Þjóðviljinn - 17.02.1972, Qupperneq 7

Fimimitudagiur 17. febrúar 1972 — ÞJÖÐVXLJINN — SlÐA 'J
PÁLL BERGÞORSSON:
Kjaradeila BSR6 og ríkisins
1 fyrri grein á þriöjudag
var sagt frá málefnasamningi
rildsstjórnarinnar, sem fól í
sér fyrirheit um launajöfnun.
Síðan var því lýst, hvemig
ASÍ hafnaði launajöfnunar-
leiðinni í samningum sínum
í desember og innleiddi regl-
una um 14% heekfcun á öll
laun, án nokkurrar takmörk-
unar á hæstu láunum, aðeins
með smáuppbót á allra lægstu
laun. Eftir það var augljóst,
að BSRB var í fullum rétti
að gera samskonar kröfu,
hvað lífca var gert þ. 10. des.
1970.
Hver voru nú rökin fyrir
þessari kröfu að öðru leyti?
Svo segir í lögum um kjara-
samniniga (55/1962 og 65/1969):
„Nú verða almennar og
verulegar kaupbreytingar á
samningstímabilinu og rná
þá krefjast endursikoðunar
kjarasamnings án uppsagnar
hans”.
Þetta áfcvæði kemur sem
nokkurs konar sárabót til
opinberra starfsmanna fyrir
það, að þeir skuli efcki njóta
verkfallsréttar, og fyxir það,
hvað samningstímabil þeirra
er langt, tvö ár hið minnsta.
(reyndar 3 ár að þessu sinni).
->á er það spurningin, hvort
þetta hafi verið almennar og
verulegar kauþbreytingar í
desemþer. Um það var nú
minni vafi en oftast áður.
Hæklcanimar voru sem sagt
ákveðnar í almennum ramma-
samningi ASÍ, og tilteknar
upp á prósentu, svo um þær
þurfti ekiki að vélta vöngum
eða vera með sérstafca út-
reifcninga fyrir hvern kaup-
taxta. Mun óhætt að segija,
að kauphækkanir, sem opin-
berir starfsmenn hafa áður
fenigið samkvæmt þessu laga-
ákvæði, hafi yfirleitt ekki
byggzt á almennari kaup-
hæktounum annarra stétta en
nú urðu.
14% hækfcun er auðvitað
líka vemleg, og breytti þar
engu, þó að henni væri skipt
í áfanga, sem voru minni en
14% hver um sig.
Krafa BSRB var því fyUi-
lega lögleg og rökstudd.
Lengi vel. frá 10. til 30.
desember, heyrðist samt ekk-
ert frá ríkisstjórninni, en þá
loks kom bréf frá henni til
BSRB þess efnis, að hún
teldi efcki ástæðu til endur-
skoðunar á samningnum.
Smám saman kom fram,
aðallega í yfirlýsingum fjár-
málaráðherra og forsætisráð-
herra, hvaða ástæður ríkis-
stjómin hefði fyrir því að
þverkaliast svo við kröfum
BSRB. Skal nú vikið að þeim
rökum, hverjum fyrir sig.
1 fyrstu var reynt að bera
það fyrir sig, að opinberir
starfsmenn fengju launahækk-
un um síðustu áramót og svo
aftur 1. júlí 1972, en um þær
hækfcanir hafði verið samið
í desember 1970.
Þessar hækkanir stöfuðn
eimgöngu af því, að í samn-
ingumum við ríkið í des. 1970
féllst BSRB á að fresta því,
að laun ríkisstarfsmanna væru
færð til fullrar samræmingar
við frjölsan vinnumarkað fyrr
en 1. júlí 1972. Þar féllu rök
fjármálaráðherrans um „for-
skot á sæluma”, því að öll
14% kauphækkunin átti ein-
mitt að koma ofan á þau
laum á frjáisum vinnumark-
aði sem laun rífcissta'rfismanna
áttu að fcomast til jafns við
fyrsta júlí í sumar.
Næsta sfcref var svo það,
að ríkisstjómin • sendi aufca-
þingi BSRB, sem kvatt hafði
verið saman, þann boðskap,
að laun verkamanna og iðju-
starfsmanna hjá rikinu væru
svo hó, að þau stæðu í vegi
fyrir því, að opdnberir starfs-
menn mættu fá sörnu launa-
hæfckun og aðrir. Þrátt fyxir
þetta var boðin smáhækkun
á grunnlaun sem væru lægri
en 18018 krónur á mámuði,
en samt mildu minmi hækkum
en þegar er orðin hjá ASÍ.
Þetta er síðasta vígið, sem
fjármálaráðherrann 'hefiuir
reynt að verjast í, sbr. grein
hans í Tímanum 5. febr. sl.
Það er því full éstæða til að
taka þessa röksemd um of
há laun iðju- og verkamanna
hjá ríkinu til nónari skoðun-
ar.
í fyrsta lagi er þessd stað-
hæfing í ósamræmi við fram-
kvæmdina á rammasamningi
ASl. Þaö var ekki verið að
hafa heilar stéttir útumdan, þó
að ósamræmi kynni að finn-
ast í launatöxtum hjá þedm.
Efcki voru t.d. iðnaðar- og
tæfcnimenn á frjálsum mark-
aði daamdir úr leik, þó að
í sumum greinum þeirra sé
miklu hærra kaup en í öðr-
um. Nei, í samningum ASl
var engimn dómur lagður á,
hvort launahlutföU væru rétt-
lát eða ekfci, alllr fengu á-
kveðna prósentuhæktoun á
sín laiun, og ekki sízt voru
einstök daemi um tiltölulega
há laum einstakra hópa látin
fciorna miður á öðrum fjöl-
mennum hópum, edns og rík-
isstjómdn sýnist vilja gera,
þegar um henmar eigið starfs-
fólk er að ræða.
í öðru lagi er það einifeenni-
legt, að það sfcuii vera rík-
isstjórnimmi sérstakur þymir í
í augum, ef þessi láglaunuðu
iðju- og verkaimamraastörf hjá
ríkinu eru tiltölulega hátt
metin til launa, miðað við
önnur störf, svo sem skrif-
stofustörf. Hvar er þá allur
áhuginn fyrir launajöfnun?
I þriðja lagi er rétt að
benda á, að við höfum sterk
rök fýrir því, að hér sé ekki
um of hátt launahlutfall að
ræða. heldur eigi matið á
þessum iðju og verkamarama-
störfum að vera svo hátt mið-
að við skrifstofustörf og ýrnis
störf iðnaðarmamna. Þessd rök
okkar byggjast á starfsmati,
kerfiisbundinni athugun á eðli
og mikálvægi starfamna.
Starfið er greint í sjö þætti,
nauðsynlega menntun og
starfsþjálfun, nauðsynlegt
sjálfstæði og frumkvæði
starfsmannsins, ábyrgð hans,
samskipti við aðra, áreymslu
hans og vinmuskilyrði, t.d.
vosbúð. Á siífcri rannsókn,
sem eflaust or þó ófullkomn-
ari en hún þyrfti að vera,
byggist það, að hjá rikinu er
iðju- og verkamaðurinn með
hærra launahlutfall miðað við
iðnaðarmanndnn en tíðkast
hjá verkaílýðsfélögum. Ef hér
á að fara að uppræta eitt-
hvert ranglæti þá er það
sennilega fremur að finna hjá
Alþýðusambandinu, þar sem
réttur hins ófaglærða verka-
manns hesfur verið fyrir borð
borinn. (Hér má skjóta því
imn í, að eimingaverð í upp-
mælingatöxtum iðnaðarmanna
er miðað við þriðja kauptaxta
Dagsbrúnar, en á hann kom
hin sérstaka hækkun lág-
launamanna í deserrabersamn-
imgurn ASÍ auk 14 prósent-
amna. Lagleg launajöfnun
það!).
1 fjórða lagi er það svo
héldur mótsagnakennt, að þeg-
ar ríkisstjómin býður BSRB
smáviegis launahæíkfaunj, þá
eigi hún einmitt að koma ein-
gönigu á þá lágu launaflofcka,
sem iðju- og verkamannastörf-
in tilheyra helzt. Það á sem
saigt að draga úr þeim launa-
mun. sem samtovæmt m:ál-
flutningd ríkdsstjómarinnar er
þegar of lítill. Og iðnaðar- og
tæknimenn BSRB sem eru
með ailílt að 30% lægri laun,
en hjá öðrum vinnuveitend-
um, eiga á sama tíma ekfcert
að fá.
Ég veigra mér samnast að
segja við að sýna enn betur
fram á, að það er varla nokkur
heil brú í málflutnimgi rík-
isstjórnarinnar í þessu máli.
En þó er rétt að setja undir
þann leka, ef fram kynni að
koma sú fullyröing, að í
samningumum í desember 1970
hafi fyrrverandi ríkisstjóm
samdð af sér, fallizt á, að
ríkisstarfsmenn fengju að
jafnaöi hærri laun en aðrir,
þegar allar áfamgahækkani-r
væm komnar til sögumnar.
Þessari hugsanlegu röksemd
hefur Þröstur Ólafsson hag-
fræðingur svarað skilmerki-
lega í grein í Þjóðviljanum
þ. 27. nóv. s.l. Þar lýsti hann
um frjálsa vihnumarkaði voru
notaðar sem undárstaða launa-
stigans hjá rikinu. Starfs-
mati var beitt á þessar stöður
og það umnið sameiginlega af
fulltrúum BSRB og ríkisins.
Þar með var staðfest í hivaða
launaflokk þessí störf hefðu
fallið hjá ríkinu. Launin fyr-
ir þessi störf er því rétt
að bera saman við tilsvar-
andi launaflokka ríkisins. Hér
skal nú birbur listi Þ>rastar
yfir launasamanburð á fjór-
tán af þessum 22 stöðum. Miö-
að er við fulla þjálfun tdl
starfsins, 40 stumda vininuvitou
hjá öllum aðilum, vísitöluna
107,19, og að launin hjá rík-
imu séu komin í fulla ' hæð
eftir áfangahækkanirnar. Enn-
frernur em reifanuð til launa
því, hvemig 22 stöður á hin- öll beim fríðindi í starfii.
Starf Laun í krónum
Frjáls markaður Ríkið
1. Símavörður 18.409 19.058
2. Vélritari 18.409 19.058
3. Afgreiðslumaður 19.513 20.130-22.774
4. Bílstjóri 20.815 21.202
5. Bókari 22.335 21.202
6. Vekstj. verkam. 23.687 26.026
7. Rafvirki 27.441 23.246-27.526
8. Aðalgjaldkeri 26.176 29.027-32.028
9. Tæknifræöingur 36.764 36.530
10. Deildarstjóri 33.705 41.032
11. Viðskiptafræðingur 39.446 38.031
12. Verkfræðingur 44.704 39.532
13. Deildarverkfr. 52.980 45.106
14. Framkvæmdastjóri 80.852 53.595-56.811
Meðaltal 33.917 31.773
Það sýnir sig að meðallaun- að vúð aðra lamdsmenm í
in á frjálsa markaðnum fyrir sambærilegum störfum.
þessi 14 störf eru 33.917 kr. Vissulega féllur mér það
á mánuði, en 31.773 hjá rík- nokkuð þungt að þurfa að
imu. Hér hallar þwi á rík- deila svo á ríkisstjóm sem
starfsirienmdma um 7%, og má hefur í £ ! 1 *
þó geta þess, að þarma er ékki þekkari fyrirætlanir en aðrar
tekið tillit tíl 17% launahækk- stjórmir, sém hér hafa setið.
unar, sem varð hjá verkfræð- En ég vii halda því fram, að
ingum á firjálsum markaði á vinur sé sá sem tál vamrris
síðasta ári. Og í leiðinmi er segir, og of lengi hefur fram-
vert að benda þeim, sem sjá koma ríkisstjómarimnar í
ofsjónum yfir öllum kjara- þessari kjaradeiliu skemmt
i
'i
bótum opinberra starfsmanna
vegnia hálaunamannanna í
BSRB, á að skoða í þessari
töflu, hvers konar „forrétt-
inda“ þessir menn njóta mið-
stjómarandstasðimgum og
glætt vonir þedrra um að
binda endi á það framfara-
skeið, sem annars gæti orðið
lamgt og farsaaLt.
P.B.
Hagsmunasamtök hverra ?
Þegar ég fyrst heyrðd að
sitofnað'ur hefði verið félags-
sfcapitr sem nefndi sig Hags-
muinasamtök Norðurlands, þá
varð mér á að hugsa: hvað
er mú þetta? em nú norðlend-
ingar famir að líta á sig sem
þjóðernislegan minniihluta?
öðruvísi mér áður brá, emda
vissi ég ekki betur en þessd
landshluti hefði um ár og aldir
verið fyllilega jafnoki annarra,
og vel það, í því að senda
--------—-------------------<J>
Góðgjörðar-
kvikmynd frá
Bítlunum
Plötu- og kvikmyndafélag-
i« Apple, sem Bítlamir sál-
ugu eigia, mun ásamt 20th
Century Fox, sendia á marka'ð
í vor litkwikxnynd frá tónleik-
um þeim sem haldnir voru í
New York í ágúst í fyrra til
ágóða fyrir flóttafólk frá
Bangladesh.
Á tónleikunum voru um 40
þúsund áheyrendur og rmeðal
þeirra sem fram komu vom
öeorge Harrison, Ringo Starr,
Bob Dyian og Ravi Sbankar.
Albúmið með tveim plötum;
frá tónleikum þessum hefur
þegar selzt í sex miljónum j
eintatoa. |
fram í lífsbaráttu þessarar fá-
mennu þjóðar, leiðtoga og and-
lega höfðinga, sem eyddu ævi
si'nni og starfsorfcu í þágu
hennar allrar, án þess að berja
sér á brjóst og syngja héstöf-
um: Norðurland, Norðurland,
úber alles, —. Mig hafði nú
reyndar grunað frá upphafi, að
hér væri á ferðinni eitthvað
annað og í þrengri buxum,
heldur en samtök heils larnds-
hluta í vörn gegn yfirþyrmandi
ofríki annarra, sem s'kömmt-
uðu honum skít úr hnefa. Enda
hef ég ekki heyrt því dróttað
að þeim fuUtrúum, sem norð-
lendingar hafa valið sér á lög-
gjafiarsamkomu þjóðarinnar, að
þeir létu fyrir aóOa framfara-
mál sinna kjördæma, og man
þess heldur engin dæmi að þeir
hafi gengið lengra í toröfum en
aðrir í sambærílegri aðstöðu.
Ég er hræddur um að aðrir
landshlutar hafi ekki síður á-
stæðu til að stofna sín ha'gs-
munasamtök en Norðurland, ef
það á að verða vétferðarmál
þessa litla þjóðfélags, að það
sé bitað niður í sérhagsmuna-
svæði, þar sem eitt meriki rís
gegn öðru í öfund og fjandskap.
í fréttum S'jónvarpsins 12.
febrúar s.l., gékk formaður
þessara nýju samtaka ofurlítið
tií spurninga, og var spyrj-
andinn einn af starfsmönnum
sjónvarpsins, óvoniju prúður
maður, og ólítour kollega sínum
Ólafi í Nató. Ég man eklki
betur en fyrista spumimgin hafi
verið um bvað væri brýnasta
verfcefni og áhuigamál þessara
nýju samtaka. Og svarið var
að það væru raforkumáilin.
Upplýstist síðan æ gredmilegar,
að 'hér væru að verki um stofn-
un samtaka þeir, sem hvað
mest kapp leggja á virkjun
Laxár í Þingeyjarsýislu. En
þeirra stefna hefiur verið frá
upphafi sú fullvirlrjum, sem enn
virðist í tafalitlum undirbún-
ingi, þrátt fyrir mótmæli nær
aUra landsmamna og hetjulega
vöm landeigenda við Laxó og
Mývatn. Og þá hvörfiLuðu að
mamni spumingar um furðulegt
fyrirbæni: Eru hagsmunasamtök
Norðurlands raumverulega
stofnuð til þes® að brjóta niður
varmir þessara bænda í Norð-
urlandi sjálfu, varnir fyrir sím-
um eigin landeignum og laga-
legum rétti? Eru þau stofnuð
til að rjúfa þá varðstöðu sem
þetta fólk hefur á sig lagt,
við þökk og aðdáum þjóðar
sinnar, gegn þeim gróðasjónar-
miðum sam einskis svífast, ékfci
heldur þess sem leiða mætti
til óbætamlegs tjóns og eyði-
legginigar á þeim verömætum
íslenzfcrar náttúru, sem við eig-
um mest?
Vissulega eru þetta spumlng-
ar sem kalla á svör. Og þé
þætti mamni auðvitað eðlilegast
og a2skilegast að þau væru á
Guðmundur Böðvarsson
þá leið, að þetta væri aldeilis
ektoi meiningin, síður en svo,
heldur væri aðaláhugamál
Hagsmunasamtaka Norðurlands
einmitt það, að stöðva allar
virkj u n a ríramfcvæmd i r við og í
Laxá nú þegar, og leggja niður.
svo fljótt sem verða mætti
þær, sem þegar eru kornnar,
en krefjast þess að flýtt yrði
svo sem mögulegt væri þeim
stórvirfcjunum inni á auðnum
hálendisins, sem nú eru fýrir-
huigaðar, og hringtonginigu raf-
veitukerfiisins um landið allt.
Ef svörin yrðu á þessa leið
mundu allir góðir Islendingar
klappa og hrópa húrra fyrir
Hagsmunasamtölium Norður-
lands.
Guðmundur Böðvarsson.
Samið um bónus
í fiskvinnu o.fl.
Sl. mánudag voru undirritaðir
nýir samningar milli verkalýðs-
íélaganna í. Reykjavík, Hafnar-
firði og á Suðurnesjum annars
vegar og Vinnuveitendasam-
bandsins hins vegar, um bónus-
kerfi í fiskvinnu og fleira.
Tvemnt nýtt er í sanrningun-
um um bénmstoenfið. í fýnsta
l&gi er eikki unnið eftir bónus-
kerfi eftir kl. 19 á kwöldin og
í öðru lagi að það fólik, sem
vinnur með eða í kringuim fólk-
ið. seihi vinnur eftir bómuskerf-
inu, fær nú 20% álag á dag-
vinnutaxta. Þetta er nokkur
hæktoun, þvi að áður var greitt
10 eða 15% og í sumnuum tiillfiéll-
um meðailtal nf bónusgreiðslu.
Þá var gengið frá þwí, að
þeir sem vinna við hausunar-
flatnings- eða Dökunarvéilar,
tski kaup efitir 3. taxta, en
beir sean vinma í frystiklefum
eða við frystitæki taki koup
eftir 4. taxta. Almeinn fisikvimna
er greidd eftir 2. taxta. Þá var
einnig samið um að unglingar
innan 16 ára aldiurs vinni ekki
við fiökunair-, flatnings- eða
hausunarvélar. Gert er ráð fyrir
að þessi samnimgur gildd finá síð-
ustu helgi að teXjia.
Loks var samáð um, að út-
reikningartala fýrir bónuskerfi
verði miðuð við 2. taxta, en í,
október rik. verói hún. miðuð
við tölu mitb á milli byrjunar-
taxta og 2ja ána taxta. — S-dór
>--- -.-
Ralhitunarum-
sóknum fjölgar
Sífellt berast umsóknir frú
einstaklingum og fyrirtækjum
um leyfi til rafhitunar íbúðar-
og verksmiðjuhúsa. Flestar eru
þessar umsóknir úr Garðáhreppí
og Kópavogi, en það er talið 6-
dýrara að hita upp hús með
rafmagni, heldur en olíu. Við
slóum á þráðinn til Rafmagm-
stjóra, Aðalsteins Guðjohnsen og
spurðum:
— Berst mikíð af umsófcreum
um leyfi til rafihitunar húsa?
— Já það er alltaf talsvent
uim slíkar umsóknir og fer þeóm
rcyndar fjöjgamdi. Flestar enu
umsófenimar úr Kópavogi og
Garðahreppi en einmig nokfcuð
úr Reykjawífc og Seltjamamesi.
Allar þessar umsólknir verða að
hljóta samþykki borgarráðs eg
hefur svo verið um lamgan tíma.
— ri.
i
4
i