Þjóðviljinn - 02.02.1979, Qupperneq 7

Föstudagur 2. febrúar 1979 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 7
r
Eg minnist þess ekki aö viö rannsókn
fjárdráttar- eða þjófnaðarmála hafi verið getið
sérstaklega um bága afkomu þjófanna
Daníel
Danielsson,
læknir:
„Stelirðu miklu
og standirðu hátt
5?
Loks liggur fyrir skýrsla
nefndar, undir forsæti verðlags-
stjóra, um rannsókn á innflutn-
ingsverði. Raunar vantar enn
mikið í þessa mynd, þar sem er
könnun innkaupa á olium,
bifreiðum og skipum.
Upplýsingar þeirrar skýrslu,
sembirthefur verið, eru i stuttu
máli þær, að innflutningsverð á,
vörum til íslands sé 14—19%
hærra en til annarra landa. Tal-
ið er, að eitthvað af þessum
mismun liggi i háum fjár-
magnskostnaöi og sérstööu
landsins.
Meginið er þó greinilega
beinn fjárdráttur innflytjenda.
Fram kemur ogað verulegum
hluta þess, sem kallað er „um-
boðslaun”,er bæði stolið undan
við gjaldeyrisskil og framtöl,
svo hinn raunverulegi f járdrátt-
ur er mun meiri en tölur skýrsl-
Minning
Nokkur þakkarorð frá tengda-
syni.
Mig langar að leggja Ut af hug-
takinu um hina fullkomnu (al-
góðu) manneskju. Ég hefi lengi
getað svarað án umhugsunar
spurningunni: Hver er besta
manneskja sem þú hefur kynnst?
Það er hún tengdamamma. Hún
liktist oft dýrlingi. Hún var móð-
irin sem (Jorký skrifaði um, hún
var amman hans Laxness, hún
var þetta allt og miklu meira.
Hún var það göfuga sem aðeins
verðurtil i skóla lifsins i meðlæti
og mótlæti.
Æviatriði hennar rek ég ekki
hér nema litillega, það munu aðr-
ir gera. Þó vil ég geta þess að hún
var i' hópi fyrstu fermingarbarna
séra Bjarna \ Dómkirkjunni, það
varhenni alla tið kær minning og
frá Dómkirkjunni óskaði hún aö
veröa jörðuð.
Hún var i Kvennaskólanum i
Reykjavik einn vetur. Fór svo
meðföður sinum 16 ára gömul að
Sandfelli i öræfum þar sem hann
tók við prestakalli. Hann var
heilsuveill og veikindi hans
ágerðust svo fjölskyldan kom
ekki austur og hann varð að segja
af sér prestskap eftir fá ár og dó
skömmu seinna. Hjá honum var
hún ráðskona og h júkrunarkona í
erfiðum veikindum hans til hinstu
stundar.
Hún giftist 23 ára gömul ungu
efnis- og glæsimenni i sveitinni,
Guðmundi Bjarnasyni á Fagur-
hólsmýri. Skömmu seinna fluttu
þau að Seli i Skaftafelli, bjuggu
þar i félagsbúi með bræðrum
hans i' 20 ár og hafa verið kennd
við staðinn siðan. En árið 1939
fluttu þau til Reykjavikur. Bær
þeirra er nú i þjóðgarðinum á
Skaftafelli og er varðveittur sem
eina fjósbaðstofubygging á Is-
landi.
Ekki hef ég heyrt getið um
nokkurn mann sem ekki fór að
virða Sigriði jafnvel eftir stutt
samtal. Þeir sem meira þekktu
hana dáðu hana og elskuðu. 1
þessu stóra húsi, Ljósvallagötu
32, þurftu þau Guðmundurog Sig-
riður oft að taka leigjendur. Allir
urðu þeir kærir vinir hennar,
unnar gefa til kynna.
En hverju ætli þessi verð-
hækkun á innfluttum vörum
(14—19%) nemi árlega, þegar á
þær hafa lagst öll gjöld svo
sem aðflutningsgjöld, tollar,
söluskattur, álagning (i heild-
sölu og smásölu) o.s.frv.?
Hversu stórri upphæð er
þannig stolið af neytendum
þegar þeir kaupa vöruna með
öllum þessum viðbótargjöld-
um?
Hversu stór þáttur er þetta i
verðbólgunni á Islandi og þar
með okkar efnahagsvanda?
Okkar ágætu hagfræðingar
verða naumast lengi að svara
þessum spurningum.
Nokkuð er athyglisvert að
fylgjast með viðbrögðum fjöl-
miðla — og þá ekki sist dag-
blaða — við þessum fregnum.
Frá stjórnanda rannsóknarinn-
hvort heldur þeir voru Islenskir,
ameriskir, evrópskir námsmenn
eða flugfreyjur úr ýmsum heims-
hornum. Sigriður aflaði sér kunn-
áttu með sjálfsnámi og las reip-
rennandi ensku, þýsku ognorður-
landamálin. Mest eigum við
henni að þakka fyrir börnin okk-
ar. Fyrir þau hafði hún alltaf
tima, hún sagði þeim sögur, las
með þeim þegar þau fóru að
stauta oglas með þeim þegar þau
fóru að læra tungumál. Inni hjá
ömmu voru haldnir langir og
strangir rökræðufundir. Það var
eins og hún hefði ótakmarkaða
þolinmæði, þar var rætt allt milli
himins og jarðar, öfgar i pólitik
ekki sist.
Heimili þeirra hjóna á Ljós-
vallagötu 32 var miðstöð allrar
fjölskyldunnar sem fjölmennti
hjá Sigguömmu ogafa þegar færi
gafst.
t mörg ár áttu þau saman anna-
sama starfsæfi, siðan óvenju
hamingjusama elli og héldu sitt
eigið, fallega heimili og hjá þéim
bjó Sveinn Bjarnason bróðir Guð-
mundcu-.
Sigriður varð alvarlega veik
fyrst i september, Guðmundur
hjúkraði henni af mikilli alúð og
aðdáunarverðum dugnaði þar til
hún fékk pláss á sjúkrahúsi i des-
ember.
Hún átti hreina og heiðrika trú
sem við sjáum endurspeglast i
börnum okkar. Það á enginn svo
stóran þátt i barnaláni okkar sem
hún.
Sigriður og Guðmundur eignuð-
ust fjórar dætur. Elsta dóttirin
Þuriður Elin andaðist á besta
aldri úr sama sjúkdómi og móðir
hennar nú. Næst elst er Katrin,
gift undirrituðum, svo Ragna Sig-
rún ekkja Bjarna Runólfssonar,
yngst Theódóra gift Ragnari
Olafssyni. Barnabörnin eru ell-
efu, öll uppkominogbarnabama-
börnin orðin fimm.
Hennar er sárt saknað af okkur
öllum en sárastur er söknuður
aldurhnigins eiginmanns hennar
og nærri tiræðs bróður hans
Sveins, sem verið hefur i skjóli
þeirra um langan aldur. Söknuð-
urinn er sár en þjáningarstriði
ar, verðlagsstjóra, koma strax
nokkrar afsannanir á þessu
framferði heildsalanna. Minnist
ég þess þá ekki fyrr þegar skýrt
heftir verið frá niðurstöðum
rannsókna fjárdráttar- eða
þjófnaðarmála, að getið hafi
verið sérstaklega um bága
afkomu þjófanna og hver
nauðsyn þeim hafi verið á
þýfinu.
Þá vekur og athygli að enn
sem komið er a.m.k. minnist
enginn á hugsanlega endur-
greiðslukröfu þessarar fjár-
töku, hvað þá heldur að heyrist
nefndorð eins og atvinnuleyfis-
svifting, sektir eöa tugthús.
Hér mun um að ræða upphæð-
ir, sem skipta einhverjum tug-
um miljarða,og þá ánefa langt
frá þvi, að enn séu öll kurl til
grafar komin.
Sú spurning hlýtur að vakna,
hennar er lokið og hún er á guðs
vegum svo sem hún var allt sitt
lif.
Ragnar Kjartansson
Mér fannst að það hefði slokkn-
að ljós þegar Sigriður Gi'sladóttir
andaðist, en það var bara snöggv-
ast, þvi birtan kringum nafn
þessa yndislega persónuleika
heldur áfram að lýsa jafnksært
öllum sem báru gæfu til að kynn-
ast henni, þó langri vegferð sé nú
lokið.
Þegar ég kom i atvinnu til
Reykjavi'kur á striðsárunum,
unglingur austan úr Vopnafirði,
var ég i herbergi með Þorsteini
bróður minum að Grettisgötu 16.
Þar bjuggu þá systkini Sigriðar,
Ragnhildur með dætrum sinum,
Kjartan og Sigrún ásamt móður
þeirra systkinanna, Guðbjörgu
Guðmundsdóttur frá Háeyri, sem
ég fékk að eiga iyrir Ommu það-
an i frá.
A fyrstu jólunum hér, var ég
boðinn i hornhúsiö á Ljósvalla-
götu og Hringbraut með öllum
frændgarði húsráðenda og fjölda
heimaganga, sem töfrar þessa
fólks höfðu seitt að. Er ekki að
orðlengja það, að i þessu jólaboði
innvigðist ég i þetta merkilega
samfélag og þarna á Ljósvalla-
götu32 varmitt „Unuhús” alla þá
vetur, sem ég vann i Reykjavik.
Siðasta veturinn minn hér, áður
en ég fór út i hinn stóra heim og
settist siðan að i Vopnafirði, varð
ég heimilismaöur þarna, og i
minum augum er ekki meiri ljómi
yfir öðru húsi hér i borg. Björtust
þeirra sólna, sem þar ljómuðu,
var húsmóðirin sjálf, og er þá
mikið sagt, en hver sá sem leit i
augu hennar fann þar þann kær-
leika, mildi og göfgi, sem gefur
öðrum ósjálfrátt svo óendanlega
mikið.
Sigriður var dóttir séra Gisla,
sem kallaður var Skólasól á sin-
um skólaárum vegna glæsileika,
en hún var líka dóttir Guðbjargar
frá Háeyri, hennar Ommu minn-
ar, sem var stærð er ég hef aldrei
treyst mér til að lysa.
hver ástæða hafi verið til alls
þess hávaöa, sem gerður hefur
verið út af nokkurra tuga, eða
hundraða miljóna króna
fjárdrætti bankadeildarstjóra
og skipafélagsframkvæmda-
stjóra.
En hugsum okkur nú þá
hliðstæðu, að starfsfólk i mat-
vöruverslunum S.S. teldi laun
sin allt og lág. Gerum ráð fyrir
að tilraunir þess til að fá launa-
hækkun fyrir atbeina stéttarfé-
lagsins hafi engan árangur bor-
ið.
Hugsum okkur, að þetta fólk
telji laun sin ekki hrökkva til
þess að halda uppi rekstri
„fyrirtækja sinna” —•
heimilanna.
Setjum nú svo, aö starfsfólkið
komi sér saman um þá lausn á
þessum málum, að hver starfe-
Allt þetta fólk unni listum, og
var listafólk fram i fingurgóma,
þess vegna var þetta hús ekki
aðeins hús góðleikans, heldur
jafnframt hús lista og fegurðar.
Ef til vill varsöngurinn i heiðurs-
sessi þar, en náskylt söngnum er
ljóðið, ogsprettur svo ekki mynd-
list frá ljóðinu og myndrænni
sagnahefð? öllu þessu fengum
við, heimagangarnir i húsinu.að
kynnast, og urðum rikari eftir.
Ung að árum giftist Sigríður
Guðmundi Bjarnasyni, bóndasyni
austan úr öræfasveit, og þar
bjuggu þau meðan dæturnar voru
að fæðast og vaxa úr grasi. Sjálf-
sagt var o ft búið við þröngan kost,
en garpurinn Guðmundur atti
kappi við höfuðskepnurnar og
maöur hafi með sér daglega til
vinnunnar dálitia innkaupa-
skjóðu sem hann siðan fylli af
varningi úr versluninni og hafi
með sér heim aö kveldi.
Hugsum okkur nú, að eftir að
þetta hafi viðgengist um skeið,
komist það upp við athugun á
óeðlilegri vörurrýrnun. Og setj-
um svo að við yfirheyrslur, sem
liklegt er að fram færu, væru
svör starfsfólksins einfaldlega
þau, að léleg kjör hefðu knúiö
það til þessa.
Heldur þú, lesandi góður, að
enginn mundi hér minnast á
endurgreiðslu stolins varnings,
brottvikningu úr starfi, sektir,
fangelsi o.s.frv. — og heldur þú
að Morgunblaðið mundi þegar
næsta dag rjúka til og skrifa
leiðara undir fyrirsögninni:
„Gjaldþrot láglaunastefnunnar
i verkalýðsmálum” — þar sem
þvi væri af festu fram haldið, að
það sem þetta starfsfólk hefði
gert, væri eðlileg og sjálfsögð
nauðvörn? Upplýsingar um
þessa sjálfsvörn starfsfólksins
væri sláandi dæmi um algjört
skipbrot þeirrar stefnu i kaup-
gjaldsmálum, sem hægri flokk-
arnir hafi ráðið og fylgt hafi
verið áratugum saman.
Viðbrögð verkalýðssamtakanna
hljóti þvi að verða krafan um
frjálsa verðlagningu vinnunnar
til handa öllum launþegum.
Daniel Danielsson.
sótti jafnt björg i ófæra kletta og
brimgarð Atlantshafsins á sönd-
unum undan SkaftafeUi, þar til
fjölskyldan flutti til Reykjavikur
rétt fyrir strið, og settist þar að.
Ég spurði Guðmund vin minn
aldrei að þvi, hvernig þaö
bar til að prestsdóttirin
unga settist þarna að, en fyrir
rúmum áratug auðnaðist mér
loksins aö komast á slóð þessa
vinafólks mi'ns, og þegar ég stóð
undir heiðum siðsumarshimni hjá
Selinu á SkaftafeUstorfunni, þar
sem þau bjuggu, fátæk og rik i
senn, fannst mér að það v æri ekki
eintóm tUviljunaðþessi glæsilegu
hjón riktu si'n bestu ár i nábýli við
einhverja þá mestu tign sem get-
ur að lita ilandslagi hér, þar sem
öræfajökull vex upp i himininn.
Það er trú min að eitthvað af
þessari tign hafi komið, og eigi
eftir að koma fram i verkum
þeirra efnilegu niðja, sem frá
þeim eru komnir, og ég hef talið
mig finna þess glögg merki, að
náin tengsl miUi afabarnanna,
ömmubarnanna og þeirra hafi
fært þeim fyrrnefndu óvenjuleg-
an þroska og þeim siðarnefndu
ómælda gleði.
Þessar linur áttu vist að berg-
mála eitthvert brot af þakklæti
eins af hinum mörgu heimagöng-
um á LjósvaUagötu 32, til húsráð-
enda á báðum hæðum og aUs
skyldfólks þeirra, sem sýndi mér
óverðugum vináttu og góðvild, en
samúð min er óskipt með vini
minum Guðmundi Bjarnasyni,
sem hefur á þessari stundu misst
svo mikið. Sigriður styður hann
ekki lengur meðan ævikvöldið lið-
ur hjá. En hún heldur þó áfram að
vera ljós, sem aldrei slokknar.
Gunnar Valdimarsson
frá Teigi
Lan ur liieyrissjodi
A.S.B. og B.S.F.Í.
Stjórn sjóðsins hefur ákveðið að veita lán
úr sjóðnum til sjóðfélaga.
Umsóknir þurfa að berast fyrir 15. febrúar
’79.
Umsóknareyðublöð eru afhent á skrifstofu
sjóðsins Laugavegi 77 kl. 12-15, simi 28933.
Sigríður Gísladóttir
F. 20 júlí 1897 — D. 26. janúar 1979