Þjóðviljinn - 18.11.1971, Side 5

Piramrtjuidagur 18. nóveiniber 1971 — ÞJÖÐVILJINN — SlÐAi g
andi valdaræningjum ýmis góð
xiáð.
Lcxikon dcr audio-visu-
cllen Bildungsmiltcl.
Heribert Henridhs. Kösel
Verlag 1971.
Bók þessa ættu allir pæda-
gógar landsins að lesa því að
hér er lýst þeim hjálparfeekj-
um við nám, sem nú eru mjög
auglýst af framleiðendium og
ýmsum þykja bráðnauðsynleg
við kennslu. Efninu er raðað
eftir starfrófsröð, heiti tækj-
anna og hugtökum, sem af
þeim eru dregin Höfundur
lýsir notkun þeirra og þeim
möguleikum, sem gefast til þess
að nýta þessi tæki sem bezt,
en oft skortir mikið á fulla
nýtingu þeirra. Uppsláttarorð-
in eru 184 og hver grein er
skrlfuð af kunnáttumanni. Reg-
istur fylgdr en þar má finna
tilvísanir um efni, sem koma
fyrir innan hverrar greinar og
uppsláttarorðið gefur ekki
beint til kynna, að þar sé að
finna. Höfundar ræða einnig á-
hrif þessara margvíslegu tækja
á kennsluaðferðir og nám. Efni
bókarinnar gæti ýtt undir notk.
un ýmissa apparata. sem eru
þegar fyrir hendi í sumum
skólastofnunum hérlendis.
Die Moskaucr Schau-
prozesse 1936-1938. Her-
ausgegeben von Tlheo
Pirker. dtv. dobumente.
Deutscher Taschenbuch
Verlag.
Útgefandinn hefur safnað
saiman hinum opihberu heim-
ildum um réttarhöldin í
þess sumarið 1915 og vann að
því til 1917, jók við það 1919
og fullbjó það til prentunar
1919. Það var prentað á árun-
um 1920-21.
Karl Kraus var óþreytandi
gagmýnir þeirrar spillingar og
niðurkoðnunar evrópskra verð-
mæta, sem hann markaði eink-
um í stjómmólum, viðskiptum
og blaðamennsku, en síðast
talda fyrirbrigðið taidi hann
auka mjög á koðnun og lág-
kúru samfélat^ins. Hann taldi
að því fylgidi sljóleiki fjrrir
tungunni, flatnesiíja í tjáningu
og flátæklegt óg álappalegt
orðaval. Kraus miðaði við tal-
að og ritað mál og taldd það
vera „hina kristölluðu arfleifð
mennsks anda“ Hann taldi
AF ERLENDUM
Thc White Dawn. An
Bskiimo Saga. James
Houston. Drawings by the
a.uthor. Hoinemann 1971.
Höfundurinn er Kanadamað-
ur. Hann dwaldi í Baffinslandi
meðal Eskimóa í tólf ár. Þeitta
er fyrsta skáldsaga hans byggð
á frásögnum Eskimóa um at-
burði, sem urðu meðal þeirra
skömmu fyrir aldamót, eftir að
þremur hvalvedðimönnum var
bjargað úr sjávarháska. 16. maí
1896 hvarf bátur frá hvalveiði-
skdpi sem var við veiðar í
norðurhöfum. Þrír mannanna
komust af og bjuggu meðal
Eskimóa í Baffinslandi í eitt
ár, eða þar til skarst í odda
með þeim og heimamönnium.
Höfundur rekur atburðarásina
eins og hann heyrði hana af
vörum Eskimóanna, lýsir á-
stæðum til spennuranar, sem
myndaðist smám saman milli
hinna aðkomnu og heimamanna
og endalokunum. Höfundurinn
ber saman venjur og lifnaðar-
hætti þessa einangraða sam-
f élags Éskdmóa og afstöðu
hinna aðkomnu til þeirra með
einfaldri frásögn söígumanns-
ins.
Coup d'Etat. A Practical
Handbook. Edward Lutt-
wak. Penguin Books 1970.
Höfundurinn hefur víða farið
og kynnt sér kjör manna og
háttu, baráttuaðferðir og bylt-
ingar. Þessi bók hans er harad-
bók í valdaráni, hliðstæð við
matreiðslubæfcur að hans eigin
sögn. Höfundur skrifar
skemmtilega og gefur tilvon-
koðniun málsins sljóvga rétt-
lætiskenndina og merkingar-
leysi orðanna skrílmenna þjóð-
irnar. Háðdð var bitrasita vopn
Krauss og í timariti sínu „Die
FackeŒ“, sem nú er verið að
endurprenta hjá Kösei útgóf-
unni húðstrýkti hann vesæld-
ar-væi kauðskra hlaðasterifara
ásamt sígirni og flátfcskap póli-
tískra spekúlanta, réttarbófa og
falspresta. 1 þessu ledtoriiti
er safnað saman ldisjum
úr grednum fréttatolausum ag
ræðum og þanndg er sett uipp
lýsdng á óhugnanlegum tíðaranda
og styrjaldarandrúmi, þar sem
allt stefnir til eyðingar rnann-
kynsins. Deikritið er ekki síður
tímabært nú á dögum en þegar
það var samið.
BÓKAMARKAÐI
Moskvu ‘36-38 og í bókarlok er
ræða Krútsjoffs á flakiksiþiraginu
1956. Þessi réttarhöld voru svo
vel sviðsett að bæði jábræður
og andstæðingar Stalíns töldu
þau á allan hátt eðlileg og
dómanna réttmæta. Þetta voru
ein frægustu sýndarréttarhöld
scm fram hafa farið. Ýtarlegur
inngangur er fyrir bókinni,
bókasfcrár fylgja.
Voltaire, Theodore Best-
erman. Longmans 1969.
aðsetur í Les Delicws í Genf,
hinu garnla heimili Voltaires.
Bók Bestermanns er greinar-
góð og ákaflega læsileg og er
nú sú fyllsta sem er á mark-
aðnum.
Dic letzten Tage der
Mcnschcit. Karl Kraus.
Kösel-Verlaig, Munchen.
Það myndi taka tíu kvöld að
leika þetta leikrit allt. Höfund-
urinn gerði fyrstu frumdrög
Goethe taldi Voltaire ein-
hverja furðulcgustu sköpun for-
sjónarinnar. en sköpunarmátt-
ur Voltaires sjálfs vekur engu
minni furðu. Enginn höfundur
hefur sett saman annað eins
magn ritverka: leikrita. skáld-
sagna, smásagna, kvæðaibólka
og- kvæða, viðamikiUa greina
og ritgerða um vísindaleg efni,
deilurita, bókagagnrýni og
■ bréf'a. Um það bil tuttugu
þúsund bréf ffá honum hafa
varðveitzt. Hann stóð í bréfa-
skiptum við páfa og konunga,
landeigendur og rithöfunda og
allt niður í kaupmenn og víxl-
ara Voltaire ritaði sjólfsævi-
sögu sína, en fóir hafa treyst
sér til þess að rita fulla ævi-
sögu hans eins og segir í for-
mála þessarar bókar. Það mó
telja það heppilegt, þar sem
meginhluti bréfasafns Voltaires
hefur hingað til legið óútgef-
inn og þær takmörkuðu útgáf-
ur nokfcurs hluta þess, sem út
haía komið, hafa reynzt mein-
gallaðar.
Höfundur ævisögunnar er
stjómandi safras og stofnunar,
sem kennd er við Voltaire og á
ltygyndin sýnir einn þriggja runasteina, sem maður að nafni Walter Elliot fann í Maine-
ríki í Bandarikjunum. Rúnirnar voru kyrfilega höggnar í steininn, og svo gamlar,
að talið var að þær væru verk norrænna manna í Vesturheimi. Þetta var Walter EUiot
að minnsta kosti sannfærður um, og hann rembdist eins og rjúpan við staurinn í heilt ár
við að lesa úr rúnunum. Þegar honum varð ekkert ágengt, varð hann svo vonsvikinn,
að hann gróf steinana þrjá aftur niður.
ÓSKA-
STUND
ASKJA
óskastundin ætlar að sýna þér hvem-
ig þú getur búið til öskju á mjög
einfaldan hátt.
Fáðu þér hvítt. venjulegt ferkantað
blað og brjóttu það saman í miðjunni,
eins og sýnt er á mynd 1.
Brjóttu síðan, eins og sýnt er á mynd
1, beggja megin að miðlínu.
Brjótu síðan, eins og sýnt er á mynd
2, blaðið í fjóra jafna hluta.
Taktu það síðan í sundur aftur og
líttu á mynd 3: Strikuðu linumar á
mynd 3 sýna hvemig brjóta á blaðið
saman. Homin eru brotin eins og sýnt
er og síðan er brotið yfir hornin, eftir
endilöngu, beggja ’megin. Þá á blað’ið
að líta út eins og á mynd 4.. ■
Taktu síðan í blaðið eftir endilöngu
og flettu því sundur og þá er askjan
komin.
Síðan geturðu búið til aðra ofurlítið
minni, eða stærri öskju og fellt þær
saman og búið t'il lokaða öskju.
Svör við gátum
Hnakikur.
Tíminn.
• L'jár.
Svipa.
ÓSKA-
STUND
UMSJÓN: NÍNA BJÖRK ÁRNADÓTTHt
Þessa sérkennilegu mynd sendi Hermann Höskuldsson Óskastundinni. Þetta er
sennilega mynd af skólanum hans og krakkar úti í glugga, tveir uppi á þaki
og einn stendur þama hjá. Og þetta er þá Hvass'aleitisskólinn, þvi að Her-
mann á heima 1 Heiðargerði. — Óskastundin þakkar þér kærlega fyrir Tnynd-
ina Hermann.
GÁTUR
Eg er ei nema horaður hryggur,
þó ber eg hold og bein,
og mer eg hold og bein.
Ég er bæði elztur og yngstur aif öllu
í hei’minum.
Ég er barinn blákaldur,
blásið að með kulda og stormi,
síðan emja sárpíndur,
samt þó banað get eg ormi.
Ég er ei nerna skapt og skott.
skrautlega búin stundum,
engri skepnu geri gott,
en geng í lið með hundum.
(Ráðning í næsta blaðiú
1
f
1