Þjóðviljinn - 05.11.1977, Blaðsíða 11

Ragnar Arnalds:
Laugardagur 5. nóvember 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Eignaréttinum
yerdi sett skyn-
samleg takmörk
Rætt um frumvarp 4 alþýðubandalagsmanna
Slbastliðinn miövikudag var til
umræbu I efri deild frumvarp til
stjórnskipunarlaga sem flutt er af
4 þingmönnum Alþýöubandalags-
ins, þeim Ragnari Arnalds,
Stefáni Jónssyni, Helga F. Seljan
og Geir Gunnarssyni. Feiur
frumvarpió i sér að viö eignar-
réttarákvæbi 67. gr. stjórnar-
skrárinnar bætist þrjár nýjar
málsgreinar. 1 máli framsóknar-
þingmannanna Einars Ágústs-
sonar og Steingrims Hermanns-
sonar kom fram aö þeir væru
sammála meginstefnu frum-
varpsins þó aö þeir heföu fyrir-
vara um einstök atriöi.
Eignarréttartillagan
Þær málsgreinar sem lagt er til
aö bætist viö 67. gr. eru svohljóö-
andi:
011 verömæti i sjó og á
sjávarbotni innan efnahagslög-
sögu, svo og almenningar, afrétt-
ir og önnur óbyggö lönd utan
heimalanda, teljast sameign
þjóöarinnar allrar, einnig námur
i jöröu, orka i rennandi vatni og
jaröhiti neöan viö 100 m dýpi.
Eignarrétti á islenskum
náttúruauöæfum, landi og land-
grunni skal aö ööru leyti skipaö
meö lögum. Tryggja ber lands-
mönnum öllum rétt til eölilegrar
umgengni og útivistar I landinu.
Viö eignarnám á landi, i þéttbýli
sem dreifbýli, skal almennt ekki
taka tillit til veröhækkunar, sem
stafar af uppbyggingu þéttbýlis-
svæöa i næsta nágrenni, opinber-
um framkvæmdum eöa öörum
ytri aöstæöum, heldur ber að
miöa mat viö verömæti hliö-
stæöra eigna, þar sem þess háttar
ástæöur hafa óveruleg áhrif til
verðhækkunar.
Með þeim takmörkunum, sem
hér greinir skal viö þaö miöa, aö
bændur haldi eignarrétti á jörö-
um sinum, beitirétti I óbyggöum
og öörum þeim hlunnindum i
heimalöndum og utan þeirra, sem
fylgt hafa Islenskum
búskaparháttum á liönum öldum.
Itarleg greinargerð fylgir
frumvarpinu og hefur hún veriö
birt hér i Þjóöviljanum.
Tengja verkalýðs-
stétt og bændastétt
Ragnar Arnalds fyrsti flutn-
ingsmaöur geröi grein fyrir
frumvarpinu og lagöi hann
áherslu á aö meö þessu frum-
varpi væri veriö aö reyna aö festa
I stjórnarskrá, aö það sem veriö
hefur sameign þjóöarinnar um
aldir veröi þaö áfram. Meö þessu
frumvarpi vilji flutningsmenn
reyna aö hnýta betur böndin milli
verkalýðsstéttarinnar og bænda-
stéttarinnar og koma i veg fyrir
aö þessir aöilar hefji óþarfa tog-
streitu sin i milli um eignarráð á
landi og þar meö marka almenna
stefnu sem, bæöi þéttbýlisbúar
og sveitafólk eigi aö geta sætt sig
viö.
Stefnt aö
kommúnisma?
Albert Guömundsson sagöist
geta samþykkt sumt I frumvarp-.
inu, en þaö væru lika mörg
ákvæöi sem fælu i sér skeröingu á
eignarétti einstaklingsins. Sagö-
ist hann vilja aö þaö veganesti
fylgdi frumvarpinu frá sér inn i
allsherjarnefnd, aö menn héldu
vöku sinni gegn lævislegum til-
lögum um breytingar á stjórnar-
Ragnar
Arnalds
Steinþór
Gestsson
Einar
Ágústsson
Jón
Helgason
Albert
Guömundsson
Stefán
Jónsson
Steingrimur
Hermannsson
Heigi
Seljan
skránni I átt til sósialisma eöa
kommúnisma.
Ragnar Arnalds tók næst til
máls og sagöist vilja fullvissa
Albert aö frumvarpiö væri langi
frá þvi aö vera frumvarp um
framkvæmd sósialisma á Islandi.
Meginefni frumvarpsins væri
ekki aö skeröa rétt einstaklinga
nema aö óverulegu leyti, heldur
aö setja eignarréttinum skyn-
samleg takmörk.
Einar Ágústsson utanrikisráö-
herrasagöi aö mikill munur væri
á þessu frumvarpi og frumvarpi
Alþýöuflokksmanna sem einnig
liggur fyrir efri deild. Þetta
frumvarp geröi ekki ráö fyrir aö
skeröa þann eignarrétt sem er á
landsins gögnum og gæöum. í
frumvarpinu væri ekki gerö til-
laga um aö taka allar lóöir og
lendur llkt og gert væri ráö fyrir i
frumvarpi Alþýöuflokksins og
sem hann væri á móti.
Hann sagöist þó ekki þora aö
litt athuguöu máli aö lýsa sig
sammála öllum ákvæöum frum-
varpsins, þyrfti hann aö athuga
frumvarpiö betur áöur.
Rikiseign á öllu
landi þegar
aðstæður krefjast
Stefán Jónsson sagöist vegna
ræöu Einars vilja taka þaö fram
aö formaöur Alþýöubandalagsins
heföi ekki lýst þvi yfir aö þaö
hljóti ævinlega aö vera rangt aö
rikiö eigi allt land. Hins vegar
væri engin þörf á sllku viö núver-
andi aöstæöur. Eins og ástandiö
væri i dag þá væri þaö til hins
verra aö rlkiö ætti allt land,
bújaröir væru mun nær þvi aö
vera i almenningseign i dag,
heldur en ef allt land væri
þjóönýtt og sett á vald fárra
embættismanna i Reykjavik. Af
hálfu Alþýðubandalagsins væri
þaö þó ljóst aö rlkiseign á öllu
landinu kæmi mjög svo til greina
þegar aöstæöur kreföust sliks.
Jón Helgason sagðist vilja
vekja athygli á þvi aö þvi væri
slegiö föstu I frumvarpinu aö
afréttir séu sameign þjóðarinnar.
Þaö heföi hins vegar veriö skiln-
ingur margra aö þeir eigi aö telj-
ast eign þeirra sveitarfélaga sem
þá hafa nytjað undanfarnar aldir.
Benti hann á að þó aö sveitar-
félögin heföu taliö sig eiga afrétt-
ir þá heföi þaö ekki truflaö um-
feröarrétt um þær.
Steingrímur í megin-
atriðum sammála
Steingrimur Hermannsson lýsti
sig L'ammála i öllum meginatriö-
um þeirri stefnu sem frumvarpiö
markar. Meö frumvarpinu sé tek-
inn alur vafi um eign á lands-
svæöum sem um hafi verið deilt
(jaröhiti o.fl.) Hins vegar sagöist
hann þó hafa fyrirvara um
einstök atriöi t.d. varöandi afrétt-
ir. Hann sagöist skilja frumvarp-
iö þannig aö ekki væri gengiö á
þann afnotarétt sem bændur hafi
haft af landinu.
Ragnar Arnalds þakkaöi þing-
mönnum jákvæöar undirtektir og
sagði aö flest benti til þess aö
traustur þingmeirihluti væri fyrir
hendi til aö ákveöa skipan þess-
ara mála til frambúöar.
Hann sagöist vilja taka þaö
fram aö sjálfsagt væri aö bændur
héldu þeim réttindum sem þeir
hafi haft af afréttum, en aö hinn
formlegi eignarréttur væri best
kominn i höndum þjóðarinnar
allrar. Benti Ragnar á aö i dómi
hæstaréttar 1955 heföi veriö kom-
ist að þeirri niöurstöðu aö afréttir
væru ekki formleg eign sveitar-
félaga.
Steinþór Gestsson lýsti þvi yfir
aö hann myndi ekki styöja frum-
varpiö. öllum almenningi væri
opin umferö um afrétti og myndu
þvi ekki öölast neinn nýjan rétt
meö þessu frumvarpi.
Ekki svo mikill
munur á
frumvörpunum
Helgi Seljan sagöist vilja leiö-
rétta þaö sem fram heföi komiö i
umræöunum aö þetta frumvarp
táknaöi nýja stefnu af hálfu Al-
þýöubandalagsmanna. Þessi
stefna þeirra heföi komiö skýrt
fram i umræöum I sambandi viö
tillögu Alþýöufloiksins um þessi
efni.
Helgi sagöi aö i reynd væri ekki
um svo mikinn mun aö ræöa 1
frumvörpum alþýöubandalags-
manna og alþýöuflokksmanna,
þvi I frumvarpi alþýöuflokks-
manna væri nú ákvæöi þess efnis
aö bændum væri frjálst aö eiga
jarðir til eigin búrekstrar og aö
bújöröunum skuli fylgja þau
hlunnindi sem þeim hafi fylgt, þó
ekki veiöiréttur i ám og vötnum,
en um þetta siöasta atriöi greindi
þessi tvö frumvörp. Helgi taldi þó
aö i heild væri aöeins
blæbrigöamunur á frumvörpun-
um og þaö ætti að vera litill vandi
aö komast aö fullu samkomulagi i
þessum efnum.
Jón Helgason og Ragnar
Arnalds tóku aftur til máls um
frumvarpiö en aö þeim umræöum
loknum var frumvarpinu visaö til
allsherjarnefndar.
Fassbinder
Þýskaland
um haust
Herzog, Fassbínder og fleiri
þekktir þýskir kvikmyndagerðar-
menn gera kvikmynd um atburði
haustsins í Vestur-Þýskalandi
Arás þýsku framvaröarsveit-
arinnar á Lufthansa i Moga-
disku Sómaliu þykir ævintýra-
leg ekki siöur en skyndiárás
Israela á flugvélaræningjana á
flugvellinum i Entebbe i
Uganda. Bókaútgefendur og
kvikmyndaframleiöendur eru
nú i ofsafengnu kapphlaupi viö
timann aö koma bókum og kvik-
myndum um þennan atburö á
markaöinn. Þar verður sjálf-
sagt um venjulegan iönaö aö
ræöa og sölumennskusjónarmiö
allsráöandi.
En nokkrir þekktir þýskir
kvikmyndageröarmenn hafa
einnig ákveðib aö leggja fram
sinn skerf um hina pólitisku at-
buröi I Vestur-Þýskalandi á
þessu hausti. Þeir ætla sam-
eiginlega að gera kvikmynd
sem á að heita „Þýskaland um
haust”. Kvikmyndageröar-
mennirnir eru m.a. Rainer
Werner Fassbinder, Werner
Framhald á 14. siðu
Herzog
Lúðvík spyr um fjölda
innflutningsfyrirtækja
Lúðvik Jósepsson hefur lagt
fram fyrirspurn til viöskiptaráö-
herra I sameinuöu þingi um
starfsmannafjölda banka o.fl. Er
óskaö eftir aö ráöherra svari
eftirfarandi spurningum:
1. Hve margir starfsmenn vinna
á vegum bankakerfisins og 10
stærstu sparisjóðanna?
Hvaö voru starfsmenn sömu
aöila margir áriö 1970?
2. Hverjar voru bókfæröar tekjur
bankanna umfram gjöld 1976,
þar meö taldar tekjur af eigin
fé?
3. Hve margir starfsmenn vinna
á vegum oliufélaganna?
Hvaö voru þeir margir áriö
1970?
4. Hve mörg fyrirtæki starfa nú
aö innflutningsverslun hér á
landi og hve margir eru starfs-
menn þeirra?
Hvaö hefur starfsmönnum
þeirra fjölgað siban 1970?
HERAÐSSAGA
— ÞJÓÐSAGA
Björn Haraldsson
Saga Kaupfélags Norður-Þing-
eyinga, mannlif viö ysta haf, út-
gefin fyrir siöustu jól, eftir Björn
Haraldsson, var i upphafi ætluö
héraösbúum heima og heiman.
En vegna lofsamlegra ummæla
fjölda gagnrýnenda og vaxandi
eftirspurnar er nú horfiö aö þvi
ráöi, að dreifa bókinni meðal bók-
sala næstum ári eftir útkomu
hennar.
Saga hinnar dreiföu byggðar,
lesin niður i kjölinn, spegiar
mikla félagslega þróun, vanda-
söm viðfangsefni, margbreytileg
viöhorf og örlagarik, baráttu,
sigra og ósigra. Hún er grund-
völlur þeirrar samvinnu-
byggingar, sem á að risa, nútiö og
framtiö til handa, ekki aöeins
viökomandi héraös, heldur
þjóðarinnar sem heildar. Bókin
er smámynd af lifi þjóöarinnar i
80 ár, hugsandi mönnum hollur
lestur.