Þjóðviljinn - 22.08.1971, Síða 3

□ Blaðamaðurinn K. S.
Karol/ sem er fæddur í Sov-
étríkjunum, en býr nú á
Vesturlöndum og skrifar
merkar greinar um málefni
austantj aldsland a í ýmís
blöð, var á ferðalagi um
Kína, þegar tilkynnt var
um væntanlega Kínaferð
Nixons Bandaríkjaforseta.
Hann skrifaði nýlega hug-
leiðingar í Le Nouvel ob-
servateur um siamskipti
Bandaríkjanna og Kína eft-
ir þessa tilkynningu og
birtast þær hér í lauslegri
þýðingu.
1 Waslhington létust menn
fyrst veröa undrandi yfir þvi
• að kínversk blöð skyldu ekki
gera mikið úr tiikynnmgu Sjú
En-læs og Kissinigers «n vasnt-
anlega Kínaför Nixons og
ekkert draga úr árásum sínum
á Iheimsvaldaistefnu Bandaiikja-
manna En svo skýrði Sjú En-
læ vinstri sinnuðum banda-
rískum stúdentum, sem voru á
ferðalagi um Kína, frá því að
hann hefði í raun og veru sett
ýmis slkilyrði fyrir þvi að tekið
yrði upp stjómmálasamband
milli Kina og Bandarikjanna,
og þau voru ékJd lítíl: Banda-
1 rilkjaníenn áttu að flytja allt
heriið sitt og aila starfsmenn
si'na frá Indókína (frumskilyrði),
Tavian og Suður-Kóreu, og þeir
áttu einnig að endurskoða samn-
inga sína við Japan mjög mi’kið.
Þetta sýndi, að forsætisráðherra
Kína hafði sagt það sama við
Kissinger í leynisamræðunum
og hann hefur jafnan isagt opin-
berlega.
Það er auðvelt að skilja vand-
ræði Bandaríkjastjómar sem
hafði reynt að telja mönnum
trú um að Kínverjar væru niú
orðnir mjög samningaliprir, og
þeir væru svo ánægðir yfir því
að geta nú fengið inngöngu í
„klúbb heimsveldanna“ að þedr
væru reiðubúnir að greiða það
fullu verði og veita Nixon góða
móttöku án nokkurra skilyrða.
J „Nú biður stjórnin um að vænt-
; anleg Kínaferð Nixsons verði
ekki útbásúnuð frókar og menn
gefi sér tíma til þess að hug-
leiða málin áður en þeir skrifi
nýjar fréttaskýringar. Það er
því ekki úr vegi að nota þetta
þlé til að athuga samband
Bandaríkjanna og Kína eins og
það er nú.
I 5*
Fyrsta niðurstaða athuigunar-
innar hlýtur að vera sú að öll
stefna Bandaríkjamanna í Asáu
hefur miðað að því í meir en
tuttugu ár að brjóta kínversku
byltinguna á bak aftur, Síðan
27. júní 1950, þegar Trúmann
forseti sendi berlið til Tavian
. og lýsti því yfir að hann myndi
aldrei viðurkenna stjóm komm-
únista i Kína, hafa fjórar
'■tjómir, sem farið hafa með
völd í Bandarfkjunum, gert allt
'it þess að einangra og steypa
-tiórn Mao Tse-tungs. Þær hafa
'-•'■itt til þess efnahagsþvingun-
’im og hótunum, og það er ekki
"nnt að pkiljia hernaðaraðgerðir
nnndaríkjamanna i Asíu —
-fvrjalditnar í Kóreu og Indó-
’ (na — ; nema út frá þessari
•' 'nloku.
Þótt Kínverjar hafi fallizt á viðræður við Nixon, draga þeir ekkert úr viðbúnaði sínum. Sér-
hver Kínverji er reiðubúinn að verja land sitt.
ONNUR VOPN
FYRIR
SÖMU STYRJÖLD
ffi.
’.-y.-y.-y/.
.
■
Eftir K. S. KAROL
Kínverjar hafa orðið að iðnvæðast á eigin spýtur. Þeir þurfa því ekki að leita ásjár hjá nein-
um öðrum.
Sunnudaigw 22. ágiúst 1971 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Búizt við hruni
Kína
1 „Hvítri bók“ sem Banda-
ríkjastjóm gaf út 1950 um sam-
skipti Kína og Bandaríkjanna.
var því haidið fram að fólks-
fjölgunin og tækniskortur hlyti
að leiða til mikiUa hungurs-
neyða í Kína og falls stjómar
kommúnista. Fyrir skömmu,
meðan á menningarbyltingunni
stóð, héldu blaðamenn eins og
Joseph Alsop og vinir þeirra
í Pentagon þvi enn fram að
neyzla á matvörum væri að
minnka í Kína og veltu fyrir sér
hugsanlegum afleiðingum af
þessum „efnahagslegu óförum“.
Hvað Nixon sjálfan áhrærir
þá réðst hann harkalega á þá
sem höfðu „glatað Kína fyrir
Bandiarikjunum" þegarárið 1949
áður en bylgja maccartysismans
flæddi yfir Bandaríkin. Hann
hélt áfram í þessum dúr. og sór
og sárt við lagði í baráttunni
fyrir forsetakosningamar 1960
að verja eyjar þjóðemissinn-
anna Quemoy og Matsu. því að
,,hin minnsta undanlátssemi við
Mnversika kommúnista myndi
gera þá enn herskárri og stefna
öryggi Bandaríkjanna í voða“.
Ég heyrði þessar ræður með
eigin eyrum og harma það að
þær skuli ekki vera gefnar aft-
ur út nú. því að hyldýpið. sem
er milli þeirra og orða Nixons
nú, gæfi það vel til kynna
hvílikt afhroð stelfna Banda-
ríkjamanna í Asíu hefur beðið.
Stefnubreyting
Nixons
Stefnubreyting Nixons er þó
ekki alveg nýskeð. Þegar hann
kom heim úr einkaferð um
Evrópu árið 1967 skrifaði ihann
í tímaritið „Foreign Affairs"
að Bandarikjamenn ættu að
breyta um stefnu gagnvart
Kína. Ýmsir telja að hann hafi
orðið fyrir áhrifum af Nicolae
Ceausescu sem hafði tekið mjög
vel á móti honum í Búdapest.
Þeir hafa síðan skrifazt reglu-
lega á. En sennilega hafa hrak-
farir Lyndons Johnsons í sam-
bandi við Víetnamstyrjöldina.
valdið meiru- um sinnaiskipti
Nixons. Hann skildi það um
síðir að með þvi að eJtast við
tálvonir um sigur í Asíu, stuðl-
uðu Bandaríkjamenn að sam-
einingu andstæðiniga þeirra i
heiminum og sukku æ dýpra i
alvarlega innanlandskróppu.
Samningaumleitanir Nixons
vöktu í fyrstu engan áhuiga í
Peking. í skýrsiunni, sem Lin
Piao gaf níunda floklksþingi
kínverska konjmúnistaflokksins í
apríl 1969, sagði hann að for-
seti Bandaríkjanna væri í mestu
úKflafcreppu, og þyrfti að berjast
við óleysanlega efnahagskreppu.
Friðairstefna hans væri einungis
herbragð. Kínverjar vönuðu
bandamenn sína við því að trúa
á „friðarstefnu“ Nixons. Og
innrás Bandaríkjamanna í Kam-
bodju og í lágsléttur Laos 1971
hafa staðfest skoðanir Kinverja
hvað þetta áhrærir.
Þrátt fyrir þetta hefur Nixon
haldið áfram undanfarin tvö ár
að berja að dyrum hjá Kínverj-
um til að reyna að fá þá til að
hlusta á sig. Hamn talaði um
það við de Gaulle 1969 við
Yahya Khan 1970 og við vin
sinn Ceausescu stöðugt. Þessar
samræður voru alltalf í trúnaði,
en hann gætti þess að tala þó
svo hátt að orð hans næðu
eyrum Kínverj’a. Hann lýsti þvi
yfir að Truman-Adheson-kenn-
ingin frá 1950 væri orðin úrelt,
að sá tími þegar Bandarikin
og Sovétríkin drottnuðu edn yfir
heiminum, væri liðinn, og þátt-
taka Kínverja væri nauðsynleg
til að viðhalda „nýju jafnvægi
í heiminum". En hvers vegna
bauð hann Kínverjum nú
skyndilega það sem hann hafði
neitað þeim um í ellefu ár?
Var það raunverulega til þess
að þeir hjálpuðu honum til að
komast frá Indókína-styrjöld-
inni án þess að missa andli.tið?
Kosningabragð
Kínverjar telja að bandaríska
heimjsveildið eigi eklci auðvelt
með að sætta sig við ósigur í
Asíu, og það hafi nægan her-
styrk til að halda styrjöldinni
áfram enn um hríð á útjöðrum
valdasvæðis sins. Það mun þó
ekki takast, ef stjórnarandstað-
an hekna fyrir neyðir Banda-
rikjamenn til þess að láta und-
an með þvi að ógna mikilvæg-
ustu miðstöðvum landsdns. En
enn sem komið er, er þessi and-
staða heirna fyrir eskfki fær -um
það. Þess vegna harmaði Mao
það í viðtali við Edgar Snow
að ekki skuli vera til sterkur
marxistískur verkamannaflokk-
ur í Bandaríkjunum. Það er. þó
óvíst að slíkuæ floktour geti rísið
þar upp og ofmeta Kíniverjar
sennilega möguleika sdna á 'því
að sveigja andstöðuna þar í. þá
átt. Jafnvel bandarískir stjóm-
arandstæðingar eru undir mikl-
um áihrifum af hugmyndafnæði
yfirstéttarinnar, sem vonast til
þess að geta haft hagnað af
Kínaför Nixons. og ef til Vill
ekki að ástæðulausu.
Allt virðist því benda til þess
að Nixon sé einungis að beita
kosningabragði til að tryggj a
endurkjör sitt í kosningun'um
1972, og þess vegna svari hann
ekki friðartilboðunum sem jfrú
Binh lagði fram á ráðstefnúnni
í París, í nafni Víetnama. Kín-
verjar telja þó að bezta leiðin
til að snúa sér undan brögðum
Nixons sé sú að fallast á við-
ræður við hann, en ákveða þó
sjálfir umræðuefnin, og lím-
ræðuefnin, sem þeir kjósa, fela
öll í sér einhliða tilslakanir af
háltfiu Bandaríkjamanna Slíkar
viðræður koma ékki aðeins í
veg fyrir að Bandaríkjamenn
geti leynt erfiðleikum sínum i
Indókina, héldur undirstrika
þær þá. Þær munu einnig valda
sundurþykki meðal ráðamanna
í Bandaríkjunum og ættu einnig
að geta leitt vinstri mönnum
þar fyrir sjónir raunveruiegt
eðli styrjaldarinnar í Asíu. Loks
rounu slíkar viðræður aulka á
sundrung i bandarísku hemað-
arblokkinni og gera sambúð
Bandaríkjamanna viðhélztu við-
mælendur þeirra flóknairi og
erfiðari.
Viðbrögð annarra
bjóða
Þetta kemur glögglega -fram í
afleiðingunum af seftdiför Kiss-
ingers. Stjóm Sovétríkjanna er
farin að óttasit það að staða
þedrra sem heimsvéldis verði
véfengd. Hún heífiur ekki lengur
aðra bandamenn en Arabariidn,
þar sem nú er verið að myrða
kommúnista í stómm stil, og
fylgisríki hennar í Austur-Bvr-
ópu, sem öffunda öll Rúmena af
sjálfstæði þedrra. Japanir eru
hinn kjúklingurinn í sósunni.
Þegar Sato, forstætisráðherra
Jaipans, fór í sina fyrstu ferð
til Bandarikjanna fyrir fáum
mónuðum. varð hann að kvitta
fyrir endurheimit eyjarinnar
Okinawa með því að undirrita
samning, þar sem Japanir
siculdbundu sig til þess að
styðja Suður-Kóreulbúa og þjóð-
emissinna á Formósu og hafa
ékkert samband við Kínverja.
Þessi stefna var þegar mjög
gagnrýnd í Japan áður en til-
kynnt var um ferð Nixons til
Péking. Nú er hinn tryggi fylg-
ismaður Sato farinn að gagn-
rýna Bandaríkjamenn í jap-
anska þinginu og hótar því að
koma þeim óþægilega á óvart.
Bandaríkjamenn vildu t.d. að
gengi japanska yensins yrði
hæklkað, en vtfst er að það
verður ékki gert í bráðina. Þeg-
ar við lítum svo á það hvernig
skjólstæðingar Bandarfkja-
manna á Formósu, Indókína og
Suður-Kóreu em að missa
kjarkinn, þá er augl.ióst. að við
emm langt frá því friðsamlega
jafnvægi byggðu á samvinnu
fimm stórvelda, sem Nixþn
boðaði í ræðunni í Kan.sas-Ci|y
í byrjun júlí.
Staða Kínverja
Ástæðan fyrir því að Kínverj-
ar geta leyft sér að taka uþp
viðræður við Bandaríkjamenn
án þessað fa’’a frá nokkm atriði
Framhald á 13. siðu.