Þjóðviljinn - 29.09.1974, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 29. september 1974.
„Get ekki talað við karlmenn
á sama hátt og við konur”,
segir einn fanganna
Kvenfangaverðirnir
fá bara hálft starf
l fangelsinu að Síðumúla
28, eina kvennafangelsinu
hér á landi, er aðeins hægt
að ná til kvenfangavarða
hálfan sólarhringinn, þar
sem konurnar sem starfa
við fangavörslu eru bara
ráðnar í hálft starf þótt
karlarnir séu í f ullu starfi.
Kona, sem setið hefur i gæslu-
varðhaldi I fangelsinu, hafði sam-
band við jafnréttissiðuna og vakti
athygli á þessu. Alitur hún brotið
á konum i fangelsinu að þessu
leyti, þar sem regiurnar segi svo
fyrir, að konur i fangelsum eigi
rétt á að það séu kvenfangaverðir
sem hugsa um þær.
tfangelsinu i Hverfissteini, þar
sem bæði konur og karlar eru sett
inn til skamms tima, er þessu
framfylgt, sagði fanginn fyrrver-
andi, en þarna i Siðumúla 28 eru
aðeins tveir kvenfangaverðir,
sem vinna til skiptis 6 tima á
sólarhring. Maður er þarna i al-
gerri einangrun og það er hræði-
legt að geta ekki talað við aðra
konu eða konur. Ég segi fyrir
mig, að ég get ekki talað við karl-
menn á sama hátt og við konur,
og um sumt get ég bara alls ekki
talað við karlmenn. Þar með er
ekki sagt, að karlmennirnir sem
eru fangaverðir þarna innfrá séu
ekki ágætis menn, en það er ekki
Fullgildur verkmaður,
— en venjur lífseigar
Eftirfarandi grein hefur
jafnréttissiðan fengið senda
frá rauðsokk vestur á fjörð-
um, Rögnu S. Eyjólfsdóttur,
sem býr þar i sveit, en finnst
margt skorta á gagnkvæman
skilning sveitakvenna og
þeirra sem heyja kven-
frclsisbaráttu i þéttbýlinu.
Fyrir mörgum árum, löngu áð-
ur en rauðsokkar unnu sér til-
verurétt i islensku þjóðfélagi,
sagði sveitakona ein við mig:
„Hjónaskilnaðir eru fátfðir til
sveita. Það er vegna þess að þar
vinna hjónin saman en lifa ekki I
aðskildum heimum eins og i þétt-
býlinu”.
Mörgum sinnum síöan hef ég
hugsað um þessi orð og sannfærst
um sannleiksgildi þeirra. tJti á
landsbyggðinni þekkir fólk aðeins
sem hugtök og af afspurn mörg
hin mest knýjandi vandamál
borgarbúans. Spurningin — á ég
að vinna heima eða heiman?
spillir þar ekki heimilisfriðnum.
Barnagæsluvandamálið þekkist
ekki. Fátitt mun vera að annað
hjóna láti sem það sé einhleypt,
þannig að allar skyldur heimilis-
rekstrarins lendi á hinu, sem þvi
miðurmunnokkuð algengt i þétt-
býli. Og það yrði hlegið að þeim
sem spyrði sveitakonu hvort hún
hefði fyrirvinnu.
En þótt sveitakonan sé fyrir-
tækinu, þ.e. búinu,jafn ómissandi
og bóndinn, hafa ýmsar fornar
venjur reynst furðu lifseigar til
sveita. Það mun t.d. fátitt að hús-
freyjur séu i búnaðarfélagi eða
hreppsnefndum. Aftur á móti
blórpstra kvenfélög viða eins og
haugarfi i rigningartið.
Verkaskipting er mjög einstak-
lingsbundin, enda hægt að haga
henni að vild. A sumum bæjum er
konan að mestu inni við, einkum
ef ungbörn eru i fjölskyldunni.
Um sláttinn tiðkast viðast að allir
gangi að heyvinnunni og eru þar
engin sérstök verk ætluð hvoru
kyni siðan vélvæðingin kom til
sögu. A mörgum bæjum búa ein-
göngu karlmenn eða eingöngu
konur, venjulega bræður eða
systur og ber ekki á öðru en það
fari dável. A þessum bæjum
Hún, hann, börnin
og heimilið
w ©> •>,* \». .w -.*
„ .• - ^
(mynd úr siðasta hefti af Forvitin
rauð)
„Ilon, han, ungarna, jobbet”
nefnist rannsókn, sem gerð var
1973 með viðtölum við 1628 konur i
Sviþjóð af kvennasamtökum
sænska alþýðuflokksins
(Folkpartiet). Nokkrar af niður-
stöðunum voru eftirfarandi:
Nær 30% af þeim konum, sem
stunduðu vinnu utan heimilis,
svöruðu, að eiginmaðurinn ynni
þvi nær engin heimilisstörf.
Astandið var heldur skárra varð-
andibörnin: 60% kvennanna sem
unnu úti og 45% heimahúsmæðr-
anna álitu að báðir foreldrar
sinntu börnunum jafn mikið.
Af konunum, sem vinna úti
fimm daga vikunnar, reyndust
34% sjá einar um öll innkap til
heimilisins.
munu og vera jöfn hlutaskipti til
þeirra sem starfa á búinu. Sem
kunnugt er hafa bændur svokall-
aðan reikning við kaupfélag sitt,
þar sem þeir leggja inn afurðir
sínar og taka aftur út nauðsynjar.
Á flestum bæjum munu hjón nú
hafa aðskilda reikninga. Þetta er
þó mest nafnið, reikningur bónda
er hinn eiginlegi reikningur bús-
ins, en reikningur húsfreyju skoð-
ast nánast sem vasapeningar.
Gefur henni að visu litið eitt svig-
rúm. Sama mun viða gilda um
reikninga uppkominna eða stálp-
aðra barna, enda alkunnugt hve
unglingar tolla illa i sveitunum.
Rekstur heimilis i sveit er og að
ýmsu leyti frábrugðinn heimilis-
haldi i bæ eða borg. Sveitaheim-
ilið verður að vera sem mest
sjálfu sér nóg, t.d. þar sem vega-
sambandslaust er marga mánuði
á ári og skipa- og flugsamgöng-
ur strjálar. Viða er matur útbúinn
ifrysti i stórum stil, einnig er nið-
ursuða og sláturgerð. Notkun
kaffibrauðs er mikii og almenn i
sveitum og er það yfirleitt heima-
gert. Allt kostar þetta tima og
fyrirhöfn og lendir jafnan innan
verkahrings húsfreyju á þeim
bæjum sem hún finnst á.
Deiti sveitakonu i hug að eign-
ast barn þarf það helst að fæðast
að sumri til, þegar samgöngur
allar eru greiðar. Annars getur
illa farið. Sums staðar er hvorki
hægt að ná til læknis eða ljósmóð-
ur, og verða konur að ferðast
langar leiðir, stundum á önnur
landshorn, til að fæða.
Segja má þvi að stöðu
sveitakonunnar fylgi bæði kostir
og gallar, en yfirvinnuna marg-
nefndu losnar hún við. Hún telst
fullgildur verkmaður, þó gamlar
venjur riki enn á pappirunum.
Vonandi rikja þær ekki lengi úr
þessu.
Ragna S. Eyjólfsdóttir
Kirkjubóli
Skutuisfirði.
hægt að leita til þeirra á sama
hátt.
Það er talsvert um geðveilt fólk
i fangelsunum, sagði hún, og
stundum rifur það utan af sér og
flettir sig klæðum. Mér mundi
þykja ógeðfellt, ef sllkt kæmi fyr-
ir mig, að það væri karlmaður
sem ætti að hjálpa.
Framhald á bls. 13
ORÐ
félaginu fylgdi eiginkvenna-
félag, nokkurskonar sauma-
klúbbur. Eins gætu konur
tekið sig saman og stofnað
eigin klúbb.
En Jóna vildi komast i
Rotary sjálft.
— Nei, við getum ekki
hleypt konum inn, var svarið,
Þetta er nú siðasta vigið
okkar!
Dömustötar
ogsófar
Bótstrun Guðm. H.
Þorbjörnssonar.
Laugarnesvegi 82,
sími 33240.
Húsgögnin flokkuð
Hvernig list ykkur á þetta?
spyr Pála og sendir auglýs-
inguna sem myndin er af. Það
er ekki nóg með að verkunum
á heimilinu sé skipt eftir
kynjum, — húsgögnin skulu
þannig flokkuð lika. Þarna á
náttúrlega ,,daman”/hús-
móðirin að sitja og bródera
meðan herrann/ húsbóndinn
situr i „húsbóndastólnum”
(sem ég hef lika séð
auglýstan) og les i bók.
Til að stjórna stelp-
unum"
Sóhitti karlmann, sem ma.
hefur það að atvinnu að vera
flugþjónn i stórum þotum i
ferðum til sólarlanda. Hún
spurði hann, hvort margir
karlmenn væru i þessari
vinnu. Nei, hann reyndist eini
flugþjónninn um borð, hitt
þjónustufólkið voru alit flug-
freyjur. — En það þarf
auðvitað karlmann til að
stjórna stelpunum! sagði
hann.
Hvað segja flugfreyjur?
Sfðasta vígið
Jóna hringdi og sagði frá
þvi, að borinn hefði verið út i
Kópavoginum i sumar i tilefni
1100 ára afmælisins bæklingur
um alla félagsstarfsemi i
bænum. Henni leist nokkuð vel
á starfsemi Rotary i Kópavogi
og hringdi þvi og spurðist
nánar fyrir og sagðist vilja
gerast félagi.
Nei, það var ekki hægt.
Hinsvegar benti sá sem fyrir
svörum varð á kvenfélag i
bænum og svo að Rotary-
I bikini á skrifstofuna?
Andstyggilega ósmekkleg
þykir mér þessi sumarstúlku-
keppni Visis, skrifar Björn, og
forkastanlegt, að velmetið
dagblað skuli vera farið að
nota likamsfegurð stúlkna
sem söluvarning og i
auglýsingaskyni á þennan
hátt. Allra verst var þó
byrjunin. Þar var mynd af
ungri stúlku i bikini með |
flennistórri fyrirsögn um að
hana vantaði skrifstofustarf.
Er þetta rétt, læknar?
Elin skrifar ma.:
„Ég var að lesa grein i
„Nova” nú um daginn um það,
þegar konur eru klipptar i
sambandi við fæðingar. 1
flestum tilfellum er saumað
saman aftur án tillits til hvort
þær verði færar um að hafa
ánægju af hjásoferii á eftir.
Það er bara litið á gatið sem
fræðingarveg og, eftir þvi sem
blaðið segir, fúngerar þab oft
bara sem slikt á eftir, nema
konur treysti sér til að verða
óléttar i hvelli aftur, — en þá
er hægt að taka þetta upp og
sauma á ný.
Ég hugsaði nú með mér eftir
lestur greinarinnar: Er eitt-
hvert það atriði i lifi kvenna,
sem ekki stuðlar einhvernveg-
inn að óhamingju og kúgun
þeirra? — Mikið djöfull er ég
ill!”
Heföi átt að vera
strákur...
Það kom vel menntaður og
myndarlegur maður (karl-
maður) i heimsókn til min um
daginn, sagði S.J. og varð
ákaflega hrifinn af barninu
minu, sem er rúmlega eins árs
stelpa. En hvað heldurðu að
hann hafi svo sagt: — Barnið
er svo gáfulegt, að það hefði
átt að vera strákur.
Semsé, gamla mynstrið:
Hann er gáfaður, hún er
falleg, hann er sterkur, hún er
góð... osfrv. osfrv. Ætlar fólk
aldrei að losna við
fordómana?
Fordómarnir lifseigir
Já, þeir virðast vera furðu
lifseigir, fordómarnir, og
mörgum erfitt að hrista þá af
sér, þrátt fyrir góðan vilja,
jafnvel. En lóði á vogar-
skálina i þessum efnum getið
þið bætt við með að segja frá
fordómunum, vekja athygli á
misréttinu þegar það birtist,
nú og þá kannski ekki siður
hinni hliðinni þá sjaldan hún
snýr upp. Leggið orð I belginn.
—vh
Ekki slitin úr tengslum...
„Engin stéttabarátta án baráttu kvenna — engin kvennabarátta án
stéttabaráttu” voru aðalslagorð kvennahátiðarinnar, sem haldin var I
Fælledparken i Kaupmannahöfn i siðasta mánuði, og minna óneitan-
lega á stefnuyfirlýsingu Islenskra rauðsokka frá I sumar, þar sem
kveðið er á um, að barátta kvenna fyrir jafnrétti kynjanna verði ekki
slitin úr tengslum við baráttu undirokaðra stétta fyrir þjóðfélagslegum
jöfnuði, né heldur verði sigur unninn 1 verkalýösbaráttunni án virkrar
þátttöku kvenna.
Á kvennahátíðina i Fælledparken streymdu konur hvaðanæva að úr
Danmörku og nágrannalöndunum og rætt var allan daginn um stöðu og
kúgun kvenna og lagt á ráðin um andófsaðgerðir.
Teikninguna hér að ofan, sem birtist I „Politiken” i tilefni dagsins,
gerði Henrik Flagstad.
Viðhorf húsmóður í sveit: