Þjóðviljinn - 10.07.1975, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 10. júli 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
af erlendum vettvangi
sóknir séu bannaðar með lög-
um.
1 sveitum beitir yfirstéttin
hliðstæðum lögleysum sam-
kvæmt þeirri meginreglu yfir-
stétta kapitalismans að virða
þvi aðeins eigin lög að það sé i
samræmi við eigin hagsmuni.
Nokkur ár eru siðan innleidd
voru lög um umbætur i landbún-
aðarmálum, einkum skiptingu
stórjarða. Þau lög hafa stór-
jarðeigendur haft að engu og
beitt lögreglunni gegn þeim
bændum, sem reynt hafa að
reka réttar sins. Hafa allmargir
bændur verið fangelsaðir og
hlotið misþyrmingar i þeim á-
tökum.
Alþýðusamtök og
skæruliðar eflast
Þvi fer þó fjarri að kólomb-
iskur almenningur hafi misst
kjarkinn. Stéttarvitund bænda i
landinu er með sterkara móti,
sem sést á þvi að helstu bænda-
samtök landsins ANUC hafa um
tvær miljónir félaga og eru þau
fjölmennustu i Rómönsku-
Ameriku. Þeim hefur heldur en
hitt vaxið fiskur um hrygg við
umrædd lögbrot atvinnurek-
enda og jarðdrottna, og sama er
að segja um verkalýðsfélög.
Jafnframt hefur stuðningur-
inn aukist við marxiska skæru-
liða, sem um langt skeið hafa
haldið uppi baráttu gegn
stjórnarvöldum og yfirstétt,
hvort sem þetta hefur kennt sig
við ihald eða frjálslyndi. Ein
þrenn slik samstök eru nú við
lýði i Kólombiu og hafa frekar
færst i aukana upp á siðkastið.
Þau eru Byltingarher Kólombiu
(FARC), Þjóðfrelsisherinn
(ELN), sem er sagður taka mið
af kúbönsku byltingunni og
Frelsisher alþýðunnar (EPL),
sem sumir telja maóiskan.
Þessi þrenn samtök hafa upp á
siðkastiðhaft talsvert samstarf.
t heimsfréttunum svokölluðu
fer sjaldnast mikið fyrir Kólom-
biu, sem þó er þriðja fjölmenn-
asta rlki Suður-Ameriku — á
eftir Brasiliu og Argentinu —
með um 25 miljónir íbúa„Miklir
efnahagsörðuglcikar, óstjórn og
borgarastrið hafa gert að verk-
um að þetta ríki hefur löngum
verið máttlitið miðað við stærð.
Af siðustu tíu árum hefur þar
rikt hernaðarástand i ýmist öllu
landinu eða hlutum þess i átta
ár. Engu að siður þótti nokkrum
tiðindum sæta er forseti lands-
ins, Aifonso Lopez Michelsen,
lýsti yfir hernaðarástandi i
landinu öllu 26. júni sl. Tveimur
vikum áður höfðu þrjú fylki ver-
ið lýst I umsátursástand.
Ástæðan til þess að ýmsum
kom þetta á óvart er að Lopez
forseti hefur verið talinn úr
frjálslyndara armi borgara-
legra afla i landinu. Samkvæmt
erfðavenju, sem nær allt aftur
til þess er hin spænskumælandi
lönd Rómönsku-Ameriku rifu
sig undan Spáni, hafa hægri-
sinnuð stjórnmálaöfl i þeim
heimshluta jafnan skipað sér i
tvo arma, annan mjög ihalds-
saman en hinn eitthvað frjáls-
lyndari. íhaldssami armurinn
átti upphaflega einkum fylgi sitt
hjá stórjarðeigendum, en sá
frjálslyndari meðal kaupsýslu-
manna i borgum. í Kólombiu
hefur þessi skipting verið sér-
staklega rikjandi og áberandi.
Umbótatilburðir
og greiðasemi
við ættingja
Af Lopezi forseta er það auk
heldur að segja að hann hefur
haft i frammi þó nokkra tilburði
i átt til umbóta, sem þetta sár-
lega vanþróaða riki er i stórri
þörf fyrir. Lofaði Lopez öllu
fögru i þá átt þegar stjórn hans
tók við völdum i ágúst i fyrra,
meðal annars hét hann þjóðinni
pólitisku lýðræði. Út á við sýndi
hann einnig af sér nokkurn
manndóm, meðal annars með
þvi að hvetja til að rómönsk-
amerisk riki stefndu að batn-
andi sambúð við Kúbu, hvað
sem Bandarikin segðu. Lopez
naut tiltölulega mikils trausts
vegna þess að svo var að sjá að
hann hefði verið kosinn forseti á
nokkuð svo lýðræðislegan hátt,
eftir þvi sem hægt er að búast
við i Kólombiu, þar sem kosn-
ingasvik og baktjaldamakk telj-
ast sjálfsagðar pólitiskar erfðir.
Þannig gerðu ihaldið og frjáls-
lyndir 1957 samning með sér um
að skiptast áum að hafa forseta-
embættið á hendi, og hafa þau
helmingaskipti viðgengist
lengst af siðan.
Margir voru I upphafi stjórn-
artiðar Lopezar svo bjartsýnir
að halda að hann myndi gera
eitthvað til að bæta úr mesta
ófremdarástandinu i landbún-
aðarmálum, húsnáeðismálum,
félagsmálum og svo framvegis.
En fljótlega sýndi sig að stjórn
Lopezar var ekki i neinum meg-
inatriðum frábrugðin fyrri
stjórnum. Verulegrar spillingar
gætti frá byrjun, sem meðal
annars fólst i þvi að valdhafarn-
ir úthlutuðu vinum og vensla-
mönnum feitustu embættunum.
Þessu háttalagi ævareiddust
annarsvegar bændur og verka-
menn, en hinsvegar ihaldið,’
hinir fyrrnefndu vegna þess að
þeir voru sviknir um fyrirheitn-
ar umbætur og ihaldið vegna
þess að gæðingar þess misstu
spón úr aski sinum vegna téðrar
embættaveitingar.
Yfir 20% verkamanna
atvinnulausir að
mestu eða öllu
Svo skall oliukreppan yfir
þetta vesalings land og spillti
efnahag þess enn að miklum
mun og rýrði kjör almennings.
Verðbólgan rauk upp og at-
vinnuleysið færðist i aukana, og
hafði það þó áður verið meira i
Kólombiu en nokkru öðru róm-
ansk-amerisku landi. Er var-
lega áætlað að um tiundi hluti
vinnuafls landsins (um 800.000
manns) sé stöðugt atvinnulaus,
og ivið fleiri hafa aðeins vinnu
endrum og eins. Atvinnurek-
endur hafa þverneitað verka-
mönnum um launahækkanir til
að vega á móti verðbólgunni og
njóta til þess stuðnings rikis-
stjórnarinnar. Þeim verka-
mönnum, sem beita sér fyrir
kjarabótum félögum sinum til
handa, er purkunarlaust vikið
úr starfi, þótt þessháttar of-
Herforingjarnir hinir
raunverulegu valdhafar
Harðnandi viðnám alþýðu
gegn gerræði og lögleysum
stjórnarvalda og auðvalds hefur
svo haft i för með sér harkaleg-
viðbrögð af hálfu hersins, en
herforingjar Kólombiu eru
svæsnasta ihald og aldrei frekar
en nú, þar eð herinn hefur ný-
lega verið hreinsaður af frjáls-
lyndari foringjum. Það er
þrýstingur af hálfu herforingj-
anna, sem olli mestu um það að
Lopez forseti lýsti yfir umsát-
ursástandi i landinu. i raun og
veru þýðir þetta að völdin i
landinu eru að mestu i höndum
herforingjanna. Af þeim eru
fremstir i flokki nýskipaður
yfirhershöfðingi, Carlos
Camacho Leyva, og varnar-
málaráðherrann, Varón Valen-
cia hershöfðingi.
Siðan umsátursástandinu var
lýst hefur ruddaskapurinn og
lögleysurnar af hálfu yfirvald-
anna að sjálfsögðu aukist. Um
5000 manns að minnsta kosti,
fyrst og fremst framámenn i
samtökum bænda og verka-
manna, hafa verið handteknir.
Það verður óneitanlega áhuga-
vert að fylgjast með þvi, sem
gerast kann i Kólombiu næstu
mánuðina eða árin. Rómansk-
Ameriskir skæruliðar i sveit og
borg, sem berjast fyrir þvi að
koma á mannsæmandi þjóð-
skipulagi þar i álfu, hafa ekki
haft heppnina með sér siðustu
árin. Þeir hafa verið barðir
niður af þrælvopnuðum herjum
og lögreglusveitum rikisstjórn-
anna, sem notið hafa þjálfunar
bandariskra herforingja með
nýja reynslu frá Vietnam og
CIA. (Núverandi mánudags-
mynd Háskólabiós, Etat de
Siege, gefur mjög góða og raun-
sanna hugmynd um þesskonar
„tækniaðstoð”, sem Bandarikin
veita rikisstjórnum sér hliðholl-
um gegnum samtök eins og
AID, „menningarstofnanir” og
fleira af þvi tagi.) I Kolombiu
eru alþýðusamtökin hinsvegar
tiltölulega vel skipulögð og bar-
áttukjarkur vopnaðra frelsis-
hreyfinga er ekki á þrotum. Þar
^gæti þvi kannski tekist að snúa
vlh’n upp i sókn.
dþ.
í fátækrahverfi I Bogotá, höfuðborg Kólombiu. Eins og I svo að
segja öllum löndum Rómönsku-Amerlku — að Kúbu undanskilinni
— er þjóðfélagslegt misrétti gifurlegt I Kólombiu og mikill þorri
iandsmanna býr stöðugt við sáran skort á brýnustu lifsnauðsynjum,
menntun og heilbrigðisþjónustu.
Herlög í
Kólombíu
Gunnar Mikkelsen og Irma Jensen.
Danskur listaverkasafnari
Vill gefa
íslendingum
3-400 sígild
listaverk
Danskur lista verkasafnari,
Gunnar Mikkelsen, hefur undan-
farna daga dvalist hér á tslandi
og rætt við ýmsa ráðamenn vegna
málverkasafns, sem hann hyggst
gefa islendingum. Við ræddum
við Gunnar og sagði hann að hann
ætti mikið safn sígildra listaverka
og hefði hann i hyggju að gefa
islendingum 3—400 myndir sem
málaðar eru á 17., 18. og 19. öld.
„Mér skilst að íslendingar eigi
ekki mikið til af sigildum erlend-
um verkum. Ástæðan til þess að
ég vilgefa islendingum þetta safn
er fyrst og fremst sú, að ég vil
gefa vaxandi kynslóð islendinga
kost á að komast i snertingu við
sigilda list” sagði Gunnar.
Hann hefur nú rætt við ýmsa
ráðamenn hér i Reykjavik og
einnig i Keflavik og á Húsavik, en
honum er mjög i mun að lands-
byggðin fái einnig að njóta góðs af
þessari gjöf.
„Mér hefur hvarvetna verið
ákaflega vel tekið og ég hef hug-
leitt að setjast hér að sjálfur, ef af
þessu verður. Að sjálfsögðu geri
ég ákveðnar kröfur, t.d. hvað
snertir húsnæði. Mitt fyrsta verk-
efni þegar heim kemur er að
skrifa formlega greinargerð
varðandi gjöfina til islenskra
yfirvalda,” sagði Gunnar enn-
fremur.
Blaðið hafði einnig samband
við Knút Hallsson i menntamála-;
ráðuneytinu og sagði hann að
ekkert væri hægt um þetta mál að
segja, fyrr en fyrir liggur formleg
yfirlýsing Gunnars varðandi gjöf-
ina. Ennþá hefði aðeins verið rætt
um þetta og engin afstaða yrði
tekin fyrr en formlegt bréf hefði
komið. Gunnar Mikkelsen fór til
Kaupmannahafnar i gær ásamt
konu sinni, Irmu Jensen, sem hér
var með honum.
Listaverkin sem Gunnar vili gefa Islendingum eru eftir ýmsa fræga
málara. Þetta er eftir hollendinginn Jan Lievens, sem var vinur
Rembrands, en málverkiðer málað um miðja 17. öld.