Þjóðviljinn - 30.11.1975, Side 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 30. nóvember 1975.

DJOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
'Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Árni Bergmann
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Sími 17500 (5 linur)
Prentun: Blaöaprent h.f.
VERKALÝÐSHREYFINGIN UNDIRBÝR NÝJA SÓKN
Þótt aðeins fáir mánuðir séu liðnir frá
gerð siðustu almennra kjarasamninga
verkalýðsfélaganna, þá er ný samnings-
gerð framundan hjá verkalýðshreyfing-
unni, þar sem kjarasamningar renna út
um áramótin.
Á morgun, mánudag, verður haldinn
fundur fullskipaðrar miðstjórnar Alþýðu-
sambands íslands, og strax daginn eftir
þingar fjölmenn kjaramálaráðstefna Al-
þýðusambandsins.
Á miðstjórnarfundinum og ráðstefnunni
verður unnið að stefnumörkun verkalýðs-
hreyfingarinnar i komandi samningum,
og lagt á ráðin um baráttuaðferðir.
Það er ekki auðvelt hlutverk, sem
verkalýðshreyfingin á fyrir höndum á
komandi vikum og mánuðum i baráttunni
fyrir þvi að vinna upp þá geigvænlegu
kjaraskerðingu sem orðin er siðasta hálft
annað árið. Sú rikisstjórn, sem nú fer með
völd á íslandi er i hópi þeirra stjórna, sem
hvað fjandsamlegastar hafa verið verka-
fólki og verkalýðshreyfingunni á landi
hér. Þess eru merkin ljós. Það er sameig-
inlegt vald rikisstjórnar og atvinnurek-
enda, sem nú stendur gegn réttmætum
kröfum verkafólks um bætt kjör, og mun
ekki undan láta, nema ærið fast verði eftir
leitað.
Á miklu veltur, að þau öfl i verkalýðs-
hreyfingunni, sem heilshugar vilja snúast
gegn núverandi stefnu stjórnvalda og
ganga i baráttuna fyrir bættum kjörum,
nái að standa sameinuð, og beiti itrasta
sóknarþunga gegn ósvifnum andstæðingi.
Verkalýðshreyfingin i heild þarf að
leggja kapp á að tryggja framar öllu
kjarabætur þeim lægstlaunuðu til handa,
og hún getur engan frið samið fyrr en
kjararán núverandi rikisstjórnar hefur
verið bætt öllu almennu launafólki.
Það er ekki krónufjöldinn, sem skiptir
verkafólk máli fremur nú en áður, heldur
verðgildi þeirra launa sem greidd eru, það
er, hvað mikið er hægt að kaupa fyrir þau
af nauðsynjum. Þess vegna hlýtur krafan
að vera sú, að tryggt verði, að umsamið
kaup haldi raungildi sinu.
Þótt þjóðartekjur islendinga á mann
rýrni um tæp 10% samtals á árunum 1974
og 1975, að nokkru vegna ytri ágalla, en
einnig vegna rangrar stjórnarstefnu — þá
gefur slikt ekkert tilefni til þess, að skerða
kjör verkafólks með 50—60 þús. kr. i dag-
vinnutekjur á mánuði, og það um langtum
meira en svarar til lækkunar þjóðartekn-
anna.
Gegn sliku ranglæti ber islenskri verka-
lýðshreyfingu að snúast af fullri hörku og
sameinuð mun hún sigra. — k.
OPNUM MYNDLISTARHÚSIÐ FYRIR MENNINGUNNI!
íslenskir listamenn og islenskur al-
menningur eiga mikið og fritt hús á
Klambratúni i Reykjavik, myndlistarhús.
Þetta hús hefur nú um skeið staðið rúið
allri raunsannri list samtiðarmanna okk-
ar, þangað koma menn erindisleysu ef
þeir ætla að fræðast um það hvað efst er á
baugi meðal núlifandi listskapenda. Það
er helst að menn slæðist þarna inn á vöru-
sýningar sem efnt er til i stað listsýninga.
Að öðru leyti stendur húsið autt. Þar sést
mánuðum saman ekki nokkur hræða.
Ástæðan er ekki sú að tiðindalaust sé i
islenskri myndlist, myndlistarmenn hafi
lagt niður iðju sina eða almenningur vilji
ekkert af verkum þeirra vita.
Nei, ástæðan er þjösnaskapur, þrá-
kelkni og þursaháttur, inngróinn ihaldinu i
valdakerfi þess hjá Reykjavikurborg. Þar
fer saman listræn einfeldni og pólitisk tvö-
feldni. Eftilvill er sönnu nær að tvöfeldnin
sé listræn, og er hún þá liklega eina listin
sem nú þrifst i kringum húsið.
Þvi verður aldrei með rökum neitað að
lokun myndlistarhússins fyrir lifandi list
lifandi fólks gerist fyrir atbeina manna
sem fengið var pólitisk hlutverk af póli-
tiskri yfirstjórn Reykjavikurborgar.
Þetta hljóta menn að játa, annars eru þeir
i feluleik. Borgarstjóranum i Reykjavik,
forystumanni ihaldsins i stjórn borgarinn-
ar, sæmir ekki að koma fram eins og heil-
agur einfeldningur i þessu máli. Hans er
valdið og hann hefur kosið að beita þvi á á-
kveðinn veg og beita fyrir sig ákveðnum
mönnum.
Af þessum ástæðum er myndlistarhúsið
á Klambratúni dautt hús, enda þótt listin
sem það átti að þjóna blómgist og dafni
hvarvetna i kringum það. Samtök lista-
manna sniðganga myndlistarhúsið á með-
an það er rekið með skrifstofuaðferðum i
þágu annarlegra hagsmuna f jandsamleg-
um listum og menningu. Heiður sé þeim
fyrir það. Slikan styrk þyrfti viðar að sýna
i átökum við það sölumennskuihald sem
leitast við að gera allt þjóðfélagið sam-
dauna sjálfu sér.
A meðan myndlistarhúsið á Klambra-
túni er i núverandi niðurlægingu er ekki
hægt að kenna það til nafns þess mynd-
listarmanns sem þjóðinni er hjart-
fólgnastur. Ausum ekki minningu hans
auri með þeirri óverðskulduðu nafngift.
Opnum húsið fyrir núlifandi listamönnum
og þá getum við farið að nefna nafn
genginna listamanna á blygðunar. hj—
Viðtal við heimskunnan stjörnufræðing:
Pennis Sciama, þaö var erfitt aö segja skiliö viö þá kenningu sem ég
haföi lengi reynt aö sanna.
„Mér
VÍSINDI OG
SAMFÉLAG
,,Sú staðreynd sem mér
finnst undraverðust er að
eitthvað skuli yfirhöfuð
vera til," segir hinn þekkti
breski stjörnufræðingur og
heimsmyndarf ræðingur
Dennis W. Sciama, sem
starfar við All Souls Coll-
ege i Oxford.
„Geimurinn er til, og þvi verð-
um við að kanna hann. Þessi
könnun skýrir okkur frá upphafi
þess heims sem er til i dag og frá
þróun hans. Eg get ekki imyndað
mér manneskjur sem ekki kanna
umhverfi sitt.”
— En þekking heimsmyndar-
fræða á geimnum verður ekki
hagnýtt beinlinis á neinu sviði?
spyr blaðamaður Information, en
þaðan er þetta viðtal tekið.
Eins og lækning
— Manneskjan á sér frumþarfir
eins og þarfir fyrir fæði, húsnæði
og ómengað umhverfi. Það , er
hægt að beita visindum til að út-
vega mönnum allt þetta, en ekki
öllum visindum. Mér finnst ég
frekar vera með nokkrum hætti
skáld, tónskáld eða málari eða
verkfræðingur. Samfélagið hefur
þörf fyrir að kannaður sé sá
heimur sem við lifum i, og borgar
nokkrum okkar fyrir að nota all-
an tima sinn til að leggja stund á
slika könnun. Ekki hafa allir
mikla löngun eða tima til að velta'
mikið fyrir sér þróun alheimsins.
En menn vilja gjarna borga okk-
ur fyrir að taka þetta að okkur. A
sama hátt borga menn skáldum
fyrir að yrkja, tónskáldum fyrir
að búa til músik og listmálurum
fyrir að mála.
Mér persónulega eru rannsókn-
ir á sviði heimsmyndarfræða
einskonar lækning, heilsulind, en
það er alveg ljóst, að forsendur
þessa starfs eru þær, að fræði-
mennirnir skýri samfélaginu frá
niðurstöðum sinum og gefi öðrum
hlutdeild i þekkingu sinni og
reynslu.
Stööugt ástand éða
Hvellurinn mikli
Dennis Sciama var árum sam- •
an talsmaður heimsmyndarkenn-
ingar sem þótti bæði einföld og
fögur —var hún kennd við „Stöð-
ugtástand” (Steady State). Sam-
kvæmt þessari kenningu er al-
heimur ávallt í sama ásigkomu-
lagi f reynd. Að visu stækkar
hann — allar vetrarbrautir eru að
fjarlægjast hver aðra — en þétt-
leiki efnis i alheimnum minnkar
samt ekki. Nýtt efni verður sifellt
til af engu. Þetta þýðir að alheim-
ur sem heild mun ávallt verða til
og hefur alltaf verið til. Ekkert
upphaf er til.
Þessi kenning varð til skömmu
fyrir 1950, en áður hafði verið sett
fram andstæð kenning sem kennd
var við „Hvellinn mikla” (Big
Bang). Sú kenning útskýrði si-
fellda stækkun heimsins með þvi,
að endur fyrir löngu hefði orðið
mikil sprenging, en þegar hún
hófst hafi efnið i geimnum verið
óendanlega þétt og sarnan safnað
i einum punkti. Samkvæmt þessu
veröur þéttleiki efnisins æ minni
eftir þvi sem lengra liður. Og allt
hófst með þvi að þetta óendan-
lega þétta „frumatóm” sprakk.
Sönnun snúið við
Ahangendur Stöðugs ástands,
meðal annars Dennis Sciama,
héldu þvi fram að Hvellkenningin
gæti alls ekki lýst þessu upphafs-
ástandi efnisins. Frumatómið
lendir fyrir utan lögmál eðlis-
fræöinnar, og það hlyti semsagt
að vera eitthvað i meira lagi hæp-
iö við það aö kenningin fæli i sér
slika „undantekningu” — ástand
sem eðlisfræðin ekki getur lýst.
— Fyrir nokkrum árum, segir
Sciama, var ég i þann veginn að
finna nokkrar sannanir fyrir þvi
að þessi einfalda og fallega kenn-
Framhald á bls. 2 2