Þjóðviljinn - 18.08.1972, Blaðsíða 6

6. StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 18. ágúst 1972
Þelta kort sýnir héraöskiptingu á ttaF
iu: dekkstu svæftin þrjú eru Toscana,
Umbria og Kmilía-Komagna, þar sem
kommúnistar eru i meirihluta.
Kommúnistaflokkur Italíu er
hinn sterkasti í Vestur-Evrópu,
og styrk sinn sækir hann meðal
annars til forræðis sína yfir
Rauða beltinu svo nefnda —
þrem héruðum af fimmtán á
ítalíu.
Aj Völd héraðsstjórna eru nú orðin
mjög víðtæk, og því hafa
kommúnistar haft allmikið
svigrúm til þjóðfélagslegrar til
raunastarfsemi.
ju Þeir þykja fyrirmyndar stjórn-
** endur og jafnvel kardinálinn í
Bologníu játar það i einkavið-
ræðum, að þeirra stjórnsýsla sé
miklu betri og heiðarlegri en hjá
Kristilegum demókrötum.
ju Italskir kommúnistar segjast
vil ja skapa eins mikið lýðræði og
unnt er innan kapitalisma og
stefna með því að sósíalisma.
* Margir spyrja, hvort þetta sé
hægt, hvort það eigi ekki fyrir
þeim að liggja að koðna niður í
sósíaldemókratisma, gefast upp
fyrir kerfinu.
ýþ Fréttamaður franska vinstririts-
ins Le Nouvel Observateur, Guy
Sitbon, gerði sér ferð á hendur til
Rauða belisins fyrir skömmu til
að skoða nánar frammistöðu
þess flokks sem áhugaverðastur
er allra þeirra sem standa til
vinstri við sósíaldemókrata í
Evrópu.
Við birtum í dag og á morgun
hina f jörlegu frásögn hans í þýð-
ingu og endursögn. — áb.

I því kapitaliska Iandi, Italiu,er
einn af hverjum 25 ibúum meðlim-
ur i kommúnistaflokknum — og
eru þá með taiin kornbörn, út-
lendingar og öldungar. Og menn
spyrja: hvað hefur þessi firna-
stóri flokkur verið að gera þann
aldarfjórðung sem liðinn er frá
striðsárunum? Svarið er liklega
einna helzt að finna á þeim svæð-
um á laliu þar sem áhrif hans eru
mest; þar fara kommúnistar með
raunveruleg völd.
f vor gaf italska stjórnin loks út
tilskipun um mál, sem hægri öflin
hafa streitzt gegn siðan stjórnar-
skrá lýðveldisins var samþykkt
eftir strið: hún yfirfærði hluta af
völdum sinum yfir til stjórna ein-
stakra héraða. Eftir það eru þrjú
af fimmtán héruðum ftaliu undir
stjórn kommúnista: Umbria,
Toscana og þó fyrst og fremst
Emilia. Við munum þess ekki
dæmi áður að kommúnistar hafi
l'arið með raunveruleg völd yfir
umtalsverðum hluta Vestur-
Evrópu. Auðvitað er þetta for-
vitnilegt. Og ég fer til Emilíu.
Uéraðiö heitir opinberlega
Emilia-Romagna og er fyrir
norðan ttaliu miðja. Romagna er
á Adriahafsströndinni, þar er
Rimini, þar baða menn sig. 1
Emilíu eru borgir eins og Parma,
Modena og Bolognia — en hún
verður hiklaust kölluð sú’stórborg
heims þar sem bezt er að búa. Um
það skal ég deila við hvern sem
er. Og á þessum slóðum er engin
pólitisk létúð á ferðum — hér
kjósa menn Kommúnistaflokk
ttaliu.
Menn spyrja: hvernig stendur á
þvi að Emiliumenn, smáborgara-
legir fram i fingurgóma allt til
siðasta betlara, fólk sem i dag-
legri hegðun fylgir hefðum, sem
munu fæddar á endurreisnartim-
um, hvernig hafa þeir fengið sig
til að „kasta sér i faðm Moskvu
og guðleysis” fyrir um þrjátiu ár-
um — og unað sér hið bezta I sliku
kelirii siðan? Helzta svariö er
jafnan það— að hér forðast flokk-
urinn að„styrkja aðstöðu sina”,
eins og annars er sagt þegar út-
skýra á afl hans, heldur breiðir
hann úr sér eins og vin sem hellt
er á borðdúk.
Siðasta meiriháttar borgin i
héraðinu, sem kommúnistar
,,tóku”, var Ravenna. Allt svæðið
var rautt, en Ravenna hélt áfram
að vera bleik i mesta lagi. Vesl-
ings borgin fékk að kenna á þessu
— þar voru sifelldir kosninga-
skjálftar, ómögulegt að mynda
meirihluta. Fimmtán borgar-
stjórnarkosningar voru haldnar i
Ravenna á fimmtán árum. Að
lokum sáu Ravennabúar sæng
sina út breidda — i kosningunum
1968 tóku kommúnistar undir sig
stökk og hlutu 40% atkvæða. Sið-
an hefur allt verið i föstum skorö-
um i borginni. Er hún troðin undir
stigvélahæl bolsévika? Nei, herra
minn trúr, kommúnistafl. kall
ar einmitt alla aðra flokka til
samstarfs. Hann hefur meirihluta
i borgarstjórn, en hann bauð
sósialistum borgarstjóraembætt-
ið. Jafnvel Kristilegum demó-
krötum, hægriflokk sem hefur
verið við völd á ttaliu öll eftir-
striðsárin, var boðin þátttaka, og
meirihluti þeirra samþykkti. Eft-
ir að kommúnistar komu til valda
i Ravenna rikir þar þjóðareining.
Þeir buðu reyndar ekki nýfasist-
um til veizlunnar, en hver ætlast
til þess? Hér virðast byltingar-
menn sem sagt sokknir i endur-
skoðunarstefnu upp fyrir haus.
En hvað um stéttarbaráttuna?
Sjáum nú til.
Mjög voldugur maöur
t Emiliu er náungi einn sem
heitir Monti, rikastur kapítalisti
þar um slóðir. Alls staðar var
hann kominn þar sem peninga-
lykt var að finna. Hann á oliu-
hreinsunarstöðvar, hótel, blöð og
sykurverksmiðjur. t nánd við
Ravenna er framleitt mikið af
sykurrófum. En til að mega
breyta þeim i sykur þarf leyfi frá
stjórninni i Róm, sem setur kvóta
I þeim málum. Þar höfðu verið
samþykktar lánveit. til að end-
urnýja sykuriðnaðinn. Og af þvi
að herra Monti var þar þegar inn-
an dyra, voldugur maöur og eig-
andi hægrisinnaðra dagblaða, þá
ákvað stjórnin að lána honum
nokkra miljarða til að reisa nýja
sykurverksmiðju i Ravenna og
framleiða þar nokkur hundruð
þúsund lesta.
Ef valdhafar hefðu verið þeir
sömu og áður i Ravenna þá hefði
allt gengið þegjandi og hljóða-
Iaust. Og herra Monti hefði innan
skamms haft enn meira beint
vald yfir enn fleira fólki. En þá
voru kommúnistar einmitt komn-
ir i ból bjarnar.
Þeir sögðu við þá i Róm:
— Ekki er þetta nógu gott hjá
ykkur, heillavinirnir. Hér eru fyr-
ir ágætis bændur, sem framleiða
sykurrófur, fyrirmyndar sykur-
gerðarmenn, sameinaðir i sinum
verklýðsfélögum og einnig önnur
samtök, sem geta myndað sam-
vinnufélag og lagt fram sina mil-
jarði til að reisa miklu betri syk-
urverksmiðju en Monti.
— Engan æsing, sögðu þeir hjá
rikisstjórninni. Þið vitið ekki,
hvað þið eruð að tala um. Við höf-
um okkar reglur um úthlutun
lánsfjár. Signor Monti er þegar I
sykurbransanum og það er i þeim
iðnaði,sem fyrir er á markaðnum,
sem hrinda á i framkvæmd þeim
áætlunum sem eru á dagskrá.
— Það var og, sögðu kommún-
istar.
Þeir sneru heim með kennara
einn fertugan I fararbroddi, sem
jafnan hafði orð fyrir þeim. Til að
fá fólk á sitt band. Nefndirnar
voru stofnaðar, haldnir fjölda-
fundir, sendar bænaskrár, kapp-
ræðufundir — allt þetta gamla og
góða. En þetta var ekkert einka-
mál kommúnista. Kommúnistar
hér um slóðir eru ekkert gefnir
fyrir að vera einir út af fyrir sig.
Þeir buðu „fulltrúum allrar al-
þýðu” að taka þátt i baráttunni
um sykurhreinsunarstöðina. Og
hvernig gat nokkur kristilegur
demókrati i Ravenna, sem vildi
halda virðingu sinni, lagzt gegn
þvi að kjósendur hans eignuðust
verksmiðju og stutt einhvern
„gróssera”, sem átti ekki einu
sinni heima i borginni? Það var
náttúrulega óhugsandi. Stjórn
Kristilegra demókrata i Róm var
ofsareið:
— En sú uppákoma! Hvilikur
djöfuls gauragangur út af einni
sykurverksmiöju. Það er ekki við
menn að eiga i þessari andskot-
ans borg, Ravenna. Jafnvel okkar
menn svikja okkur!
Nú var jarðvegurinn undirbú-
inn. Ravennumenn komu aftur til
Rómar og spurðu i allri kurteisi:
— Hvað um sykurverksmiðjur
okkar?
— Við höfum hugsaö rækilega
um tillögur ykkar, sögðu Róm-
verjar. Áætlan ykkar um sam-
vinnufélag er mjög merkileg og
reyndar gætum við vel fallizt á að
hnika til reglunum um Ián. En
þarna er annað stórt ljón i vegin-
um. Sykurframleiðslan er undir
samevrópsku eftirliti. Þetta er
alls ekki mál okkar Itala einna —
allt hefur þegar verið ákveðið i
Briissel, og við höfum ekki efni á
að ganga gegn þeirra vilja.
— Óekkí, sögðu Ravennumenn.
Þetta áttuð þið að segja strax.
Blessaðir og sjáumst bráðum aft-
* ur.
Þegar ég hitti að máli kennar-
ann og kommúnistann, sem áður
var nefndur i ráðhúsinu i Rav-
enna, var hann að pakka niður.
Hann var að fara til Briissel á-
samt nokkrum kristilegum demó-
krötum. Sem góður fulltrúi
franskra vinstrisinna réðist ég að
honum:
— Þetta eru samt, fjandinn
hafi það, hægrimenn, þessir föru-
nautar þinir, þeir hafa barizt
gegn ykkur i 30 ár. Þið hafið
endaskipti á öllu. Hvernig getið
þið hugsað ykkur að fylgja fram-
Bolognia I miftri kosningabaráttu: hér er tiunda hvert mannsbarn I flokknum
Fasistar sýna lit vift jarðarför eins og af foringjum sinum: hér þýðir ekki fyrir afturhald
ift að sýna klærnar.
Föstudagur 18. ágúst 1972 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7.
Kröfuganga, útifundir, kappræður: við reynum að fá alla með f að leysa mál, sem varða daglegt lif.
FYRMHLUTI
í næsta blaði birtist nið-
urlag þessarar greinar, og
þar verður meðal annars
fjallað nánar um, hvernig
samstarfi kommúnista við
aðra flokka er háttað,
hvernig þeir reyna að bjóða
upp á, í sem flestum grein-
um, eitthvað annað en það
sem fylgir borgaralegum
yfirráðum.
farastefnu meö þvi að styðjast við
ihaldsmenn?
— Það er ekki flokksskirteinið
sem greinir á milli ihaldsmanns
og lýðræðissinna. Ihaldsmenn eru
alls staðar, jafnvel i okkar eigin
flokki.
Og kennarinn hélt áfram:
— Ég lit svo á aft lýftræðissinni
sé sá maftur, sem beitir sér fyrir
lýöræðislegum markmiðum. Syk-
urverksmiftjan á aft verfta eign
verkamanna og bænda. Og sá
sem berst gegn Monti, meft
verkamönnum og bændum, til aft
vinna þessa sykurverksmiðju, er
aft minum dómi ekki afteins lýð-
ræðissinni, hann er byltingar-
inaður, hann er minn félagi. En ef
þú átt aflögu nokkra miljarfta
handa okkur til aft reisa fyrir syk-
urverksmiftjuna, þá tökum við við
þeim. Og ef þú hefur lýftræftis-
legri formúlu fram aft færa, þá
skaltu koma með hana strax. Ég
er aft pakka niftur.
Þarna er itölsk endurskoðunar-
stefna lifandi komin. Og hún get-
ur komið enn meir á óvart. Tök-
um aftur dæmi af Ravenna. Borg-
in átti mikið land — sex þúsundir
hektara af ræktanlegu landi, sem
litið var notað. Hvað gera nú
kommúnistar þegar þeir koma til
valda? Stofnuðu þeir stórt rikis-
bú? Nei — þeir skiptu landinu i
litla skika og seldu það landbún-
aðarverkamönnum.
— Hvernig stendur á þvi,
spurði ég einn af ábyrgðarmönn-
um þeirra, að þið kommúnistar
breytið almenningi i litlar einka-
jarðir? Er þetta ekki afturför?
— Alls ekki. Við framkvæmum
gamla meginreglu sósialista:
landið til þeirra sem yrkja það.
Um leið sjáum viö til þess, að
komið sé á fót samvinnufélögum,
sem hjálpa bændum að fá upp-
skeru, sem ekki er minni en hjá
stórjarðeigendum.
Annar kommúnisti segir við
mig: Til þessa hafa sósialisku
rikin ekki boðið upp á hina beztu
fyrirmynd um lýöræðislega þróun
landbúnaðarins. Við reynum að
finna okkar leið — reynum i senn
að reynast trúir grundvallaratr-
iðum i sósialisma og taka tillit til
staðhátta og verða um leið virk-
ari en kapitalistar.
Valdið í héruðunum.
Kommúnistar við völd i Austur-
Evrópú hafa ekki siður en aðrir á-
huga á reynslu kommúnista i
Emiliu. Ég hitti i Bologniu aust-
ur-evrópskan kommúnista sem
sagði: „Þessir menn hér glima
við næstum þvi sömu vandamál
og við, og það er mjög fróðlegt
fyrir okkur hvernig þeir byrja á
að leysa þau — enda þótt þeir fari
ekki meö allt rikisvald”.
Kommúnistar börðust i tiu ár
fyrir þvi aö staðið yrði við ákvæði
stjórnarskrárinnar um völd hér-
aðsstjórna. í þessu landi þar sem
miðstjórnarvald er miklu minna
en til dæmis i Frakklandi, hafa
vinstrimenn aldrei látið hægri-
sinna um að berjast fyrir auknum
völdum héraðanna. Ef lýðræðið
getur ekki orðið virkt i raun nema
neðanfrá, þá ber að taka völd af
rikinu og færa þau nær fólkinu. 1-
haldsmenn þæfðust gegn þessu
eins lengi og þeir gátu. Ataka-
haustið mikla 1969 leysti þennan
hnút. Hægrimenn létu undan, og
kommúnistar létu ekki á sér
standa að sækja fram. Samþykkt
voru lög um almennar kosningar
til héraðaþinga, um stjórnir sem
ábyrgð bæru fyrir þessum þing-
um og um mikil völd ásamt með
tekjustofnum til að fylgja þeim á
eftir. Hér er um aö ræða landbún-
aðarmál, samgöngur, heilbrigð-
ismál, smáiðnað , hlut fræðslu-
mála, borgamál og umferðarlög-
reglu — allt þetta heyrir ekki
lengur undir Rómarstjórn.
Þann 31. marz komu sýslumenn
héraðsins saman i ráðhúsinu i Bo-
logniu til hátiðlegrar athafnar:
þeir afhentu kommúnistastjórn-
inni i Emiliu þau völd sem lög
höfðu af þeim tekið.
Þegar hinn nýji forsætisráð-
herra Emiliu, Guido Fonti, hélt
frá ráðhúsinu hefði vel verið hægt
að bregða fæti fyrir hann með
lögreglubrellum. Menn hefðu get-
að fundið i Austinbifreið hans
tvær skammbyssur og handtekið
hann. Til þessa kom sem betur fer
ekki, en það hefði verið mögulegt,
fræðilega séð. Þvi landsstjórnin
hefur öll her- og lögregluvöld i
sinum höndum áfram, að umferð-
arlögreglunni undanskilinni.
En þetta er reyndar aðeins
fræðilegur möguleiki. Þvi enda
þótt héraðsstjórnin stjórni ekki
lögreglunni, hefur hún stuðning
flokksvélarinnar og meirihluta i-
búanna. Og menn vita það vel i
Róm að flokkurinn getur fleira en
selt blöð sin á götuhornum. Arið
1960 reyndu öfgamenn til hægri i
Kristilega demókrataflokknum að
taka völdin i Róm. Um alla ttaliu,
og þá ekki sizt i Emiliu hinni
rauðu, mótmæltu vinstrimenn
þessari tilraun með fjöldaaðgerð-
um. I Reggio Emilia lagði fólkið
undirsig götur borgarinnar. Lög-
reglan beitti skotvopnum: sjö
kommúnistar létu lifið og fleiri
særðust. Kommúnistaforinginn
Guido Fonti ók til Reggio Emilia
og var þar allt i uppnámi. Hvað
átti að gera? Svara i sömu mynt
umsvifalaust? Það heföi jafngilt
þvi að fallast á borgarastrið, sem
andstæðingurinn hafði timasett,
og enginn gat séð fyrir hvernig
færi.
Guido Fonti fór til þingmanns
eins úr flokki Kristilegra demó-
krata: „Heyrið mig, segðu þess-
um leikbræðrum þinum i Róm, að
þeir skuli kalla herinn aftur inn i
herbúðirnar, þvi að ég er ekki
viss um hvort ég geti lengur hald-
ið aftur af minum strákum. Segðu
þeim lika, að ef einn einasti mað-
ur i viðbót særist, þá verðum það
við sem skjótum næst. Minntu þá
lika á það, ef þeir hafa gleymt
þvi, að hér erum það við sem er-
um sterkari”. Þessar röksemdir
hrifu. Ekki var hleypt af fleiri
skotum og öfgamenn til hægri
gáfust upp á tiltæki sinu.
Nú þegar h'éraðsstjórnaskipan
er á komin eru röksemdir vinstri-
manna enn þyngri á vogarskál-
um. Oft er að þvi spurt erlendis,
hvort óstöðugleiki i itölskum
stjórnmálum feli ekki i sér hættu
á valdaráni hersins svipuðu þvi
og gerðist i Grikklandi. I Emiliu
skilst manni, að þessi tilgáta er
röng. Einhverjum iðjulausum
fasistaliðsforingjum gæti dottið i
hug að reyna slikt, en þeir hefðu
ekki minnstu möguleik á að fylgja
þeirri tilraun eftir.
Lýðræði að neðan.
— Við skulum gera ráð fyrir
þvi, segir einn af leiðtogum
kommúnista i Emiliu, að herfor-
ingjar reyni valdarán i Róm. Allt
landið mundi reyndar snúast til
andstöðu — en ekki nóg með það.
Rikiö er ekki bara i Róm. Þeir
yrðu ekki að fremja eitt valdarán
heldur fimmtán, það er lika i hér-
uðunum. Það er einmitt þess
vegna sem hægri öflin hafa svo
lengi neitað að láta ákvæði stjórn-
arskrárinnar um völd til ein-
stakra héraða koma til fram-
kvæmda. Kapitalisminn hefur
jafnan tvö járn i eldinum. Hann
leikur lýðræöisleikinn meðan
hann er viss um að hagnast á þvi,
en ef hann er viss um að tapa, þá
leggur hann lýðræðið niður i
skúffu og dregur um fasismann.
Þegar vald er i höndum héraðs-
stjórna stendur hann andspænis
nýjum valkostum: „annaðhvort
lýftræfti með kapitalisma efta lýft-
ræfti án kapitalisma.”
Kommúnistar vilja nota hér-
aðsvöld sin i Emiliu og annars
staðar til að koma á eins sterku
lýðræði og unnt er innan kapital-
ismans i þvi skyni að stefna að
sósialisma. Hvað þýðir þetta i
reynd? Fyrsta markmiðið er
þátttaka almennings i stjórnun.
Þessu orði — meðákvörðunar-
réttur — hafa italskir vinstrisinn-
ar ekki leyft ihaldsmönnum að
spilla. Bolognia var fyrsta borgin
á Italiu sem kom á fót hverfaráð-
um, sem starfa á ákveðnum,
lagalegum grundvelli. öllum al-
menningi er boðið að taka þátt i
umræðu um vandamál hverfisins.
Og þar er ekki aðeins talafe um
daginn og veginn. Ráðin hafa
mjög raunveruleg völd.
Byggingaleyfi eru til dæmis
ekki veitt með leynd i opinberum
skrifstofum, heldur af ibúum
hverfisins sjálfs þar sem byggja
skal. Eftir að hlutaðeigandi þjón-
ustustofnanir hafa rannsakað
málið, eru það ibúar hverfisins
sem velja og hafna. Heildar-
skipulag um þróun borgarinnar
er lagt fyrir þá, og þeir ræða það
lið fyrir lið.
— Þegar maður biður fólk um
að láta álit sitt i ljós á vandamál-
um, sem eru ofar skilningi þess,
þá er það ekki nema eðlilegt, að
það hafi ekki nægan áhuga. Það
hefur annað að gera við timann
en að afla sér upplýsinga um póli-
tisk stórmál. Þetta er að visu
slæmt, en svona er þetta. En þeg-
ar menYi eiga að taka ákveðnar á-
kvarðanir á þeim sviðum, sem
koma við daglegu lifi þeirra, — þá
fá þeir heldur betur málið, þvi
máttu trúa.
Hvernig tekst ítölskum
kommúnistum að fylgja eftir
boðorðinu: Völdin til fólksins?
Lögreglan heyrir ekki undir héraftsstjórnina — stuftningur fólksins er
vls gegn ævintýramennsku frá hægri.