Þjóðviljinn - 07.01.1972, Síða 3

Posfcudagwr 7. janúar M72 — WÓÐVIÍLJINN — SÍÐA 3
AF ERLENDUM VETTVANGI
MALTA
Á KROSSGÖTUM
Sagajn sýnir sfcundum aff sér
óvænta spaugsemi. Um
leið og Bretar stíga sín fyrstu
slkref til að flytja 3.500 her-
níienn og 7000 fjölsíkyldumeö-
limi heirra heim ftrá Möltu.
tilkynnir sfarifstofa hinnar op-
inberu ferðasikrifbtoifu eyjair-
innar í Londoin að húin muni
halda áfram eins og ekkert
hafi í sfaorizt áróðursherferð
sinni ,,Komdð til Möltu“. Tals-
maður skrilfotofunnar bendir á
það, að vinseimd Möltubúa í
garð Breta, sé bað sem hefur
mest aðdráttarafl fyrir brezka
f erðamemin.
Bn á pólitískum vettvangi er
bað ekfai vinátta, sem setur
svip sinn á samskipti Stóra-
Bretlandis og Möltu. Bituryrt-
um orösendingum forsætisráð-
herra Möltu, Dom Mintoffs,
er svarað 'rneð hroka tals-
manna brezlkra yfirvalda, bótt
varifæmir séu í orðavali. Hit-
inn í orðasikiptum er varla
bundinn beim peningum ein •
um, sem deilt er um: sitór-
heekkun leigu fyrir brezkar
herstöövar á Möltu. Að baki
stóryrðamna og' hrokams md
greina víðtækari vandamál.
sem rnœta ýmsum smáum og
fátæfaum löndum eftirbvísem
pólibsk oig tasfcnileg bróum
faerir bau neðar á lista yfir
pólitisfa áhugamál stórveldia.
Hemaðarfleg býðíng Mö-ltu
fór lengi ört vaxamdi, eftir að
eyjan komsit í hendur Brpta á
tímnum Napóleonsstyrj aldann a.
Byjan er bar staðsett sem all-
ar sjóleiðir um Miðjarðarhaf
missfcast, og eíftir að Súez-
"stounðuicimi var opnaður var
hún nauðsynleg birigðastöð á
leiðinni til Indlands. I bann
tið gá,th P elklki haft kol
með sér til allrar beirrar löpgu
leiðar. Það er elktoi lemgra síð-
an en í heimsstyrjöldiinni síð-
ari að Bairadiametnn áttu sér
bráðnauðsynleiga bækistöð á
Möltu, en býðing hennar kem-
ur m.a. fram í bví, að Mömd-
ulveldin gerðu meira en 1000
lotftárásir á bessa litlu ey.ju
(eða réttarai sagt fjórar eyjar).
sem eru að samanflögðu flat
armélli minni en Borgtundar-
hólmur.
Malta hlaut sjáilfstæði átrið
1964 um leið og verið var
smátt og smátt að fætoka í
hinu brezka setuiliðd. Þetta
gerðist ekki síður fyrir sakir
bróunar í hetrtætoni en vegina
þess, að tilliit væri tekið fcil
tilfinninga ey.iarsikeggja. Á
öld kjarnorfloikafbáta og eld-
flauga sem far,a heimsálfa á
millj hafa herbæfcistöðvar —
jafnvel stöðvar sem staðsettar
eru á Möltu — efaki sömu
þýðingu og áður var.
Við hlið þnóunar á sviði
hemaðartæfcmi hefur og átt
sér stað þróun í allbióðastjlóim-
miálum, sem feflst í því, að á-
tök mdlli stórveldaniita um
völd og áhrif fara nú fram
með nýjum hætti og eklkieins
kostnaðarsömum og áður. —
Kalda stríðið, sem gaf leið-
togum smáþjóða tælkifæri til
að láta stóirveldin yfirbjóða
hvert anrnað í dollurum, rúbl-
um og pundium, heyrir nú
fortíðinni till. Aðstoð við bró-
unarlönd, sem alla tíð var
miklu fremur pólitfslk en góð
gjörðarstarfsemii, er nú • í
meiri kreppu en noklkru sinni
fyrr.
Malta er dæmiigerð fyrir
þróun hemaðarlegnar og stór-
pólitísknar „haigfcvæmni“. —
Lega eyjarinnar hefur rýmað
að verðgildi, og forsætisráð-
herra Breta Edward Heath,
— sem sfcæöar tumgur heSima
fyrir kalla „kaupmanninn" —
er bersýnilega mjög frábitinn
því að punda út með mikið
fé til þess að koma í veg
fyrir að Mintofff taki upp
hilutleysissteínu, Meðan hin
fyrri stjóm, mjög íhaldssöm,
réði á Möltu, greiddu Bretar
fimm miljónir punda á ári
fyrir herstöðvarnar á Möltu.
Nú hafa þeir boðizt til að
tvöfalda þá upphæð, en Min-
toff vill 20 miljónir. Menn
mega vel veitg því athygll,
að eitt af því sem stuðlar
að því að Bretar vilja eklki
borga meira er það, að Min-
toff hefur látið svo um mælt,
að þessa hækkuðu leigu ætti
að- nota til fjárfestingar, sem
gerðu Möltubúum kleift að
komast af án allra herstöðva
í framtíðínni. Lundúnablöðin
hafa gert það ljóst, að Bret-
ar vilji ekki stuðla að því
sjálfir að þeir verði óþarfir.
Eins og nú er málum háttað
getur Malta eldki bjargað
sér þegar til lengdar lætur
án tekna af herstöðvunum
brezku. Auk þess mun tala
atvinnuleysingja tvöfaldast í
einum rylkk eff Bretar fara
heim og fara upp í 13.000.
Mintoffff getur aðeins vonazt
til að afla sér nýrra vina og
fjársterkra til að hjáilpa hon-
um yfir erfiðasta skeiðið.
Einda þótt hann hafi undir-
ritað verzlunarsáttmála við
nokkur kommúnistaríki, er
að líkindum hægt að útiloka
mjög náin tengsli við þau.
Hvað sem nú er sagt og sikrif.
að um Mintoff er hann eins-
konar sósíafldemófarati. Hans
pólitíska baksvið er Fabíana-
félagið og Oxford, ekki flokks.
skóli í Mosfcvu.
Að því er varðar efnahagsað-
stoð frá því fjárstertoa olíu-
ríki Líbýu þá eru þar á ferð
mikflu stærri möguleikar.
Líbýumenn hafa nægar á-
stæður til að vilja Breta á
brott frá Möltu; eyjan, var
notuð sem bækistöð meðan á
stóð Súezævintýrinu 1956. Lí-
býumenn hafa sjálfir komið
Bretum á brott frá herstöðv-
um þeirra heima hjá sér (en
brezka stjómin var í bezta
vinféngi við konungsstjóm þá
sem Kihaddafi og hans menn
steyptu af stóli). Og nú síð-
ast deila stjómiirnar í Lond-
on og Tripoli um afdrif
þriggja eyja á Persaflóa, sem
áður vom undir brezkum
væng, en Iran hefiur nú her-
numið. Hér við bætist, að
til Möltu hafa um langan
aldur legið ýmsir straumar
frá hinum arabísfca heimi, svo
að nánara samstarf ríkjanna
er efaki eins fráleitt og mörg-
um fannst í fyrstu. Hins veg-
ar hefur aðstoð frá Möltu
þann ókost frá sjónarhóli
Mintofffs, að þegar til lengd-
ar lætur hefur stjórnin í
Líbýu um margt annað að
hugsa en þennan smóa granna
sinn.
Það er erfitt að spá nofakm
um það hvernig Mintoff mun
takast að byggja upp ný
verzlunarsambönd og fram.
leiðslu í stað þeirra viðskipta
og tekna sem verða úr sög-
unni með brottför Breta. En
vandkvaaði Möltu hljóta alla-
vega að vera greinileg að-
vörun til annarra smáþjóða
um að binda elkki affkomn
sína og póflitísk öriög við er-
lendar herstöðvar. fyrirbsr"i
sem verður forneskjulegra
með hverju ári sem líður.
(heimild: Tnformation).
Leíkféíag Reykjavflair verður verður 75 ára á þriðjudaginn
SIXTÁN LEIKRIT BÁRUSTl
LEIKRITÁSAMKEPPNINA
Hátíðarsýningar, verðlaunaveitingar, söguleg sýning og fleira í til-
efni þessara merku tímamóta. — Hvort verður tekin fyrsta skóflu-
stungan, eða fyrsta vatnsfatan í tilefni dagsins?

■ Næstkomandi þriðjudag
verður Leikfélag Reykja-
víkur 75 ára og af því til-
efni boðaði stjóm félagsins
til fundar með fréttamönn-
um í gamla Iðnó í gærdag.
Þar kom það meðal annars
fram, að Leikfélagið fcnun
frumsýna Skugga-Svein
Matthíasar Jochumssonar í
tfclefni dagsins. Verða tvær
hátíðarsýningar á leikrit-
inu,. sú fyrri á sjálfan af-
mælisdaginn, klukkan 6 síð-
degis og er hún fvrir fasta
frumsýnin.gargesti, en sú
seinni verður daginn eftfcr
á sama tíma og mun eink-
um ætluð boðsgestum.
Sveinn Einarsson leikhússtjóri
sagði m.a. að Skugga-Sveinn
væri eitt af fimm íslenzkum
verkum sem tekin yrðu til sýn-
ingar í tilefni þessara tíma-
móta í sögn Leikfélagsins og
það eina sem gamait væri.
Sveinn sagði, að ekkert leikrit
hefði verið sýnt oftar á fslandi,
en ekki sagði hann vitað hversu
oft það hefði verið tekið til
sýningar, þar sem ótal leikfé-
lög og önnur félagasamtök
hefðu tekiö það til sýninga, allt
frá því að verkið var samið ár
ið 1862, en þá sýndu skólapilt-
ar verkið í fyrsta sinn og þá
undir nafninu Vtilegumennirn-
ir.
Síðast í Iðnó fyrir
36 árum
Sú uppfærsla sem nú er á
vertoinu er samibland aff tveim
leifagerðum Matthíasar, enharnn
mun hafa breytt verfainiu að
nofakru þrisvar sinnum. „Blönd-
una“ sem LR sýnir að þessu
sinni hefur leilkstjórinn, Sveinn
Einarsson framið.
Skuigga-Sveinn var eitt af
fyrstu verkunum sem Leikfélag
Reykjavíkur tófa til sýninga og
þá hafði höfundurinn breytt því
að nokkru í því tileffni. Verkið
var síðan oft tekið til sýninga
af LR, en hefur nú ekki verið
sýnt á fjöflum Iðnós síðan 1935,
eða í 36 ár. Hinsvegar heffur
Þjóðleikhúsið tvívegis sýntleik-
ritið á þeim tímia.
Leikmynd og búninga hefur
Steiniþór Sigurðsson gert og
favaðst hann halfa stuðst við
gamlar myndir í gerð búning-
aruna, Hann gat þess að leikrit-
ið hefði Matthíais samdð um
miðbik 19. aldar, en leifcurinn
á að ‘ gerasit á ofanverðri 17.
öflid.
Gamlir og nýir
leikarar
Leikendur cru eftirtaldir: Jón
Sigurbjömsson leitour Skugga-
Svein, Steindór Hjörieifsson
leikur Sigurð í Dal, Grasa-
Guddu ledkur Gísli Halldórsson,
Gvend smiafla leiflcur Margrét
Ólafsdóttir og Jón sterka leik-
ur Valdemar Helgason og er
þetta í fjórða sinn sem Valde-
mar leifaur Jón sterka, en hann
lék þann karl f báðum upp-
færslum Þjóðfleikhússins og síð-
ustu uppfærslu L.R.. sem var
árið 1935 eins og fyrr segir.
Harald leikur Kjartan Ragn-
arsson og Anna Kristín Am-
grímsdóttir fer með hlutverk
Ástu. Ketil skræk leilcur Jón
Hjartanson, ógmund leikur Karl
Guðmuradsson, Galidra-Héðinn
leikur Brynjólfur Jóhannesson,
stúdentana leika þeir Guð-
mundur Magnússon og Harald
G. Haraidsson, en sýslumann-
inn. Lárensíus leikur Þorsteinn
Guranarsson. Hjú hans, Möngu
leikur Þórunn Sigurðardóttir, en
kotungarnir eru leilÐnir af Borg-
ari Gaa-ðarssyni og Daníel Will-
iamssjmi.
16 leikrit hafa borizt
Úrslitin í leikritasamkeppni
þeirri, sem LR efndi til í til-
efini afmælisins, verða kunn-
gerð á affmælisdaginn, en 16
verk hafa nú borizt að sögn
leiflchússtjórans. Verðilaunin eru
kr. 200 þús. Ekki vildd Sveinn
gefa það upp hvort nokkurt
verkanna sem borizt hefðu
væri verðlaunahæft, en sagði
að til greina kæmi að skipta
verðl aununum.
Fjögur ný íslenzk
leikrit
Sveinn gat þeirra nýju verka
sem sýnd verða hjá L.R. í vet-
ur, en þau eru öll íslenzk. Er
þá fyrst að geta Atómstöðvar-
innar eftir HaHdór Laxness,
sem sýnd verður leikigerð
Sveins Einarssor.ar og fleiri,
m.a. leikstjórans Þorsteins
Gunnarssonar. Dómínós Jöflcufls
Jakobssonar, uradir stjóm Helga
Síkúflasonar, Dansleikur Odds
Bjömssomar, undir leitositjóim
Sveins Eiraarssonar og Kona i
hjólastól, eftir Nírau Björk:
Ámadóttur, unddr leiflcstjórn
Stefáns Baldurssonar, en þaðer
fyrsta verkið sem hann leik-
stýrir ihjá L.R.
Sögusýning í Bogasal
í tiflefni afhiælisins verður
opnuð sýninig í Bogasal Þjóð-
minjasafnsins, á leilcmyn,dum
frá ýmsum tímium úr sögu L.R.
og verða þar m.a. tii sýnis
„baktjöld" sem Sigurður máfl-
ari gerði á sínum tíma. Þessi
sýning verður opnuð á afrnæll-
isdaginn. Steinbór Sigurðsson
sagði, að hefldur vaerau þessd
tjöld iflla farin og því miður
væri tiltölulega lítið til af leik-
tjöldum og módeflum af leik-
sviðum úr sögu félagsins sem
Framihald á 9. síðu.
DANSSKÓLI
SlÐASTI INNRITUNARDAGUR
REYKJAVÍK: Brautarholti 4 . 20345
Langholtsvegur . 20345
Félagsheimili Fáks ,. 38126
Árbæjarhverfi ,. 38126
KÓPAVOGUR .. 25224
GARÐAHREPPUR .. 25224
HAFNARFJÖRÐUR .. 25224
Innritun frá kl. 10—12 og 1-7.
KEFLAVIK ....
Innritun frá kl. 4—7.
AFHENDING SKÍRTEINA
2062
REYKJAVIK:
Skírteini fyrir: Brautarholt 4,
— Langholtsveg — Félags-
heimili Fáks — Árbæjarhverfi:
Verða afhent að Brautarholti 4
sunnud. 9. janúar kl. 1-7.
KÓPAVOGUR:
í Félagsheimilinú
(efri sal) —
sunnudaginn 9. janúar
klukkan 4—7.
DANSKENNARASAMBANQ SSLANDS