Þjóðviljinn - 06.10.1978, Qupperneq 5

Föstudagur 6. október 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5 .'
Skipt um þak á
Adalstræti 10
Fátt vitnar um tveggja alda sögu hússins, utan
hlutföllin íþvi, segir borgarminjavörður
Nú er unnið at fullum krafti viö
að skipta um þak á Aðalstræti 10,
gamla innréttingahúsinu, sem er
þaðeina sem eftir stendur af upp-
runalegri götumynd Aðalstrætis.
Húsið er talið byggt áriö 1752
eöa 1764, og var íbtiöarhUs þar til
þvi var breytt i sölubúð 1889 af
Matthiasi Johannessen faktor.
Helgi Zoega keypti húsiö 1894 og
hafði þar sölubúö sfna en áriö 1926
keyptu SiUi & Valdi húsið og er
þar enn verslun sem ber nafn
þeirra.
Hellulagöa þakiö, sem þessa
dagana er aö vikja fyrir báru-
járni er ekki upprunalegt eins og
margir halda, heldur mun það
hafa verið sett á seinni hluta 19.
aldar, en þá ruddu norskar stein-
flögur sér til rúms hér f bænum.
Að sögn Nönnu Hermannsson,
borgarminjavarðar voru stein-
flögurnar lagöar jafnt á veggi
Fyrirlestur
um norska
landnema
í Ameríku
Einar Haugen, pröfessor, flytur
erindi f Norræna húsinu þriðju-
daginn lO.október. Fjallar erindið
um norska landnema f Ameriku
fyrr og nú.
Einar Haugen (f. 1906) er
fæddur i Bandarikjunum af
norskum foreldrum. Hann hefur
veriö prófessor í norrænum
málum ogbókmenntum, fyrst viö
háskólann i Wisconsin og siöan
viö Harvard-háskóla (1964—75).
Hann hefur oft yeriö gistipró-
fessor á Noröurlöndum,, m.a. i
Reykjavik 1955—56, og er félagi i
Visindafélagi Islendinga. Hann
hefur gefið út margar bækur á
ensku um norska tungu og norsk
málefni og ennfremur hefur hann
rannsakaö hinn mikla straum
útflytjenda frá Noröurlöndum til
Ameriku, einkum málfar land-
nemanna og afkomenda þeirra.
sem þök, þær voru af ýmsum
stæröum og litum,en þóttu brot-
hættar og erfiðar I fluttningum og
til viögeröar.
1 Arbæjarsafni stendur Hábær
og skartar þaki meö svipuöum
steinflögum og á Kirkjutorgi
sendur hús meö sams konar þaki.
Nanna sagöist ekki vita hversu
útbreiddar steinflögurnar voru i
bænum, en þær komu hingað um
og eftir 1860.
Margir Reykvikingar telja vist
aö Aöalstræti 10 sé friöaö sökum
aldurssins, ensvoer ekki. Þegar
þeir Höröur Agústsson og Þor-
steinn Gunnarsson geröu húsa-
könnunsina i miöbænum á sjötta
áratugnum lögöu þeir til aö húsið
yröi friðaö og flutt I Arbæjar-
safn en á þeim timum stóö til aö
Grjótaþorpiö allt yröi látiö vikja
fyrir nýbyggingum. I
Grjótaþorpsskýrslu Arbæjar-
safns, sem út kom 1976 er lagt til
að húsiö veröi friöaö, en af þvi
hefur ekki oröiö ennþá.
Nanna Hermannsson sagöi aö
ékkert hús i einkaeign heföi veriö
friöaö i Reykjavlk. Þau hús sem
friölýst eru, eru öll i eigu opin-
berra aðila, utan Þingholtsstræti
13, sem borgin seldi einstak-
lingum meö kvööum um friöun.
„Meðan óvissa rikir um framtlö
Grjótaþorpsins er illgerlegt aö
friöa einstök hús þar* sem eru I
einkaeign,” sagöi Nanna Her-
mannsson. „Aöalstræti 10 hefur
tekiö miklum breytingum i
gegnum aldirnar. Upphaflega
hefur þakiö veriö boröaþak eins
og þá tiökuöust en þaö hefur vikiö
fyrir steinflöguþakinu. Seinna
var húsið klætt bárujárni og viö-
byggingin á vesturhliö lýtir þaö.
Innviöir eru einnig breyttir og
gluggaskipan. „Þaö er þvi litiö
Magnús H. Kristjánsson ásamt syni slnum Kristjániá Mokka.
Hótelhaldari á Spáni
sýnir á Mokka
Magnús H. Kristjánsson list-
málari hefur opnaö sýningu á tiu
oliumyndum og einni svart-hvítri
kritarmynd á Mokka. Myndirnar
eru allar til sölu og kosta frá 150
til 200 þúsund krónur. Magnús
hélt nýlega sýningu á Spáni og
seldi mörg verk. Hann hélt til
Spánar áriö 1958 og enda þótt
hann hafi dvalið þar siöan er hann
enn islenskur rikisborgari.
Magnús er fæddur i Reykjavik
áriö 1934, sonur hjónanna
Kristáns Magnússonar list-
málara og konu hans Klöru
Helgadóttur. Hann stundaöi nám
i Handíða- og myndlistaskólanum
en hélt siðan til Bandarlkjanna og
stundaöi þar nám á árunum 1953-
56 i Museum School of Fine Arts
i Boston. Til Spánar hélt hann
árib 1958 og settist að i Tossa de
Mar, Costa Brava. Þar festi hann
kaup á landi og byggði þar hótel
sem hann starfrækir enn. Hann er
kvæntur spánskri konu og eiga
þau þrjú börn.
A þessari mynd, sem einnig er úr Grjótaþorpsskýrslunni, má sjá
hvernig borðaþökin voru. Þannig hefur þakið á Aðalstræti 10 veriö upp-
haflega.
Aðalstræti 10, 1936. Myndin er úr Grjótaþorpsskýrslu Arbæjarsafns.
sem vitnar um háan aldur
hússins.sagöi Nanna, „utan hlut-
föllin í byggingunni sjalfri, þetta
háa ris, sem mikils er vert aö
halda i.”
-A1
Sigurður á Gils-
bakka er látinn
Siguröur Snorrason, bóndi á
Gðsbakka á Hvitarsíöu er látinn,
tæpra 84 ára að aidri.
Siguröur fæddist aö Laxárfossi
i Stafholtstungum 23.okt„ 1894 en
ólst upp á Húsafelli hjá fööur-
systur sinni. Hann byrjaöi Bú-
skap á Gilsbakka áriö 1923 og bjó
þar til endadægurs, hin siðari
árin I félagi viö Magnús son sinn,
— miklu myndarbúi.
Siguröur á Gilsbakka var tvi-
kvæntur. Fyrri kona hans var
Guörún Andrésdóttir frá Gils-
bakka og dó hún frá Sigurði. Þau
áttu ekki böm. Síöar kvæntist
Siguröur önnu Brynjólfsdóttur
frá Hlööutúni i Stafholtstungum
og lifir hún mann sinn. Börn
þeirra eru þrjú : Magnús, bóndi á
Gilsbakka og dæturnar Sigriöur
og Guörún.
Siguröur á Gilsbakka var mikill
félagsmálamaöur og góður. A
yngri árum var hann atkvæöa-'
mikill þátttakandi i ungmenna-
félagshreyfingunni. Siöar geröist
hanneinnaf þróttmestu og mikil-
hæfustu forystumönnum bænda-
samtakanna. Hann átti árum
saman sæti á Búnaðarþingi og á
fundum Stéttarsambands bænda.
Hann var einlægur og óhvikull
samvinnumaðurogumlanga hríð
i forystusveit Kaupfélags Borg-
firðinga. Sveitungar hans fólu
honum margþáttuö trúnaöar-
störf. Heimili hans er viöfrægt
fyrir höföingskap og rausn.
Sigurður á Gilsbakka skipaöi
hvert sæti meö sóma. Meö honum
er fallinn i valinn einn af merk-
ustu og bestu bændum þessa
lands.
Hann veröur jarösunginn á
Gilsbakka á morgun.
-mhg
PÍANOTONLEIKAR
Rögnvaldur Sigurjónsson heldur tónleika
sunnudaginn 8. okt. kl. 3 e.h. i Þjóð-
leikhúsinu.
A efnisskrá eru verk eftir:
MOZART, LISZT, CHOPIN,
DEBUSSY og PROKOFIÉF
Aðgöngumiðar seldir i Þ jóðleikhúsinu.