Þjóðviljinn - 29.09.1974, Síða 9

Sunnudagur 29. september 1974. ÞJóÐVILJINN — SIÐA 9
Bastillan tekin — voru Þrautir Werthers hlibstæba vibþann atburO?
Lulea:
Stig Ha'lsten biskup; pólitiskur og hneykslandi.
Rauöi biskupinn í
Christian Kestner, og svo ást
hans á Maximiliane La Roche,
ungri og duttlungafullri dóttur
einnar af vinkonum Goethes. En
þaö sem öllu hratt af staö var
sjálfsmorö ritara sendisveitar
Braunschweig, Carls Wilhelms
Jerusalems. Jerusalem, sem var
viökvæmur, þunglyndur og böl-
sýnn maöur, stóö I striöu viö yfir-
boöara sina. Sjálfsmorö framdi
hann siðan vegna ófarsællar ástai
á giftri konu. Mörg einkabréf
frá þessum tima bera þvi vitni, aö
þetta sjálfsmorð hafi vakiö mikla
athygli um allt Þýskaland, þar
sem hin menntaöa yfirstétt var
þá fámenn og hver þekkti annan.
t örlögum Jerusalems sótti Go-
ethe þvi þýðingarmikinn þátt i
skáldsögu sina. Snilligáfa hans
kom fram i þvi, að hann sá fram á
það hvaö var hægt aö gera úr
þessu efni i bókmenntum meö þvi
aö tengja það eigin reynslu,
skrifa sig frá eigin kvöl og um leiö
að skrifa á nokkrum vikum verk,
sem i þeim mæli kom til móts viö
straumana i timanum, að þaö
varö frægt um heim allan.
(Byggt á grein eftir Carl
Haase).
I DN. birtust nýlega frá-
sagnir af nokkrum mönn-
um, sem blaðið taldi alla
hafa haft „hugrekki til að
eiga í baráttu" Einn þess-
ara manna er forvitnilegur
biskup, Stig Hallsten í
Luleá í Norður-Svíþjóð,
sem er stundum kallaður
Rauði biskupinn. Hann
hefur nýlega rétt enn einu
sinni hneykslað starfs-
bræður sína með ræðu á
synodus í Luleá, þar sem
hanntalaði um orðagjálfur
í prédikunarstólum, og
skömmu síðar sagði hann
það fordæmanlegt frá sið-
ferðilegu sjónarmiði að
halda lífi í deyjandi fólki
með vélum og rannsókna-
stof uaðferðum.
Tækniprédikanir
Hellsten biskup telur aö alltof
margir prestar líti á prédikunina
sem tæknilegt atriði og vanti
sjálfsskoöun i meöferð þeirra á
oröinu. Nóti þeir einskonar óskilj-
anlegt fikjublaðatungutak. En
menn veröa, segir hann, að skiija
hvað boöskapurinn felur i sér.
Alltof margir eru þeir, sem að
lokinni hámessu spyrja sig að þvi,
hvað presturinn hafi eiginlega
veriö aö tala um.
Biskupinn telur, aö prédikun
eigi aö vera málefnaleg brú milli
boöskapar um guös kærleika og
Krist og manneskjunnar sem
presturinn beinir oröum sinum
til. Og þessi brú á aö hvila á
traustari undirstöÖu beggja
vegna. Annars missir predikunin
marks og þau alvöruorö sem
mælt eru af prédikunarstólum um
landiö eru tekin sem skvaldur.
Aður hefur Hallsten biskup
haldið þvi fram, aö kirkjan sé
stofnun yfirvaldanna sem ýti frá
sér verklýöshreyfingunni, þeim
fátæku, þeim sem eru á jöðrum
samfélagsins. Eigi kirkjan að
tengjast timanum verði prestar
aö vita hvernig hann er i raun,
setja sig inn i aöstæður mann-
fólksins.
öðruvisi kirkja?
Hellsten kveöst vel vita að tim-
arnir geri nýjar og meiri kröfur
til kirkjunnar en áöur. Hann tek-
ur opnum huga hugmyndum um
mismunandi form á guðsþjónust-
um. Hámessan er ekki hin eina
sáluhjálp.er hann vanur að segja
og litur vonaraugum til guösþjón-
ustuforma sem eru að veröa til
„við grasrætur” og meðal yngri
presta.
Hann tekur þvi vel að prédikun
kunni i guðsþjónustu framtiðar-
innar aö þoka fyrir hugleiöslu —
menn hafi i streitu timans einmitt
þörf fyrir hugleiöslu og kyrrö.
Nýlega visiteraði Hallsten
biskup i Umeá. Þegar i vor haföi
hann slegið kirkjuráöið þar for-
undrun með þvi aö biðja þaö um
skriflega fimm ára áætlun um
kirkjulegt starf. Það átti aö vera
tilbúið fyrir visitasiu, sem ekki
átti að veröa einhver glæsisýning,
eins og taugaóstyrkir undirsátar
vilja aö heimsóknir höfðingjanna
séu. Enda var heimsóknin ekki
meiningarlaust skvaldur viö
kaffiborö, segja kunnugir, heldur
alvarleg og einbeitt umræöa.
Pólitík
Luleábiskup er virkur i stjórn-
málum ( hann er sóslaldemó-
krati) og telur þvi innreiö lýö-
ræöislegra stjórnarhátta inn i
kirkjuna fullkomlega eölilega.
Hann segir pólitiskan áhuga sinn
beina afleiöingu af kristnum
grundvallarviöhorfum. Þaö er
ekki aöeins um þaö aö ræöa aö
koma tii móts viö hvern einstak-
ling heldur er einnig spurt um
byggingu samfélagsins, og henni
er aðeins hægt að breyta eftir
pólitiskum leiöum. Kirkjan verö-
ur þvi i enn rikara mæli en áöur
aö vera kirkja leikmanna.
Hallsten telur, aö prestur eigi
að vera einskonar verkstjóri,
skipta verkefnum i nánu sam-
starfi viö leikmenn á hverjum
staö. Hann er talinn góður starfs-
maður, enda er meiri kirkjusókn i
Luleastifti en nokkru öðru i Svi-
þjóð.
Fordómar
Biskup er mjög andvigur al-
mennum sleggjudómum, sem
hann segir að komi illa viö marg-
ar manneskjur. Það er fátæklegt
siðgæði að sitja heima i öruggum
sófum og fordæma byltingar-
hreyfingar úti um heim. Þess i
stað ættum viö að sýna þeim
skilning, jafnvel þótt þær verði aö
gripa til ofbeldis.
t siðferöismálum markar sam-
félagið „meðalveg” sem á að
duga öllum. En Hallsten telur að
það sé ekki unnt að troða öllum
inn á slika braut. Alltaf verða ein-
hverjir sem lenda fyrir utan
rammann. Og þvi er það svo, að
enda þótt fangelsi veröi til áfram
af öryggisástæðum, þá verður al-
veg að hafna refsingarhugsunar-
hættinum.
Þegar rætt var um liknardauða
(gagnrýnendur tala um liknar-
morð, á sænsku var talað um
„dauðahjálp”), tók Hallsten upp
hanskan fyrir þá lækna sem iðk-
uöu óvirka hjálp við deyjandi
sjúklinga (m.ö.o. leyföu þeim að
deyja i friöi). Hellsten er andvig-
ur orðinu „dauöahjálp” sem hann
segir aö leiöi hugann að nasism-
anum, sem lét sprautur flýta fyrir
dauða sjúklinga i rikisins nafni.
Stig Hallsten vill þess i stað að
rætt sé um þaö sem máli skiptir —
nefnilega aö leyfa mönnum aö
deyja eölilegum og ef til vill
virðulegum dauöa. Honum finnst
þaö siöferöilega rangt aö halda
manni á lifi með tæknibrögöum
sem i reynd er dauöur.
Hallsten biskup vill ekki heyra
þaö nefnt að hann veröi boðinn
fram til erkibiskups. Hann vill
halda áfram aö sinna sinu stifti,
þar sem margur vandi biöur á
miklum breytingatimum. Taka
þátt i þvi að stýra kirkjunni inn i
paö nýja samfélag sem tengt er
mikilli þenslu i noröurhéruöun-
um. Kirkju sem hann telur ef til
vill aö best væri i framtiöinni aö
skilja frá rikinu.
ORÐABRUÐLA
PRÉDIKUNAR-
STÓLUM
Charlotte Buff — ein af fyrirmyndum Lottu. Skuggamynd meö undir-
skrift Goethes.