Þjóðviljinn - 13.06.1971, Blaðsíða 6

0 SfÐA — PJÖÐ'VBLiJINN — Sunrajdagur 13. lúní lðWL

~ *
■iwm
BaiuUvrískur kvekari um 18G0 Bómullarflutningaskip á Mississippi 188G
Dama á gangi í Boulogneskógi
1910
Landnemar í Nebraska í Bandaríkjunum um 1880
fafoaafift '{Mei'táMii
Herhljómsveit í borginni Prater 1896.
Sporvagnar, dregnir af hestum, í Vínarborg 1872 Gert við hjólbarða í Frakklandi 1912
Þegar hún amma var ung...
Halldór Laxness setti fram
þá skemmtiiegu hagfræði-
kienningu í Innansveitarkron-
ifcu, að allir hlutir hefðu ver-
ið að haakfca í verði síðan á
dögium Caligúla keisara í
Eóm. Þetta má auðveldlega
til sanns vegar fsara nú á
tímum, þegar hver trésleif
frá því fyrir daga fjölda-
framleiðslunnar er safmgrip-
ur. Því það er sapnast prða,
að nú, á timium hraðari breyt-
inga en menn hafa áður
þakSot, er mjög tíð í fölki
angurværðartilfinning gagn-
vart því sem liðið er, og hlut-
ir, sem bera með einhverj-
um hætti með sér minnimgu
, um líf næstu kynslóðg á und-
an, eru mjög í heiðri hafðir.
Ðkki geta aUir eignazt ,.eikta“
rokk, sem hún amma átti —
‘þá er að halda upp á saiuma-
vélina hennar mömmu, eða
jaifmvel þá marghötuðoi postu-
línstounda.
í>að er því ekki einkenni-
legt, að víða um lönd eru
nú gefnar út myndábækur,
sem geyma gamlar ljósmynd-
ir. því þær segja á einstak-
lega nærtaakan hátt milkla
sögu af andrúmslofti liðinna
tíma. Hér fylgja með myndir
úr slíkum bókum, banda-
rískri, franstori og þýzkri, sem
allar eru gefnar út með for-
sjma
mála. sem' Mjk5mar, með
nokfcrum tilbrigðum, á
leið: „I>essar myndir
hvemig við litum
hveimig við litum út
FrakMandi (Bandaralkjum,
Þýzkalandi), sem nú er horf-
ið“.
iv.vifcr

Gylfi Þ. Gíslason í sænska sjónvarpinu:
SkoSa verkfötön sem einskon-
ar leyfisdaga verkamannanna
Miðviikudaginn 9. júní klukk-
an 20,05—20,45 fiutti sænska
srjómvarpið dagskrá, sem fjall-
aði um alþdngiskosningar á ís-
landi. Dagskrána sömdu Mar-
ten Andersen og Jan-Hugo
Norman.
1 fyrinsöign dáigskrárinnar
segir, að eÆtir kosningar taki
við virifcir dagar á Islandi með
efnahagsvandamálum, síld sem
ekki láti sjá sig og hætbu á
auknum eritindum éhrifum.
Dagskráin ' hófst á því, að
sagt var firá Framboðsflokknum
og sýndir íslenzkir ungiingar á
hátíð í Saltvík. Sagt var að
,.Gatistamir“ sem nýi fHiofckur-
inn kailli sig, rnuni sennilega
eiga flesta áhangiendur sína
meðal fólks innan við tvítugt,
en það fólk teilji stóru fllokk-
ana fjóra ekfci hatfa upp á neitt
að bjóða. sem æsfcunni henti.
Fyrsti íslenzki filokfcstforing-
inn, sem rætt var við, var for-
rnaður Alþýðuflokíksms, sem
var ánægður með ástaudið eins
og það er. Hanm sagðist hafa
verið ráðherra stfðan 1956 og
hatfa unnið með öllum íslenzk-
um stjórnmálajflokkum. For-
maðurinn sagði að áhugamál-
um Aiþýðuflokksins hefði verið
bezt borgið í samivinnu við
Sjálfstæðistfiokkinn. Framsókn-
arflidkífcurinn veeri otf íhalds-
samur og Alþýðubandalagið of
blandað kommúnistum Ábend-
ingu sænsiku sjónvarpsmann-
anna um, að ekfci rftoti alger
eining innan Alþýðuflokksins,
a.mik. ekki meðal yngri manna
vegna samstartfsins við Sjáltf-
stæðisfllokkinn, taldi formaður-
inn efcki ástæðu til að gera
mikið úr. . . Focnmaðurinn við-
urkenndi að lítiisháttar óá-
nægja hefði komið fram innan
flokksins esfitir baejarstjómar-
kosningar sl. ár og flokkurinn
hetfði bá tapað lítiilsháttar í
Reykjavik, en unnið á víða ut-
an Reykjavíkur.
Þegar sjónvarpsmenn töluðu
vlð flormanninn, sem viðskipta-
máilaráðherra. var hann bjart-
sýnn og ánægður með þröun
íslenzkra etfnahagsmála. Þegar
viðmælendur minntust á verfc-
flölll í þessu sambandi, sagði
ráðherrann, að bað væri rangit,
sem sænsk blöð hefðu skritfað
um verioföll á íslandi. Verktföll
á Islandi hefðu aldrei komið
illa við undirstöðuframleiðsl-
una að nednu rnarid og væru
því sizt hættulegri en á hinum
Norðurlöndunum, Það siem
gerði verkfiáUsdagatfjöldann há-
an á fslandi væri það, að svo
margir verkamenn fasru í verk-
fall samtímisi, en þetta gerðist
á þeim tíma, sem lítið væri að
gera og mætti því skoða verk-
föllin, sem einskonar Icyfisdaga
verkamanna. Þeír hefðu tekið
sér hvíld á þessum tíma þótt
ekkert verkfall 'hefði verið.
Ekkd veit ég á hvaða tungu-
méli ráðherrann sjálfur telur
sig haía mædt, en siaanska sjón-
varpið þýddi mállflutning hans
jatfnóðum og hann talaði
Sjónvarpsmann gátu þess, að
núverandi ríkisstjóm hefði fellt
gengið fjórum sinnum og þann,-
ig veculega skert kaupgebu al-
mennings. Þessar aðgerðir
hefðu leitt til óvenjulega mik-
iUa verkMla og var því eðli-
lega næst talað við Eðvarð Sig-
urðsson, formann Daigsbrúnar.
sem talaði hreina og skíra
sænsiku.
Sjónvarpsmennimir sögðu, að
verkamenn og aðrir launiþegar
aðhyUtust ekfci aðeins Alþýðu-
bandalaigið, þótt það væri að-
alverkalýðsflokkurinn, verka-
menn flylgdu einnig stjómar-
fJokkunum. Eðvarð kvað það
rétt vera, að sumir verkamenn
fylgdu annaðhvort Alþýðu-
flofcknum eða Sjálfstæðis-
flokknum, en þegar til stétta-
baráttunnar kæmi stæðu verka-
menn ytfirleitt vel samon án
tillits tii þess hvaða stióm-
málaílokki þeir fýlgdu.
Þriðji stjóimmálamjaðurinn,
sem taiað var við, var Magnús
Kjartansson, sem einnig tailaði
góða sænsku. Umtalsefnið var
nú stóiriðjan. en sjónvarpsmenn
bentu á hið óeðlilega lága
verð, sem fslendingar fá fyrir
það ratfmagn, som þeir se'ja
svissnesifca álhringnum. Áhrif
erienda auðmagnsins sögðu
sjónvarpsmenn, að væru í hug-
um margra álíka hœttuleg og
herstöðvar. Magnús Kjartans-
Gylfi Þ. Gíslason.
son sagði, að Alfþýðubandalagið
legði mdkla álherzlu á, að ef urni
hlutatfélög rneð erfendu fjár-
miaigni væri að ræða, þó skyldu
íslendmgar eiga ai.m.k. 51 pró-
sent í þeim. Magmús beniti á,
að þegar fslendingar öðluðust
sjádfetæði árið 1918 hefðu aðal-
rökin gegn því verið þau, að ís-
land gæti ekki staðið efnaihaigs-
lega á eigin flótfum. Þetta hefðu
reynzt falsrök og efnahiaigsþró-
unin orðið hiröð og jákvæð eft-
ir að þjóðin öðlaðist sjálfetæði.
Jóhann Hafetein, forsœtis-
ráðherra, sem talaði sikíra
dönsfcu við sjónvarpsmennina.
taldi að erlenda fjármagnið
vasri íslendingum ekki hættu-
legt, þeir hetfðu þetta allt í
hendi sér, hvenær sem þeir
vildu.
Sjónvairpsmenn hófu þá að
rekja sögu landheilgismálsins
og mánnast á frumvarp stjóm-
arandsitöðunnar varðandi út-
færslu landhelginnar. Hlust-
endur heyrðu rasðu, sem Jón
Skaftason alm. flutti á fundi
í Mostfellssveit og var hún
jafinóöum þýdd á ssensku. Þá
töluðu sjónva,rpsmenn við Ein-
ar Ágústsson afllþingismiann,
sem mœlti á góðri dönsku.
Einar saigöi, að landhelgismál ið
væri iruáil málanna hjá F*ram-
sófcnairtflokknum og flokkurinn
myndi eklkd Ijé méls á neinu
stjlómarsamstarfi etftir kosning-
ar nema tryggður yrði fram-
ganigur þess máfls. Magnús
Kjartansson kom þá atfiur á
sfcerminn og mælti sköruflega
fyrir útvfkkun landheflginjiar.
Jólhann Hafsteiin taldi sig
fylgjandi víkkun landhelginnar
en vildi fara að öfllu mieð gát.
Hann gat þess hins vegar, að
íslendingiar gætu stækkað land-
heflgina hvenær sem þeim
sýndist.
f sambandi við sitækfcun
landhefligiinnar var þorslfcastríðið
ritfjað uipp og taflað við stýri-
mann á Þór, sem Bretar tóku
fastan og höfðu í haldi unz
hann og féflagar hans efitir
tæpan háflfan mánuð voru að
næturlagi settir á land í Ketfla-
viik.
Sjónvarpsmenn töfldu, að
Lúð'vík Jósepsson fyrrv. sjáv-
arútvegsráðherra hefði átt
mestan og beztan þátt f stækk-
un landheliginnar í 12 milur,
en Sjálfstæðisfllofckurinn hefði
þá verið tregur til flram-
kvæmda í mállinu, þótt nú
vildu allir Lilju kveðið hafa
hvað þetta snerti. Kort af ís-
landi og íslandsmiiðum ésamt
núverandii landhelgisllínu og
landhelgisflínu samkvæmt til-
lögum fsfl. stjómarandstöðunn-
ar var sýnt á skerminum.
Eins og venjullega þegar ís-
lenzk stjómmél ber á góma
eriendis var minnzt á herstöð-
ina í Kefllaivfk Rætt var við
mann sem er jafngamall her-
siöðvarsamningnum frá 1951.
Þeesi ungi rnaður sem mætti
á sérstaklega failegrj íslenzk'i
haififld tekið þátt í því að a£-
henda harmönnum á Ketflavífc-
urtflugvelli andmæfli gegn her-
stöðinni. Af þessum sökum var
maðurinn hian'ditelfcinn af her-
lögreglunnd og handleggsbrot-
inn. Ungi maöurinn saigðist
ætla að leita réttar síns í sam-
bandi við misþyrmingu her-
lögregliunnar, og andstaðan við
hersitöðina myndi aöeins itairðna
fyrir vikið.
Sjónvarpsmennirnir töldu, að
hugsazt gæti, að Framsóknar-
flokkurinn og Sjálfstæðislflliokk-
urinn kynnu að vinna saman
eftir kosningar. Einar Ágústs-
son sagði. að Framsófcnar-
flokfcurinn tæki því aðeins þátt
í stjómarsamstarfi að fram-
gangur landhefligismálsins yiröi
tryggður. Jóhann Hafstein vildi
efldci segja neitt ákveðið um
það hvort hann myndi verða ,
forsiætisráðherra áfram, en að
hans fttokkur myndi éfram .
verða stærsti stjómmálatfttokk- ,
urinn
Við Hannibal Vattdimarsson. -.
töttuðu sjónvarpsmennimir eklri,
en þeir töldu að fldtótour hans
hefði litla jákvæða þýðingu
fyrir ísttenzku þjióðina.
menn í það skína, að ekki væri
Að siðustu létu sjónvarps-
mennimir í það skína, að ekki
væri róttækra breytinga að
vænta í kosnin.gunum 13.
júní, em eins vel gerðu þeir ráð
fyrir, að núverandd stjómar-
flokkar kynnu aö missa meiri-
httuta sinn. sem þeir bentu á
að væri mjöig lítill.
ólafur Gunnarsson.