Þjóðviljinn - 16.08.1977, Page 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 16. ágúst 1977
Guðni Jónsson, afgreiöslumaöur i
Gömlu búð.
Þorleifur Jónsson, alþingismaður
i llólum.
Torfi Þorsteinsson:
Gamla búðin á Höfn
Hér birtistþá niðurlag frásagn-
ar Torfa Þorsteinssonar i Haga
um Gömlu búðina á Höfn:
Þar sem hér hefur að nokkru
verið getið þeirra starfsmanna i
Gömlu búð sem mest komu þar
við sögu, þykir hlýöa að segja hér
i örfáum orðum frá næsta nábúa
hennar, Sláturhúsinu gamla, sem
búið er að standa áfast við Gömlu
búð, likt og siamskur tviburi i
hálfan sjöunda áratug.
Reist 1912
Gamla sláturhús mun hafa ver-
ið reist árið 1912. Það var stein-
steypt bygging með járnþaksrisi
og hvitmáluðum veggjum. Bygg-
ingameistari við þetta hús mun
hafa verið Ragnar Þórarinsson
frá Breiðabólstaö i Suðursveit, sá
hinn sami, sem leiddi meistara
Þórberg til öndvegis að Skóla-
vörðustig 10, anno domini 15.okt.
árið 1915, kl. 15 minútur fyrir
fimm.
Varla mun ofmælt þó að sagt
séaðmeð tilkomu Gamla slátur-
hússins hafi orðið algjör menn-
ingarbylting á sviði hreinlætis og
hollustuhátta, varðandi meðferð
sláturfjár og sláturafurða á
Hornafriði.
Áður en sláturhúsið var reist,
var öll aðstaða til slátrunar mjög
frumstæð, enda annaðist hver
innleggjandi slátrun á sinu fé á
bersvæði austur á Heppu, þar
sem fólk gekk örna sinna viö flæð-
armál og þvoði siðan vambir til
sláturgerðar á sama svæði. Sú
gamansaga var sögð frá þeim
tima, að karl nokkur úr Mýra-
hreppi, Sigurður „Sei—sei—já”,
þá ráðsmaður i Digurholti, hefði
skorið sláturfé sitt að kvöldi af
ótta við að tapa þvi um nóttina, og
látið fláningu biða næsta dags, en
þá hefðu Digurholtsdilkar verið
orðnir að stórgripum.
Sláturhússtjóri
Verkstjóri i Gamla sláturhúsi
frá fyrstu tið og allt til þess að
nýtt sláturhús var byggt, var Jón
Eiriksson, bóndi og hreppstjóri i
Volaseli. Var þrifnaður allur og
hreinlæti undir hans stjórn með
miklum ágætum og var þó engan
vegínn vandalaust að gæta þar
fulls hreinlætis á meðan engin
vatnsleiðsla var komin i þorpið og
vatn hvergi fáanlegt nema úr
jarðgröfnum brunni utanvert við
sláturhúsvegg, þar sem vatn
mettaðist öðru hverju af sióseltu,
vegna þess að brunnbotn mun
hafa staðið lægra en yfirborö sjá-
var á stórum flóðum. Úr þvi var
þó eitthvaö bætt með vatnslögn
frá öðrum brunni, sem hærra
stóö yfir sjávarmál. Jón Eiriks-
son hafði mjög strangt eftirlit
með nærri hverju einasta hand-
taki þeirra, sem að fláningu og
þvotti unnu,og fann vægðarlaust
að við þá, sem skiluðu rifnum
skrokkum úr fláningsbekkjum og
hætti ekki við umvöndun, fyrr en
allt hreinlæti mátti teljast i fullu
lagi. Þá hafði hann einnig mjög
strangt eftirlit með upphengingu
og kælingu kjötsins.
Heilbrigðiseftirlit
Eftir að sláturhúsið var reist,
var krafist heilbrigðisvottorðs
frá sérmenntuðum manni. Var til
þes's kjörinn héraðslæknirinn,
Hinrik Erlendsson. Eftirlit hans
mun ekki hafa getað talist um-
fangsmikið eða strangt á nútima-
visu, þar sem dýralæknir er með
nefið niðri i sérhverjum hlut inn-
an veggja sláturhússins. En hann
annaðist alla stimplun á kjötinu,
sem þýddi heilbrigðisvottorð og
heimild sláturleyfishafa til að
selja vöruna á erlendum mark-
Minninga-
brot
frá sögu
slátur-
hússins
aði. Það mun jafnan fylgja heil-
brigðiseftirliti I hverju sláturhúsi,
að einhverjir árekstrar verði þar
á milli sauðfjárinnleggjenda og
þess, sem eftirlitið á að annast.
Ekki er annað vitað en vel hafi
farið á með Hinrik Erlendssyni og
innleggjendum sauðfjár á Horna-
firði. Þó hafði einu sinni eða tvis-
var út af þessu borið. Bdndi einn,
Guðmundur Jónsson i^Borgum i
Hornafirði, kappsfullur ákafa-
maður, varbúinnað slátra fé sinu
og vildi fá kjötið vigtað, áður en
heimleiðis væri haldið. Héraðs-
læknirinn, sem var söngkær sel-
skapsmaður, hafði brugðið sér
heim i Kaupmannshús og hafði
gleymtsér þar i glöðum hópi, við
söng og hljóðfæraslátt. Þegar
hann svo seint og um siðir kom til
að stimpla kjötið, var þolinmæði
Guömundar i Borgum þrotin og
leiddi óstundvisi læknisins til
skarprar orðasennu. Að henni
lokinni varð Henrik Erlendssyni
að orði:
„Það er vitlaus maður, Guð-
mundur i Borgum. Hann er ekki
óður, heldur er hann bandóður”.
Einn þáttur i heilbrigðiseftirliti
héraðslæknis var að fylgjast með
sullaveiki sauðfjár i sláturhúsi og
að skrá i bók alla sulli, sem i inn-
yflum sauðfjár fundust. Héraðs-
læknirinn átti að annast þetta eft-
irlit, en honum leiddist að standa i
þessu og fól skfáningu sullanna
einum af starfsmönnum, sem
vann við aðskilnað á mör og
vömbum, Sæmundi Halldórs-
syni á Stóra-Bóli. Einum gaman-
sömum manni, Einari Þorsteins-
syni í Hvammi, varð þá þetta að
orði:
„Útskrifaður er með láði
(þ.e. 1. eink.)
undir köldum Norðurpóli
Sæmdur krossi af sullaráði
Sæmundur frá Stóra-Bóli”.
Kjötmat
I ysta hluta hússins, næst
Gömlu búð, var vigtarskúr og
svæði til nokkurrar kælingar, áð-
ur en kjötið fór til söltunar i kjall-
ara, sem þar var undir. Samhliða
vigtun var kjötið metið af þar til
kjörnum matsmanni, Bimi Jóns-
syni, bónda i Dilknesi.
t þessu sama húsi fór fram ull-
armóttaka, mat og vigtun á vorull
og var Björn Jónsson þar einnig
matsmaður og lengi honum til að-
stoðar Eirikur Sigmundsson,
bóndi i Bæ i Lóni, einstakt ljúf-
menni og bjartsýnismaður, sem
öðru hverju gaf sér tima til að
ræða við ullarinnleggjendur um
„góða veðrið i dag og útlit fyrir
enn betra veður á morgun”.
Skilnaðarstund
Þann 20. júli þessa árs voru
siömsku tviburarnir, Sláturhús
og Gamla búð, aöskildir. Slátur-
húsið stendur einstætt eftir, horf-
ið sinni heitmey, Gömlu búð, sem
hallað hefur sér upp að þvi og
varið þaðvindum hafsins siðustu
65 árin, en þann dag var Gömlu
búð, með véltækni nútimans, lyft
af gamla grunninum og flutt á
friðsælan stað innst í Hafnar-
landi. Nokkurt skarð er nú autt og
ófyllt þar sem Gamla búð stóð, en
heilla- og hamingjuóskir fylgja
henni i nýtt umhverfi.
Máski hefur Gömlu búð fylgt
forn hollvættur, sem eitt sinn
hallaði sér þar fram á búðarborð I
augsýn Asu þvottakonu og Sigur-
jóns frá Þorgeirsstöðum. Hver
veit nema að hulinn verndar-
kraftur verði þar einnig húsvörð-
ur i nýju umhverfi?
Torfi Þorsteinsson.
Heiðrún.
Fimmtugasta skipið
Skipasmiðastöð Mar-
selliusar Bernharðs-
sonar á Isafirði hefur
nú fyrir nokkru lokið
við að smiða sitt fimm-
tugasta skip. Er það
Heiðrún ÍS—4.
Þetta er liðlega 300
lesta skip og á að geta
stundað margskonar
veiðar svo sem linu-
veiðar, netaveiðar,
togveiðar og nótaveið-
ar. Um þessar mundir
er unnið við að ganga
frá yfirbyggingu skips-
ins og koma fyrir i þvi
nauðsynlegum tækjum.
Það er fyrirtækið
Einar Guðfinnsson h.f.
i Bolungarvik, sem á
Heiðrúnu. Skipstjórar
verða þeir Einar Hálf-
dánarson og Jón Egg-
ert Sigurgeirsson, báð-
ir Bolvikingar og
þekktir aflamenn.
Gert er ráð fyrir þvi
að skipið verði tilbúið
að hefja veiðar með
haustinu.
—mhg