Þjóðviljinn - 17.02.1978, Qupperneq 9

Föstudagur 17. febrúar 1978 ÞJÓDVILJINN — StÐA 9
Siguröur Lárusson, Gilsá:
Opid bréf til Lúövíks Jósepssonar
munni sér: „Gumanismi”. Og
meistarann úr Suöursveit:
„Rangsnúin mannúö”. Og aust-
anvindurinn, kominn allar götur
frá Peking, hvislar i eyra mér:
„Eftir aö vér höfum gereytt þeim
óvinum, sem bera byssu um öxl,
veröa enn eftir óvinir, sem ekki
bera neinar byssur, þeir munu
heyja örvæntingarfulla baráttu
gegn oss. Vér megum ekki hafa
léttúöarfulla afstööu til þessara
óvina”.
Ég halla til vitnis Joseph E.
Davies sendiherra Bandarikj-
anna i Moskvu á árum hinna
opinberu réttarhalda þar i borg
1936 og 1938. Ariö 1941 skrifaöi
hann: „Nú skyndilega geri ég
mér ljósa myndina af ástandinu
eins og ég heföi átt aö geta gert
þá. Þegar ég kynnti mér gögnin
viövikjandi réttarhöldunum og
þaö sem ég skrifaöi hjá mér, frá
nýju sjónarhorni, sá ég nær öll
einkenni á þýskri fimmtu her-
deild i starfi i Sovétrikjunum.
Þaö var engin fimmta herdeild
i Sovétrikjunum 1941 — þeir höföu
skotiö hana.”
Og ég kalla til vitnis W.
Duranty, sem skrifaöi nokkru siö-
ar: „Ég get ekki gleymt þvi, sem
einn æstur og hneykslaöur frakki
sagöi viö mig nýlega, þegar viö
rökræddum hreinsanirnar. Já
sagöi hann, þaö er kannski hægt
aö segja, aö þetta hafi veriö
hrottalegar aögeröir, kannski
brjálæöi, eins og sumir kalla þaö.
En geymdu ekki, vinur minn, aö i
Rússlandi skutu þeir svikarana
og fimmtu herdeildina, en i
Frakklandi geröum viö þá aö ráö-
herrum. t dag getum viö séö
árangurinn af báöum aöferöun-
um.”
En ekki fleiri vitnaleiöslur.
Aftur á móti læt ég hér fljóta
meö, gamla griska dæmisögu,
sem Maó formaöur kenndi mér
einhverntima: „Einn vetrardag
fann vinnumaöur i sveit frosinn
höggorm. Hræröist hann til meö-
aumkunar, tók hann upp og lét viö
barm sér. Höggormurinn lifnaöi
viö i hlýjunni, eölishvötin lét á sér
bæra svo aö hann beit velgeröar-
mann sinn til bana. En á bana-
stundinni sagöi vinnumaöurinn:
Þetta var mér mátulegt fyrir aö
hrærast til meöaumkunar meö
svo illu kvikindi”.
Þessa sögu kunni
Jósep líka
Þessa sögu hefur Jósep karlinn
Stalin kunnaö lika, og veriö fær
um aö draga af henni rétta lær-
dóma. Haföu min ráö, vertu ekki
alltof útausandi á samúö, þaö er
afleitt aö vera gersamiega uppi-
skroppa meö hana þegar virkileg
þörf er fyrir hana.
Marxistar geta knappast sett
hagsmuni og lif einstaklingsins
ofar sjónarmiöum og hagsmun-
um heildarinnar. Þaö getur
meira aö segja veriö bein
mannúöarskylda aö taka lif fas-
istaforingja, ef kostur gefst. Ella
getur þaö kostaö þúsindir og
aftur þúsundir lifiö, og þjáningar
margra kynslóöa.
Hjá hvorum aöilanum heföi til
aö mynda samúðar þinnar veriö
aö leita, spænsku lýöveldisstjórn-
inni eöa Francisco Franco, ef sá
fyrrnefndi heföi veitt þeim siöar-
nefndu þá þjónustu, sem veröugt
heföi veriö á sfnum tima?
Eöa hvorum megin hryggjar
heföi samúð þin legið i Chile, ef
Allende heföi „látiö svipta lifi”,
Pinochet og hans kumpána? Hjd
mikilmenninu, eða?
Ættum viö kannske aö láta
þessar spurningar hljóta
dialektiska málsmeöferð: Þaö
sem er rétt viö ákveönar söguleg-
ar aöstæöur, getur veriö rangt viö
aörar sögulegar aöstæöur.
Jæja Magnús minn, Ég fer^nú
aö slá botn i þetta bréf. Um leið og
ég kveö þig meö óskum um gæfu
og gengi, langar mig til aö minna
þig á gamlan málshátt, sem
alþýða farinna kynslóöa hefur
skilið eftir, handa okkur. Hann er
svona, „dramb er falls furöa”,
þaö er, aö uppheföin, sem dramb-
inu veldur, geti breyst i niöurlæg-
ingu, sina eigin andstæöu.
Hugleiddu þessa gömlu lifs-
speki vei og vandlega, ég er viss
um aö hún fellur þér vel I geö,
enda dialektiskur skilningur.
Þinn einlægur,
Ólafur Þ. Jónsson vitavöröur
Svalvogum.
Háttvirti alþingismaður.
í þessum mánuöi birtist heil-
siöugrein i Þjóöviljanum eftir þig
um landbúnaöarmál. Uppistaöan
i þessari grein voru samþykktir
fjölmargra bændafunda, sem
haldnir höföu veriö viöa um land i
vetur.
Þú geröir þessar samþykktir aö
þínum orðum og bættir I lok
greinarinnar viö nokkrum pistli
frá eigin brjósti.
Ég várö harla glaöur fyrst i
staö. Nú haföi heldur komiö á
snæriö hjá bændum. Maður, sem
um árabil hafði veriö aðsópsmik-
ill þingmaöur og ráöherra, harö-
snúinn baráttumaður i sjávarút-
vegsmálum og mörgum fleiri
málum, en haföi þó litiö lagt
bændum liö, var nú búinn að taka
upp hanskann fyrir þá svo um
munaöi. Þetta voru gleöileg tiö-
indi. Ekki haföi núverandi stjórn
búiö svo þokkalega að bændum á
siðustu árum. Kaup þeirra aöeins
2/3 af kaupi viömiöunarstéttanna
og aðeins 3/4 þess greiddir viö
innlegg afuröa, þrátt fyrir þó aö
núverandi landbúnaöarráöherra
hafi margsinnis i ræðum sinum
gefiö vilyröi fyrir að úr þessu
skyldi bætt á siðasta hausti, svo
hægt væri að greiöa þeim 90%
afuröanna viö innlegg.
Ég hafði nú ekki tekiö svo mjög
mikiö mark á gaspri Stefans
Jónssonar og Ragnars Arnalds i
Þjóöviljanum um landbúnaöar-
mál. Kosningar voru I sjónmáli
og þeir báöir þingmenn i fjöl-
mennum bændahéruöum. Voru
þeir ekki bara á atkvæöaveiöum?
Nú hlaut eitthvaö aö vera aö
breytast bændum I hag, þegar þú
varst kominn meö. Nú máttu
stjórnarflokkarnir vara sig, en
þeir hafa nefnilega gengiö nokkuö
langt i þvi á siöasta kjörtimabili,
að troöa bændur undir i þvi gifur-
lega kauphækkanakapphlaupi,
sem tröllriöið héfur þjóðinni,
þetta siðasta ár. Enda viröast
stjórnarflokkarnir hafa litiö svo
á, aö hægt væri aö skammta
bændnum naumt, þvi þeir heföu
ekki I annað hús að venda.
En aö morgni 27. jan. vaknaöi
ég við vondan draum þegar ég
hlustaöi á þingfréttirnar. Þú
haföir þá endurflutt frumvarp
þitt frá vinstri stjórnarárunum
um aö sameina (Itvegsbankann á
gjaldþrotsbarmi á siöastliönu
ári? Mér skildist, aö sameining
bankanna ætti fyrst og fremst aö
vera til þess, aö jafna lánsfénu
meira milli atvinnuveganna og i
ööru lagi ætti aö fækka verulega
smá útibúum hingaö og þangaö
um landiö. Ég hef kannski heyrt
skakkt, þvi eins og þú veist heyr-
ist nú misjafnlega i útvarpi hér
austanlands og ekki hefur þaö
batnaö siöan hann Vilhjálmur
gamli tók viö yfirstjórn rikisút-
varpsins.
En var nú þarna á feröinni sami
boöskapur og I bændaspjalli
þinu? Ég fór aö efast þvi nýlega
haföi flokksbróöir þinn i stjórn
stofnlánadeildar Landbúnaöarins
sagt mér, aö sjaldan eöa aldrei
heföi útlitiö i lánamálum land-
búnaðarins veriö eins svart og nú.
Var þá Búnaöarbankinn aflögu-
fær til aö fjármagna sjávarútveg-
inn? Skelfing er ég annars oröinn
kalkaður, ég gat ómögulega kom-
ið þessu saman. En auðvitað gekk
þér aöeins gott til. Aldrei hafði ég
efast um einlægni þina I byggða-
stefnumálum. En smá útibú frá
bönkunum hafa aö minu viti
veriö snar þáttur i uppbyggingu
úti á landi og hagræöi þaö, sem
dreifbýliö hefur haft af þeirri
þjónustu, er ómetanlegt.
En ég hlýt aö vera oröinn eitt-
hvað skritinn. Mig minnir aö hér
fyrr á árum yröi þér oft tiðrætt
um bankavaldiö, ekki sist Seöla-
bankann, og var ég þér þá inni-
iega sammála. Ég átti þessvegna
von á aö þú mundir hreinsa dug-
lega til i þvi skúmaskoti á meöan
þú varst bankamálaráöherra, en
einhvernveginn man ég ekki eftir
þvi. Hinsvegar vitnar þú i
Jóhannes Nordal i greinargerö
þinni við bankamálafrumvarpiö,
ef ég man rétt. Oöru visi mér áöur
brá en margt getur skritilegt
skeö. Þaö getur veriö tvieggjaö
sverö aö fylgjast daglega meö
Þjóöviljanum, eöa svo hefur mér
reynst þaö.
Eitt af þvi, sem veldur mér
undrun er, að ég hefi ekki orðiö
þess var á siöustu árum, i öllum
efnahagsvanda þjóöarinnar, aö
neinn alþingismaöur hafi lagt til
að fram færi eignakönnun I land-
inu og siöan yföi lagöur stór-
eignaskattur á þá fjölmörgu auð-
menn, sem nú eru á Islandi. Ég
vil þvi skora á þig, sem formann
Alþýöubandalagsins, aö flytja
slikt frumvarp en leggja banka-
málafrumvarpiö á hilluna. Ég get
ómögulega tekiö mikiö mark á
upphrópunum Þjóöviljans um
auöstéttina á Islandi ef þingmenn
Alþýöubandalagsins hreyfa
hvorki hönd né fót til að reyna aö
ná til auömannanna og láta þá
skila hluta af ránsfeng sinum i
þjóðarbúið. Þaö skyldi þó aldrei
vera, aö þeir væru búnir að
hreiöra um sig i öllum flokkunum
og þaö sé skýringin á þvi, aö eng-
inn þorir að styggja þá?
Aö lokum nokkur orö um niöur-
lag bændaspjalls þins. Þú ert á
sömu skoöun og Eyjólfur Konráö
um rekstrarlán til bænda. Aö lána
bændum milliliöalaust. í fljótu
bragöi lætur þetta nógu vel i eyr-
um. En ef bankarnir fengjust til
að iána þannig, skapar þaö mjög
mikla skriffinnsku, en nóg er til af
henni fyrir. En þaö, sem verra
er: Bankarnir mundu aldrei lána
þeim bændum neitt, sem eru á
kafi i lausaskuldum, eins og flest-
ir frumbýlingar, nokkur hluti
bænda, sem hafa fjárfest mikiö á
siöustu árum og loks ekki heldur
þeim, sem standa mjög höllum
fæti af öörum ástæöum. Þá má
benda á, aö meö þvi fyrirkomu-
lagi, sem veriö hefur, aö slátur-
leyfishafinn fái rekstrarlánin, þá
er lánaö út á allt innlegg hjá
hverjum sláturleyfishafa, en eins
og þú veist, þá eru margir smá-
innleggjendur hjá hverjum slát-
urleyfishafa, börn, unglingar o.fl.
Engin lán fengjust út á innlegg
þeirra, svo aö heildarlánafyrir-
greiöslan minnkar mikiö. A
kannski aö nota þá peninga, sem
þannig myndu sparast hjá banka-
kerfinu til útgerðarlána? Ég bjóst
sist viö svona tillögum frá
formanni Alþýöubandasagsins.
Ég hef staöið i þeirri meiningu, aö
þaö bæri hag þeirra, sem lakar
eru settir I þjóöfélaginu fremur
fyrir brjósti en hinna, sem eru vel
settir.
Anna Karenina eftir Léf Tolstoj
er einhver ágætasta skáldsaga
sem skrifuö hefur veriö, eins og
mönnum er kunnugt. Þessi mikla
saga hefur margoft freistaö kvik-
myndamanna eins og aö Hkum
lætur. Greta Garbo og Vivian
Leigh eru i hópi þeirra leik-
kvenna sem hafa spreytt sig á
hlutverki önnu, heföarkonunnar
sem lendir milli tannanna á sam-
félagi þar sem ástarævintýri utan
hjónabands eru aö sönnu leyfð og
eiginlega sjálfsögö — en þvi aö-
eins að gætt sé velsæmis á yfir-
borðinu.
Rússar sjálfir hafa og mjög iök-
aö þaö aö breyta skáldsögu hins
mikla landa sins i leikrænt form.
Anna Karenina er jafnan á dag-
Til aö fyrirbyggja misskilning
skal ég taka fram, aö dæmi munu
vera til þess aö kaupfélag hafi
notaö rekstrarlán bænda til vöru-
kaupa fyrir fólk i nærliggjandi
kauptúnum, en þaö er aö sjálf-
sögöu algerlega óheimilt.
Meö bestu kveöju,
Gilsá, 30. janúar, 1978,
Siguröur Lárusson.
skrá hjá einhverju leikhúsanna i
Moskvu — og i Stóra leikhúsinu
gengur nú siöustu árin ballet sem
Maja Plisetskaja hefur gert um
söguna.
BBC hefur nýlega lokið viö aö
gera tiu stunda myndaflokk um
önnu Kareninu og fær hann mjög
góöa dóma fyrir góöan leik og
trúveröugt andrúmsloft. Sjálf
lengdin hjálpar höfundum
myndadlokksins: Anna Karenina
er löng skáldsaga og jafnvel hin
besta kvikmyndagerö, sem aö-
eins má taka tvo tima aö sýna,
hlýtur aö stikla mjög á stóru.
Nicola Pagett (sem lék Elisabet
dótturBellamys i „Húsbændur og
hjú”) fer meö hlutverk önnu
Kareninu en Stuart Wilson leikur
ástmann hennar, Vronski greifa.
r
Saiftahahgikjöt
bragömikð og ljúffcngt
heíldsölubirgðír
$ Reykhús Sambandsins
S14241
Anna og Vronski i hinum nýja flokki frá BBC
Anna Karenina í sjónvarpinu