Þjóðviljinn - 12.11.1974, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓDVILJINN Þriöjudagur 12. nóvember 1974.
GUNNAR GUNNARSSON
AÐ FINNA GRINDVÍKING
GóBi ritverkamaður, Ólafur
Haukur Simonarson, ég þakka
þér skrifið hér i Þjóðviljanum á
laugardaginn var.
Ég er hinn dularfulli GG sem þú
gerir að skotmarki hugsana þinna
þessa dagana, og af þvi tilefni,
sendi ég þér umhugsunarefni.
Það stendur að sönnu öðrum
mönnum nær að svara þér, þvi að
þitt skrif var óp út i þá myrku
Grindavikurnótt sem svo lengi
hefur ruglað kollana hér norður
frá.
Þegar sjónvarpið lagði i að
sýna kvikmynd ykkar Þorsteins,
þá mynd sem átti að sýna
viðbröeð vkkar tveggia við
vinnuþrælkun blóðsprengs
hlaupum islenska verka
lýðsins eftir vindi, mis
heppnaðri kjarabaráttu og þeim
kverkatökum sem út-
gerðarfasistar og aðrir ómerkari
fasistar hafa náö á okkur launa-
mönnum, þá fylgdi það með frá
ykkur Þorsteini, að eftir bióið
ættu menn að fara að tala saman.
Eins og þú siðan hefur frétt,
Ólafur Haukur, þá varð sú um-
ræða dulitið öðruvisi heldur en þú
ætlaöir. Strax við hringborð
Magnúsar Bjarnfreðssonar, há-
skólarektors úr Grindavik og ein-
hvers Hafnarfjarðarkrata, þá
hefurðu gert þér ljóst, að nú hafi
illa snúist upp á hænuhausana.
Ég trúi þvi vel að nú sitji
grátstafur i kverkum þinum, þvi
að velvakendur þessa lands eru
fleiri en þú hélst, og inntöku-
skilyrðin i Hvöt eru ekki endilega
bundin við að vera kvenkyns og
vega fjögurhundruð pund.
En ólafur Haukur, ég hef lengi
imyndað mér, að skýr ritverka-
maður eins og þú, hefðir haft
nokkurn pata af þessu ástandi
áöur. Þú hlýtur oft og einatt á
þinni löngu og reynsluriku ævi að
hafa horft i augu hænsnisins.
Augun þess eru hvikmandi, þau
loga af grimmd og fánýti. Og
vegna þess að þú hafðir fréttaf vl-
mennum á íslandi og hinu
grimmilega áhlaupi þeirra niöur I
Grindavikina, þá finnst mér að
þið Þorsteinn hefðuð ekki átt að
leggja hálsinn á höggstokkinn
með þvi að gera einmitt svona
mynd.
Grindvikurnar á þessu iandi
eru margar, en það var hárrétt af
ykkur að velja einmitt þessa. Þar
hafa pilsfaldakapitalistarnir
örugg tök á fólkinu, þar hafa þeir
njörvað mennina niður með
skuldaklafa og eilifri
peningaþörf. Þar er hermengun
sennilega ivið minni en t.d. i
Reykjavik og þar eru greinileg
ættarböndin mannanna og
náttúrunnar.
Þið Þorsteinn máttuð gera hálf-
tfma mynd um islenskt
sjávarpláss. Eftir mikil heilabrot
duttuð þið niður á að láta leikara I
gervi „listamanns” úr borginni
flakka um þorpið og reka sleiki-
fingur i venjulega fólkið þar og
tuldra eitthvað um vinnuþrælkun.
Afhverju er enginn í félags-
heimilinu? Hvers vegna byggir
fólk svona fin hús? Er nokkur að
semja tónlist hér? Borgarbúinn,
kominn úr auðum sölum Lista-
safns Islands átti að vekja með-
aumkun með áhorfendum og sýna
rækilega muninn á grindvikingn-
um og menningargutlaranum. En
þið feilreiknuðuð ykkur, Ólafur
Haukur, og það sérðu best af um-
ræðunni sem í kjölfarið kom. Hún
snýst ekki um sambandsleysið
við grindvikingana og djöfullega
framkomu moggamannanna i
þeirra garð. Nei. Umræðan snýst
um ykkur. Aðkomumaðurinn i
Fiskur undir steini er persónu-
gervingur ykkar og nú er barna-
kennarinn i þorpinu, þessi sem
fékk bágt fyrir hjá ykkur af þvi
hann var að kenna
perspektivteikningu, hann er far-
inn að skrifa i moggann og benda
ykkur á aö fara á námskeið hjá
Dale velgjörðarmanni Carnigie.
Ólafur Haukur, skrif þitt til
hinna dularfuilu ber það meö sér,
að þú ætlaðir þér i Fiski undir
steini, að segja þá hluti sem okk-
ur báða, og marga fleiri is-
lendinga, hefur árum saman
langað til að segja með kvik-
mynd.. En það tókst ekki nægi-
lega vel núna. Vegna þess, að nú
er svo komið i Grindavikunum, aö
hin æðsta sæla felst i nógu
mörgum kókflöskum, 170 fer-
metrum, hálfsmánaðar romm-
þambi á Spáni á hverju ári og
glórulausum þrældómi þess á
milli vegna þess að Tómas I fisk-
iðjunni h.f. var svo vinsamlegur
að redda láni fyrir húsi hér um
árið og þú ert uppfyrir haus i
vlxlasúpunni. En húsið er flott og
á meðan Tómas leyfir þér að
þræla eins og þú getur, þá ert þú
honum þakklátur.
Hvað eru menn svo að vilja upp
á dekk að gera kvikmynd? Höfum
við ekki djöfulsmenningu hér eins
og skit? Svo verða menn vitlausir
ef nokkrar þreyttar sálir, sem
setjast niður við sjónvarp eftir
vinnu um miðnættið, vilja fá að
horfa á kanann. Við viljum kana-
sjónvarp og útvarp, kana inn á
hvert heimili, en að halda þvi
fram aö Grindavik sé kanabæli!
Það þarf sko sannarlega að taka
þig, ólafur Haukur, og fleiri slika
I þann háskóla sem ykkur hæfir
best og einhver barngóður út-
gerðarmaður stjórnar.
Tómasar þessa lands hafa
komið sér upp skotheldu virki,
Ólafur Haukur, og þú vinnur það
ekki með þvi að veifa rauðri dulu
og öskra.
Þú veist nákvæmlega hvað er á
seyði innan islensku verk-
lýðshreyfingarinnar, eða réttar
sagt, hvað ekki er þar á seyði.
Samt ertu sá kálfur að koma
röltandi inn i frystihúsabæinn
með eithvert morgunfrúartal um
málverk og sinfóni. Þú gengur til
verks, eins og i Grindavik séu
menn svo sannarlega verseraðir i
bókmenntum launabaráttunnar,
að þeir þarna suður undir herstöð
þekki svo vel til þeirrar jarðar
sem þeir standa á, að i kanabæli
breytist þeir aldrei, að finnist
þeim að þeim þjarmað á einhvern
hátt, þá hafi þeir sig i burtu
þangað sem lifið er betra. Nei,
góði ritverkamaður, ef þú ætlar
að taka að þér fræðslustarfið I
stað ASl, þá duga ekki vettlinga
tök. Ég held t.d. að þú næðir meiri
árangri með þvi að fara með
kassa með þér suður I Grindavik,
standa á þeim kassa og lesa þar
yfir hausamótunum á þeim ein-
hverja beinskeytta samantekt
eftir sjálfan þig, svipaða þeirri
sem þú skrifaðir til þess
dularfulla.
Þú segir að langtimamarkmið
verklýðshreyfingarinnar hljóti að
vera „uppréttur maður sem hefur
tök á sjálfum sér og umhverfi
sinu, og jöfnuður til andlegra og
efnalegra afurða þjóöarinnar.
Ekki flatur lýður sem lætur draga
sig á asnaeyrunum til hvaða
heimsku sem vera skal”.
Og þitt framlag til baráttunnar
fyrir langtimamarkmiöinu er að
láta fólk róthneykslast yfir
merkilegheitum listagutlarans?
Þú heldur, ólafur Haukur rit-
verkamaður að kona „dauðleið á
fáránlegum slagsmálum karla og
kynferðisfasisma tiðarinnar”
hafi samið Njálu. Ekki mótmæli
ég þessari kenningu, enda mót-
mæli ég yfirleitt ekki kenningum.
En það þykir mér trúlegt, að ein-
hvern tima i framtiðinni, þegar
Islendingar taka til við að róta i
gömlu drasli þessa fyrirtækis
sem einhvern tima var kallað
sjónvarp, þá finnst þar ræma
nokkur, ræma án einkenna, og
ruslasafnari framtiðarinnar
finnur upp kenningu.
Kenning hans er sú, að i fyrnd-
inni hafi verið gömul útgerðar-
mannsfrú, sem i fristundum
fékkst viö kvikmyndun. Kannski
hefur hún notað dulnefnið
Magnús Bjarnfreðsson, kannski
séra Emil. Það er erfitt að spá,
Ólafur Haukur, en þaö standa
vonir til að þessari útgerðar-
mannsfrú verði ekki eignaðar all-
ar þær ræmur sem i drasli kunna
að finnast. Og i krafti þeirrar
vonar, þá stefnir þú einn að lang-
timamarkmiðinu. Hvernig væri
að byrja á að filma ASÍ sem sef-
ur?
Og af þvi að við erum alltaf að
tala um sjónvarpið og Magnús
Bjarnfreðsson, hvernig væri þá
aö sækja um leyfi til að búa til
sjónvarpsmynd um sjónvarpið?
Það yrði nú meiri farsinn. Við
fengjum að fylgjast með
sjónvarpsmönnum þegar þeir
bruna til Grindavikur. Abúðar-
miklir draga þeir hreppsstjórann
niður á byrggju og láta hann fara
með langa þulu utanað um afla-
magn i fyrra samanborið við
hitteðfyrra, lfkur á heildarafla i
ár. Grindvikingurinn miðaldra,
„The walking Jew” sem þeir
sjónvarpsmenn þekkja orðið út og
inn bunar upp úr áer talnaromsu
um hugsanlegar og væntanlegar
framkvæmdir við höfnina, við
frystihúsið og á sviði einbýlis-
húsafjölgunar.
Og svo fengjum við að sjá,
hvernig ræmumaðurinn sveiflar
myndavélinni I boga yfir höfuð
hreppsnefndarinnar og
siglutoppana og i fjarska er Þor-
björn svo fallegur i haustsólinni.
Bless.
Við gætum lika reynt að gera þá
mynd sem þið Þorsteinn viljið að
grindvlkingar geri núna.
Nýlega kom hingað til lands
nýtt sanddæluskip og hefur það
hlotið nafnið Grjótjötunn. Er
þetta 10 ára gamalt skip, byggt i
Þýskalandi. Eigandi þess er
hiutafélagið Sandskip.
M/s Grjótjötunn er 299
brúttólestir og tekur 300 rúm-
metra af sandi i lest. Upphaflega
var það byggt sem venjulegt
flutningaskip en árið 1967 var þvi
breytt i sanddæluskip I Dan-
mörku. Hingað er skipið keypt frá
Noregi en þar var það endurbyggt
á árunum 1972-74. Ganghraði
skipsins er 10 milur. Dæla
skipsins getur dælt 3 þúsund rúm-
metrum á klukkustund og er þá
skipið fullt þar sem venjulega eru
90% þess sem upp kemur vatn.
Fullbúið tækjum kostaði skipið
um 60 miljónir Islenskra króna.
Ætlun eigenda þess er aðlátaþaö
Kvikmynd um „miðaldra grind-
vfking” sem sækir menningar-
samkomur, listsýningar, bló og
böll til Reykjavíkur. Og á timum
þrautsmurðra samgangna, þá
munar grindvikinginn ekkert um
aö bruna I fordinum i bæínn með
„Þaö sefur I djúpinu” eftir
frænda sinn I hanskahólfinu?
Við skulum gera sjónvarps-
mynd um þennan uppáhalds
grindviking morgunbleðskunnar
og biðja Indriða G. Þorsteinsson
að skrifa handritið. Og á meðan
við horfum á ræmuna og
hlaustum á kliðmjúkan textann,
þá snæðum við konfekt og horfum
á hinn miðaldra grindviking
strjúka kviðinn.
Hvernig væri að gera mynd um
háskólann i lifi hins miðaldra
grindvlkings? Hann varð ungur
fyrir umtalsverðum menningar-
áhrifum I þorpinu heima. Hann
hlýddi á pianóspil og kór. Hann
fór á fund I verkalýðsfélaginu.
Reyndar er búið að leggja það
niður núna og menn fara i lions I
staðinn. Þá filmum við bara lions.
Lionsið á það sannarlega inni aö
gerð verði um það kvikmynd. Það
er okkar verkalýðsfélag, háskóli
og menningarmiðlari. Fórstu
ekki ólafur Haukur á fund hjá
lionsinu I Grindavik? Þeir voru
þar að ræða um heilsufar Nixons.
Ég held ólafur Haukur, að eina
ráöið til að festa grindviking okk-
ar tíma á ræmu, sé að finna hann.
vinna við dýpkunarframkvæmdir
I sambandi við hafnargerð. Ekki
hefur verið gengið endanlega frá
samningum um verkefni fyrir
þaö en ýmislegt mun vera i bi-
gerð. Meðal annars hefur verið
rættum verkefni I Noregi á næsta
ári. Hafa eigendur ma. I huga að
flytja og selja efni til steypugerð-
ar úr Hvalfirði til Reykjavikur og
út á landsbyggðina en áður en af
þvi verður þurfa þeir að koma
sér upp aðstöðu i landi.
Helstu hluthafar i Sandskip hf.
eru Kristinn Sigurjónsson bygg-
ingameistari, Páll Jónsson
frkvstj., Jóhann Kristjónsson vél-
stjóri og Knútur Bruun hrl.
Skipstjóri á Grjótjötni er Roy
Ólafsson og 1. vélstjóri Bjarni
Gestsson, Atta manna áhöfn
verður á skipinu.
—ÞH
Nýtt sanddæluskip
Grjótjötunn
Útvarp í kvöld klukkan 20,50
Að skoöa
og skilgreina
Að skoöa og skilgreina heitir
nýr útvarpsþáttur sem Björn
Þorsteinsson, kennari og sagn-
fræðingur hrindir af stokkunum
i kvöld.
Menn kannast eflaust við
Björn úr Þingviku sjónvarpsins,
en hann og nafni hans Teitsson
hafa haft umsjón þess þáttar
með höndum frá þvi i fyrra.
Þátturinn sem Björn byrjar
að annast núna i útvarpinu er
annars eðlis.
„Það er nú ekki rétt að kalla
þétta fréttaskýringaþátt, eins
og er gert I dagskránni”, sagði
Björn Þorsteinsson
Björn, er Þjóðviljinn hafði af
honum tal i Menntaskólanum i
Kópavogi, þar sem Björn kenn-
ir, „heldur á þetta að vera orða-
og hugtakaskýringaþáttur.
Við ætlum okkur að taka fyrir
ýms orð, sem fyrir koma I frétt-
um útvarps og blaða og skýra
þau frekar. Kanna hvað býr aö
baki margra orða sem daglega
eru notuð, en unglingar, og ef-
laust margir fullorðnir lika,
skilja illa eða ekki.
Hvað er t.d. verðbólga? Hvað
merkir visitala? Hvernig er
skuttogari? Hvar eiga
Palestinu-Arabar heima?”
Hefurðu orðið var við það i
kennslunni, að unglingar skilja
illa þessi hugtök?
„Já, Þráfaldlega hef ég orðið
var við, að fólkið horfir á mann,
og það kemur i ljós að það hefur
ekki hugmynd um, hvað þessi
orö merkja, sem stöðugt er ver-
ið að nota.
Það er ekki ætlun okkar að
fara inn á svið „Mælts máls”,
ÚTVARPIÐ
viö ætlum ekki að skýra
uppruna orðanna, heldur ein-
faldlega útskýra orðalag frétta.
Hvað felst t.d. I þvi þegar segir,
aö ákveðið skip hafi fariö á
spærlingsveiðar? Hvað er
spærlingur?”
Birni Þorsteinssyni til aðstoð-
ar i þessum þætti verða kennar-
arnir Guðmundur Haukur Jóns-
son og Kristján Jónsson og
hugsanlega munu þeir fá ung-
linga til að koma fram i þættin-
um töku sinnum, og fá þá til að
útskýra merkingu ýmissa orða
sem þeir nota, en fullorðnir
skilja ekki.
—GG