Þjóðviljinn - 18.04.1978, Qupperneq 5

Þriðjudagur 18. april 1978 ÞJ4ÍÐVILJINN — SÍÐA 5
Sjálfstýrö eldflaug bandarfsk af Lance-gerA. Hegt er að koma nift-
eindasprengjum fyrir i oddi slikra flauga.
Taktisk atómvopn
Með frestuninni kann Carter
einnig að hafa i huga efnahags-
legt ásigkomulag Bandarikjanna
sjálfra. Hinn gifurlegi her-
búnaður þeirra frá þvi i siðari
heimsstyr jöld er farinn að sýna á
sér ýmsar hvimleiðar hliðar fyrir
bandariskt efnahagslif. Sá for-
gangur sem framleiðslan fyrir
herinn hefur notið i þjóðarbU-
skapnum, hefur haft i fór með sér
að Bandarikin hafa dregist aftur
úr ýmsum öörum þróuðum
rikjum, svo sem Japan og
Vestur-Þýskalandi, á ýmsum
sviðum tækni, auk þesssem þetta
hefur stuðlað aö þvi að ráðstaf-
anir til umböta i félagsmálum
sitja á hakanum. Það væri þvi
ekki vonum fyrr að bandariskir
valdhafar sæu sér þann kost
vænstan að gera eitthvað i raun
til að stöðva br jálæði vigbúnaðar-
kapphlaupsins.
Lika má vera að Carter hafi
einhverja hliðsjón af röksemdum
ýmissa bandariskra vísinda-
mannaogvopnasérfræðinga, sem
telja að nifteindasprengjan muni
auka hættuna á kjarnorkustriði.
Nifteindasprengjur yrðu, væru
þær fengnar Natóherjum i
hendur, einkum staðsettar i
Vestur-Þýskalandi. Þar hefur
Nató nU til taks mikið af svo-
kölluðum „taktiskum” kjarn-
orkuvopnum, sem Nató fyrir-
hugar að beita gegn herjum
Varsjárbandalagisns, geri þeir
innrás vestur á bóginn. Gallinn
við þessar taktisku bombur er sá,
að þótt þær áreiðanlega myndu
höggva freiknaskörö i herfylk-
ingar Sovétmanna, færi ekki hjá
þvi aö þær um leið káluðu milj-
ónum vestur-þýskra borgara á
bardagasvæðunum og i grennd
við þau, eins og auga gefur leiö i
svo þéttbýlu landi.
,,Aðeins” á borð við
Hirósjima...
Ef nifteindasprengjum yrði
þess i stað skotiö á skriðdreka-
fylkingar Varsjárbandalagsins i
sókn vestur i gegnum Þýskaland,
myndu þær að vfsu valda gifur-
legu manntjóni meðal óbreyttra
borgara, kannski eitthvað á borð
við bomburnar sem eyddu
Hirósjíma og Nagasaki, en sá
manndauði yrði engu að siður
miklu minni, en ef taktiskum
kjarnorkuvopnum yrði beitt.
Þetta hlyti að gera að verkum að
Nató freistaðist frekar til þess að
beitanifteindasprengjunum, ef til
striðs kæmi, út frá þeirri forsendu
að þær væru ekki eiginleg kjarn-
orkuvopn. En hætt er við að
Sovétmenn myndu lita öðruvisi á
það mál og svara fyrir sig með
taktiskum eða jafnvel strategisk-
um kjarnorkuvopnum.
Grein þessari fer vel á að ljúka
með eftirfarandi umsögn leiðara-
höfundar sænska stórblaðsins
Dagens Nyheter:
„Nú binda menn vonir sinar við
það að Jimmy Carter hafni
nifteindavopninu. Við lifum i
heimi, sem er þannig á sig
kominn að við erum reiðubúin til
þess að þakka hverjum þeim,
sem lætur við það eitt sitja að
hætta við að framleiða nýtt vopn,
i stað þess að skera vigbúnaöinn
niður. Slikur heimur er vit-
firrtur.”
Blikkiðjan
Asgarði 7, Garðabæ
önnumst þakrennusmíði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíði.
Gerum föst verðtilboð
SIIVII 53468
tilefni, er rétt að taka með nokkr-t
um fyrirvara. Þvi er haldið fram
að nifteindaspraigjan sé alls ekki
nýtilkomin uppfinning, og að
fyrirrennarar Carters I Hvita
hUsinu hafi haft möguleika á aö
láta framleiða hana, en ekkert
viljað gera i þvi máli. Það var
fyrst i forsetatið Carters, aö
Bandarikjastjórn tók nifteinda-
sprengjuna til „velviljaðrar”
ath uguna r. 0 g Ca rter he fur vel aö
merkja ekki visað sprengjunni á
bug, heldur aðeins slegið
ákvörðuninni um hvort hún skuli
framleidd á frest.
Astæðurnar til frestunarinnar
geta verið margar. Þótt Carter
hafi annað veifið skakað skellur i
gamalkunnum kaldastriðstón,
hefur hann einnig gefið sig Ut
fyrir að vera boðberi nýrra og
betri tima og sem slikur fordæmt
það siðleysi, sem kjarnorkuvig-
búnaður er — nokkuð sem aðrir
Bandarikjaforsetar hafa að
mestu látið vera. Frestunin á
framleiðslu nifteindabombunnar
er i samræmi við þá linu.
Ætlast til
endurgjalds
Þegar Carter tilkynnti frest-
unina, gat hann þess að endanleg
ákvörðun um sprengjuna yrði háð
þvi, hvortSovétrikin „héldu aftur
af sér” i vfgbUnaði sinum, bæði
hvað snerti „venjuleg” vopn og
kjarnorkuvopn. Þetta bendir til
þess að Bandarikjaforseti hafi i
hyggju að halda áfram að sýna
Sovétmönnum i tvo heimana með
nifteindasprengjunni. Sem sé: ef
Bresjnef sé i raun alvara með að
koma i veg fyrir að Nató væðist
sprengjum þessum, verði hann til
endurgjalds aö láta undan á ein-
hverjum vettvangi, til dæmis i
viðræðunum um svokölluð
„strategisk” kjarnorkuvopn og i
Vinarviðræðunum um möguleika
á fækkun i herjum Nató og Var-
sjárbandalagsins I Evrópu^
Ekkert hefur enn heyrst fra
sovéskum ráðamönnum, sem gefi
til kynna að þeir séu ginkeyptir
fyrir þesskonar kaupskap.
Akvörðun Carters Bandarikja-
forseta um aðf resta ákvörðun um
fra mleiðslu nifteinda-
sprengjunnar hefur fengið
mjög misjafnar undirtektir. Sum
evrópsk stórblöð hafa fyrir satt
að hann hafitekið þessa ákvörðun
gegn tillögum nánustu ráðgjafa
sinna i utanrikis- og hermálum,
sem viljað hafi sina bombu og
engar refjar. Trúiegt er jafnvel
að meirihiuti Bandarikjaþings sé
Carter andvigur i þessu máli.
Aðilar hægra megin i stjórn-
málunum, jafnt austan hafs sem
vestan, hafa brugðist reiðir við.
Ofgamaðurinn Franz-Josef
Strauss i Bæjaraiandi, segir Cart-
er „skriða fyrir Rússakeisara”
og bandariskir repúblikanar og
einnig sumir demókratar eru litlu
spakari i heiftariegum árásum
sinum á forsetann.
John Rhodes, leiðtogi repúblik-
ana i fulltrúadeild BandarUcja-
þings, segir Carter hafa gert
„hroðaleg mistök” með þvi að
leyfa ekki þegar framleiðslu
þessarar umdeildu sprengju.
Howard Baker, repúblikani i
öldungadeildinni, sagði að þetta
væri „siðasta glappaskotið af
mörgum,” sem Carterhefði gert i
hermálum. Gerald Ford fyrrum
forseti, sem er rétt að byrja að
bæra á sér eftir ósigurinn fyrir
Carter, sagði að „öryggi
Vestur-Evrópu og framtið vestur-
evrópskrar menningar” væri
komin undir nifteindasprengjum
— hvorki meira né minna. Henry
Kissinger fyrrum utanrUcismála-
ráðherra og súperistar i alþjóða-
málum talaði um að „valdajafn-
vægið væri að raskast.”
Luns og Strauss
óhressir
Varla þarf að taka fram að
bandariskir hershöfðingjar, með
Haig Nató-herstjóra i broddi fylk-
ingar, eru óhressir með afstöðu
forseta sins, ogþáekki siður Luns
framkvæmdastjóri Nató,sem kom
Islandi i heimsfréttirnar með þvi
að vera þar staddur er hann bað
um nifteindasprengjuna til
Evrópu. Vesturþýska stjórnin er
ekki heldur hrifin, en stjórnir
Bretlands, Noregs, Hollands og
Belgiu segjast hinsvegar vera
harðánægðar með þessa niður-
stöðu. Undirtektir sovésku stjórn-
arinnar eru kuldalegar, — hún
viidi auðvitað að Carter hætti
endanlega við nifteinda-
sprengjuna. En neikvæöar undir-
tektir úr þeirri átt eru varla nema
greiði við Carter, sé honum ein-
hver alvara með að hætta viö téða
bombu — hefði Bresjnef fagnað
ákvörðun hans, er liklegt að það
hefði gefið nifteindasprengju-
vinum vestan tjalds, sem saka
Carter um skriðdýrshátt fyrir
„Rússakeisara”, byr undir báða
vængi.
Viðskotaillska repúblikana
stafar liklega mikið til af lög-
málum flokkapólitikurinnar i
Bandarikjunum. Allt frá lokum
fólk upp i þeirri trú, að verstir og
aumastir allra stjórnmálamanna
væru þeir, sem gerðust „linir”
gagnvart Rússum. Þar hefur þvi
jafnan veriö vænlegt til atkvæöa-
öflunar að vera „harður” i
afstöðunni til Sovétmanna.
Aðstaða
Vestur-Evrópuríkja
Rikisstjórnir Nató-landa i
Vestur-Evrópu, að þeirri vestur-
þýsku frátalinni, virðast varpa
öndinni léttar yfir frestun Cart-
ers. Þetta skýtur á frest fyrir þær
viðkvæmu vandamáli. Andstaðan
við nifteindasprengjuna virðist
mikil meðal almennings i þessum
löndum, sérstaklega i Hollandi.
En áður höfðu rikisstjórnirnar
Carter — sagður „skriða fyrir
Rússakeisara.”
veriö næsta loðnar í afstöðusinni,
og hefði Carter ákveðið að
sprengjan skyldi framleidd og
fengin i hendur Nató-herjum i
álfunni, er hætt við að litið hefði
orðið úr andstöðu Nató-rikja þar.
Þetta á sér eðlilegar orsakir.
Nató sem slflct og allt þess
vigbúnaðarkerfi byggist á þeirri
skoðun, aö veröi Nató veikara
hernaðarlega en Varsjárbanda-
lagið, sé hætta á árás slðamefnda
bandalagsins. Vesturevrópskum
Nató-rikjum ofbýður að leggja á
efnahag landa sinna niðþungar
vigbúnaðarbyrðar, hliöstæðar
þeim sem risaveldin burðast
með. Af þvi hefur svo leitt að
„varnir” Nató i heild, i
Vestur-Evrópu einnig, eru að
langmestu ieyti undir Banda-
rikjunum komnar. Meöan vestur-
evrópsku Nató-rikin halda sig við
það að Bandarikin skuli bera
meginþunga sameiginlegs her-
kostnaðar bandalagsins, eru þau
naumast iaðstöðu tilannarsen að
taka við þvi, sem Bandarikjunum
þóknast að rétta að þeim á
þessum vettvangi. Brygðust
evrópskar Nató-rikisstjórnir
öðruvisi við, væru þær þar með
farnar að véfengja þau viðhorf,
sem Nató grundvallast á.
Aðeins frestun
siðari heimsstyrjaldar hafa Hrósi þvi, sem Carter hefur
bandariskir ráðamenn alið sitt hlotiB fy*k friðarvilja, af þessu
BYGGUNG - Kópavogi
AÐALFUNDUR
félagsins verður haldinn i Félagsheimili
Kópavogs, laugardaginn 22. april kl. 14.
Daskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Lagðir fram reikningar 1, 2, 3 og 4
byggingaráfanga.
3. Rætt um byggingarframkvæmdir félas-
ins
4. önnur mál. Stjórnin.
a/ erfendum v&itvangi
Carter og nift-
eindasprengjan