Þjóðviljinn - 05.11.1977, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 5. nóvember 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýöshreyfingar
og þjóöfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson, Svavar
Gestsson.
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón með sunnudagsblaöi: Arni
Bergmann.
Auglýsingastjori: Úlfar Þormóðsson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Síðumúla 6. Slmi 81333.
Prentun: Blaðaprent hf.
Upphlaup
hœgra liðsins
Morgunblaðið hefur verið undarlega
miðflóttalegt á svipinn undanfarna daga.
Það hefur skrifað margorða leiðaravellu
um þann leiða bókstaf zetu meðan hægri
armur flokksins hefur haldið uppi ákafri
skothrið i ýmsum málgögnum á forystu
Sjálfstæðisflokksins, rikisstjórnarsam-
starfið og Morgunblaðið sjálft. Hægraliðið
talar i ýmsum tóntegundum en inntakið er
nokkuð svipað. Við höfum orðið fyrir von-
brigðum með flokkinn segja þeir. Við vild-
um að hann minnkaði rikisafskipti, kæmi
á „frjálsu verðmyndunarkerfi” (réttara
sagt frálsri álagningu), kvæði niður verð-
bólgu og héldi niður „kröfukóngum” (með
öðrum orðum verklýðshreyfingunni).
Sá er galli á þessu upphlaupi hægraliðs-
ins, að kveinstafir þess eru mjög i almenn
um sifurtón, sem ómar i kringum það stef
eitt, sem kallast „báknið”. Það verður
færra um svör þegar innt skal eftir þvi,
hvað á að skera niður af þessu fræga
bákni. Ef að hægraliðið hefði til að bera
hreinskilni þess Glistrups sem það dýrkar
manna mest, leynt eða ljóst, þá hefði það
uppi ákveðnar hugmyndir t.d. um að
skera niður samneyslu þjóðarinnar,
félagslega aðstoð, framlög til skóla og þar
fram eftir götum. En þvi er ekki að heilsa.
Liklega hafa talsmenn hægrigagnrýninn-
ar nægilega næmt pólitiskt nef til að vita,
að það er slóttugra að láta ekki hanka sig
á neinum ákveðnum tillögum i þessum
efnum . Heldur að reyna að safna sér póli-
tisku hlutafé með mjög almennu og þoku-
kenndu lýðskrumi.
Ýmislegt i kveinstöfum hægraliðsins
ber mjög vott um vanmáttuga og ráðvillta
heift. Ef að likum lætur er mikið af
óánægju þeirri sem nú riður húsum hjá
Sjálfstæðisflokkinum tengt hinum smærri
aðilum i verslun og viðskiptum. Þeir hafa
smiðað sér þau trúarbrögð, að vandkvæði
þeirra mundu öll leyst ef hið takmarkaða
verðlagseftirlit, sem enn er við lýði, væri
afnumið, og beina geðshræringum sinum
gegn þvi „bákni” sem ber ábyrgð á þvi
eftirliti. Engum þeirra virðist detta það i
hug, að þrengingar smærri aðila i verslun
séu sömu ættar og i öðrum löndum — þeir
verða undir i átökum við stærri aðila,
vörumarkaði, verslunarsamsteypur.
Menn vilja ekki viðurkenna að samkeppn-'
is lögmál þeirra eigin þjóðfélags eru þeim
andsnúin nú og hér — og finna sér rikið,
„báknið” að blóraböggli.
Nú er það vissulega ekki ætlun Þjóðvilj-
ans að taka upp hanskann fyrir islenskt
rikisvald i þessum efnum. Það spaugileg-
asta við harmatölur þess liðs, sem lengst
er til hægri i Sjálfstæðisflokkinum, er ein-
mitt það, að það lætur sem „báknið” sé
einhverskonar nýtt örverpi úr stjórnar-
sænginni. Það verður ekki nægilega oft á
það minnt, að það er Sjálfstæðisflokkurinn
sjálfur sem hefur mestu ráðið um gerð is-
lensks samfélags, um alla stjórnsýslu.
Það er spaugilegt að hafa hátt um „úthlut-
unar- og ivilnunarstofnanir rikisins” án
þess að taka það með i reikninginn, að
þessar stofnanir eru snar þáttur af valda-
kerfi Sjálfstæðisflokksins. Án þessa þáttar
hefði jafnvel „sterkum” foringjum eins og
Ólafi Thors og Bjarna Benediktssyni, ekki
tekist að halda saman þessum stóra
hægriflokki.
Allir vita, að samstarf vinstrisinna á Is-
landi hefur oft verið erfitt. Hvað eftir ann-
að hafa risið með þeim snarpar deilur út
af stefnumálum og baráttuaðferðum sem
hafa torveldað að þeir gætu beitt sér að
sameiginlegum markmiðum. Slik sundur-
virkni er að sjálfsögðu skaðleg — en hún
hefur samt þann kost, að hún vinnur gegn
hugmyndadeyfð og spillingu. Hin stóra
hægriblökk sem saman er komin i Sjálf-
stæðisflokkinum hefur sýnst sýnu sam-
heldnari. Bæði er, að i þeim herbúðum
þurfa menn ekki að deila um það hvernig
þeir vilji breyta þjóðfélagi. Þeir ætla að
halda i það sem er. Einnig hafa óánægðir
einstaklingar, sem ætluðu i eitthvert
klofningsbrölt, verið kvaddir auðveldlega
i kútinn, einmitt með skirskotun til sam-
eiginlegra borgaralegra hagsmuna og svo
með þeim refsivendi sem forræði Sjálf-
stæðisflokksins i „bákninu” margskamm-
aða tryggir.
Hægraupphlaupið nú getur eins hjaðnað
niður af sömu ástæðum: Albert er hættur
við að hætta, svo dæmi sé nefnt. En það
getur haft þau áhrif, að frjálslyndisgrim-
an sem höfð er fyrir ásjónu flokksins
þynnist og springi og almenningi verði
ljósar en ella sá eðliskjarni Sjálfstæðis-
flokksins að efla borgarastétt sem getur
skipað öðrum fyrir verkum og engar refj-
ar, eins og einn af mörgum kjallara-
greinahöfundum þessara daga lætur sig
dreyma um. Sú þróun verður vafalaust
mjög lærdómsrik fyrir það alþýðufólk,
sem hefur alltof lengi verið á valdi innræt-
ingar svokallaðs „flokks allra stétta'láb.
Hvort vegur þyngra hjá Albert
hagur heildsalanna eöa litla
mannsins?
Aftur tekið
mark á Albert
Glataði sonurinn er kominn
heim og i Sjálfstæðisflokknum
varpa menn öndinni léttar.
Albert Guðmundsson hefði get-
að orðið hættulegur keppinautur
og sópað til sin óánægjufylgi,
hefði hann farið i sjálfstætt
framboð. Það er þvi skárra aö
hafa hann innanborös, þótt
forystumenn Sjálfstæðisflokks-
ins séu langþreyttir á vinnu-
brögöum hans. Albert hefur það
nefnilega til siös að fara I fýlu
eins og strákur i sandkassa og
hóta að hætta leiknum fái hann
ekki sinu framgengt innan
flokksins. Svo þreyttir voru
Sjálfstæðismenn á þessu að þeir
hættu um skeið að taka mark á
Albert i þingflokknum. Þá var
það sem Albert ákvað að hætta
og eins og hann segir I Morgun-
blaðinu i gær: „Akvörðun mfn
var endanleg". Hún var svo
endanleg aö hann er nú i fram-
boðitilþingkosninga rúmriviku
eftir að hann hætti við það.
Hinn endanlegi
Albert
Það eru grundvallarmann-
réttindi að skipta um skoðun
eins og menn lystir þótt stund-
um sé það kennt viö vindhana-
skap. Albert segist nú ekki vilja
bregðast vinum sinum, og bend-
ir það til þess aö forystumenn
Sjálfstæðisflokksins hafi þegar
á reyndi reynst vinir stórkaup-
mannsins i raun. Eitthvað hefur
Albert og hagsmunaklíka hans
innan Sjálfstæðisflokksins feng-
iö i staðinn fyrir að hætta viö aö
hætta. Við höfum rökstuddan
grun um aö það hafi ekki verið
loforð um aö bæta hag smæl-
ingjanna og litla mannsins, sem
stórkaupmanninum er svo annt
um að eigin sögn, með t.d. um-
bótum i almannatryggingakerf-
inu eða úrbætum fyrir aldraða
og öryrkja og aukinni sam-
neyslu.
Ekkert i stefnuræðu forsætis-
ráðherra bendir til að svo sé.
Þvert á móti. Með úrbótum á
þessu sviöi væri botninn lika
dottinn úr fyrirgreiðsluvinsæld-
um Alberts.
Kaupmanna
frelsi
Hinsvegar er i stefnuræðu for-
sætisráðherra hægt að finna
ýmis loforð sem ættu aö falla
stórinnflytjendum og stórkaup-
mönnum I geð. Gæti það verið
að fyrirmæli viðskiptaráðherra
til Seölabankans séu gerð aö
skipun Geirs Hallgrimssonar og
samkvæmt úrslitakröfu Alberts
Guðmundssonar. Osennilegri
tilgátu hefur veriö kastað fram.
Svo vitnað sé i stefnuræðu for-
sætisráðherra:
„Viöskiptaráðherra hefur fal-
ið Seðlabanka íslands að kanna
vandlega leiðir til þess að
rýmka rétt manna til að eiga
gjaldeyri og stofna til gjaldeyr-
isreikninga við islenska banka
með eðlilegri ávöxtun og yfir-
færsiueftirliti i þvi skyni að
fjölga leiðum til að verðtryggja
sparnað".
Friðrik Sóphusson
Ef við mættum
velja
Það er hart að geta ekki valið
sér pólitiska andstæðinga i próf-
kjöri Sjálfstæöismanna i
Reykjavik eins og hægt er i
Alþýðuflokknum, þegar svo
ágætir sómamenn eru i kjöri
eins og Friðrik Sóphusson og
Haraldur Blöndal. Ef við héld-
um að þaö heföi áhrif á Sjálf-
stæðismenn myndum við ein-
dregið leggja til að þeir yrðu
kjörnir I örugg sæti. Haraldur
ætlar að stöðva kaupin á Viöis-
húsinu og Friörik að siðbæta
Sjálfstæöisflokkinn innanfrá.
Hið fyrrnefnda hlýtur aö flokk-
ast undir laumukommúnisma
og hiö siðarnefnda sýnir að
Friðrik er að minnsta kosti
heiöarlegur frjálshyggjumaður
sem vill hafa flokkinn litinn en
stefnuhreinan.
Óánœgjan
aftur
Einkunnagjöf Friðriks um
stjórnarsamstarfið kemur fram
i prófkjörsdálkum Dagblaðsins
á fimmtudag:
„Að sjálfsögðu er útilokaö að
festa hendur á öllum tilbrigðum
óánægjunnar en langmest ber á
gagnrýni vegna efnahagsstefnu
rikisstjórnarinnar. Við, sem
kusum Sjálfstæðisflokkinn,
vildum minni rikisafskipti og
minni rikisumsvif en fengum i
staðinn afgreiðslumenn I úthlut-
unar- og ivilnunarstofnunum
rikisins. Við, sem kusum Sjálf-
stæðisflokkinn, vildum
heilbrigðan rekstrargrundvöll
fyrir einkafyrirtækin I frjálsu
verðmyndunarkerfi, en fengum
I staðinn rikiskapitalisma og
þriggja ára tómlæti I verðlags-
málum. Við, sem kusum Sjálf-
stæðisflokkinn, vildum niður-
skurð rikisútgjalda, en fengum
auknar álögur og þyngri byröar
ierlendum neyzluskuldum. Við,
sem kusum Sjálfstæðisflokkinn,
vildum jafnvægi I efnahagsmál-
unum og öflugt viönám gegn
veröbólgunni, en urðum að þola
ósigur i viðureigninni við stjórn-
málamenn, sem stóðu að fram-
kvæmdum umfram getu þjóðar-
búsins og kröfukónga sem
heimtuöu fleiri krónur i stað
raunhæfra kjarabóta.
Sjálfstæðisfólk er orðið þreytt
á þvi að samþykkja fagrar yfir-
lýsingar á flokksfundum en sjá
þær siðan lenda i biösal eða á
breytingaverkstæði rikisstjórn-
arinnar. Stjórnarsamvinnan við
Framsóknarflokkinn hefur ver-
ið keypt of dýru veröi. Helzt má
ætla að rikisstjórnarinnar verði
gctiö I islandssögunni fyrir að
vera fyrsta stjórnin, sem Fram-
sóknarflokkurinn situr i út heilt
kjörtimabil. Það segir lengri
sögu en mörg orð um hlut Sjálf-
stæðisflokksins í stjórnarsam-
vinnunni”.
—e.k.h.