Þjóðviljinn - 23.05.1976, Síða 15

Sunnudagur 23. mal 1976 þjóÐVILJINN — SIÐA 15
Ævintýriö
um Kua-Kúra
og töfranetið
Fyrir löngu, löngu, mörgum
mannsöldrum áöur en hvitir
menn komu til Nýja-Sjálands,
fiskuðu Maóriar bæöi á færi og i
net.
Guö sjávarins, Tangóra, var
gjafmildur viö börn jaröarinnar
og gaf rikulega veiöi. Guðinn
Tangóra átti ótal tegundir fiska,
sem voru gómsætir aö éta. Stund-
um hrakti hann stóra hvali og
hákarla upp aö ströndinni, svo aö
fólkiö gæti gætt sér á þeim.
Fólkiö, sem þarna bjó i landinu
Te-tka, nötaöi fiskbein i öngla
sina.
Oft þegar tungl var fullt, réru
Maoriar út á sjó á bátum sinum,
þeir renndu færum úr hampi, en
beittu önglana meö smádýrum,
sem liföu i sandinum á ströndinni.
Stundum var veiöin mikil,
stundum litil.
Þegar góöur friður rikti meöal
guöa jaröarinnar og guða loftsins
og guöa hafsins, þá launaðí
Tangóra fiskimönnunum vel erf-
iöið. En þegar Tanviri-Meta vind-
urinn og Tangóra deildu, voru
ógæftir i marga daga.
En fólkinu i landinu Te-lka
f jölgaöi, er timar liöu og er þjóöin
læröi aö rækta jöröina og snara
börn skógarins, dýrin og börn
loftsins, fuglana var nóg aö éta.
Karlmennirnir eyddu miklu af
tima sinum viö veiöar, bæöi á sjó
og landi. Þeir notuöu spjót og örv-
ar viö landdýrin, en net og öngla
við fiskveiðarnar. Konurnar
hugsuöu um heimilin, spunnu og
ófu klæöi úr hampi og skreyttu
þau með stélfjöörum Húia-páfa-
gauksins.
Jarðyrkjan var mjög timafrek,
svo aö minni timi varö til fisk
veiöanna. Nú máttu menn varla
vera að þvi aö liggja allan daginn
yfir fiski, eöa róa bátum sinum á
brjóstum Tangóra, sjávarguðs-
ins, en samt var mikil þörf fyrir
fisk.
Þarna bjó einu sinni mjög vitur
maður kallaöur Kúa-Kúra. Þegar
hann var eitt sinn aö daglegum
störfum i Pa sinu (húsi sinu) kom
ailt i einu yfir hann löngun til aö
ferðast. Honum fannst hann allt i
einu þurfa aö fara til Te-Ra-Rava
fólksins. Þessi hugsun sótti á
hann dag og nótt. Að lokum hélt
hann af staö gagntekinn af feröa-
hug.
Eftir langt og erfitt feröalag
gegnum skóga, kom hann til stað-
ar, sem nú er kallaöur Ran-Gio-
Via. Þar, sem hann fer nú eftir
sjávarströndinni, tekur hann eftir
þvi, aö á einum staö hefur veriö
gert aö miklum fiski. Hann varö
undrandi, þvi að hann vissi, að
þarna bjó fátt fólk.
Þegar hann fór aö athuga fót-
sporin i sandinum, sá hann, aö
þau voru frá þvi um nóttina, en
ekki frá morgninum eöa degin-
um.
Þá segir Kúa-Kúra viö sjálfan
sig: „Þessi för eru ekki eftir
mennska menn, heldur álfa”.
Hann ákvaö aö biöa þarna á
ströndinni um nóttina, kannski
gæti hann lært eitthvað nýtt, til aö
kenna fólki sinu lengst i suöri,
þegar hann kæmi heim.
Þegar leiö aö kvöldi, kom hann
sér fyrir á staö, sem litið bar á.
Nóttin var dimm, en litil skima af
Tvö
ævintýri
maóría
tungli, og Kúa-Kúra var þakklát-
ur fyrir það. Hann haföi ekki beð-
ið lengi, þegar hann heyrði hróp-
að: „Komið hingað með netin”.
Álfarnir komu nú saman á
ströndinni og drógu á eftir sér
stór net, sem þeir festu við báta
sina og lögöu á sjóinn. Þeir réru
af stað frá ströndinni og sungu
glaðlega: „Við vörpum út netun-
um hjá Ran-Gio-Via og tökum
þau upp hjá Mama-Kú”. Þetta
höföu þeir margsinnis yfir. Og
ekki leiö á löngu, þar til netin
voru full af fiski úr djúpinu. Mikill
fjöldi af makril spriklaði i netun-
um hjá þeim.
Alfarnir komu nú að landi, og
þegar þeir drógu aflann i land
blandaði Kúa-Kúra sér i hópinn
og dró netin með þeim. Hann var
mjög ljós yfirlitum, svo álfarnir
tóku ekkert eftir honum i tungls-
ljósinu. Rétt i fyrstu morgun
skimunni náöust fyrstu fiskarnir i
land, en margir sprikluöu út aft-
ur, en álfarnir voru duglegir og
létu þá ekki sleppa. Alfarnir unnu
hratt og brátt voru öll netin komin
i land og þaöglytti á stórar fiski-
kasir á ströndinni.
Kúa-Kúra var skemmt. Ef hann
gæti nú aðeins lært af álfunum,
hvernig fiskinetin voru gerö, þá
þyrftu Maóriar ekki aö eyöa eins
miklum tima viö fiskveiöar eins
og nú, hugsaði Kúa-Kúra. Svona
uppgripaafli mundi fæöa heilan
ættflokk i marga daga.
Álfarnir fóru aö safna fiskinum
saman, þeir höföu hröö handtök,
þvi aö þeir þurftu aö hafa lokið
verkum fyrir sólaruppkomu. Þeir
þræddu hampstreng gegnum
tanglið og munninn á fiskunum,
þangaö til hver seilin eftir aðra
var full.
Kúa-Kúra lyfti einni seilinni, en
hnúturinn rann til og allur fiskur-
inn fór af seilinni. Margir álfar
hlupu til að rétta honum hjálpar-
hönd. Einn álfurinn hnýtti hnút á
seilarendan, en Kúa-Kúra leysti
hann i laumi, svo allur fiskurinn
féll á jörðina. Þetta endurtók
hann nokkrum sinnum. Þannig
tafði hann álfana og hægt og hægt
kom sólin upp.
Þegar albjart var orðiö, sáu
álfarnir að Kúa-Kúra var
mennskur maður. Margir þeirra
ráku upp hræðslu-óp um leiö og
þeir hurfu með irafári, en skildu
eftir fiskinn, bátana og netin, og
Kúa-Kúra stóö þarna einn eftir.
Engin ummerki voru sjáanleg
eftir álfana, nema fiskurinn, net-
in og bátarnir. Kúa-Kúra safnaði
nú netunum saman meö mikilli
gleöi.
Hann athugaði möskvana og
hnútana og hvernig netip voru
gerö. Þegar hann haföi sett allt
þetta nákvæmlega á sig lagði
hann af staö heim i þorpið sitt
glaöur og hamingjusamur.
Nú vissi hann, hvernig stóð á
þessari feröalöngun, sem hann
var gripinn allt I einu. Þetta var
gjöf frá guöunum, svo að hann
gæti lært fiskveiöar af álfunum.
Svo gat hann kennt börnum sin-
um þetta og þau aftur sinum
börnum.
Svona læröu Maoríar fiskveiðar.
sem þeir nota enn i dag.af álfum i
Ran-Gio-Via. Og þeir minnast
meö þakklæti forfööúr sins
Kúa-Kúra.
Hinemóa fagra
frá
Rótórúa
Lengst úti i hinu dimmbláa
Rótórúa-vatni liggur eyjan
Mó-Kói'a reglulegt undraland frá
náttúrunnar hendi. Úti i eyjunni
er heit uppspretta, sem hinir inn
fæddu nefna Te Vakimil-
úa-e-Hinemóa, eða lind Hinemóu.
Staðurinn er lika þekktur með
Máritönum og Pak-Heum
(hvitum mönnum) undir nafninu
Laug Hinemóu. Umlukt mosa-
gróðri og hinum fögru toe-toe
blómjurtum og hávöxnum runn-
um er lindin eins og gimsteinn,
verðugt sögusvið ævintýrisins um
Maoristúlkuna hina fögru Hinem-
óu.
Hinemóa var dóttir Umukaria,
höfðingja Ovata ættflokksins,
sem bjó hinum megin við vatnið.
Hún var ættgöfug og fögur og svo
glæst, að hún var elskuð af öllum
hermönnum Rótórúaþjóðarinnar.
En unglingurinn Tútaneki elskaði
hana samt mest af öllum og vildi
fá hana fyrir konu.
Tútaneki var af lágum stigum,
aöeins fóstursonur Vakúa höfð-
ingja Nagati-Vakúa ættarinnar,
sem bjó á eyjunni Mo-Koia.
Stundum héldu Maoriar i
Rótórúa héraði mikil þing. Þar
komu menn af ættflokki Hinemóu
og ættflokki Tútanekis saman til
hátiðahalds og til að þinga um
áframhaldandi strið eða frið. Og
svo bar við, að Hinemóa og
hermaðurinn ungi mættust og sáu
i augum hvors annars speglast þá
ást, sem áður hafði búið i leyni i
hjörtum þeirra. En nú fór verr
Ovatahöföinginn vildi ekki sam
þykkja þenna ráðahag, svo að
ungi hermaðurinn þorði lengi vel
ekki að nálgast Hinemóu.
A eynni, þar sem Tútaneki bjó
er hæð kölluð Kæveka og þangað
fór Tútaneki hvert kvöld með vini
sinum Tiko. Þeir léku á hljóð-
pipur, og hljóðfæraslátturinn
barst á öldum vatnsins langt
burt. Hinn mjúki andvari bar
hljómlistina yfir vatnið alla leið
til Ovata, þar sem Hinemóa bjó.
Hún hlustaði fagnandi, hún vissi
að það var Tútaneki, sem lék.
Þótt ekkert orö væri sagt, þá
vissu þau um og fundu ást hvors
annars. Hinemóa skildi þennan
ástaróð Tútanekis.
Löngu seinna safnaðist Ovata-
fólkið og Mó-Kóiáfólkið aftur
saman á ráðstefnu, en þá tók
Tútaneki kjark i sig og sendi
mann til Hinemóu til að segja
henni af ást sinni, en hún svaraði,
að hún elskaði hann jafnmikið.
Þegar hálfbræður Tútanekis
komustá snoðir um þetta, fylltust
þeir fyrirlitningu. Þeir sögöu við
Tútaneki: „Svona göfug stúlka
fer nú ekki að lita á mann af
svona lágum stigum eins og þig”.
Tútaneki svaraði ekki, þvi að
Hinemóa haföi lofað að yfirgefa
sitt fólk og leita hamingjunnar
sem brúður hans á eynni
Mó-Kóia. Hann vissi, aö hún
mundi koma til hans yfir vatnið i
bátnum sinum næst, þegar hann
léki á flautuna.
Þegar rökkrið kom, fóru þeir
Tutaneki og Tikó að spila.
En nú var frændur Hinemóu
farið að gruna margt, þeim
fannst hún heilluð af ást, svo að
þeirlétu draga alla báta langt á
land upp. Þegar Hinemóa kom til
strandarinnar og fann engan
bátinn, settisthún á ströndina og
hugsaði með trega um Tútaneki
og hvernig þau voru skilin, aö uns
húnstóðst ekki mátið og ákvaö að
synda yfir vatnið til Mó-Kóia.
Nóttin var dimm, vatnið var
kalt og þaö var langur vegur til
eyjarinnar. Hún hikaði ekki,
heldur festi sex tóma Gúnds-
ávexti við mitti sér, svo að hún
sykki ekki. Svo gekk hún upp á
háan klett og ákallaði
Iri-lri-Kapúa (Stoð himinsins).
Þar sem þessi klettur stendur á
vatnsbakkanum er nú kallaö
Veriveri. Hún stakk sér i vatniö
og synti i áttina til Mó-Kóia. Eftir
langt sund náði Hinemóa taki á
gömlu, föllnu, hinevata-tré, sem
llaut á vatninu. Hinemóa hékk nú
á þessu tré og hvDdi sig og safnaði
kröftum áður en hún tæki aftur til
sunds. Þó að hún væri uppgefin
flaut hún nokkuð með straumnum
ogvar haldið uppi af ávöxtunum,
sem húnbatt við sig. Hún gat ekki
áttað sig á neinu, nema hinum
veiku tónum frá hljóðpipum Tikos
og Tútanekis.
Hún náði tandi skammt frá
þorpi Tútanekis, þar sem heita
lindin sprettur fram og blandast
köldu vatninu. Lindin Te Vaki
milúa er aöeins skilin frá vatninu
meö mjórri klettabrik. Hinemóa
steig skjálfandi og þreytt niður i
heita vatnið. Hún fann brátt
þreytuna liða úr sér og fylltist
unaði við tilhugsunina um
unnusta sinn.
Þegar Hinemóa var að verma
sig þarna i lauginni, þá varð
Tútaneki þyrstur og sendi þjón
sinn tilaðsækja vatn skammt þar
frá sem Hinemóa hvildist. Þegar
Hinemóa sá manninn varö hún
hrædd og spurði: „Fyrir hvern
ertu að sækja vatn?”
Þjóhninn svaraði: „Það er
harida Túteneki”.
„Geföu mér þaö,” sagöi
Hinemóa. Þegar hún hafði drukk-
ið, kastaöi hún skálinni i klettinn
og braut hana. Þjónninn fór til
Tútanekis og sagði honum hvern-
ig farið hafði.
„Farðu aftur”, sagði Tútaneki.
Hinemóa tók skálina aftur af
þjóninum og braut hana á klettin-
um, en þjónninn sneri við. Þetta
þótti Tútaneki undarlegt og greip
vopnsin oggekk niðurað vatninu.
Hann var reiður og skipaöi hin-
um ókunna gestiaðgefa sig fram.
Þegar Hinemóa þekkti röddina
skreiö hún undan klettinum og
faldi sig i háu grasi, en gægðist
aðeins fram til að sjá, hvort
Tútaneki fyndi hana. Tútaneki fór
að leita þarna i kring og að sið-
ustu þreif hann hönd hennar og
sagði: „Hver ert þú?”
Stúlkan svaraði: „Það er ég,
Tútneki, Það er ég Hinemóa.”
Hún reis nú upp og féll i faðm
unnusta sínum. Þarna uröu
fagnaðarfundir.
En Tikó, besti vinur Tútanekis,
varð einmana eftir. Hann hafði
hjálpað meö tónum sinum aö
leiða Hinemóu á rétta leið. Þá
varð Tútaneki sorgmæddur
vegna vinar sins og óskaði að
fósturfaðir hans gæfi Tikó fóstur-
systur sina fyrir konu. Gamli
maðurinn gerði það og Tikó
gladdist af vináttu Tútanekis og
fegurð brúðar sinnar.
Afkomendur Hinemóu og
Tútanekis búa enn i dag á eyjunni
i vatninu. Þeir segja frá þvi með
stolti, hvernig formóðir þeirra
synti til eyjarinnar Mó-Kóia á
fund unnusta sins yfir vatnið
Rótórúa. Ennþá kunna þeir að
syngja sönginn um Hinemóu.
Þaö var formóöir mjn, sem
hingaö svam
hin fagra Hinemóa...
- Þorvarður Magnússon
þýddi
1
>
TT
m
2
>
n
m
30
Z
X
>
30
o-
30
O-
3
2
o
(/>
x
<
>
n
c
X
>
30
m
v>
H
■n
30
>
o
m
Kaupmannahöfn
er stœrsti
ferðamarkaður
Norðurlanda
i sumar f Ijúgum við 3 kvöld i viku til Kaupmanna-
hafnar á mánudögum, miðvikudögum og föstu-
dögum. Héðan verða farnar 4 ferðir i viku til
Narssarssuaq i sumar.
„Hvaö er svo glatt sem
góöra vina fundur” kvaö
Jónas Hailgrimsson i Kaup-
mannahöfn fyrir nærri 150
árum. Enn má rekja spor
Jónasar i borginni viö sund-
iö.
Kaupmannahöfn er mesta
samgöngumiöstöö á Noröur-
löndum. Þaöan liggja leiöir
til allra átta. A feröamarkaöi
Kaupmannahafnar er feiki-
legt úrval feröa um allan
heim. Þar fást dýrar feröir
og ódýrar, langar og stuttar,
til austurs og vesturs og til
noöurs og suöurs.
SAS er áhrifamikill aöili á
feröamarkaöi Kaupmanna-
hafnar.
Góö þjónusta SAS saman-
stendur af mörgum þáttum
og miklu starfi. Hér eru fáein
atriöi nefnd, sem setja svip-
mót á slarfsemi SAS:
Umhyggja fyrir farþegunum
frá upphafi feröar til leiöar-
loka.
Flugvélar af nýjustu og
bestu geröum.
Skandinaviskt starfsfólk um
allan heim.
Sérstök sæti fyrir reykingar-
menn.
Fyrirgreiösla i fjarlægum
löndum.
Matur fyrir sykursjúka,
grænmetisætur og smábörn,
sé hann pantaöur I tæka tiö.
Á löngum flugleiöum skiptir
slikt máli.
Þjónusta SASer rómuð um allan heim vegna þess,
að starfsmenn félagsins leggja sig fram um að
greiða fyrir viðskiptamönnunum eftir því sem
efni standa frekast til.
S4S
Laugavegi 3
Simar:
21199
22299
I
df)SSA SINGAPORE NAIROBI JOHANNESARBORG TO