Þjóðviljinn - 12.09.1973, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN |Midvikwd»gi»r 12. september 197S
MÁLGAGN SÓSIALISMA
VERKALYÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Ótgefandi: Ótgáfufélag Þjóðviljans •
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson (áb)
Auglýsingast jóri: Heimir Ingimarsson
Fréttastióri: Evsteinn Þorvaldsson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 linur)
Askriftarverö kr. 360.00 á mánuði
Lausasöluverð kr. 22.00
Prentun: Blaðaprent h.f.
LÁGMARKSAÐGERÐIR GEGN BRETUM
Rikisstjórnin hefur nú ákveðið að gripa
til sérstakra ráðstafana vegna fólsku-
verka Breta á íslandsmiðum. Hefur
stjórnin ákveðið eftirfarandi aðgerðir:
1. Að kref jast slita stjórnmálaskipta við
Breta og að sendiráðunum hér og i Bret-
landi verði lokað ef Bretar haldi áfram
ásiglingum á islensk skip. Þessi ákvörðun
þýðir að það er nú á valdi Breta sjálfra
hvort stjórnmálasamband helst milli
landanna eða ekki.
2. Að hætta að veita njósnaflugvélum
Bretanna, Nimrod-vélunum, alla hugsan-
lega þjónustu á islenska flugstjórnar-
svæðinu.
3. Að Bretar verði sjálfir að koma með
veika menn til hafnar ef þörf krefur og þá
verður að flytja mennina til hafnar á þvi
skipi, sem þeir eru lögskráðir á.
4. Að fá hvalveiðiskip til gæslustarfa i
vetur.
Þá hefur forsætisráðherra lýst þvi yfir
að veiðiþjófarnir muni ekki fá leyfi til að
leita vars i vetur uppi við strendur
landsins, hvorki til að flýja veðurofsann
eða til að brjóta af sér is.
Hér er i rauninni um algerar lágmarks-
aðgerðir að ræða, en forsætisráðherra
hefur lýst þvi yfir að senn komi að þvi að
þolinmæði okkar þrjóti að þvi er varðar
athafnaleysi NATO vegna NATO-herskip-
anna hér fyrir utan landið. Virðist einsýnt
að þegar i stað eigi að lýsa yfir lokun
sendiráðs Islands hjá NATO og að jafn-
framt verði hætt þátttöku i störfum þessa
bandalags. Aðild að þvi er okkur aðeins til
óþurftar meðan það heldur verndarhendi
yfir ofbeldisöflunum i liki herskipa hér á
íslandsmiðum.
STRAUMURINN TIL VINSTRI
Úrslitin i Noregi eru fagnaðarefni fyrir
alla sósíalista. Þau sýna að sú hreyfing
sem hófst með atkvæðagreiðslunni um
Efnahagsbandalagið hefur skotið djúpum
rótum og þeir flokkar einir sem i raun og
veru börðust gegn Efnahagsbandalaginu
hafa nú aukið fylgi sitt — hinir sem vildu
aðild að EBE eða voru hálfvolgir i afstöðu
sinni hafa tapað verulegu fylgi. Það sem
mesta athygli vekur er að Verkamanna-
flokkur Brattelis býður mikið afhroð, en
hann er sá sósíaldemókrataflokkur á
Norðurlöndunum sem næstur er Alþýðu-
flokki Gylfa Þ. Gislasonar að eymd og
undansláttartilhneigingu .
Úrslit kosninganna i Noregi sýna okkur
að sú hreyfing til vinstri sem átt hefur sér
stað að undanförnu um alla
Vestur-Evrópu siglir enn hraðbyri. Þessi
staðreynd kom i ljós i siðustu alþingis-
kosningum á íslandi með stórfelldum
kosningasigri Alþýðubandalagsins. Sú
hreyfing mun halda áfram — þess sjást
raunar mjög greinileg merki.
En hið athyglisverðasta og ánægju-
legasta er að á sama tima verður i sifellu
vart hnignunar borgaralegra afturhalds-
afla. Það kemur ekki aðeins fram i fylgi
hægri flokkanna; það sést lika á þvi að
forustumenn þeirra eiga sifellt erfiðara
með að fóta sig á vettvangi stjórn-
málanna. Þetta kemur til að mynda i ljós i
forustu Sjálfstæðisflokksins á íslandi sem
er i senn ráðvillt og rugluð og hefur ekki
kraft til neins annars en að slást inn-
byrðis. Fylgi Sjálfstæðisflokksins á
Islandi var minna i siðustu kosningum en
nokkru sinni i 40 ár — það mun enn halda
áfram að minnka. Fylgi hægri-manna á
Norðurlöndunum öllum hefur farið si-
minnkandi á undanförnum árum. Straum-
urinn liggur til vinstri i stjórnmálunum —
ekki aðeins á íslandi heldur i öllum ná-
grannarikjum okkar. Má i þvi sambandi
nefna Noreg, Frakkland og Vestur-Þýska-
land. íhaldsöflin eru á undanhaldi alls
staðar.
Lœknar um frjálsar fóstureyðingar:
Sammála að félagslegar ástæður séu
nægjanlegar
fyrir heimild
Aftur á móti vilja þeir ekki að
ákvörðunarréttur um
fóstureyðingar verði tekinn
úr þeirra höndum
Eins og fram hefur komið f fréttum fjallaði aðalfundur Læknafélags
tslands m.a. um „Nefndarálit, greinargerð og frumvarp til laga
um fóstureyðingar og ófrjósemisaðgerðir” frá heilbrigðis- og trygg-
ingarmálaráðuneytinu. Fundurinn samþykkti eftirfarandi ályktun um
málið:
„Aöalfundur L.t. 1973 fagnar fyrirhugaðri endurskoðun á núgildandi
löggjöf um fóstureyðingar og ófrjósemisaögerðir. Fundurinn lýsir
stuðningi við framkomnar tillögur um aukna fræðslu varðandi kynlif
og barneignir og við það, að félagslegar ástæður einar saman séu
nægjanlegar til þess að heimila fóstureyðingu. Fundurinn lýsir ein-
dreginni andstöðu við tillögu hinnar stjórnskipuðu nefndar, að fóstur-
eyðingar skuli heimilaðar að ósk konunnar eingöngu. Með slíku ákvæði
er ákvörðunin um aðgerð, sem valdið getur varanlegu heilsutjóni, tekin
úr hendi læknisins og öryggi sjúklingsins þannig stefnt i óþarfa hættu.
Fundurinn lýsir stuðningi við þá hugmynd, að ófrjósemisaðgeröir verði
gerðar frjálsar.en telur þó nauðsynlegt, að sett séu viss ákvæði til þess
að fyrirbyggja og vernda fólk gagnvart litt hugsuðum og ótimabærum
ófrjósemisaðgerðum.”
Talið frá vinstri: Páll Þóröarson, framkvæmdastjóri Lt, Snorri P. Snorrason, formaður, Guðmundur
Jóhannesson, varaformaður, Guðmundur Sigurðsson, gjaldkeri, og Skúli Johnsen, ritari. t stjórn Lt er
ennfremur Grfmur Jónsson.
Ákvörðunarrétt um
fóstureyðingu má ekki
taka úr höndum lækna
A fundi með fréttamönnum i
gær, sagði Guðmundur Jóhannes-
son, læknir, að með þeirri einu
breytingu, að félagslegar ástæður
einar saman séu nægjanlegar til
að heimila fóstureyðingu, þá sé
hægt að leysa vanda flestra
þeirra kvenna, sem hingað til hef-
ur orðið að synja vegna núgild.
laga um fóstureyðingar (frá 1935
og 1938). En grundvallarbreyt-
ingin, sem hin stjórnskipaða
nefnd leggur til, heimilar fóstur-
eyðingu eingöngu að ósk konunn-
ar, án þess að fyrir hendi séu
nokkrar læknisfræðilegar eða fé-
lagsfræðilegar ástæður. Gert er
ráð fyrir að konan sjálf skrifi und-
ir umsóknina og þvi hljóti stofn-
un, sem rikisvaldið kann að til-
nefna til að framkvæma þessar
aðgerðir, telja sig skuldbundna
að framkvæma fóstureyðingu ef
aðeins viljayfirlýsing konunnar á
þar til gerðum plöggum liggur
fyrir.
Þess vegna viljum viö meina að
ákvörðunarrétturinn um fóstur-
eyðingu sé i raun tekinn úr hendi
læknisins, og það er grundvallar-
atriði sem við getum ekki fallist
á, sagði Guðmundur.
Gömlu lögin
í raun frjálsleg
Guðmundur skýrði þvinæst frá
þeim lögum sem gilda um fóstur-
eyðingar, og sagði m.a., að sú
löggjöf sem sett var 1935 sé i raun
mjög frjálsleg miðað við þá tima,
þar sem gert er ráð fyrir að fé-
lagslegar ástæður megi viður-
kenna jafnframt öðrum ástæðum,
þó að það megi ekki vera eina
ástæðan. Þessi löggjöf er þannig
úr garði gerð, að tveir læknar
verða að skrifa undir vottorð eða
umsókn fyrir konuna, annars
vegar heimilislæknir eða læknir,
sem þekkir til aðstæðna, og hins
vegar yfirlæknir á þeirri stofnun
sem á að framkvæma aðgerðina.
Þetta er sama kerfi og gildir i
Sviþjóð og á sfðasta ári voru
framkvæmdar um 80% fóstureyð-
inga þar með þessu fyrirkomu-
lagi.
Varðandi lög um ófrjósemisað-
gerðir er það nefnd sem tek-
ur ákvörðun og heyra lika undir
sömu nefnd aðgerðir til að fyrir-
byggja erfðagalla hjá fóstrinu,
þannig að það eru tvenn lög i gildi
um þetta efni.
Fleiri fóstureyðingar
en margir álita
Þá barst talið að fjölda fóstur-
eyðinga miðað við núverandi
kerfi. Fóstureyðingar eru fram-
kvæmdar á tveimur stöðum á
landinu, á fæðingardeild Lands-
spítalans og Fjórðungssjúkrahús-
inu á Akureyri, en þar eru fram-
kvæmdar mjög fáar aðgerðir,
8-10 á ári á móti ca. 160 aðgerðum
hér i Reykjavik. Svo er að sjá að
fóstureyðingum hafi fjölgað veru-
lega eftir að opinberar umræður
hófust um málið af alvöru, ekki
sist núna allra siðustu mánuði,
þannig að i siöasta mánuði eru
framkv. 30 aögerðir á fæðingar-
deildinni og það eru allar horfur á
að með sama áframhaldi geti að-
gerðirnar orðið hátt á þriðja
hundrað án þess að lögunum hafi
verið breytt. Aukningin kann að
liggja milli 50-100% miðað við ár-
ið i fyrra, en þá voru fram-
kvæmdar 160 fóstureyöingar i
Reykjavik.
Afleiðingar
frjálsra fóstureyðinga
Þær röksemdir aörar sem lækn-
ar færa gegn þessari breytingu,
eru þær, að heilbrigðiskerfið i dag
er ekki undir það búið að taka við
afleiðingunum af algjörlega
frjálsum fóstureyðingum, þvi að
ómögulegt er að gera sér grein
fyrir hvað þörfin er mikil. Ef mið-
að er við Sviþjóð, þá voru i fyrra
framkvæmdar þar um 26 þúsund
aðgerðir, og ef við fáum sömu
aukningu hér á næstu árum,mun
það þýða 1200 aðgerðir á ári.
Spurt var um legudagafjölda
vegna fóstureyðingar, og kom
fram að kona liggur venjulegast
fjóra daga. Aðgerðin er gerð á
öðrum degi og siðan fer konan
heim á öðrum degi þar frá, og er
miöað við að allt gagni eðlilega.
Legudagafjöldinn á siðasta ári,
miðað við 160 fóstureyðingar, er
Framhald á bls. 15.