Þjóðviljinn - 12.12.1975, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 12.12.1975, Blaðsíða 8
8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 12. desember 1975. GUÐBERGUR BERGSSON SKRIFAR FRÁ SPÁNI DAUÐI FRAMCOS Guðbergur Bergsson hefur skrifað ýtarlega frá- sögn af siðustu dögum Francos einræðisherra Spán- ar. Þar er i bland við sérstæða sjúkdómslýsingu margt sagt um spænsk stjórnmál, goðsögnina um einvaldann og afstöðu alþýðu til hennar, viðbrögð hinna ýmsu hópa við dauðastriðinu og þar fram eft- ir götum. Skýrsla Guðbergs verður birt i þrem næstu blöðum Þjóðviljans. Tafið hefur verið fyrir andláti Francisco Paulino Hermenegildo Teodúlo Franco Bahamonde, þjóðarleiðtoga Spánar (þekktur undir nafninu Franco) með þvi að beita gegn dauðanum læknavis- indum, krafti kaþólskrar trúar, talnabandsbænum og mariuvers- um presta landsins, sem biðja látlaust fyrir leiðtoganum i öllum kirkjum landsins, i' von um, að honum batni, komist á stjá og geti haldið áfram áð stjórna þjóðinni með „andlitið móti sól”, eins og stendur i flokkssöng falangista. Enginn texti er við þjóðsönginn, sem leysir Spánverja undan þeirri svivirðu að springa á lummunni. Helst litur út fyrir, að spádóms- orð kerlingar ætli að rætast: djöflarnir deyja aldrei. En þótt djöflar deyi kannski aldrei alveg, deyja þeir samt. Allt fer eftir þvi, hvaða augum er litið á lifiö. Franco lifir enn vélrænu lifi fyrir mátt vélanna, en allt hans and- lega lif er látið fyrir löngu. Og nú eröllum ráðum beitt, svo að ,,sál- in vakni”: vélum, helgum grip- um, heilagra manna beinum og öðru, sem trúar- og visindahjá- trúin segja að unnt sé að breyta með lögmálum lifsins. Dauða- strið Francos hefur verið svo langt, að hægt væri að halda is- lenskan miðil hafa sent honum þann fræga Friðrik huldulækni. Fagurt yrði að sjá á forsiðu stór- blaðs: Friðrik bjargar Franco. Svefnherbergi Francos i höll- inni E1 Pardo, og siðan sjúkra- herbergið i La Paz sjúkrahúsinu, hlýtur að hafa litið út eins og und- arlegt sambland af geimstöð og seiðhjalli. Blöð og fjölmiðlar þreytast aldrei á að birta teikn- ingar af liffærum þjóðarleiðtog- ans, sumar myndir eru í eðlileg- um litum, og lýsa mætti véla og helgra dóma. En ofar öllu stendur auðvitað ósigrandi máttur og lifs- löngun einræðisherrans. Þrátt fyrir lifskraftinn, skorar rlkis- stjóminsamt á þjóðina að vera á- fram jákvæð, eins og hún hefur verið I nærri fjörutiu ár, leggjast á bæn og biöja, enda er vonin það siöasta, sem maðurinn glatar. Franco liggur „bæði lifs og lið- inn” innan um helga dóma, vélar og leiðslur, og þjóö hans er i það mikilli taugaspennu, að fjöldi manns hefur látist úr slagi á stéttinni fyrir utan viggirtan garð hallarinnar. Alitið er, að tið hjartaáföll millistéttarfólks (stór hluti almennings er næstum á- hugalaus, nema þegar kemur að safaríkum lýsingum á þvagteppu, köfnun, blóðugum uppskurðum o.s.frv., þá opnar hann undrandi augun, annars er sjúkdómur Francos „þeirra mál”) stafi af ást stéttarinnar á leiðtoganum. Þjóðin er hvött til þátttöku, og kannski vona dagblöðin, að hún hrynji niður, og að lokum standi Franco einn yfir valnum með pálma hreystinnar i höndunum og horfi yfir likin. Auðstéttin lætur ekkert frá sér heyra. Rangt væri þó að halda hana óska leiðtoganum dauða, eða væna hana um óþjóðhollustu. En eitt er vist, að hjarta hennar slær glatt. Sönnun þess eru þrjár kauphallir landsins. Aður en leið- toginn fann til lasleika, höfðu /erðbréf fallið niður úr öllu valdi en hækkuðu á ný jafn hröðum skrefum og dauðinn haskaði sér að generálnum. Sjaldan hefur hjarta kauphal’lanna dansað jafn- dátt og nú. í hvert sinn, sem læknar Francos birta skýrslu og greina frá óreglulegum hjart- slætti, lifnar yfir kauphallar- hjartanu og fjörkippur fer um verðbréfin. Sjúkdómssaga Francisco Francos, pjóðarleiðtoga Spánar. Nú liður að jólum, uppskeru- hátið sjúkdómssagna og lækna- bókmennta. Ég leyfi mér þess vegna að bæta einni i hópinn, Sjúkdómssögu Francisco Francos, sem er byggð á tugum blaðagreina, styttum og færðum i stflinn, en allt er rakið i réttri röð dagatalsins. Sjúkdómssagan er hvort tveggja i senn, saga um baráttu fórnfúsra lækna gegn yf- irvofandi dauða, og æsandi sjúk- dómslýsing. Hún er jafnframt viss tegund heimildarits, sem ekki ætti að skaða i öllum skandinavismanum og heimilda- bókaflóðinu. Sagan er á þessa leið: Þann 14. október fann Francisco Franco, þegar hann reis árla úr rekkju i höll sinni, E1 Pardo, að hann gekk ekki heill til skógar. Hann hafði örlitið kvef- ast. Heimilislækninum var þegar gert aðvart, og hann fann við hlustun að kvefpestin var komin á óæskilega hátt stig. Franco voru valin þau kvefmeðul, sem ekki mundu blandast illa öðrum lyfj- um, sem hann var á, en þau voru mörg og margvisleg, enda hrjáðu hannýmsir kvillar. Mikil skelfing greip undir eins um sig meðal ráðamanna þjóðarinnar, og ýms- ar sögur komust á kreik. Gömul minni vöknuðu, einkum aðvörun systur hans, kjaftakerlingarinnar Pflar, þegar hún baö spænsku þjóðina, eins og spákona aö taka vandlega eftir 12. október. Nú mundu allir, að Franco hafði ver- iðífjölmenni þanndag.við athöfn i Spænsku menningarstofnuninni. Eflaust hafði hann smitast þar. Venja Francos er að veita opin- bera áheyrn á miðvikudögum, og næsti dagur, 15. október, var á- heymardagur. Franco brá ekki út af vananum, þrátt fyrir kvefið, heldur stóð eins og gamalt vél- menni og heilsaði ýmsum sendi- nefndum. Skipstjórinn stóð við stjórnvöl þjóðarskútunnar, eins og ekkert hefði i skorist, sögðu blööin. En að embættisstörfum loknum fann heimilislæknirinn, að hjarta ríkisleiðtogans sló ó- eðlilega. Engin ástæða var til að óttast, lyf gegn veirum geta vald- ið sliku, einkum hjá eldra fólki, þótt það sé fmynd eilifrar æsku og lifskrafts, eins og Franco. Er- lendar fréttastofur birtu samt þegar rosafréttir af lasleikanum, og blöð og útvarp ýmissa þjóða töldu Franco vera dauðan. Franska útvarpið kvað hann hafa látist úr hjartaslagi. Spænska þjóðin tók þessu með jafnaðargeði. Hún trúir engum erlendum rosafréttum um leið- toga sinn, sist nú, eftir þann mikla andspænska áróður og árásir, sem hún hefur orðið að þola, eftir aftökurnar i Madrid. En þótt þjóðin sé vör um sig gagnvart útlendingum, er hún einkar næm fyrir söguburði. Hún er hugmyndarik og jók sögurnar um allan helming, eftir að bil- hlössum af alls kyns tækjum hafði verið ekið til bústaðar leiðtogans. 16. október tóku kauphallirnar þrjár við sér, i Madrid, Barcelona og Bilbao. Sögurnar örvuðu veik- an hjartslátt þeirra. Þær hermdu, að Franco væri sársjúkur. Þetta varð til þess, að örlitið lifnaði yfir vonlitilli stöðu athafnalifsins, einkum byggingaiðnaðinum. Allt hjarnaði við og verðbréfin hækk- uðu. Það lifnaði yfirfleiru en auð- magninu. Ýmis ólögleg stjórn- málasamtök fóru á kreik. Gegn þeim var beitt eina lyfinu, sem dugir: miklum fangelsunum. Einnig voru blaðaútgáfur bann- aðar og fjölmörg timarit limlest af ritskoðuninni. Ritskoðun á Spáni hefur verið afnumin þannig, að lesefni er skoðað eftir að það kemur út. Þannig verður tap útgefenda meira og varúð og ábyrgðartilfinning ritstjóra eykst: þeir sjá sjálfir um að rit- skoða efniö. Skæruliðar konungs- ins Krists, byltingarsinnuð sam- tök hægriaflanna, fengu einnig vind undir væng og réðust á fólk, grunað um vinstristefnu, og lamdi það tilóbóta, hvar sem færi gafst. Lögfræðingar uröu einkum fyrir barðinu á skæruliðunum. Millistéttin lá hins vegar í siman- um og miklar sögur hófust. Ættingjar Francos og hópur sérfræðinga i hjartasjúkdómum flykktust til hallarinnar. Hjarta leiðtogans sló nokkuð eðlilega. En þegar leið á kvöldið varð sláttur- inn órólegur. Þá höföu helstu hjartalækningatæki sjúkrahúss- ins La Paz (Friðurinn) verið flutt til hallarinnar, og ein hæð þess rýmd, ef þess gerðist þörf að flytja sjúklinginn i sjúkrahús. 17. október. Ráðherrafundur var haldinn i höllinni þennan dag. Læknarnir komu saman áður og ræddu, hvort óhætt yrði að leyfa Franco að sitja fundinn, vegna veikindanna. Læknarnir urðu á- sáttir um að veita honum leyfi. En áður en hann fór Inn i funda- herbergið voru þrjú mælitæki fest viö brjóst hans og handleggi, tengd leiðslum, sem áttu aö senda stöðugar fréttir af slætti hjartans. Fréttirnarbirtust á litlum skermi i næsta herbergi, þar sem lækn- amir fylgdust með öllu. Tækið plpti með eðlilegum hætti. Franco hafði ekki orðiö fyrir neinni geðs- hræringu. Hjartað sló rótt, ekkert raskaði hug hins þrautreynda striðsmanns, ekki einu sinni ó- trygga ástandið i Spænsku Sahara. Eflaust var verið að ræða máliö, þótt enginn viti það með vissu. Allir fundir rikisleiðtogans eru leynifundir. Skyndilega breyttist linuritið. Það fór að skjálfa á skerminum. Broddar linanna hækkuðu og tiðnin minnkaði. Læknarnir urðu skelfingu lostnir. Einhver þeirra ætlaði að rjúka að dyrunum og opna þær. En lifverðir Francos, sem vöktu yfir læknunum, héldu eflaustað hér væri eitthvert sam- særi lækna á ferðinni, og stöðvuðu þvi lækninn við dyrnar af öry ggisástæðum. Lif Francos er i stöðugri hættu. Læknar geta verið grunsamlegir, einkum einn þeirra, Farinas, sem átti lýð- veldissinnaðan föður, færan hjartaiækni, sem stjórn Francos lét dúsa í fangelsi ævilangt að loknum sigri i borgarastyrjöld- inni. Nú vakti sonurinn, einn fremsti læknir landsins, yfir lifi leiðtogans. Var hann ekki gmn- samlegur? Allt var rólegt f fundaherberg- inu. Engan ráðherra grunaði, hvað var að gerast i brjósti leið- togans. En læknarnir vissu það og reyndu að sannfæra lifverðina um, að lif leiötogans væri i hættu. En lögreglan trúði á samsæri, eins og Stalin. Allt i einu opnast dyrnar. Franco kemur út. Hann dregur leiðsludraslið á eftir sér, náfölur I andliti, vegna ofsafengins hjart- sláttar. Samt stendur hann á fót- unum. Franco er undir eins færð- ur í rúmið, sýni tekin og send i skyndi til sjúkrahússin La Paz. Læknirinn Jose Mantilla finnur, að efnaskipting blóðsins hefur raskast: hætta er á yfirvofandi hjartaslagi. Kvöldblöðin og fjölmiðlarnir minnast ekki einu orði á sjúkdóm landsfööurins, sem liggur milli heims og himnaríkis i fullkomn- asta rúmi Spánar, stöðugt tengd- ur hjartaritinu, sem fylgist með störfum vöðva og hjartahólfanna. Gjörgæslulæknar standa um- hverfis rúmið. 1 svefnherbergi Francos er undursamleg vél, sem á islensku væri hægt að kalla „blóðtappa- togara”. Þetta galdratæki á að geta hindrað það alhættulegasta, að hjartað hætti að slá, með litlu raflosti. Einnig eru til reiðu afar frumlegir og nýuppfundnir belg- ir, einkar vel úr garði gerðir „æðabelgir”, sem hægt er að koma fyrir I slagæð i lærinu, og þá sjá þeir sjálfkrafa um að dæla blóðinu til hjartans. Og án þess að Franco sjái, stendur i einu horni svéfnherbergisins splunkunýtt öndunartæki. Tækið á að geta unniö öll störf, ef allt bilar. Það lætur dauða anda, heldur liki á lifi vikum og jafnvel mánuðum sam- an og gerir eiliföina jarðneska. Næsta dag, 18. október, birta dagblöðin þá einu frétt, að Franco hafi fengið kvef: tiu linur. Þau birta einnig þá frétt, að hjarta- græðarinn mikli, Christian Barnard, hafi komið til Madrid i boði tengdasonar Francos, mark- greifans af Villaverde, til að taka þátt i mikilli veiðiför. 19. oklóber segja fréttir, að Franco hafi hlustað á messu i kapellu hallarinnar, einnig að hann hafi horft á sjónvarp að venju, enda mikill sjónvarpsunn- andi, þar sem fór fram knatt- spyrnuleikur milli liðanna frægu i Madrid og Barcelona. Þetta er fagur dagur, tilvalinn til útivistar og veiðiferða. En samt situr borgarastéttin við simann, eða biður eftir „skyndi- fréttum” á skerminum, i stað þess að aka út i sveit og njóta un- aðar náttúrunnar á skipulögðum útivistarsvæðum. Veiðiför mark- greifans hefur verið aflýst. Morgunn þess 20. dags október- mánaðarris. Franco eyðir honum i ró og næði i rúminu. En hann tekur á móti spánarprinsi, og þeir sitja á rökstólum nokkra hrið. Eftir fund þeirra er opinberri á- heyrn þjóðarleiðtogans aflýst næsta miðvikudag. Akvörðunin kveikir ótal sögur, sem fljúga gegnum sima og með vinnukon- um og kjaftakerlingum um allan Spán. Fyrir eitthvað fimmtán ár- um voru fréttir fljótari 1 förum á vörum þeirra milli Barcelona og Cadfz en simskeyti. En núna hef- ur tæknin og hraðinn I fréttaflutn- ingi gert þær aö mestu úreltar. Þess vegna hendir stöku sinnum, að spænskar konur loki munnin- um. Ástandið er þannig, að likast er sem verið sé að halda öng- þveitinu afmælisveislu, veita þvi eins konar forskot á Iberskt öng- þveiti erfisdrykkjunnar að Franco látnum. Hver kjaftar upp I annan, enginn veit neitt með vissu, ogenginn hlustar. Sú list er næstum þvf óþekkt á þessum slóðum. Spánverjar hlusta aldrei, heldur búa það til, sem þeir þykj- ast hafa heyrt. Fulltrúar Þjóð- vamarráðsins halda fund, sem sagður er vera f nánum tengslum við lasleika Francos og erfiðleik- ana i Sahara. Hermenn fá skipun um að halda kyrru fyrir i herbúð- unum. Þeir sem búa utan þeirra, verða að láta vita, hvar þeir dvelja. Búist er við, að Konungs- ráðið haldi fund og ræði um fram- tið landsins og erfðalögin. Franco er sagður hafa fengið andateppu. öruggt er, að hann fékk óþolandi kvalir f brjóstið. Kvölunum fylgdi dauðans angist, sem er miklu ægilegri en kvalirnar. Nýir lækn- ar koma að sjúkrabeðinu. Franco fær sefandi lyf, einkum dolantin, sem er morfinupplausn, og fenegran, sem slær á blóðþrýst- inginn og hefur sömu áhrif og ró- andi lyf. Skyndilega ber á önd- unarerfiðleikum. Haldið er, að Franco hafi kafn- að. En Nicolas, bróðir hans, ber til baka við erlenda blaðamenn að Föstudagur 12. desember 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9 Fyrsti hluti — Sjúkdómssaga meö tilbrigðum Fólk úr sveitunum kom með handavinnuna meö sér svo aö þaö sæti ekki aögeröalaust meban beöið var eftir aö dauðastríöi leiötogans lyki. Varösveitir í Madrid Nú kom sér vel aö vera orðinn læs fyrir löngu, lestur dagblaöa jókst. læknarnir hafi opnað barkakýlið á honum, svo að öndunin léttist 21. október. Markgreifinn af Villaverde hefur vakað alla nótt- ina yfir hinum sjúka, ásamt Christan Barnard og lækninum Pescador, sérfræðingi i hjarta- sjúkdómum við sjúkrahúsið La Paz. Snemma morguns er þota af gerðinni Mystere send i skyndi til Barcelona eftir lækninum Marto- rell, sem annaðist Franco I fyrra, þegar hann fékk blóðtappa i lær- ið. Læknarnir gefa skýrslu. Hún er ekki birt almenningi. Arias, for- sætisráöherra landsins, heim- sækir Franco um hádegisbilið. Grunur leikur á að rætt hafi verið um arftöku prinsins og erfiðleik- ana I Sahara, sem fara stöðugt vaxandi. Mikil óvissa rikir hvar vetna. Landið er sagt vera „stjórnlaust”. Verðbréfin i kaup- höllunum ýmist hækka eða lækka i takt við orðróminn. Áður en hallirnar loka, berast þau tiðindi, að Franco hafi örugglega fengið hjartaslag. Það hleypir verðbréf- unum upp um rúm tvö stig. Um kvöldið segir bandariska sjónvarpsstöðin CBS, að þjóðar- leiðtogi Spánar sé dauður. Nokk- ur sendiráð fara á skrið, einkum það bandaríska, sem stendur si- fellt á verði, enda er haldið að kommúnistar muni reyna að hrifsa völdin um leið og Franco leggur upp laupana. Stjórnarand- staðan þegir. Mikill lögregluvið- búnaður er i Madrid og fjöldi ó- breyttra hermanna á götunum. Frjálslyndir óska hver öðrum til hamingju á dulmáli gegnum sima. Hætta er á, að simahlustan- ir fari vaxandi. Rétt i þessu birt- ist tilkynning i sjónvarpinu frá Embættisráði Francos. Þar er sagt, að leiðtoginn sé kvefaður og kvefið hafi orsakaö væga lömun hjartavöðvans, samt sé hann á batavegi. Tilkynningin er ekki undirrituð af neinum lækni, og fólk trúir henni mátulega. En kardinálinn Tarancon, biskupinn yfir Madrid, biður trúarsöfnuði landsins að minnast leiðtogans á- vallt I bænum sinum. A miðnætti tilkynnir portú- galska útvarpið, að viðbjóðsleg- asti einræðisherra heimsins sé nú loksins dauður, en spænska stjórnin muni ekki tilkynna and- látiðfyrr en næsta dag. Útvarpið óskar verkamönnum og fólkinu til hamingju með sigurinn. 22. október heldur almenning- ur, að Franco sé dauður. Allir hafa samt á sér gát: einræðis- herrar eiga það til að risa skyndi- lega aftur upp frá dauöum. Þeir látast deyja drottni sinum, svo að hægt verði að „prófa” hugarfar þjóðarinnar. Hvergi bólar á kommúnistauppreisn i Madrid. Það heyristekki einu sinni i þyrl- unni frægu, sem jafnan sveimar yfir borginni, ef eitthvað er i að- sigi. Allt er með kyrrum kjörum, að hjörtum mannanna undan- skildum. Fréttamenn frá flestum lönd- um heims hafa nú flykkst að höll- inni E1 Pardo. Þeir biða frá þvi eldsnemma morguns eftir að flaggað verði i hálfa stöng. En fáninn ris að húni. Þetta er öruggt merki þess, að Franco sé enn á lffi. Þjóðfánar misvirða aldrei þjóöhöfðingja, og enginn má mis- virða fánann. Embættisráð Francos færir þá frétt, að hann sé að jafna sig eftir áfallið. Blaðið Arriba, málgagn falangista, bætir þvi við, aö Franco sé við góða heilsu, i gær hafi hann horft á 2 kvikmyndir i einkakvikmyndahúsi sinu. önnur myndin hét Ótti tröllriður borg- inni, hin er Chaplinmyndin Sviðs- ljós. Undarlegt, að hann skuli ekki hafa horft á Einræðisherr- ann. Vikublaðið Personas birtir gamla mynd af Franco, þar sem hann er að mæla hnöttinn með málbandi, likt og hann sé að velja sér bita, þótt hann verði sist af öllu sakaður um útþenslustefnu. Chaplin lét einræðisherrann hins vegar leika sér við hnöttinn. Rætt er um, að ráðherrar spænsku stjórnarinnar séu marg- skiptir i máli Sahara. 1 þessari siðustu nýlendu Spánar i Afriku er, eins og flestir vita, afar auðug fosfatnáma, og styrinn stendur um hana, en ekki um það, hvort landið eigi að fá sjálfstæði. Vand- inn er i þvi fólginn að veita þjóð- inni sjálfstæði, en náman verði áfram i eign spænskra námufé- laga. Það vilja ráðamenn i Marokko ekki, heldur fá sinn skerf af auðæfunum. Lausnin verður auðvitað sú, að stofna fjöl- þjóðafyrirtæki um rekstur nám- unnar. Um þaö er nú samið, þótt Ibúar Sahara vilji auðvitað fá hvort tveggja, sjálfstæði og nám- una. Franco stunda, auk læknanna, tveir hjúkrunarmenn og hjúkr- unarkonur. Þetta er vandlega valið fólk og tryggt. Engu aö siður verða hjúkrunarkonurnar að vera hreinar meyjar. Aður en þær ganga að störfum er gerð á þeim likamsleit, likt og gert er við is- lenskar flugfreyjur, svo að þær feli ekki neitt hættulegt lifi leið- togans i þvi opi, sem kennt er við Venus, eða i bróðuropinu að aft- an, sem ég kann ekki að nefna. 23. október breiðist skelfingin út um allt landið. Franco er i lifs- hættu. Háttsettir embættismenn sjást hlaupa milli fundastaða. Verið er að togast á um valdið. Einn mesti hlaupagikkurinn, markgreifinn af Villaverde, tengdasonur Francos, gerist tiöur gestur þennan dag i höll spánar- prinsins. Enginn veit neitt með vissu um, hvert erindi hans er. Haldið er, að markgreifinn vilji reyna að steypa prinsinum, reyna jafnvel að láta hægri öfgaöfl, francoistana, myrða hann. Þá yrði, samkvæmt erfðalögunum nýju, enginn rikiserfingi, og hægt að koma þvi til leiðar, að fjöl- skylda Francos sitji áfram að völdum: hertoginn af Cadiz, kvæntur dóttur markgreifans, og þvi dótturdóttur Francos, hinn „.raunverulegi rikisarfi”, hefði faðir hans ekki verið daufdumbur og þurft þess vegna að afsala sér tilkalli til konungserfða. Spánar- prinsinn, Juan Carlos, er ekkert annað en „uppfinning” Francos, gerð áður en dótturdóttir hans giftist hertoganum af Cadiz. Markgreifinn af Villaverde er léttur á fæti, þótt nefbrotinn sé. Sagan um nefbrot greifans er sú, að skömmu eftir aftökurnar i Madrid sat hann á finu veitinga- húsi á Sólarströndinni og heyrðist vera talað illa um Spán við næsta borð. Markgreifinn rauk upp frá steikinni, ruddist að gestunum með ókvæðisoröum og studdi föðurlandið. Áður hafði hann fengið sér nokkur staup, sem styrkja jafnan hjartað og auka ættjarðarástína. Hjónin við næsta borð voru hollensk og höfðu feng- ið sér vel neðan i þvi, liklega malagameyjarvin, sem er afar vinsælt hjá túristum, þvi að þau snerust hart gegn fólskum greif- anum, þótt þau skildu ekki, hvað var um aö vera, og túlipana- svarkurinn sló tengdason þjóðar- leiðtogans svo fast með handtösk- unni sinni, að nefið brotnaði og hans bláa ættarblóð stökk úr nös- unum niður á heimsborgaralega réttina. Eftir þetta varð mark- greifinn af Villaverde aðhláturs- efni fólks. Þrátt fyrir sjúkdóm Francos hélt þjóðþingið áfram störfum. Þar eru aldrei neinar sviptingar, heldur rikir þar sátt og samlyndi. Nú rikti þar ekki ólikt andrúms- loft og á Alþingi: fáir sátu i saln- um. En þeir, sem sátu þar, ráku oft nefið undir arminn, eins og fugl undir væng, og þefuöu i laumi af sér svitalyktina, enda er spennan mikil: þingmenn fengu ekki einu sinni fréttir af liðan Francos. Þeir voru á sifelldum hlaupum eftir blaðamönnum og snöpuðu eftir tiðindum. Að lokum mótmælti einn þingmannanna, að hvorki þingheimur né almenning- ur fengi fréttir af þvi, sem væri að gerast. Þetta var I fyrsta sinn, sem mótmæli höfðu heyrst i þing- sölum, eftir að spænska þingið var endurreist af Franco eftir borgarastyrjöldina árið 1942. Blöðin töluðu um, að timamót hefðu verið mörkuð i sögu þess, þvi að óánægjuraddir hefðu heyrst þar: merki um lýðræði. Blaðið Telediario birti einnig fréttir erlendra fréttastofa um, að Franco hefði nú elnað sóttin og lömun hjartans aukist. Fréttin var undirrituð af tiu læknum. Seint um kvöldið kemur upp kvittur: háttsettur maður i hern- um hefur verið settur i stofufang- elsi, hermenn verða sendir til að hafa umsjón með fréttaflutningi útvarps og sjónvarps. Fréttin hafði engan fót fyrir sér. Hér var einungis um að ræða venjulegt „eftirlit”. Það er að frétta af Franco, sem kemst þó aldrei í blöðin, að þenn- an dag þöndust út hjartahólf hans, vegna ónógs súrefnis. Lyfj- um var beitt gegn þessari nýju árás sjúkdómsins og „muldu” þau blóðtappana, þannig að störf kransæðarinnar léttust. Sú hætta fylgir jafnan þannig lyfjum, að sár geta myndast á slimhúð inn- yflanna og valdið blæðingu, og þannig fór fyrir maga Francos. Honum voru einnig gefin róandi meðul, sem milduðu þjáningarn- ar, en um leið féll svefnmók á sjúklinginn, og læknarnir töluöu um „einstaklega þægan sjúkling, sem fylgir umsvifalaust öllum ráðum”. Skömmu eftir lyfja- gjöfina fór að bera á blæðingum i maga og lömun innyflanna. A þetta var slegið með viðeigandi lyfjagjöf. Nýir læknar bættust i hópinn, einn þeirra var sérfræð- inguri Parkinsonveiki, sem hefur þjáð þjóðarleiðtoga Spánar árum saman. Dauðadansinn er nú rétt að hefjast, dauðadans mannsins, sem má alls ekki deyja og verður aðþjástá ýmsa vegu, sem verður ekW með orðum lýst, ekki einu sinni með orðum þeirra, sem hlakka yfir þjáningum hans og sjá nú hefndina koma yfir ein- ræðisherrann i liki uppskurða, magaþembu, þvags i blóði og voðalegrar vatnsmyndunar i kviðarholinu, sem þenur hann út, eins og loftbelg. „Látið hann kveljastsem lengst,” segja óvinir hans. „Guði sé lof fyrir það, að læknarnir þykjast vera að bjarga honum, en eru i raun og veru að láta hann liða djöfullegar kvalir, þvi að þeir einir geta hefnt sin á honum i nafni allrar þjóðarinn- ar.” Föstudagurinn 24. október ris, þótt vart verði dagsbirtan greind, vegna loftmengunar borgarinnar. Þessi dagur vekur mikið fjaðra- fok meðal stjórnmálamanna Spánar. Fréttir af sjúkdómi Francos vekja skelfingu á opin- berum stöðum. Geysilegt fjár- málafjör færist i kauphallirnar, en upplýsingastjóri konungsfjöl- skyldunnar, Anson, greifinn af Motríco, og hertoginn af Badajoz, halda til fundar við prinsinn. Að fundi loknum fer Anson og fornfá- legt ljóðskáld, Peman, til Sviss- lands á fund Juan de Borbon. föður prinsins, sem telur sig vera réttan erfingja krúnunnar, en ekki sonurinn, Juan Carlos spánarprins, sköpunarverk Francos. En það eru fleiri en þeir, sem leita til Juan de Borbon. Lög- hlýðna stjórnarandstaðan reynir einnig að fá áheyrn hjá „konung- inum”, en kóngur neitar. Hann vill ekki, að sögn, vinna neitt óhæfuverk gegn syni sinum. Hann veit, að margir gera tilkall til kórónu Spánar, að kórónan stend- ur völtum fótum og mikið er i veði. Nú er um að gera fyrir Juan de Borbon að halda i við sig við viskidrykkjuna og láta ekki allt flakka, eins og i sumar, þegar honum var bannað að stiga fæti á spænska grund fyrir fleipur i Estoril i Portúgal. Engar fréttir berast af Franco. en donja Carmen, kona hans, sést koma út úr höllinni með bros á vör. Brosið róar á vissan hátt blaðamenn og þjóðina, þótt allir vitii, að hún er svo munnvið og stórtennt, að hún getur sjaldan lokað sibrosandi munninum. Donja Carmen gengur almennt undir nafninu Múlasna Fransis, þvi að bros hennar minnir fólk á „bros” ösnu einnar, sem varð fræg fyrir leik i kvikmyndum fyr- ir mörgum árum, og hét Múlasn- an Fransis. Allir ættu að geta skilið illkvittinn orðaleikinn: Múlasna Francos. Þennan dag heldur upplýsinga- málaráðherrann vikulegan fund. Hann segir, að Franco hafi ein- ungis fengið kvefpest, sem sé eðlilegt á þessum árstima. Ráð- herrann neitar að ræða beitingu 11. greinar laga um rikisarftöku. og kveður allt hjal manna um pólitiska óvissu vera skrök róg- tungna.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.