur og
skýr. Við stjómarandstæðingar
töldum óhjákvæmilegt, að nú
þegar yrði ákveðin stækkun
fiskveiðilandhelginnar, stærð
hennar og gildistaka stækkun-
arinnar. Þetta gat ríkisstjómin
elkki fellizt á. Hún neitaði að
taka ákvörðun um stækkun
Hún vildi bíða og helzt sjá,
hvað gerðist á væntanlegri alr
þjððaráðstefnu um hafið.
Við stjómarandstæðingar
töldum að rétt væri að lýsa
þvtf yfir, að fslendingar teldu
sig ekki bundna af samning-
unum við Breta og Þjóðverja
frá 1961 og af því skyldi þeim
formlega sagt upp.' Ríkisstjórn-
in var á móti sltfkri yfirlýs-
ingu og á móti því, að samn-
ingunum væri sagt upp.
Um þetta vair ágireimingur í
landhelgisnefndinni, , og um
þetta, er á'greiningurínn ámilli
stjórnarflokkanna annars veg-
ar og stjómarandstæðinga hins
vegar, sá ágreiningur, sem
fram kemur við flutning
tveggja tillaigna um málið á
Alþimgi.
f tillögu ríkisstjómarinnar
er hvorki lagt til að stækka
fiskveiðilandhelgina út í 50
mílur né út í 60 miílur. f til-
lögunni er lagt til, að kosin
verði 5 manna nefnd, skipuð
fulltrúum allra ffldkka á þingi,
og henni falið að semja frum-
varp fyrir næsta þing.
Tillaga rífldsstjómarinnar er
með öðrum orðum að setja
iandhclgismálið í eina nefndina
enn. í tillögu ríkisstjómarinn-
ar seigir orðrétt: „Skal frv.
lagt fyrir næste Alþingi og
m. a. fela í sér eftirfarandi
atriði: í fyrste lagi skilgrein-
ingu á landgrunni íslands mið-
að við sem næst 400 m. jafn-
dýpislínu, möguieg hagnýting-
armörk, eða 50 mílur eða
meira frá ghunnflínu um-
hverlfiis landið, eifitir þvtf sem
frekari rannsóflonir segja til
um, að hagstæðast þyki“.
Hér er um furðulega graut-
argerð að ræða, og er undra-
vert, að ríkisstjómin sem á
að hafa kynnt sér undirstöðu-
atriði landhelgismálsins stouli
senda frá sér sltítoa endileysu
sem þessa.
Það þarf enga rnefnd tifl. að
skilgreina landgrunnið við fs-
land. Lögin um landgrunnið
hafa nýlega verið sett, eða
árið 1969, og þar er landgrunn-
ið skýrt á sama hátt og gert
er í alþjóðasamþykkt um land-
grunnsmál. Að tala um að
skilgreina landgrunnið við 400
metra dýpi, möguileg hagnýt-
ingarmörk eða 50 'mtflur, er
alveg út í hött. Möguleg hag-
nýtingarmörk ná langt út fyr-
ir 400 metra dýpi og langt út
fyrir 50 milur, svo að hér er
verið að hringla með hugtök,
sem viðkomendur sýnilega
skilja ekkert í.
Annar liður ríkisstjórnartil-
lögunna-r segir, að setja skuli.
ákvæði um óskertan rétt fs-
lendinga til fiskveiða í haf-
inu yfir landgrunninu o. s.
frv. Ekki er þessi liður til-
löigunnar síður furðulegur en
sá fyrsti. í lögunum frá 1948
er skýrt tekið fram, að ís-
lenzk stjórnarvöld geti einhliða
sett reglur um allar fisikiveið-
ar á landgrunnsháfinu við
landið. Samkvæmt þessum lög-
um sem nú eru orðin 25 ára
gömul, höfum við gert al'lar
okkar ráðstafanir tid friðunar
og stækkunar á fiskiveiðiland-
helginni síðan lögin voru sett.
Samkvæmt þeim voru dregnar
nýjar grunnlínur fyrir Norð-
uirlandi 1950. Samfcvæmt þeim
var landhelgin færð út í 4
sjómflur og grunnlínu þreytt
1952 og samkvæimt ‘ þeim var
fistoveiðilandheligin. áltoveðin 12
miíluir 1958.
Nú á það að verða vérkefni
þingfflokkanefndiar 'að endur-
semja þessi lög, og segja með
nýju orðalagi að við einir ráð-
um yfir fiskveiðunum á þess-
um stöðum.
í tillögu rílcisstjómarinnar er
lagt til, að Alþingi fefli ríikis-
stjórninni að undirbúa nú þeg-
ar friðunaraðgerðir fyrir öllum
vedðum á svæðum utan 12
mílna marfcanna. Slíkur und-
irbúnimgur hefur átt sér stað
í mörg ár og tilll'öigur hafa
meira að segja verið lagðar
firam af IslandS hiálfu umslíka
friðun. Úr henni hefur hins
vegar efckert orðið, vegna þess
að ekki hefur verið viðurkennt
af öðrum þjóðum, að nsegilegar
fiskifræðilegar rannsótonir
lasgju fyrir.
Friðun utan 12 mtflna sem
bannar jafnt ofckur sjálfum
sem öðrum, allar veiðar á til-
teknum svæðum, er alls ófu.11-
nægjandi eins og nú er kom-
ið. Það sem nú skiptir máli,
er að tafca fyrir ailla veiði út-
lendinga á landgrunnshafinu
við landið, þ.e.a.s. að Islend-
ingar einir hafi rétt til fisk-
veiðg í fiskveiöilandhelgi, seorn
nái 50 sjómflur út frá grunn-
línu umlhverfis landið. Slík
fiskveiðilandhelgi mundi hafa
í reynd mi'klu meiri^ friðjinar-
áhrif 'en firiðíýsing smaérri
veiðisvæða utan við 12 míl-
ur, og hún mundi jafnframt
gerá otokur íslendingum fært að,v
auka verulega hlutdeild okkar
í heildaraflanum sem veiddur
er á miðunum við landið.
Það er staðreynd sem við
skulum elkki gleyma, að um
langan tíma halfa útlendingar
veitt nær um hélming á móti
Islendingum af þeim fiskafla
sem veiddur hefur verið á
miðunum við landið. Þessu
hlutfelli þarf- að breyta, Is-
lendingar geta ' auðveidlega
veitt allan þann fisk, sem hér
er óhætt að veiða, án þess að
fisfldstofnunum sé stefnt ' í
hættu.
Ég hef riú viikið að öllum
heiztu efriisatriðunum í tillögu
rfkisstjórnarinnar um land-
helgismálið. Eins og ölflium má
Ijóst' vera a£ þvísemóglhef saigt,
og með því að lesa tillöguna
með opinni athygli, þá félur
tillaga ríkisstjónnaririnar ’ efeld
í sér neina ákvörðun um
stækkun fisfeveiðilandhelginnar,
ekki neina álkvörðun um. stærð
hennar. Hún segir ekfcert til
um hivenær eigi að færa fisk-
veiðimörídn út. Tillagan fjallar
um nefnd, að semja þurfi
friumvarp, sfldlgreina eigi land-
■ grunn, rannsaka skufli nýtinig-
ámar og undirbúa friðun, sem
þó hefur verið í unddrbúningi
í mörg ár. Þvtflík tillaga, drott-
inn mirin!
öllu þessu er hrúgaö saman
til þess að leiða athyglina frá
því, að rrkisstjórnin vill ekki
taka neina þindandi ákvörðun
í landhelg ismálinu. Hún er
ekki viðbúin. Hún vill biða.
Hún þarf enn að ræða við
útlendinga um málið, þó hún
hasfi verið að ræða við þá
síðastliðin 12 ár!
AUir vita að ein meginástæð-
an fyrir því að ríkisstjómin
vill enga ákvörðun taka í mál-
inu er sú, að hún telur sig
bundna af samningum þeim
sem hún gerði árið 1961 við
Breta og Vestur-Þjóðverja, þar
sem því var lýst yfir, að ef
upp risi ágreiningur um frek-
ari staafckun fiskveiðilandhelg-
innar við Island þá skyldi
hvor samningsaðili fyrir sig
hafa rétt til að skjóta mál-
iriu tiT Alþjóðadómstóteins.
Ef þessir samningar verða
látnir standa áfram, ef eftir
þeim vérður farið, verða Is-
lendingar eina þjóðin í heim-
inum, sem er bundin þvtf að
láta Aliþjóðadómstólinn úr-
skurða um stærð landlhelgi
sinnar.
Varðandi samningana firá
1961, er það raunveruilega að-
eins samningurinn við Breta,
sem skiptir miálL Sá samning-
ur var gerður undifi O'fbeldis-
hótunum og við áðila sem hér
ráðskaði um með herskip í ís-
lenzkri landhelgi og braut ís-
lenzk íög og reglur. Það er
naéstum ótrúlegt að heyra það
úr munni fbrsætisráðherra
landsins nú, að hann stkmQi
kenna Islendingum um það
sem gerðist þegar þorskastríð-
ið svonefrida stoð yfir 1958 og
1959, en forsætisráðlherra sagði
hér í .umræðunum- í fcvöld að
til þeirra deilna hefði verið
stofnað að ófyrirsynju og af
lítilli fyrirhyggju. Þannig getur
undirlægjan náð langt.
Samningurinn við Breta
hllýtur að slkoðast sem nauð-
ungarsammnigur og mariklaust
plaigg. Afsteða dkkar Alþýðu-
bandalagsmanna til þessa
samnings er sú sama og hún
var, þegar samningurinn var
gerður. Vrð teljum að samn-
ingurinn bindi þjóðina á engan
hátt. Við teljum að engin rik-
isstjórn geti samið nm sjálf-
stæði þjóðar, né um Iífsafkomu
hennar við erlenda ríkisstjóm
þannig að bindandi geti tal-
izt.
Tillaga okkar stjómarand-
stasðinga er jafn einfölld og
skýr og tillaga ríkisstjómar-
innar er ruglingsleg og óljós.
I tillögu okkar er skýr ákvörð-
un om stækkun fistoveiðifland-
helginnar í 50 mílur umhverf-
is landið. Þar er ákveðið að
stæikkunin talki gildi efldki sið-
ar en 1. septemiber á næsta
ári. Þar er ákveðið að lýsa
yfir 100 mílna mengunarlög-
söigu, svo hægt sé að s^tja
reglur til að koma í veg fyrir
hættulega mengun sjávar. 1
tifllögu ofldkar er þvtf afdáttgr-
laust lýst yfir, að Islendiniar
telji sig elkfci bundna af samn-
ingum við Breta og Vestur-
Þjóðverja og þeirn samninigum
þar af leiðandi sagt upp að
fiormi til.
Tilburðir rífldsstjómarinnar
að gera mikið úr tillögu sinni
eru afiar skoplegir og aflir
takast þeir tilburðir með áf-
brigðum illa. Þegar Emil Jóns-
son utanríkisráðherra reynir að
skýra slkraf sitt um 60 míina
landhelgi, segir hann í viðteli
við Alþýðuhlaðið, orðrétt eftir
honum haft í blaðinu: „Mín
hugmynd er sú, sagði Emil
Jónsson, að ef í ljós kemur,
að mögulegt sé fyrir togara
og önnur veiðiskip að fiska á
haflanum milli 200 og 400
metra jáfndýpislína bá verði
landhelgin miðuð við þá
fjarlægð, þafi sem 400 m. dýp-
ið er lengst frá lamdd! Þvilík
speíki! Sem sagt, ef i ljós
kemiur að togarar geti fisk-
að á 200-400 metra dýþi,
þ.e. á 100-200 faðma dýpi, ef
þetta skyldi nú korna í ljós,
þá á að miða landhelgina við
það.
Hvers konar rugl er þetta
eigmlega? Veit Bmil Jónsson,
sem þó hetflur verið sjáwarút-
vegsráðherra í mörg ár ékkert
um það hvernig veiðum fe-
lenzkra togara er háittað, né
hvar þeir yfirleitt veiða? Eða
getur uteinriíkisráðlherra, sem
heflur á hendi fiorystu í ríkis-
stjóTOÍnni í landhélgismólinu,
Framh. á W. síða.
Helgaraukinn fjallar að þessu sinni um stærsta mál íslendinga í dag,
landhelgismálið. Birtar eru ræður þriggja þingmanna Alþýðubandalagsins,
sem þeir fluttu í útvarpsumræðunum á dögunum.