Þjóðviljinn - 07.12.1978, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJJNN Fimmtudagur 7. desember 1978
UOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
ÍHgefandi: Ctgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvæmdastjóri: EiBur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar ÞormóBsson
Áugiýsingastjóri: Gunnar Steinn Páisson.
AfgreiBslustjóri: Filip W. Franksson
BlaBamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urBardóttir, GuBjón FriBriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson. tþrótta-
fréttamaBur: Ingólfur Hannesson
ÞingfréttamaBur: SigurBur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
titlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson. Sævar GuBbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur, BlaBaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Elias Mar, Óskar Albertsson.
SafnvörBur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar SkarphéBinsson, SigriBur Hanna Sigurbjörnsdóttir
Skrifstofa: GuBrún GuBvarBardóttir, Jón Ásgeir SigurBsson.
AfgreiBsla: GuBmundur Steinsson. Kristln Pétursdóttir.
Slmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigrfBur Kristjánsdóttir.
Bfistjóri: Sigrún BárBardóttir.
HúsmóBir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GúBmundsson.
Ritstjórn, afgreiBsla og auglýsingar: SIBumúla 6.
Reykjavlk, slmi 81333
Prentun: BlaBaprent h.f.
Hrœðsluskrif
og
veruleiki
• Reykjavíkurbréf Morgunblaðsins á sunnudaginn var
er f róðleg lesning. Þar- er því haldið fram, að aidrei háf i
,verið gerð alvarlegri tilraun til að koma á sósíalisma á
islandi en einmittnú. Ástæðan sé sú, að Alþýðubandalag-
ið, f lokkur sósíalista, haf i nú náð þeirri lykilaðstöðu i ís-
lenskum stjórnmálum sem það hefur aldrei fyrr haft.
Morgunblaðið segir að Alþýðubandalagið sé ráðandi aðili
iríkisstjórn Islands, ráðandi aðili í borgarstjórn Reykja-
víkur og einnig í Alþýðusambandi íslands.
• Nú vita menn að á tungu Morgunblaðsins er sósíal-
ismi næsti bær við helvíti. Á þeirri sömu tungu er það
ástand sem lýst er því nokkurnvegin eins svart og hugs-
ast getur. Nú er ekki að vita hve mikið mark þeir Morg-
unblaðsmenn taka á sínum eigin áróðri — hitt er svo Ijóst
til hvers þeir mála sinn skratta á sínar blaðsíður. Þeir
reyna af fremsta megni að hleypa skelfingu í lið sam-
starfsflokka Alþýðubandalagsins í rikisstjórn og þá sér-
staklega að koma aukinni miðflóttahreyfingu á þau
hjörtu í Alþýðuf lokknum sem komast næst því að slá í
sama takti og Sjálfstæðismenn helst vilja hafa. Um leið
eru þeir að gefa útrás mikilli beiskju yfir þeirri stað-
reynd, að Sjálfstæðisflokkurinn hefur í vaxandi mæli
einangrast bæði í verklýðshreyfingu og á vettvangi al-
mennra þjóðmála. Höfundur Reykjavíkurbréfs kennir
því einmitt um, að sósíalistar hafi ,,unnið sleitulaust að
því að hræða bæði Alþýðuf lokkinn og Framsóknarf lokk-
inn frá samstarfi við Sjálfstæðisf lokkinn". Viðbragðið
er einfalt: við skulum þá vinna að því „sleitulaust" að
hræða menn frá samstarfi við sósíalista.
• Olíkt hafast menn að. Meðan þeir sem telja sig langt
til vinstri þreytast ekki á að staðhæfa, að þátttaka Al-
þýðubandalagsins í ríkisstjórn nú sé dæmd til að grafa
undan trú manna ekki aðeins á sósíalisma heldur og
samanlagðri vinstrihyggju hefur Morgunblaðið upp
stórar rokur um það, að sósíalisminn sé handan við
næsta horn — einmitt vegna þessarar sömu stjórnarað-
ildar.
Islenskir sósíalistar gera sér að sjálfsögðu mætavel
grein fyrir því, að stjórnaraðildin er mörgum vanda
bundin. Þar er um samstarf að ræða við aðila sem er
annað betur gefið enróttækni í afstöðutil sjálfrarþjóðfé-
lagsgerðarinnar. Ef nahagsástand er með þeim hætti og
notkun f jármuna í svo ríkum mæli bundin fyrirfram, að
harla Iítið svigrúm verður að öllu samanlögðu til að
brydda upp á nýmælum í félagsmálum. Þó er það reynt
og skal ekki vanmetið, að láta jafnvel óvinsælar niður-
skurðarráðstafanirtengjastviðframgang ákveðinna fé-
lagslegra réttindamála, eins og f ram hef ur komið nú við
síðustu ráðstafanir f verðbólguvanda.
• Liðsmenn og stuðningsmenn Alþýðubandalagsins
vildu í haust áð f lokkurinn gengi til stjórnarsamstarfs,
ekki af því að menn teldu góðra kosta völ, heldur af því
að þeir vildu forða alþýðu manna frá öðrum kostum og
miklu verri. Þar með kemur upp staða, sem getur að
sönnu þreytt vinstrisinna, ruglað þá í ríminu, byrgt þeim
útsýni. En það er einnig mögulegt, að þau átök sem í
versnandi árferði fara fram um kjör launafólks og þá
ekki aðeins þau sem varða kaupmátt launa einan, leiði til
þess, að miklu f leiri geri sér grein fyrir því en hingað til
hefur verið, að sú þjóðfélagsgerð sem við nú búum við
býður ekki upp á nema mjög takmarkaða lausn á þeim
vandamálum sem brenna á öllum þorra almennings. Þá
væri hafin sú leit að róttækum leiðum, byrjuð sú raun-
hæfa eftirspurn eftir sósialisma, sem Morgunblaðið ótt-
ast. — áb
(hrímíilsfang)
/nmanútntr)
Bráðum koma
blessuð jólin...
Jólin nálgast og auglýsingar í
útvarpi og sjónvarpi magnast
meö hverjum deginum sem liö-
ur. Sjónvarpsáhorfendur sitja
undir þremur löngum auglýs-
ingatimum á hverju kvöldi og
viröist jafnvel sem auglýsingar
séu orönar aöalefniö, en ööru
skotiö inn á milh þegar tækifæri
gefst.
veginn meö birtingu mynda-
siöu, þar sem gerö auglýsingar-
innar er tiunduö i smáatriöum.
Þá taka aö dynja yfir útvarps-
auglýsingar i bestu og dýrustu
auglýsingatimum útvarpsins á
kvöldin, þar sem börnin eru
hvött til aö setjast viö skjáinn
klukkan niu og muni þá téöar
persónur birtast i allri sinni
dýrö og auglýsa bækur. Fer nú
aö vandast máliö hjá þeim for-
eldrum, sem hafa etv. hugsaö
sér aö koma börnunum fyrr í
háttinn. Kerfiö klikkaöi reyndar
fyrsta kvöldiö sem hin lang-
þráöa auglýsing skyldi á skjá-
inn, og þurftu börnin aö norpa
Halló krakkar!
nú cr pafi verðláunagetraun!
Hvað er Lilli klifurmús að
segja, hve margir sögumögti-
leikar eru í bókinni sern Lilli
heldur um og hvað heitir sjó-
neninginn í „hasa-vasabókun-
um“? ■
Allir, ungir sem aldnir, eiga
þess kost að svara þeim spurn-
ingum og senda okkur svarið
fyrír 10. þessa mánaðar. Síðan
verður dregið úr svörunum og
veitt thi bókaverðlaun eftir eig-
in vali. Verðlaunin eru öll
jafnhá, þ. e. a. s. bœkitr frá
okkur fyrir tutrugu og fimm
þúsund krónur fyrir hvern
vinningshafa.
Munið að selja svarið í póst
'fyrir 10. þessa mánaðar.
Bókaútgáfan Örn og Örlygur hf.
LiUi klifurmús segir:.
Sögumðguleikumír / Gömtu góóu œyintýrin
eru:
: Sjórammginn heiiir:
„Gemmér”
Auglýsingar sem beinast aö
börnum sérstaklega hafa fariö
mjög vaxandi I sjónvarpi á
undanförnum árum. Þar er ráö-
ist á garöinn þar sem hann er
j lægstur og sifellt lævislegri og
| óprdttnari aöferöum beitt, enda
• kannast víst flestir foreldrar viö
„gemmér”-veikina sem fylgir I
kjölfariö og oröin er plága I
Bandarikjunum, þar sem sjón-
varpiö drottnar „frjálst og
óháö”, en fjölmiölar skýröu ný-
lega frá óhugnanlegum niöur-
stööum bandarlskra rannsókna
á áhrifum sjónvarpsauglýsinga
á börn.
I r
j Osmekklegar
j aðferðir
J Bókaútgefandi nokkur hefur
I nú siöustu dagana vakiö athygli
'I fyrir ósmekklegar aöferöir viö
' aö ná til barnanna meö sjón-
J varpsauglýsingum. Þekktar
l figúrur úr barnaleikriti eru
• fengnar til aö leika I auglýsing-
I unni og „trekkja” og væri fróö-
1 legt aö fá aö vita, hvort hinn
I norski höfundur umrædds
■ barnaleikrits hefur samþykkt
I þessa ráöstöfun, eöa hvort per-
[ sónurnar séu einfaldlega fengn-
I ar ,,aö láni” i leyfisleysi. Dag-
• blaö eitt undirbýr siöan jarö-
I__________________________
enn lengur fram eftir kvöldi til
aö berja dýröina augum. En
Sjónvarpiö baöst siöar inn-
viröulega afsökunar á þvi aö
hafa ekki sýnt téöa auglýsingu á
tilsettum tlma. Og ekki er enn
nóg aö gert, því samkvæmt
þaulhugsuöu kerfi auglýsinga-
iönaöarins er nú fariö aö birta
auglýsingar I blööum, þar sem
blessuöum börnunum er lofaö
verölaunum fyrir aö svara rétt
þremur spurningum upp úr
sjónvarpsauglýsingunni! Þetta
kalla amriskir rottusálfræöi.
Samhengi
í tilverunni
Þaö er svo kannski engin til-
viljun, aö bókaútgefandinn aug-
lýsir mest I Tlmanum, blaöinu
sem birti myndaslöuna frá upp-
töku sjónvarpsauglýsingarinn-
ar. Umdeildar útgáfubækur
hans fá þar lika einkar vinsam-
lega dóma, þannig aö þeir eru
klipptir út ognotaöir I heilu lagi
sem auglýsing I öörum blööum!
Vanþroski og
trúgirni
En svo aftur sé viklö aö börn-
um og auglýsingum, þá segir
svo I reglugerö um auglýsingar i J
sjónvarpi: „Auglýsingar skulu ,
miöast viö aö börn sjái þær og ■
mega á engan hátt misbjóöa
þeim. Ekki má I auglýsingu
nota sér vanþroska eöa trúgirni ,
barna eöa vekja hjá þeim þá ■
trú, aö þeim sé eitt eöa annaö
nauösynlegt af annarlegum
ástæöum, svo sem af saman- ,
buröi viö önnur börn eöa vegna i
útlits”.
Hvenær er ekki einmitt spilaö |
á vanþroska og trúgirni barna I ,
auglýsingum sem aö þeim bein- i
ast? Börnin og unglingarnir eru
varnarlausasti hópurinn 1 aug- |
lýsingamoldviörinu og þvl ættu ,
sjónvarp og aörir fjölmiölar aö i
gaumgæfa vandlega aöferöir og
undiröldu hverrar auglýsingar, j
sem börnumerætluö.áöurentil ,
birtingar kemur.
Öfganna á milli \
Umræöuþættir I sjónvarpinu I
hafa veriö á heldurláguplani oft I
og tiöum og hefur þó keyrt um I
þverbak í ýmsum Kastljósum •
sföustu mánuöina. Stjórnendur i
og spyrlar hafa setiö hnlpnir og |
varla komiö aö einu oröi, hvaö I
þá aö þeir hafi haft uppburöi til *
aö fylgja spurningum sinum eft- ,|
ir og krefjast afdráttarlausra I
svara. Og þegar allt hefur fariö I
úr böndunum, taka velviljaöir ■
sjónvarpsáhorfendur yfirleitt I
þaötil bragös aö lita á umræö- I
urnar sem grin og uppgötvast I
þá aldeilis óforvarandis margur *
hallinn og laddinn I flnasta I
slekti þjóöarinnar.
Þaö er þvi góöra gjalda vert, I
þegar reynt er aö fitja upp á ■
nýjungum í umræöuformi i I
sjónvarpi. í fyrrakvöld komu |
þrlr lögfræöingar saman I lög- I
fræöingaleik á skjánum og
fannst mörgum þaö þunnur
þrettándi. Formiö var stlft og
þunglamalegt og ekki bætti
ömurleg leikmyndin úr skák.
Andrúmsloftiö var þrúgandi
eins og í réttarsal, leidd voru
fram vifnil þessu voöalega máli
og alltaf var tlminn búinn og
oröiö tekiö af, þegar svo virtist
sem viökomandi ætlaöi loks aö
fara aö segja eitthvaö af viti.
Þessi tilraun mistókst þvl
meööllu, þarna var fariö úr ein-
um öfgunum I aörar. En ekki
dugir aö leggja árar I bát. Fyrir
nokkrum árum var Olafur
Ragnar Grlmsson meö llflega
umræöuþættii sjónvarpinu, þar
sem hópur spyrjenda var til
kvaddur aö spyrja goöin á stall-
inum. En bankavaldinu sinnaö-
ist vlst viö stjórnandann og
Sjónvarpiö lagöi niöur skottiö.
Væri nú ekki ráö aö gera næst
tilraun meö þátt I þessum dúr og
vita hvernig til tekst?
—eös