Þjóðviljinn - 23.05.1976, Blaðsíða 21

<$**** Sköpun
vatnanna
Uppruni norðurskautsins
— Stöðugur hiti og uppköst...
— Haldið þá áfram að leggja ismola að höfðinu!
Suðurskautslandið
— Það er tryggt að þessi klæðning er ekki
eldfim.
Upphaf skipasmfða
Jarö-
skjálft-
ar eftir
pöntun
SOvo til daglega eiga sér stað
jarðskjálftar i borginni Lenin-
akan i háfjöllum Armeniu, að
styrkleika allt að 10 stigum.
Heimamenn láta þetta þó ekki á
sig fá: jarðhræringarnar eiga
upptök sin i Rannsókriarstofu
fyrir jar'ðeðlisfræði og jarð-
skjálftafræöi Visindaakademiu
Armeniu. Þær verða fram-
kallaðar meö einskonar
geysistórum hristiborðum til að
mæla styrkleika og viðnámsþol
ýmissa bygginga á jarðskjálfta-
svæðum.
A rannsóknarstofunni starfa
eðlisfræðingar, stærðfræðingar,
jarðfræðingar og arkitektar, sem
kunna þá list að láta „steinana
tala”. Þegar segulsvið jarðar
virkar i lengri tima á vissar berg-
tegundir myndast i þeim segul -
mögnun. A vinnustofunni, þar ,
sem eðlisfræðilegir eiginleikar
hinna ýmsu bergtegunda eru
rannsakaðir eru þær settar undir
mikinn þrýsting og hita, eða, með
öðrum orðum, sköpuð verða
svipuð skilyrði og i iðrum jarðar.
Sú segulmögnun, sem myndast
við þessar tilraunir, er grund
völlur fyrir framtiðarspá um
jarðskjálfta, þvi segulmögnun
bergsins eykst með auknum
þrýstingi. Þ.e.a.s., þegar hiti og
þrýstingur aukast i iðrum jarðar,
geta mælitæki, sem komið er
fyrir á jaröskjálftasvæöi, sent frá
sér viðvörunarmerki.
I rannsóknarstofunni i Lenin-
akan hafa slik sjálfvirk viö-
vörunarkerfi verið hönnuð. Tæki,
sem fylgjast með jarðeðlis-
fræðilegum breytingum neðan-
jarðar, skrá breytingar segul
sviðsins á upptökusvæðinu
nokkrum stundum áður en jarð-
skjálftarnir eiga sér stað. Upp
lýsingunum er safnað i tölvu, sem
vinnur úr þeim samstundis og
spáir um staö, stund og styrkleika
næsta jarðskjálfta.
Auk upplýsinga um jaröskjálfta
gera þessar rannsóknir kleift að
segja til um aldur ákveðinná
jarömyndana og gefa jaröfræð
ingum þannig verðmæta
vitneskju.
Ekki langt frá Érevan verður
nú i fyrsta skipti reist kjarnorku-
ver á jarðskjálftasvæði.Þar,
sem stöðin á að risa, vinna einnig
sérfræðingar frá rannsóknar-
stofunni i Leninakan, sem geta
mælt með tækjabúnaði sinum
jafnvel veikustu jarðhræringsu- á
stóru svæði langt út yfir eigin
landamæri. —apn.
Sunnudagur 23. mai 1976 þJöÐVILJÍNN — SÍÐA 21
ADOLF J.
PETERSEN
VÍSNAMÁL
Skoöaöu meira
og gáðu
í Visnamálum hefur þeirri
reglu verið fylgt, að geta höf-
unda að hverri visu og birta ekki
visur nema vitað væri hverjir
væru höfundar að þeim, þó
þeirra væri ekki getið. En það
vill oft svo vera að maður lærir
visu án þess að vita hver höf-
undurinn er, eða að visur eru
sendar til Visnamála án þess
höfunda væri getiö.
Hér verður brugðið út af regl-
unni og spurt: Hver er höfund-
urinn að þessari fallegu vor-
visu?
Sá ég vorsins raubu rós,
risa úr grænu fiosi,
meðan nóttin lokka ljós
lést i árdags brosi.
Ef einhver hefur rétt svar við
þvi, þá vinsamlegast sendi hann
það til Visnamála á Þjóðviljan-
um Skólavörðustig 19.
Lifsspekin er sönn og yfir-
lætislitil hjá Þorsteini Guð-
mundssyni á Skálpastöðum i
þessari Visu:
Drottinn skapti mig til manns,
úr moldu leir og ryki.
Var það ekki á ábyrgð hans
að aldrei smiðin sviki.
Hann segir ennfremur:
Ég hef ferðast stað úr stað
og stöðugt fundið betur,
að sumarið getur synjað um það
sem mig dreymdi I vetur.
Osáttur við fátæktina kvaö
Kristinn Bjarnason frá Asi I
Vatnsdal:
Hvernig sem um foldar fet
feröum breyti minum
illa jafnan unað gct,
örbirgð, tökum þinum.
Um gangstéttina rölti Jón frá
Skáleyjum i fylgd með álfa-
meynni og kvað:
Gengur með mér gamla slóð
glóhærð rökkurtáta.
Nóttin kemur hæg og hljóð,
hús og stræti gráta.
Eftirmæli eftir ástina kveður
Lilja Björnsdóttir á Þingeyri:
Heitt þó væri hjartaþel,
hlýja strauma sendi,
furðanlega fór það vei,
funinn engan brenndi.
Hún hefur fleira að segja:
Er ég dreymin enn á ný,
undan sveima borgir,
ljóðahcimi ljúfum I
löngum gleymast sorgir.
A lipru breiðfirsku máli yrkir
Guðmundur Gunnarsson á
Tindum þegar hann dáir stökuna :
Marga hcfur stund mér stytt
stakan dável gerða.
Eftirlætis yndið mitt
er og mun hún veröa.
Meðan Islenskt ómar mál
aldrei mun hún deyja.
Einhvern Þorstein eða Pál
endurvekur Freyja.
Svölun i lifslindum náttúrunn-
ar finnur Guömundur Eyjólfs-
son Geirdal og lætur það i ljós:
Himinvindur hressing ljær,
hjartans yndi vekur.
Sól I lindum skýja skær
skuggamyndir tekur.
Brosir kyrrðin vordags vær,
vaggar byrðing gjöllin,
klappar firði bliður blær,
beltum girðast fjöllin.
Oft gengur illa að tryggja af-
komuna. Það mun Hreiðari
Eyjólfssyni Geirdal hafa
fundist, er hann kvað:
Mönnum titt á móti blæs,
margur hrekst á grunninn.
Fremur sjaldan flýgur gæs
feit og steikt I munninn.
Til að greina böl frá bót
brestur skilning raman.
Allir vita: gull og grjót
getur legið saman.
1 nútimanum virðast menn
ekki geta gefið sér tima til að
veita öðru athygli en þvi sem
gefur arð úr hinum þétta leir.
Svo má skilja á visu Sigurlinna
Péturssonar.
Löngum hefur ljóða spil
lýðum fundist gaman.
Nú finnst enginn timi til
að tina þetta saman.
Það er Jóhannes Ásgeirsson
úr Laxárdal i Dölum sem gefur
mönnum heilræöi i þessari vlsu:
Skeður fleira en skynjað fær,
skoðaðu meira og gáðu.
Legg að eyra, llttu nær,
lærðu fleira og sjáðu.
Pétur Guömundsson bókbind-
ari, batt eitt sinn bók fyrir Þor-
stein Erlingsson skáld; þeir
voru góðkunningjar. Pétur lét
visu fylgja bókinni til Þorsteins.
Er nú sagður andaður
ævidaga fullsaddur
öldungurinn Andskóti
óðalsbóndi I Helviti
Þorsteinn sendi Pétri visu um
hæl:
Prestar sáran sakna hans
sem hins besta hjálparmanns,
sundrung þjáir sérhvert lið
sem að vantar höfuðið.
Það var hann Páll Vatnsdal á
Akureyri sem hafði gaman af að
glettast við kvenfólkið ef litið er
á eftirfarandi visur hans um það
kyn.
Um stúlku kveður Páll;
Aldrei var við karlmann kennd
— en kunni samt aö spauga.
Dýrleg gjöf frá drottni send
dásemdin hún Lauga.
Tiskumeðalið:
Mærin keypti meðalið
sem magnar fegurö llkamans.
Hún er að reyna að hressa viö
hrákasmfði skaparans.
Og i visnabók einnar skrifaði
Páll:
Varla myndi vonsvikinn
né vænni hlut sér kjósa
sá, sem finndi fjörefnin,
sem felast I þér, Rósa.