Þjóðviljinn - 28.04.1972, Blaðsíða 5

Föstudaigur 28. apríl 1972 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA g
Flóttinn frá
raunveruleikanum
Drög að ritdómi um
samnefndan bækling
I
Ég hef nýloteið lestri toiækd-
ingsins „FUóttinn frá raumveru-
leiikanuim" eftir dr. Vilihjálm
Stoúlason lyfjafræðing, en und-
irtitiM bæiklinigisdns er „allþýð-
legt fræðslrurit «m áivana- og
fíknilyf”. tJtgetendiur eru Áfeng-
Gisli Gunnarsson.
isvamarráð og Heiflibrigðismála-
róðuneytið.
Yfirlýsitur tilgangu,r baeifclings-
ins er „að vara almenning við
yfirvofandi hættu eða hættum,
sem e. t. v. eru þegar meðal
okkar. En fræðsla í einni eða
-------------------------------<$
10 börnum boSiÖ
, til dvalar í
A-Þýzkalsndi
Æs kulýðssamtök Þýzka Al-
þýðulýðveldisins bj óða 10 böm-
una á aldrinium 12-14 ára til
ókeypis dvaflar í sumarbúðum
í Prerow við Eystrasalií á siumri
komæida á tímabilinu 2.-24.
júlí.
Þátttaikendur greiða allan
ferðakostnað. sem er áætlaður
kr. 20.000,00. Með hópnum
verður íslenzkur fararstjóri.
Böm félagsmanna fslenzk-
þýzka menningarfélagsins ganga
fyrir ,
Umsókndr sendist íslenzk-'
þýzka menningarfélaginu,
Laugavegi 18, 4. hæð, fyrir 15.
maí n.k
amnarri mynd er afger forsenda
þess, að hæigt sé að náflgast
van'daimiálið á virikan hátt með
tilliti til þess að leysa það alveg
eða að nokkru Ieyti“. „Eir bækl-
inguirinn aðallega saminn med
það fyriir auigum, að foreldrar
og Ikennarar, og raunar allir,
sem vifl.ja taika 'þátt í því björg-
umarstarfi, sem nú þegar verð-
ur að hefja, megi hafa aÆ því
nokkiux not“. (Fflóttinn frá raun-
veruleikanum, bls. 7—8. Letur-
breytingar eru mínar — GG.)
Eins og sjá má er baáklingn-
um efldri ætlað lítið hlutverk.
Sagt hefur verið í fjölmiðlum
að ætlumim sé að dreifa honum
ólkeypis í fjölda eintaka. Mikl-
ar kröfur verður því að gera
til að gæða hans; tekst að sann-
færa fóflk um að hættur aif notk-
un ýmissa lyfja séu svo miiki-
ar að þedrra megi ekki neyta?
— Tetkst t. d. að fá unga les-
endur til að snúast ömdverðir
gegn fikniilyfj'Uím? Gefur hið
„aliþýðlega fræðirit" þeim
mönnum, sem sérstaklega eru
kvaddir til baráttu gegni fíkni-
lyfjaneyzlu, fræðslu um ávana-
og fíknilyf sem þeir höfðu ekki
áður? Tekst hötBundi bækilings-
ins að skrifa um þessi efni án
þess að nokkuð beri á móður-
sýki og/eða hleypidómum efl'dri
kynsflóiðia í garð unglinga? Tekst
að gefa samnfæramdi heildar-
mynd af misnotkun lyfja, — er
t,. d. fjallað um neyzlu alkóhóls,
bess fíknilyfs sem nýtur bann-
helgi í umræðum ráðsettra borg-
ara um þessd mál?
öliium þessum S'purningum
verður að svara neitandi. Ritið
er ólíklegt til að hræða ungt
fólk firá neyzlu fíknilyfja. Það
er ólíklegt til að veita mikl.-i
fræðslu um fíkmilytf, sem eikiki
er þegar meira eða minna orðin
almenningseign, en hins vegar
úir þar og grúir af vandflega
vöfldum. dæmum, sem augsýni-
lega eiga að sikírskota tilfinn-
ingalega til lesenda óg fá 'pá
þannig til að hræðast fíkmilyf-
in. Þó nokkuð er um hleypi-
dóma í ritinu í garð ungs fólks.
Ekflri er fjallað þar sérstalklega
um alkóhól. Flleiri gallar eru
á ritinu. Ytarlega er fjalllað um
ópíumlyf, sem enn ékki eru
verulegt vamdamál á Islandi, en
hins vegar er furðu litlu rými
varið í að ræða um LSD, sem
er að verða stórkostlegt þjóð-
fólagslegt böl á íslandi (eða um
3 bls.). Skrifin um LSD koma
beint í kjölfar 13 síðna um-
ræðna um hass, þammiig að les-
andinn fær ósjálfrátt þá hug-
mynd að um svipuð efni sé að
ræða. Nokkrar hæpnar fuilyrð-
ingar koma firam í ritinu og
mun ég ræða fáeinar þeirra
hér á eftir.
Fyrir utan þessa efnislegu ó-
kosti ritsins er framsetning efn-
isins óljós í meira lagd. Setn-
imgar og alls kyns innskot, sem
ekiki fást staðizt rökfræðilega,
hvort sem er innbyrðis eða :
samlhengi við annað efni, eru
legió.
II
Ég vil gera sérstaka athuga-
semd við tvö atriði, sem fjallað
er um í bæklingnum.
Á blls. 63 segir m.‘ a.: „Hass
er stundum líkt við elfcóhól
sem „samkivæmislyf", en þar
sem 1—3% aí þeim sem neyta
áfengis, verða alktólhólistar, hof.
ur verið áætlað að um 20%
hassneytenda verði háðir heró-
íni“ (leturbreyting er mín —
GG).
Ég ætfla ekki að rökræða við
lyfjafræðinginn uim seinni fuli-
yrðiniguna, — að 20% hasSneyt-
enda verði háðir heróíni. Hann
hefur hér eflaust einhverjar ör-
uggar heimilddr eins og allir
hinir, sem fjalla um eiturlyf
í prósentum. En hvaðan fær
lyfjafraíðingurinn þá spefci að
aðeins „1—3% af þeim, sem
neyta. áfengis, verða alfcóhófldst-
ar“? Hvemiig skilgremir lyfja-
fræð'ingurinn hugtakið alkólhó'l-
isti og hvernig greinir hann
milli alkóhólistans og of-
drykkjumannsins („excessive
drinker“)? Eru aðedns þeir menn
alfcóihólistar, sem að staðafldri
dvelja á hælum eða sjúkrahús-
um aðcins vegna áfengis-
drykikju?
Það verður að telja furðulegt
að í riti, sem Áfiengisvarnarráð
er útgefandi að, skuli vera staö-
hæfing eins og sú nð aðéins 1—
hólistar. Hér verður Áfengls-
varnarráð að svara fyrir sig.
Á bfls. 48 í ritinu segir: „Enda
þótt hér hafi aðeins verið
minnzt á barbitúriyf og þá
hættu, sem af þeirn getur staí-
að, má fullyrða, að hliðstæð
Sýning Eiriks Árna í Kefíavík

Eiríkur Árni opnaði sýningu á 28 myndum í sýningarsal Iðnaðarmanuafélagsins í Keflavík síð-
astliðinn sunnudag. Eiríkur skiptir myndum sínum í 5 flokka; erotiskar myndir, baráttumyndir,;
symboliskar kyrralífsmyndir, myndaseríu af mannninum sem vampýru og teikningar. Myndirnar
eru jöfnum höndum olíumálverk, krítarteikningar, tússteikningar og vatnslitamyndir. Sýningin
er opin seinnipart dags og á kvöldin, en síðastl sýningardagur verður 1. mai. I
ávanahætta gildi vlð langvar-
andi notkun allra svefnlyfja og
róandi lyfja, en af þeim er
fjöldinn allur á markaði hér-
lendis“ (leturbreyting er mín —
GG).
Þetta eru stór crð, og ekki
minnkar gdldi þeima við það, að
lýsingar á misnotkun barbitúr-
lyfja ei*u áhrifaimifclar. Er þar
einna mest lögð áherzla á á-
vanahættu þeirra, en hún er m.
a. tailin felast í þvf að „smátt
og smátt myndast þol og
skammturinn er aukinn" (bls.
46).
Telur lyfjafræðingurinn að
ávanahættur ailgengra róandi
lyf ja eins og lilaríum og valíum
séu edns miklar og ávanaihættur
barhítúrlyfja? Teiur hann t. d.
að þol myndist við notkun þcss-
ara algengu róandi lyfja?
Einnig mætti spyrja: Hver er
tilgangurinn með skrifum sem
þessum um lyf, sem aðeins er
hægt að fá samkvæmt læknis-
ávísun? Skv. öllum lögum og
róandii lyfja er hóttað. Telur
lyfjafræðinigurinn og útgefandi
rits hans, heilbrigðismálaráðu -
neytð, að læknastéttin hatí
bruigðizt hér hflutverki sínu? A
annan hátt er ekki hægt að
skilja tilganginn með þessurn
skrifum um róandi lyf.
Fróðlegt væri að vita hvort
höfundur ritsins og heilhrigðis-
málaráðuneytið telji þennan
skilning minn réttan.
Fledra er varhugavert í sam-
bandi við skrif om róandi lyf
eins og þau, sem lýst hefiur ver-
ið hér. Það er verið að hræða
sjúflriinga, sem lagknar telja
nauðsynlegt að neyti róandi
lyfja, frá því að nota þaiu, því
að slíikir meinn eru eðflilega oft-
ast mjög viðkyæmir fyrir nafn-
giftum eins og „eiturlyfjaneyt-
endur“. En samtímis eykst eft-
irspurnin í róanidi lyf frá þeim
hópi mannai, sem vilja misnota
lyf; — misnottounargildi róandi
lyfja hefur rækilega verið aug-
lýst.
IV
Almennt hefur ritið „Flóttinn
frá raunveruleikanum" svipaða
gallla og gerist oftast með um-
ræður á Islandi um ávana- og
fiknilyf: öllum hugsamlegum
efnum er hrært í sama pott
samtímis því sem „gleymist“ að
talka alklclhófllð til meðferðar.
Gnœgð er hleypidóma. Birti ég
hér gett sýnishom um þá og
raumar ritið í heild. Á bfls. <37
eru eftirfaramdi orð um hass-
neytendur, leturbreytingar eru
mínar:
reglugerðum álkiveður laaknir en
ekki sjúkllingur hvernig neyzlu
■ „Margir neytendur „snúa sól-
arhringnum við“, þ. e. vaka urn
nætur, en sofa síðan fram eftir
öllum degi. Neyzilan fer oftast
fram í hópum, þar sem allir
reylkja, og unglingar, sem haía
sitt eigið herbergi, eru oft taldir
á að lána það. Oft nota ungling.
arnir reykelsá í herherginu til
þess að leyna hinnl sérkenni-
legu Iykt, sem er atf hassdnu.
Vegna áhrifa lyfsins þorna sllími-
himniuirinar mjög, og mikill
þorsti gerir vart við sig. Neyt-
endur eru þess vegna alltaf að
dreklka vatn eða helzt einlhvern
sætan svaladrykk vegna þess
að hass veldur sértoennilegri á-
sælni í sætindi. Hin miflria
vaitns- eða svaladrykkja
ásamt því að hass örvar þvag-
lát, veldur því að mikil og
stöðug umferð er á salemiö.
Þegar hassvertoumin er að
hverfa, fá eimstaklimgar á hinn
bóginn mjög mikla matarlyst
og éta allt, sem tönn á festir.
Einkennandl fyrir þetta hungur
er að allt þarf að ganga sivo
hratt fyrir siig, og einstakfling-
amir troða matnum fremur í
sig en að þeir neyti hans á
venjulegan hátt. Fyrirmyndar-
mæður brosa í laumi og gleðj-
ast yfir hifini góðu matarlyst
unglinganna, unz þær uppgötva,
af hverju hún stafar.“
Þér, fyrirmymdarmæður og
feður! Hættið að ibtmsa í laumi.
Hvemig er með þvaglát og mat-
arvenjur bama yðar? Lána þau
herbergi sitt eða nota iþau reyk-
elsi? Þiér, him ábyrga miðaldra
kymslóð. Gerið skyldu yðar
gagnivart samfélaginu og viðu.r-
kenndum líifsvenjum yðar. Haf-
ið gætur é ungilimigumum!
Gísli Gunnarsson
>
i
i
í