Þjóðviljinn - 20.10.1974, Blaðsíða 15

Sunnudagur. 20. október. 1974 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 15
Slefán í'mrsrn
ÍSLENSK
BÓKHEMNTÁ
SAGA
874“ 1960
im
islensk bókmenntasaga
874—1960
Kyrsta verk sinnar tegundar,
ernær yfiralla Islandssöguna,
eöa 1086 ár.
Þeir, sem vilja kynna sér is-
lenskar bókmenntir að fornu
og nýju fá hér þá bók, sem
lengi hefur vantað.
Bókmenntasagan fæst hjá
næsta bóksala og útgefanda.
Upplagið á
þrotum
SNÆBJÖRN
JÓNSSON & CO. H.F.
BÓKAVERSLUN
HAFNARSTRÆTI 9,
SIMAR 11936 OG 13133.
FÉLAGSBÓK
BREF TIL LARU
Mál og menning
WA
SEIMMHEISER
Hljóðnemar og
stereóheyrnartól
aðalumboð
caaa
Sími 26788
■ - — . ■
; Húseigendur \
■ athugið!
; Látið okkur skoða hús-
; in fyrir veturinn. önn-;
2 umst hvers konar*
I húsaviðgerðir.
« Húsaviðgerðir sf. I
:Sími 12197 :
Það skal stranglega fram tekið,
að þessi saga gerðist ekki á rit-
stjórn Þjóðviljans.
Blaðamaðurinn kom með grein
til ritstjórans, sem las hana yfir
og sagði:
— Skrifaðu hana upp aftur.
Þetta er alltof þungmelt kjaftæði.
Þú verður að skrifa þetta þannig,
að hver einasti hálfviti skilji það!
— Allt í lagi, sagði blaðamað-
urinn. Hvað er það sem þú ekki
skilur?
Ungur maður gekk fram og til
baka með barnavagn fyrir utan
hárgreiðslustofu.
Barnið grét og öskraði svo það
var orðið dumbrautt i framan.
Maðurinn sönglaði i sifellu: Ró-
legur, Jónas, rólegur nú.... vertu
nú alveg rólegur, Jónas... svona
Jónas, stilltu þig... uss, Jónas.
Eldri kona stansaði við þessa
sjón:
— En hvað það er indælt að
heyra yður reyna að róa barnið!
Það eru ekki svo margir feður
færir um sllkt.
— Þessi i vagninum heitir sko
Halldór. Það er ég sem heiti
Jónas.
Heimiliskötturinn var að fara
að eignast kettlinga, og faðirinn
ætlaði að nota tilefnið til að skýra
Hann spurði þvl dótturina með
ánægjulegu brosi:
— Jæja, skilurðu nú, hvers
vegna kisan ætlar nú að eignast
kettlinga?
— Já, auðvitað, svaraði sú
stutta. Hún var stungin af bý-
flugu!
út staðreyndir lifsins fyrir litlu dóttur sinni. / s'" ( (/
Sveittum og stamandi tókst honum að komast i gegnum þetta meö blómin og býflugurnar og fannst sjálfum á eftir, að sér hefði bara gengið býsna vel. : 1 . ' .

9SWBP
(D
VISNA-
ÞÁTTUR
SVEINN FRÁ
ELIVOGUM
Ég verð að byrja þennan
visnaþátt á að biðjast afsökunar
á leiðinlegri villu sem var I
fyrstu visunni eftir Árna Eyja-
fjarðarskáld I siðasta þætti, þar
stendur I fyrstu linu: Fyrir mér
liggja forlög grimm — en á að
vera forlög mörg.
Að þessu sinni vel ég sama
snið á þáttinn og siðast, að
kynna einn sérstakan hagyrð-
ing. Það er Sveinn Hannesson
frá Elivogum sem við birtum
visur eftir að þessu sinni.
Sveinn fæddist að Móbergsseli
i Húnavatnssýslu 3. april 1889 en
lést 2. júli 1945. Hann var lengst
af bóndi og bjó lengst á Refs-
stöðum i Húnavatnssýslu og á
Elivogum i Skagafirði, en við
þann bæ kenndi hann sig og varð
undir nafninu Sveinn frá Eli-
vogum kunnur sem einn af betri
hagyrðingum sins tima. Sumir
liktu honum við Bólu-Hjálmar,
sökum þess hve hvassar visur
hans voru. Skammarvisur hans
eru með þeim beittustu sem til
eru, þannig að oft hlýtur að hafa
sviðið undan.
Heyrthef ég hannhafi mjög
ungur byrjað að yrkja og þá
mest skammarvisur, og sagt er
að einu sinni hafi móður hans
ofboðið, og hún kvað:
Gættu þess að guð er einn
gáfurnar er iéði.
Ef þú yrkir svona, Sveinn,
sál þin er I veði.
Ekki hefur hann tekið mikið
mark á þessari visu ef dæma
skal eftir sumum skammarvis-
um hans. Sagt er að hann hafi
einu sinni lent i harðvitugri
deilu við mann einn, og ásakaði
Sveinn hann um bragarþjófnað
og kveðið magnaðan skammar-
brag sem hefst þannig:
Nú skal laga litinn óð,
leita óragur hófsins.
Saman draga og setja i ijóð
svar til bragarþjófsins.
Ekki kann ég fleiri visur úr
þessum brag utan þá siðustu
sem er sögð svona:
Lifðu aldrei ljúfa stund,
löngum kvalinn sértu,
fram f kaldan banablund
bölvun haldinn vertu.
Tryggvi Emilsson, sem
kynntist Sveini, sagði mér að
Sveinn 'hafi verið svo minnugur
að undrun sætti. Tryggvi sagði
að einu sinni af einhverju tilefni
hafi Sveinn ort 50 visur á einu
kvöldi, allar hringhendar, og
munað þær allar næsta morgun.
Systir Sveins átti börn með
tveimur mönnum og útaf þvi
Vísubotninn
Margir botnar hafa borist við
fyrripartinum sem við vorum
með siðast og birtum við þá alla
i næsta þætti, þar eð við ætlum
aö gefa 2ja vikna frest til að
skila botnum við hvern fyrri-
part hjá okkur.
Og þá er bara eftir að koma
með nýjan fyrripart og skora á
hagyrðinga að botna og eins að
senda okkur visur, nýjar eða áð-
ur óprentaðar.
Ellcfu hundruð ára byggð
allir fagna vildu
—S.dór
orti Sveinn 100 visur, og er ein
svona:
Ég vil heyra andsvarsfull
og keyra i mærðarletur.
Hvor er meira kvennagull
Kúa-Geiri eða Hlöðu-Pétur?
Þessum nöfnum voru þeir
nefndir sem áttu börnin með
systur hans.
Sagt er að einu sinni hafi ung-
ur ofláti verið með svivirðingar
i garð Sveins i verslun á Sauðár-
króki og þá snéri Sveinn sér að
honum og sagði:
Hafðu ungur hóf við Svein
hreyfðu ei þungum nótum,
eiturþrunginn á ég flein
undir tungurótum.
Sagt er að strákurinn hafi
steinþagnað.
En Sveinn orti fleira en
skammarvisur. Margar visur
hans um annaö efni eru snilld,
eins og til að mynda þessi sem
greinilega er til orðin I einhverj-
um raunum.
Ekki mér um æviskeið
oftar byggi hallir.
Hrundir eru á langri leið
loftkastalar allir
En svo hefur eitthvað létt til,
og þá segir hann:
Þó ei hlotnist höpp né skjól,
heldur fækki vinum,
enn þá drottinn sendir sól
Sveini eins og hinum.
Eitt sinn orti hann heim-
kominn frá lækni:
Langa vegi haldið hef
og hindrun slegið frá mér.
Hingað teygja tókst mér skref |
til að deyja hjá þér.
Fagur suma.rmorgunn hefur
mörgum orðið að yrkisefni, og
oft hefur tilveran breytt um svip
til hins betra á slikum morgni.
Sveinn yrkir á fögrum sumar-
morgni:
Blunds af dýnum drótt er leyst |
deyfðum týna allir.
Allt mér sýnist endurreist,
einnig minar hallir.
Við v istaskipti kveður Sveinn:
Augum glaður llfið lit
leystur þrældómsböndum.
Tólf mánaða skal nú skit
skola af snjáldri og hönduin,
Sagt er að visan hafi hér fyrr-
um oft verið eina vopn þeirra
sem minna máttu sin og oft hafi
hún verið „hvöss sem byssu-
stingur” þegar snillingar svör-
uðu fyrir sig. Um þetta segir
Sveinn:
Móti opnum illskuheim
eg læt munninn glima.
Margt að vopni verður þeim,
vel sem kann að rima.
Skuldahaftið var mörgum
smábóndanum sá djöfull sem
erfiðast var að draga. Eitthvað
hefur árað vel hjá Sveini þegar
hann yrkir:
Skuldahaftið hálsi að
herti og krafti spillti,
sleit ég aftur okið það,
alla kjafta fyllti.
Nú skulum við láta staðar
numið með visur Sveins frá Eli-
vogum, þótt af nógu sé enn að
taka.