Þjóðviljinn - 09.03.1975, Page 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 9. mars 1975
Hún var að hagræða þorskflökum f kassa, sem Sambandiö reynir svo Við færibandið i vinnsiusal Meitilsins i Þorlákshöfn.
að selja frystan i Bandarikjunum.
Þar sem
þorskurinn
og loðnan
hafa
völdin
Nú tala Þorlákshafnarbúar um að fara suður i skóg, eins og akureyringar sem fara ,,inn I skóg”. Skóg-
urinn þeirra i Þorlákshöfn er ólikur Vaglaskógi, m.a. að þvi leyti að hann er steyptur og kallast
„Ilolosa-skógur”.
,,Ég kom hingað til Þorlákshafnar fyrst fyrir um
tuttugu árum. Þá var ég skipverji á mjólkur-
flutningaskipi frá Vestmannaeyjum. Skelfing leist
mér illa á mig. Sjórinn gekk yfir hafnargarðinn, og
við vorum þeirri stundu fegnastir þegar við fórum
út aftur. Þá óraði mig ekki fyrir þvi, að ég ætti eftir
að setjast hér að. En þannig var það, og hér hef ég
nú starfað og búið i fimmtán ár.”
Það er Siguröur Helgason, yfir-
verkstjóri i vinnslusal Meitilsins i
Þorlákshöfn, sem þannig sagði
frá sinum fyrstu kynnum af
byggðarlagi sinu.
Þorlákshöfn er ört vaxandi
byggð. Yfir vetrarvertiðina býr
þar kringum 1000 manns, og
hafnarstjórinn, Sigurður Jónsson
^agði okkur að i fyrra hefðu 57
bátar lagt upp afla sinn i Þorláks-
höfn. A árunum um og fyrst eftir
strið voru bátarnir miklu færri,
þá lá við borð að útræði frá Þor-
lákshöfn legðist alveg niður,
kringum 1940 var aðeins einn bát-
ur gerður út frá Þorlákshöfn.
Þjóðviljamenn heimsóttu Þor-
lákshöfn i veðurbliðu fyrir
skömmu, lituðust um á staðnum
undir öruggri leiðsögn Þorsteins
Sigvaldasonar, ræddu við hafnar-
stjórann og litu við hjá Meitlin-
um, þvi fyrirtæki Sambandsins,
sem er að verða allt i öllu i Þor-
lákshöfn, rétt eins og KEA á
Akureyri, og við spjölluðum lika
um hafnarframkvæmdirnar við
Ólaf Gislason, verkfræðing hjá
ístak h.f. en hann hefur yfirum-
sjón með þvi mikla verki sem
hafnargerðin er.
200 manns
hjá Meitlinum
Það er jafnan mikið um að-
komufólk i Þorlákshöfn. Ibúatala
staðarins er um 800, en fer
áreiðanlega yfir 1000 þegar flest
er af aðkomufólkinu. Fiskvinnsl-
an tekur við bróðurpartinum af
þeim vinnukrafti sem aðfenginn
er, en nú hækkar tstak, eða
hafnargerðin ibúatöluna I bili.
Fimmtiu manns vinna við hafn-
argerðina þessa dagana.
Hjá Meitlinum starfa nú yfir
vetrarvertiðina um 200 manns, ,,
og nú hringja fjórir eða fimm
daglega og biðja um vinnu”,
sagði Sigurður Helgason, yfir-
verkstjóri, ,,en við tökum þvi
miður ekki við fleirum. Við ráð-
um hér eftir aðeins heimamenn
til að forða okkar fólki hér frá at-
vinnuleysi. Það er ljóst, að nú er
vinna farin að dragast saman
annars staðar, og þá leita menn
m.a. hingað”.
Það eru aðallega reykvikingar
sem leita eftir vinnu i Þorláks-
höfn. Það er heldur ekki Iangt
austur, varla klukkutima ferð I
bil, og þess eru enda dæmi að ein-
hverjir þeirra sem við hafnar-
gerðina vinna, aki daglega á milli
Reykjavikur og Þorlákshafnar,
til og frá vinnu.
Meitillinn er orðinn öflugt fyrir-
tæki. Hann rekur frystihús og
fiskvinnslu, loðnubræðslu og
einnig fiskvinnslustöðina Maris,
sem fyrir skemmstu var i eigu
annars aðila, og gerir út togara
og tvo stóra báta.
Eignaraðilar Meitilsins eru að
mestu leiti Samvinnuhreyfingin.
Mjólkurbú flóamanna hefur eitt-
hvað verið orðað við Meitilinn og
svo sýslufélögin á Suðurlandi.
Eignaraðild einstaklinga er
óveruleg þótt margir menn eigi
hlutabréf i fyrirtækinu.
Helmingi aflans
ekiö burtu
í fyrra lögðu 57 bátar upp afla
sinn i Þorlákshöfn. Sú tala segir
reyndar ekki alla sögu um at-
hafnasemina i þorpinu, þvi að
meira en helmingi aflans sem
landað var, var ekið burtu og
hann unnin annars staðar. Aflan-
um var ekið til Keflavikur, Hafn-
arfjarðar og Reykjavikur, en
einnig að verulegu leiti austur
fyrir ölfusá, til Selfoss,
Stokkseyrar og Eyrabakka.
í fyrra óku stokkseyringar einir
20.000 tonnum af loðnu frá Þor-
lákshöfn. Af öllu þessu magni
frystu þeir aðeins um 6000 tonn,
og urðu þannig að aka 14000 tonn-
um aftur til Þorlákshafnar, þar
sem þessi afgangsloðna var
brædd.
Það gefur að skilja, að
flutningskostnaður er afar hár.
Vegalengdin fram og til baka er
nær 100 km, hver bill er 2 klst. i
ferð. Nýlega óku selfyssingar
salti úr skipi sem landaði i Þor-
lákshöfn. Selfyssingar fluttu 800
tonn af salti á bilum heim til sin
og kostnaðurinn nam 600 þúsund
krónum.
Það er þvi eðlilegt að byggðar-
lögin austan Olfusár, og reyndar
ibúar Þorlákshafnar lika, leggi
áherslu á, að brú komi sem fyrst
yfir ósa Olfusár
Nægur fiskur
í sjónum
„Þeir segja sjómennirnir, að
það sé nægur fiskur i sjónum”,
sagði Sigurður Jónsson, hafnar-
stjóri, er við ræddum við hann.
„Veður hefur bara hamlað
veiðum á vertiðinni það sem af
er. Það er áreiðanlega fiskur.
Veðrið hefur verið illvigt, og þótt
gefið hafi dag og dag, þá er tak-
markað á þvi að græða, þvi að þá
verða menn að rjúka út, henda
út: netunum einhvers staðar þvi
það gefst ekki timi til að kanna
málið, finna mið”.
Sigurður tjáði okkur, að það
sem af væri þessari vertið, hefðu
fengist 2.200 tonn af þorski og ufsa
og rúmlega 7000 tonn af loðnu. i
fyrra höfðu Þorlákshafnarbátar
fengið um 1500 tonn af þorski og
ufsa á þessum tima, en 12000 tonn
voru þá komin af loðnunni.
„Það er Nordglobal sem veldur
þvi, að við höfum fengið þetta
minna af loðnunni núna”, sagði
hafnarstjórinn,” hún kom hingað
viku seinna, en árin á undan”.
Heimabátar i Þorlákshöfn eru
nú 14 talsins, en auk þeirra gerir
Meitillinn út skuttogarann Jón
Vidalin, en það er einn af minni
skuttogurunum, nýlega kominn
til landsins.
Til viðbótar bátUáum 14. eru
aðkomubátar 23 talsins, en þessi
tala á eftir að hækka verulega,
þegar liður á vertiðina.
„Nú er mikil tilhneiging hjá
stokkseyringum og eyrbekking-
um að stækka við sig, fá sér
stærri báta, og þá verða þeir að
gera út héðan”, sagði hafnarstjór
inn, „og þá verða þeír að gera al-
veg út héðan. Aðstaðan heima hjá
þeim er afleit. Þeir verða oft að
sitja inni dögum og jafnvel vikum
saman. Þótt gott veður sé komið i
landi, er sjór oft ókyrr eigi að sið-
ur, og þá þýðir ekki að reyna að
fara út á þessum stöðum.”
Höfnin á vonarvöl
Þar eð svo mikil umsvif eru i
höfninni þar i Þorlákshöfn,