Þjóðviljinn - 09.11.1975, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 9. nóvember 1975.
DJODVIUINN
MALGAGN SÓSfALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
'Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Kari Haraldsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Sími 17500 (5 linur)
Prentun: Blaöaprent h.f.
SPILIN Á BORÐIÐ, STRAX!
Þjóðviljinn birti á fimmtudag upplýs-
ingar um meðferð landhelgismálsins
innan Framsóknarflokksins. Þar kom
greinilega fram að þingflokkur hans hefur
fjallað um málið og þar hefur farið fram
skoðanakönnun um afstöðu flokksins.
Virðast fjórir þingmenn hafa greitt at-
kvæði gegn eða tjáð sig andviga þvi að
heimila forustu flokksins að ræða við út-
lendinga um veiðar innan 50 milnanna,
þegar samningarnir renna út 13. nóvem-
ber, eða i næstu viku. Framsóknarflokk-
urinn hefur ekki borið þessar upplýsingar
Þjóðviljans til baka og hefur málgagn
flokksins ekki svarað þeim einu einasta
aukateknu orði. Sú þögn bendir til þess að
rétt hafi verið með farið i blaðinu, enda
upplýsingar þess hafðar eftir þingmönn-
um Framsóknarflokksins.
En hvernig stendur á þvi að Timinn eða
talsmenn flokksins þora ekki að minnast á
málið einu aukateknu orði? Hvernig
stendur á þvi að stjórnarmálgögnin hafa
þagað grafarþögninni um landhelgismál-
ið? Ástæður þagnarinnar eru auðvitað
venjulegur aumingjaskapur forustu fram-
sóknar, undirlægjuháttur hennar við sjón-
armið ihaldsins. Þessi ræfildómur fram-
sóknarforustunnar i landhelgismálinu er
ekkert minna en hneyksli. Hún veit að
meirihluti þjóðarinnar — yfirgnæfandi
meirihluti — er i fyllstu andstöðu við
samninga innan 50 milna markanna og af-
staða stjórnarandstöðunnar er þannig að
einörð afstaða framsóknar myndi tryggja
það að ekki yrði samið um veiðar innan 50
milna markanna og forusta Sjálfstæðis-
flokksins þyrði aldrei að láta koma til
stjórnarslita vegna þessa máls.
Stjórnin hefur til þessa þagað eins og
steinn um landhelgismálið i heild. Samt er
vitað að stjórnmálamenn og embættis-
menn á vegum stjórnarinnar hafa verið að
ræða um það við útlendinga i fullri alvöru
UMMÆLI GUÐMUNDAR SKIPHERRA
Þing Farmanna- og fiskimannasam-
bands íslands hófst i Reykjavik i vikunni.
Sá kunni skipherra, Guðmundur Kjærne-
sted, er formaður sambandsins og i setn-
ingaræðu sinni sagði hann meðal annars:
„Þegar þetta er skrifað þá voru að ber-
ast fréttir um það að bretar ætli að senda
herskip inn i islenska landhelgi eftir 13.
nóvember, ef við gerum tilraun til þess að
verja okkar landhelgi. Ef svo fer, skora ég
á fulltrúa þessa þings að taka strax ein-
arða afstöðu gegn sliku ofriki og gæti svo
farið að rétt væri að skora á rikisstjórn
Islands, að slita þegar stjórnmálasam-
bandi við Bretland um leið og fyrsta
breska freygátan birtist innan islenskrar
fiskveiðilandhelgi og um leið að tilkynna
samstarfsmönnum okkar i NATO, að
okkar land sé lokað allri umferð þeirra
rikja, sem i bandalaginu eru, svo lengi
að heimila þeim að veiða hundruð þúsund
tonna hér við land. í þeim viðræðum hafa
verið nefndar ákveðnar tölur um magn og
skipafjölda og timalengd samninga.
Þessar tölur hafa ekki einasta verið
nefndar af bretum og vestur-þjóðverjum,
það eru sjálfir fulltrúar islensku rikis-
stjórnarinnar sem hafa leyft sér að nefna
ákveðnar tillögur i þessu sambandi.
Þessar tölur og tillögur eru nefndar án
alls umboðs frá alþingi, mánuðum saman
forðaðist stjórnarliðið að kalla saman
landhelgisnefnd flokkanna. Þessar tillög-
ur hafa hvergi verið bornar upp nema ef
vera kynni i stjórnarflokkunum sjálfum,
Og allt bendir til þess vissulega, en pukrið
með þær er með öllu forkastanlegt.
Þjóðviljinn heitir á alla landsmenn að
herða enn róðurinn i landhelgismálinu og
heitir á alla islendinga að ljá þeirri kröfu
lið að tillögur stjórnarflokkanna verði taf-
arlaust birtar.— s.
sem breski flotinn hafi afskipti af okkar
innanr ikismá lum.
Þessi ummæli skipherrans eru áreiðan-
lega skýrt dæmi um þá afstöðu sem þjóðin
hefur i landhelgismálinu og ef rikisstjórn-
in ekki verður við áskorunum um hörð
viðbrögð gegn ofbeldinu þá er hún að
bregðast. Rikisstjórn sem bregst i striði á
að segja af sér og gefa þjóðinni kost á að
segja álit sitt. — s.
Viðtal við nóbelshafann Kantorovitsj
Stæröfræðin skipu-
leggur auðlindanýtingu
Annar tveggja manna
sem hlutu Nóbelsverðlaun í
ár fyrir framlag til hag-
fræðivísinda er sovéski
vísindamaðurinn Kant-
orovitsj. Daginn sem til-
kynning barst um verð-
laun þessi átti f réttaritari
sænska sjónvarpsins,
Skansberg, viðtal við
Kantorovítsj, sem hér á
eftir verður rakið i stór-
um dráttum.
Kantorovitsj vildi fyrst engu
spá um það, hvort hann færi til
Stokkhólms að veita verð-
laununum viðtöku, en bjóst þó
heldur viö þvi. Hann sagði að
verðlaunum þessum væri skipt á
milli sín og bandariska fræði-
mannsins Coupmans fyrir fram-
lag þeirra til kenningar um það,
hvernig best mætti nýta auð-
lindir.
Kenningar
og tölvur
1 reynd þýðir þetta, sagði
Kantorovitsj, aö á hinum ýmsu
stigum framleiðsluferils er hægt
að velja úr ýmsum kerfum
ákvarðana, sem þó allar miðast
viö sama markmið. Tilbrigði við
þessar ákvarðanir geta verið
firnamargar, kannski skipta þær
hundruðum miljóna. Mælikvarði
á rétta lausn fæst með skoðun á
þvi, hve miklu er eytt af hrá-
efnum, orku og vinnuafli til að ná
settu marki. Ég hefi allt frá árinu
1939 unnið að þvi að búa til
aðferðir sem leiða til þess að
markmiðiði sé náð meö sem
minnstri eyðslu.
VÍSINDI OG
SAMFÉLAG
Þegar ég hóf þetta starf áriö
1939 voru tölvur ekki til. En þar eð
þessar aðferðir eru byggðar á
þvi, að hægt sé að gefa stærð-
fræðilegar lausnir á efnahags-
legum verkefnum, þá hafa tölvur
gertþað miklu auðveldara en ella
að beita þessum aðferðum, vegna
þess að sjálfsögðu að út-
reikningamöguleikar þeirra eru
gifurlegir. Sjálfar eru aðferöir
þessar þýðingarmiklar, hvað sem
tölvum liður, en notkun tölvu-
tækni gerir framkvæmd þessara
aðferða miklu virkari en ella
væri. Þær eru nú notaöar mjög
viöa i Sovétrikjunum, ekki sist I
sambandi við útbreiðslu sjálf-
virkra stjórnunarkerfa.
Spurning: Oft verður mikill
hvellur út af veitingu.nóbelsverð-
launa, til dæmis i sambandi við
Solzjenitsin og Sakharof. Er það
yður ekki til trafala að hér eru
Nóbelsverðlaun oft gagnrýnd?
Nóbelsdeilur
Kantorovitsj: Ég held ekki aö
það muni há mér, þvi að nokkrir
sovéskir visindamenn, allt frá
lifeðlisfræðingnum Pavlof, hafa
fengið Nóbelsverðlaun, og ekki
varð neinn hávaði af, og ég býst
ekki við að sovétstjórnin eða
sovéska þjóðin hafi neitt á móti
verðlaunum til min frekar en
þegar aðrir visindamenn hafa
fengið verðlaunin.
Spurning: Þér starfið innan
ramma hefða sovéskra,
marxiskra visinda. Þér eruö að
sjálfsögðu hlynntur endurnýjan
þessara visinda?
Kantorovitsj: Ég er fyrst af öllu
stærðfræðingur og hefi hlotið
rikisverðl. fyrir störf á þvi sviði,
en á siðustu35 árum hefi ég unnið
að hagnýtingu stærðfræði i
atvinnulifi, og i þvi sambandi hefi
ég að sjálfsögðu fengist viö efna-
hagsleg vandamál ekki aðeins aö
þvi er varðar magn heldur og
gæði. Mér finnst að hagnýting
stærðfræði i hagvisindum stofni
alls ekki til neinna árekstra við
marxiska hagfræðikenningu,
heldur geti stuðst viö hana og
auðgað hana um leið með nýjum
aðferðum — til dæmis við skil-
greiningu á fyrirbærum eins og
verðmyndun i sósiliskum
búskap, hagkvæmni fjár-
festingar, notkun náttúru-
auðlinda og mat á henni frá
sjónarmiði náttúruverndar og
auðlindaverndar.
Við spurðum tölvuna hvernig við ættum að spara orku, og hún svaraöi:
Takið mig úr sambandi.
Spurning: Hvert er álit yðar á
svonefndum markaðssósialisma?
Kantorovitsj: Mitt álit er þaö
að sósialiskt samfélag hafi ekki
þörf á þvi ef það vill gera atvinnu-
lif og stjórnun virkari,að láta
einskonar markaðskerfi koma i
staðinn fyrir áætlunarbúskap.
Heldur skapi sósialiskt samfélag
hagkvæmust skilyrði til lausnar
efnahagslegra vandamála á
grundvelli áætlunarbúskapar.
1 lok samtals þessa lýsti
Kantorovitsj ástæðulaus ummæli
eins af meðlimum sænsku aka-
demiunnar um að hann væri
„laumugagnrýnir sovésks efna-
hagskerfis”.