Þjóðviljinn - 10.07.1975, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 10. júlí 1975.
Fimmtudagur 10. júli 1975, ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7

Þannig var u'mhóri’s i ijörunni þar sem gjallhaugnum var ýtt iramaf. Eins og sjá
má er litiö eftir ai gjalli í fjörunni, töluveröu magni var mokað aftur upp en stór
hluti haföi einnig skolast burt og sjást álmolarnir i sjávarmálinu. Á myndinni
sést einnig i efsta topp gjallhaugsins.

i forgrunni eru álmolar sem lindir hafa veriö úrcgjallhaugnum, sem sést aö liluta
til á miðri myndinni. Af stærð bilsins má sjá hve stór haugurinn er og var það
hlutverk Atlantshafsins að skola gjallið í burtu frá álmolunum.
ÁLVERIÐ
„Við stefnum að gjör-
nýtinguhráefnisins”
Afskipti heilbrigðis-
eftirlitsins af Álver-
inu eru ekkióalgeng
— Það verður ekki hjá
því komist að árekstrar á
milli heilbrigðiseftirlits og
fyrirtækja séu nokkuð tíðir
sagði Sveinn Guðbjartsson
hjá Heilbrigðiseftirliti
Hafnarfjarðarbæjar. Hlut-
verk okkar er að hafa eft-
irlit og það er því oft sem
við þurfum að gera at-
hugasemdir. Slíkt kemur
fyrir í sambandi við Álver-
ið, eins og önnur fyrirtæki,
allt er þar stærra í sniðum
en samskiptin eru þó
ávallt vinsamleg
segja hafnfirðingar
en við eigum að venjast, og ill og samskipti okkar við
því er ekki að neita að það fyrirtæki ávallt vin-
ýmislegt hefur komið upp samleg.
Við Sí*unr) ekki fyrir. — Er þetta i fyrsta sinn sem
Skllmngur þeirra hjá Ál- Álverið hendir úrgangsefnum i
verinu hefur þó verið mik- sjó?
„Mistök” Álvers-
manna, er þeir ýttu
margra ára birgðum af
úrgangsefnum i sjó út,
til þess að láta öldumar
skola óverðmætu efnun-
um burtu, hafa vakið
kurr meðal margra. Sl.
mánudag var farið á
vettvang, rætt við Ragn-
ar Halldórsson og fleiri
starfsmenn Álversins,
sem leiddu ljósmyndar-
ann góðfúslega um
svæðið þar sem úrgang-
inum var ýtt út þar til
hafnfirsk yfirvöld stöðv-
uðu framkvæmdir sl.
föstudagskvöld.
Ragnar sagðist harma að þessi
verknaður hefði átt sér stað.
Birgöir af úrgangsefnum sem
safnast höfðu saman siðustu árin
svo að hundruðum tonna skipti
ollu Alversmönnum áhyggjum
sem eðlilegt er. beim var bannað
að losa þau i sjó, bannað að flytja
þau i hauga, annars staðar en á
eigin umráðasvæði, þannig að
myndast hafði álitlega stórt fjall
af gjalli, söltum og sú'ráli, auk ál-
mola, sem lágu þar innan um.
Sjórinn skyldi
skola gjalli
frá álinu
Með þvi að ýta haugnum út i sjó
átti að skola gjallið og söltin burt,
svo að álið sæti eftir i fjörunni
og hægt væri að tina það upp.
Ekki mun þarna hafa verið um
losun eiturefria að ræða, en sóða-
skapurinn, sem af hlýst, olli þvi
að lögreglan i Hafnarfirði og hér-
aðslæknir báðu um að fram-
kvæmdum yrði hætt og urðu ál-
versmenn við þeirri ósk. í reglu-
að stefnt væri að þvi að breyta
vinnuaðferðunum þannig að af-
gangsefni á borð við þessi yrðu
alls engin. Fyrirhugað væri að
gjörnýta efnið sem unnið væri úr
enda væri það eina leiðin til að
leysa vandamálin sem skapast
hefðu vegna úrgangsins. Ragnar
sagði að þótt gjörnýtingin næðist
e.t.v. innan tiðar yrði reynt að
tina verðmætin úr þessum gjall-
haug áður en honum yrði mokað
ofan I gryfju, sem Alverið lét gera
á sinum tima fyrir eitruð úr-
gangsefni. Sú gryf ja átti f upphafi
eingöngu að taka við svokölluðum
kerbrotum, sem eru eitruð, en
þegar það var ákveðið á sinum
tima voru gjallhaugarnir seldir
úr landi, þannig að ekki þurfti að
koma þeim fyrir annars staðar.
Nú hefur sala þessa efnis hins
vegar stöðvast algjörlega siðustu
árin og hefur þvi gjallið hlaðist
upp i haug, sem nú veröur settur
niður I kerbrotagryfjuna.
Allt í vinsemd
— Hefur oft komið til árekstra
milli ykkar og hafnfirskra yfir-
valda?
— Ég vil nú ekki kaila þetta á-
rekstra, sagði Ragnar. Okkur
hefurhins vegar verið bent á mis-
tök sem við höfum reynt að bæta
fyrir eftir bestu getu og hafa sam-
skipti okkar við heilbrigðiseftir-
litið ávallt farið fram i vinsemd
og án átaka. Varðandi þetta sið-
asta atvik voru framkvæmdir
stöðvaðar, um leið og þess var
óskað, og Grimur Jónsson hér-
aðslæknir hringdi siðan i mig á
laugardagsmorguniiin og bað um
að reynt yrði að taka upp úr sjón-
um aftur eins mikið magn og
frekast væri unnt. Þegar Grimur
hringdi hafði ég ekkert heyrt um
þetta mál annað en það sem ég sá
I Þjóðviljanum þennan morgun
en ég lét ósk hans berast áfram,
og var þegar hafist handa við
hreinsun fjörunnar. Þvi verki er
nú lokið og meira verður ekki gert
I þessu máli annað en að vona að
svona nokkuð komi ekki fyrir aft-
ur. — —gsp
— Fram til ársins 1969 var öll
fjaran frá Straumsvik til Hafnar-
fjarðar hálfgerður ruslahaugur.
Þá var gerð reglugerð um að ó-
heimilt væri að fleygja hvers
kyns drasli eða úrgangi á fjöruna
og siðan það var gert er mér ekki
kunnugt um alvarlega misbresti
þar að lútandi fyrr en nú. Eitt-
hvað hefur að visu slæðst i sjóinn
frá Alverinu i gegnum árin,
spýtnabrak, þegar bryggjan var
byggð, sót, gjall o.fl.en úr þessu
hefur verið bætt jafnóðum, og
þessi siðari ár hefur ástandið ver-
ið fremur gott.
— Hafa kerbrot lent i fjörunni?
— Kerbrot hafa að einhverju
leyti farið i sjóinn i byrjun verk-
smiðjurekstursins en magnið var
óverulegt. Eins fóru einhver ker-
brot á öskuhaugana en slikt er nú
algjörlega óheimilt enda er ekki
vitað með vissu hvort efni geta si-
ast þaðan I einhver vatnsból.
— Hefur Alveriö haft áhrif á
jurta- og dýralif?
— Það er ekki vitað nákvæm-
lega en innan tiðar verður ráðist I
lífrikiskönnun á svæðinu kringum
Alverið og þá mun málið allt
skýrast.
—gsp
Kerbrotin eru úrgangsefni, sem setjast innan I áikerin og þarf að brjóta
þau úr á nokkurra ára fresti. Þau eru eitruö og verða aö geymast í sér-
stakri þró. Hér er verið að brjóta innan úr einu kerjanna og þarf eins og
sjá má stórvirk tæki til þess verks.
VONUMST ÞANNIG TIL AÐ
LEYSA VANDAMÁL VIÐ
LOSUN ÚRGANGSEFNA —
SEGJA ÁLVERSMENN
gerð eða samningi milli álvers og
hafnfirskra heilbrigðiseftirlitsins
er skýrt tekið fram að öll losun
úrgangsefna I sjó sé stranglega
bönnuð.
Haugfé
Verðmætin, sem liggja i þess-
um haug, eru á að giska 30
miljónir króna, og sagði Ragnar
„Engar kvartanir
vegna Álversins”
segja
bændurnir
á Álftanesi
Til að heyra í bændum á
Álftanesi var þrammað á
nokkra bæi og spurt um
áhrif Álversins á gróður-
sprettu og búsmala. Var
ekki annað að heyra en að
bændurnir væru sáttir við
Álverið að mestu, sögðu
þeir að lítið sem ekkert
væri um að úrgangur það-
an sæist í f jörunum þeirra
megin eða á f irðinum yf ir-
leitt. Eru margir þeirra þó
á grásleppu á vorin og
fylgjast því nokkuð með
sjávarmengun í firðinum.
Þó kom fram að loftmengun er
nokkur yfir Alftanesi þegar vind-
átt sténdur yfir fjörðinn. Virtist
þetta þó ekki hafa áhrif á búsmal-
Grásleppukarlarnir á Alftanesi könnuðust ekki við veruleg vandamát
vegna staðsetningar Aiversins beint á móti þeim.
ann en hins vegar væri annarleg-
ur litarháttur á kindum sem
gengju á hrauninu i kringum
Alverið.
Aðspurðir sögðu Alftaness-
bændurnir að fjörugróðurværi að
visu mun minni nú en áður. Ekki
vildu þeir þó kenna Alverinu einu
um það, heldur fyrst og fremst
þvi að hætt væri fyrir löngu að
skera þang i eldiviö og um leið og
þvi var hætt hefði fjörugróður
minnkað ár frá ári.
-gsp-
Úlfar Þormóðsson, blaðamaður:
Orstuttureftirmáli
vegna vl-réttarhalda
islensk tunga hefur verið
rænd nokkrum orðum. Það má
ekki iengur nota orð eins og
mannvitsbrekka, fallkandidat,
bitlingameistari svo ekki sé tal-
að um Watergatevixil.
Fyrir þessu er fallinn dómur.
Enginn skyldi þó taka þessi
orð svo, að undirritaður sé
óánægður með þann úrskurð,
sem dómari I borgardómi Rvik-
ur felldi yfir honum á dögunum I
vl-málunum svokölluðu. Siður
en svo. Sá dómur var svo rétt-
látur sem framast mátti verða
samkvæmt gildandi lögum. Það
eru hins vegar lögin, sem hafa
kveðið svo á um, að m.a. fjögur
upptalin orð megi ekki notast, i
það minnsta ekki þegar rætt er
um menn eða málefni.
Málaferli þessi hafa sum sé
leitt það i ljós, að fallir þú á
prófi eða I kosningum og sért
þar með fallkandidat, má ég
ekki segja það við þig. Ef þú ert
I fullu starfi og hefur fjölda
launaðra aukastarfa, bitlinga,
má ég ekki segja að þú sért bitl-
ingameistari.
Ég má ekki einu sinni dást að
greind þinni, ef hún þá er ein-
hver, og segja að þú sért hin
mesta mannvitsbrekka! Þú get-
ur fyrir vikið farið i mál við mig
og fengið staðfest fyrir rétti að
þú sért ekki það gáfnaljós, að þú
risir undir nafninu mannvits-
brekka og þar með fengið lög-
gildingu á fávisi þinni.
Það er akkúrat það, sem vl-
réttarhöldin hafa m.a. sér til á-
gætis: 12 menn hafa farið fram
á það við dómstóiana i landinu,
að þeir úrskurði þá ekki mann-
vitsbrekkur. Dómstóll hefur
orðið við þessu og veit ég ekki til
annars, en þetta sé fyrsti hópur
manna, sem fær dómsúrskurð,
vel að merkja að eigin ósk, fyrir
þvi að þeir i hópnum séu ekki
vitrir menn, með öðrum orðum,
að þeir séu vitleysingar, löggilt-
Nú hafa
12 menn
fengið
löggildingu
fávisku
sinnar
ir og dómsúrskurðaðir vitleys-
ingar!
Ég mun ekki lýsa hryggð yfir
þessum úrskurði, en ósköp held
ég að illa sé komið fyrir Háskóla
Islands.
Annað hafa þessi vl-réttar-
höld leitt i ljós.
Þjóðviljinn hefur birt nokkra
kafla, valda af handahófi, af
framburði vl-menninga fyrir
réttinum: Talsmáta háskóla-
borgara og prófessora. Voru
kaflar þessir birtir orðréttir upp
úr skjölum þeim, sem rétturinn
ritaöi eftir segulbandsupptöku
af yfirheyslum yfir þessum
mönnum.
Eins og lesendur muna af
birtingu þessara kafla, þá var
aðaleinkenni þeirra allra það,
aðþessir menn eru algjörlega ó-
færir um að tjá sig á móðurmál-
inu. Hugsun þeirra er þoku-
kennd, órökvis og samhengis-
laus. Þetta eru þó menn, sem
taka laun fyrir að tala, eru at-
vinnukjaftaskar, eins og til
dæmis prófessorarnir þrir.
Manni verður á að hugsa,
hvemig komið sé fyrir islenskri
tungu, þegar svo er orðið, að
langskólagengnir menn, menn,
sem setiðhafa áratugum saman
á skólabekk og siðan verið ráðn-
ir til þess að miðla öðrum af
visku sinni, geta ekki lengur
tjáð sig á móðurmálinu og skilja
reyndar svo li'tið i þvi, að þeir
séu vitleysingar eftir allt þetta
nám. Hvað er þá með alþýðu-
fólk, sem aðeins hefur notið tak-
markaðrar skólamenntunar?
Samkvæmt þeirri kenningu, að
menntun geri menn hæfari en ef
þeir nytu hennar ekki, ætti öll
alþýða þessa lands að vera mál-
laus, sljó I hugsun og samsafn
fávita.
En nú veit ég að svo er ekki.
Þetta vita sjálfsagt allir. Það
tungutak, sem vinnandi fólk til
sjávar og sveita notar dag
hvern er lifandi og kjarngott
mál, hugsun og rökfimi almenn-
ings er ekki siðri nú en verið
hefur og tjáningargetu islenska
alþýðumannsins hefur aldrei
verið ástæða til að draga i efa.
En það eru mennirnir i turn-
unum sem ekkert skilja né geta.
Mennirnir, sem loka sig frá al-
þýðunni vegna mikillætis sjálf
sin, vegna þess þeir telja sig yfir
aðra hafna, þeir verða orðlausir
þegar þeim er ætlað að tala mál,
sem lifandi er i landinu. Þetta er
enginn nýsannleikur. En er
ástæða til þess að ætla, að
menn, sem hafa óskað eftir lög-
gildingu vitleysis sins, hafi gert
sér þetta ljóst? Það held ég
ekki.
Réttarhöld vl-inganna voru
þvi að þessu leyti timabær, og
vonandi verða þau til þess, að
alþýða manna lærir að þekkja
löggilta vitleysinga frá öðrum
mönnum, svo og til þess, að láta
ekki framar hóp slikra leiða sig
til óhæfuverka eins og þess að
óska eftir ævarandi hernámi
þjóðarinnar. —úþ