Þjóðviljinn - 03.02.1979, Síða 11

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. febrúar 1979
Laugardagur 3. febrúar 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Ræða iðnaðar-
ráðherra
við umræður
á Alþingi
um
orkusparnað
;
Við skulum varast
að líta á olíuna sem
af hinu illa hvarvetna.
Hagkvæmnin verður
að ráða ferðinni
GETUM SPARAÐ MILJARÐA
Eins og sagt var frá í
blaðinu á föstudag flutti
iðnaðarráðherra Hjörleif-
ur Guttormsson itarlega
ræðu um orkumál og orku-
sparnað á Alþingi á
f immtudag en þá var tekin
til umræðu þings-
ályktunartillaga tveggja
þingmanna Alþýðuflokks-
ins um orkusparnað. Fer
fyrri hluti ræðu hans hér á
eftir.
Ég vil lýsa stubningi minum vifi
þá þingsályktunartiliögu sem hér
er til umræfiu og sem háttvirtur 3.
þingmafiur Noröurl. eystra Bragi
Sigurjónsson hefur gert hér grein
fyrir. Ég tel efni hennar i senn
timabært og afikallandi og á veg-
um ifinafiarráfiuneytisins eru nú i
undirbúningi afigerfiir og stefnu-
mörkun á þessu svifii i framhaidi
af gófium áformum sem drög
voru Iögfiafi fyrir nokkrum árum.
Tillaga um sama efni kom hér
fram fyrir hálfu ööru ári, en
skömmu áöur haföi Alþýöu-
bandalagiö fjallaö um þessi mál
og markaö um þau stefnu eins og
aöra helstu þætti orkumála. Voru
samþykktir þar aö lútandi geröar
á flokksráösfundi AB i nóvember
1976 og birtust i ritinu íslensk
orkustefna. Ég tel rétt aö rifja hér
upp þaö sem þar segir i
flokkssamþykkt um orkusparnaö
og hagkvæma orkunýtingu.
9.
9.1
9.2
9.2
9.2.
9.3
9.4
9.5
9.5.
9.5
9.5
Hagkvæm orkunýting
Aö skynsamlegri orkunýt-
ingu verfii unnifi mefi viötækri
fræfislu, þar sem m.a. sé lögfi
áhersla á, afi orka er dýrmæt
aufilind, sem miklu þarf afi
kosta til afi afla.
Stefnt veröi aö hagkvæmari
orkunotkun I atvinnurekstri,
m.a. varfiandi:
l. geröir og umhirfiu véla og
vai og nýtingu orkugjafa I
skipum og fiskifinafii (mjöl-
þurrkun, frystikerfi):
2 vélanotkun, áburfiarnotkun
og heyverkunaraöferöir I
landbúnafii,
. Unnið veröi aö fjölnýtingu
varmaorku, þannig aö sem
minnst orka fari til spillis, t.d.
mefi ylrækt og hitaveitu sam-
hliöa raforkuvinnslu úr jarö-
varma.
. Viö skipulag byggöar veröi
orkusparnafiur haffiur i huga,
m. a. mefi þvi afi hafa hóflegar
vegalengdir frá fbúöarhverf-
um til vinnustafia og þjónustu-
miöstööva, svo og meö góöum
almenningssamgöngum.
. Hagkvæma orkunýtingu
þarf einnig afi hafa i huga:
.1 vifi hönnun húsnæfiis, jafnt
ibúfia- og atvinnuhúsnæfiis:
.2 vifi gerfi ljósabúnafiar og
hitakerfa;
.3 vifi hönnun og notkun vél-
búnaöar, m.a. mefi samnýt-
ingu og gófiu vifihaldi.
Um þessa samþykkt og stefnu-
mörkun flokksins I orkumálum
var algjör einhugur.
Viðhorfsbreyting
Mér er þaö minnisstætt frá
undirbúningi þessarar stefnu-
mörkunar að viö höföum gefiö
þessum þætti ályktunar okkar
fyrirsögnina orkusparnaöur, en
einhver fann aö þvl, aö umræöu
og sparnaöarheitið' myndi ekki
falla I góöan jaröveg I landi þar
sem nóg væri um óbeislaðar
orkulindir. Slikt bæri keim af
höftum og auðvelt aö gera slika
stefnu tortryggilega I augum al-
mennings. — Þvi rifja ég þetta
hér upp, aö þaö segir nokkra sögu
um viöhorfsbreytingu sem slöan
hefur átt sér staö og ég leyfi mér
aö vona, aö hún endurspegl.ist i
fyrirsögn þessarar þingsályktun-
artillögu.
Eins og margir góðir straumar
hefur áhugi á orkusparnaöi borist
til okkar erlendis frá eða a.m.k.
hjálpaö til aö vekja okkur til um-
hugsunar um þessi mál. Aögerðir
annarra þjóöa, sem m.a. birtust
okkur i mikilli veröhækkun á oliu
haustiö 1973, áttu ekki siöur þátt i
aö rumska viö okkur og minna á,
aö orkulindir jaröar eru ekki
óþrjótandi og verölag I orku og
meöferö hennar skiptir miklu
fyrir efnahag hverrar þjóöar. Viö
skulum vera minnug þess, aö það
er ekki aðeins hin innflutta orka i
formi eldsneytis sem hefur marg-
faldast i veröi hin slðustu ár,
heldur hafa aðföng til vatnsafls-
virkjana okkar, raflina og hita-
veitna stigið ört I veröi, m.a.
vegna hækkunar oliuverös, á
sama tima og lánakjör á þvi fjár-
magni sem viö höfum tekiö er-
lendis til slikra framkvæmda
hafa oröiö tii muna óhagstæöari.
Þannig hefur tilkostnaöur viö
öflun innlendrar orku hækkaö ört
aö raungildi á stuttum tima og
engu minni ástæöa til hagsýni og
sparnaðar við nýtingu hennar en
hinna innfluttu orkugjafa.
1 greinargerð þeirrar þings-
ályktunar sem hér er á dagskrá
koma fram ýmsar gagnlegar
upplýsingar og ábendingar, en ég
tel þó rétt aö bæta hér nokkru viö
og greina háttvirtri þingdeild um
leiö frá nokkrum þeim aögeröum
sem unniö hefur verið aö á vegum
opinberra aöiia á siöustu árum
varöandi orkusparnaö-
Yfirlit yfir orkunotkun is-
lendinga
Heildarnotkun Islendinga um-
reiknaö i jafngildi oliu samkvæmt
alþjóölegum staöli var á árinu
1977 talin nema 1.460.000 tonnum
af oliu, en var á árinu 1972 talin
svara til um 1.100.000 tonnum
oliujafngilda og hefur þannig
vaxið um 33% eöa þriöjung á 5
árum; svarar þetta til um 17.000
GWh umreiknaö i raforku.
Ef eingöngu er litiö á þá orku
sem notanda er afhent nú jafn-
gildir þaö 13.370 GWh á ári sem
skiptist þannig:
32.2% eru jarövarmi
15.8% raforka, framleidd meö
vatnsafli
52% olia.
Þannig er sú orka, sem notend-
um I landinu er nú afhent:
52% erlend orka, innflutt sem
eldsneyti.
48% inniend orka, raforka og
jarövarmi
Þetta háa hlutfall innfluttrar
orku leiöir hugann fyrst og fremst
aö tveimur atriöum:
1. Hversu mjög við erum háö oli-
unni, sem þegar til lengri tima
er litiö veröur aö teljast ótrygg-
ur orkugjafi. Af þessum sökum
hljótum viö, eins og aörar
þjóöir að kosta kapps um aö
auka hlut innlendra orkugjafa
alls staöar þar sem þvi veröur
viö komiö.
2. I annan staö sýnir hlutdeild
innfluttrar orku okkur glöggt
hvaöa þýöingu sparnaöur og
bætt nýting eldsneytis hefur
fyrir orkubúskap þjóöarinnar
og gjaldeyrisstööu og á þvi
sviöi má aö likindum ná skjót-
ustum árangri. Er þá ekki
dregiö úr þýöingu sparnaöar á
innlenda geiranum, svo sem aö
draga úr töpum i raforkuflutn-
ingi og I flutningi á heitu vatni
og nýtingu þessara orkugjafa á
heimilum og i atvinnurekstri
Olíunotkun í sjávarútvegi
Sjávarútvegurinn og skipafloti
okkar notar drjúgan hluta inn-
flutts eldsneytis i formi oliu. Ariö
1977 nam heildarsala á oliu
310.000 tonnum. Þar af notuöu
fiskiskip okkar 130.000 tonn og til
húshitunar fóru 104.000 tonn. Af-
gangurinn fór til annarra nota
(bifreiöar, vinnuvélar, rafstöövar
o.fl.) En inn i þessa mynd vantar
notkun fraktskipa okkar, sem
kaupa stóran hluta af oliu sinni
erlendis. Þaö er eölilegt, i ljósi
þessarar skiptingar, aö horft sé
sérstaklega til skipastólsins og
húshitunar.
Aö þvi er varðar fiskiskipin
koma til margir samverkandi
þættir, allt frá skipulagi veiöanna
til þeirra tegunda oliu, sem notuö
er og nýtingu hennar. Ég ætla hér
ekki aö gera aö umtalsefni skipu-
lag veiöanna, stjórnun og stjórn-
leysi, um það hafa verið dregin
fram mörg dæmi á undanförnum
árum og sum mjög umhugsunar-
verö. A þvi sviöi þyrftum viö
sannarlega aö ná árangri fyrr en
seinna til aö sjávarútvegur okkar
veröi arögæfari en nú er og þetta
snertir þaö stórmál, sem er
verndun og nýting fiskstofna inn-
an islenskrar lögsögu.
Hinn þátturinn er hin tæknilega
hliö oliunotkunar i skipunum og
þeir möguleikar sem þar eru á
sparnaöi, m.a. meö notkun svart-
oliu I stað gasoliu. Oliunotkun á
hvern togara mun vera á bilinu
l. 3-2.1 miljón litra á ári og fjöldi
þeirra eru nú að nálgast 80,
þannig aö oliunotkun togaraflot-
ans gæti numiö um 130 miljón
litra af oliu á ári. Verö litra af
gasoliu liggur nú nálægt 57
kr/litra án söluskatts, þannig að
orkukostnaöur fyrir togaraflot-
ann er á bilinu 7-8 miljaröa króna
á ári. Þar fyrir utan er svo loönu-
flotinn og minni bátar. Verö á
svartoliu er nú rúmlega 40%
lægra en á gasoliu og þvi augljóst
hver hagkvæmni er aö þvi ef unnt
er aö knýja skipastól okkar I vax-
andi mæli meö þessu ódýraelds-
neyti. Aö þessu,þ.e. breytingum
á togurum okkar frá gasoliu yfir á
svartöliu.hefur líka verið unniö
nokkuö á undanförnum árum
m. a. með samstarfi stjórnvalda
og útgeröaraöila. Svartoliunefnd,
sem skipuö var af sjávarútvegs-
ráöherra vinstri stjórnarinnar
1971-74, vann mjög gott starf á
þessu sviöi. Nú ganga 13 eöa 14
togarar fyrir svartoliu hér á
iandi.
Ég er ekki viss um aö menn átti
sig á þeim upphæöum sem hér
eru I húfi bg vil þvi nefna nokkur
dæmi: Viö horfum eölilega mjög
til þeirrar oliu, sem fer til upphit-
unar húsa og hún er umtalsverö
aö magni (Var eins og ég áður gat
um 104 þús. tonn áriö 1977).
' Þannig er t.d. notafi til beinnar
oliukyndingar á stafi eins og Höfn
i Hornafirfii 1.9 milj. litra af oltu á
ári (1977), en þaöer þóekki meira
en mefialtals oliunotkun á hvern
togara Bæjarútgerfiar Reykja-
vikur. Togarar BÚR ganga fyrir
gasoliu og mér er tjáö af sér-
fróöum aöilum aö sparnaður af
þvi aö breyta til yfir I svartoliu
gæti numiö 45 milj. kr. á hvert
skip eða ca. 135 milj. króna fyrir
þessa útgerö Reykvikinga á ári.
Þá má nefna breytingu sem
gerö var á Herjólfi fyrir 7
mánuöum, frá gasoliu yfir á
svartollu og samkv. upplýsingum
útgeröarinnar hefur sparnaður
veriö um 70.000 kr/dag eða um 2
milj. kr. pr. mán.
Þannig eru sparnaöaraðgeröir
af þessu tagi i gangi, og þó aö ég
sé ekki sérfróöur um þessa hluti
og vilji ekki leggja á þá dóm i ein-
stökum atriöum, viröist mér aö
miöaö viö jákvæöa reynsiu mætti
spretta úr spori i þessum efnum
og ekki óeölilegt aö þau skip, sem
gerö eru út af rikinu á vegum
Skipaútgeröar, Hafrannsóknar-
stofnunar og Landhelgisgæslu
komi einnig I þessa mynd.
Olía hækkar stöðugt
Vert er lika aö minna hér á þær
miklu verðhækkanir, sem orðiö
hafa á oliu á heimsmarkaði er-
Idnadar-
ráduneytid
hefur
þegar beitt
sér fyrir
víðtækri
herferð
í því skyni
lendis á siöasta ári og sem eiga
eftir aö segja til sin i okkar verö-
kerfi aö verulegu leyti og auka á
þann vanda sem fyrir er. Þannig
nam hækkun á diseloliu á liölega
þriggja mánaöa timabili (frá 24.
júli — 6. nóv.) rúmum 34%. Og nú
(fyrir nokkru) tilkynntu OPEC
rikin áform sin um 14% hækkun á
óhreinsaöri oliu á næstu tveim ár-
um, og kom fyrsti áfangi þessar-
ar hækkunar (5%) til fram-
kvæmda um siöustu áramót. Af
þessu er ljóst aö viö þurfum aö
búa okkur undir aö mæta á næst-
unni verulegum hækkunum á
oliuveröi til viöbótar þeim sem
þegar hafa dunið yfir vegna
hækkunar á heimsmarkaösverfii
Þaö munar um þafi þegar nálægt
4. hver fiskur (og sumir segja 3.
hver) sem á land kemur fer i aö
borga orkukostnaö veiöiskips. Sú
þróun má ekki halda áfram, ef
unnt er aö koma þar vörnum viö.
En i sambandi viö oliunotkun i
landi er ekki siöur ástæöa til aö-
gerða, ekki aöeins I þá átt aö út-
rýma olíunni eftir þvi sem skyn-
samlegt er, heldur engu siður og
tafarlaust aö tryggja bætta nýt-
ingu. Þetta á m.a. viö um nýtingu
oliu til húshitunar, hvort heldur
um ræöir ibúöarhús, vinnustaöi
eöa opinberar byggingar, s.s.
sjúkrahús og skóla.
Viö athuganir, sem fram hafa
fariö á nokkrum stööum á landinu
varöandi brennslunýtni oliukatla
hefur komið I ljós, aö meö eöli-
legu viöhaldi og stillingu kyndi-
tækja má auöveldlega ná 10-12%
betri nýtingu og lækkun hitunar-
kostnaöar sem þvi nemur, og i
mörgum tilvikum er þarna um
margfalt hærra hlutfall aö ræöa.
Það sýnir sig aö ekki er rétt aö
treysta alfarið á þjónustu oliu-
félaganna I þessu sambandi, enda
hagur þeirra af sparnaöi minni en
enginn.
Framtak nemenda og
kennara Vélskólans
1 þessu efni er skylt aö minnast
lofsverös framtaks nemenda úr
Vélskóla Islands, sem undir for-
ystu kennara tóku myndarlega til
hendi fyrir nokkrum árum á
Akranesi. Þar lét árangur ekki á
sér standa (10-15% bætt nýting)
og liklega er hvergi i þéttbýli meö
umtalsveröa oliukyndingu lægri
hitakostnaöur en einmitt þar.
Þetta dæmi Vélskólans, sem
kostaöi litiö sem ekkert, en færöi
nemendum verömæta reynslu,
vísar á ónotaöa möguleika i
tengslum viö skólastarf I landinu,
þ.e. aö láta nemendur verknáms-
skóla og annarra skóla glima viö
hagnýt verkefni af þessu tagi og
öðlast um leiö skilning á gildi
orkusparnaöar og flytja þau viö-
horf til almennings og almenningi
til hagsbóta.
Þetta á ekki siöur viö um sveit-
ir, þar sem menn búa viöa viö
oliukyndingu og dreifikerfi anna
ekki rafhitun fyrr en aö loknum
kostnaðarsömum aðgeröum viö
styrkingu þeirra. Fáir munu
þakklátari en bændur aö fá aöstoö
i þessum efnum,og fyllilega kem-
ur til álita aö notast um skeiö og
e.t.v til nokkurrar frambúöar viö
hvorttveggja, raforku og oliu til
hitunar húsa I sveitum og nýta
þannig þann búnaö, sem fyrir er á
meöan hann endist og unniö er aö
styrkingu dreifikerfanna.
Þar gæti raforkan t.d. lagt til
70% orkunnar en ollan 30% og
yröi notuö til aö taka toppana I
álaginu, en um þá munar mestu
viö álag á dreifikerfiö.
Mig langar aö vekja hér athygli
á litlu dæmi um bætta orkunýt-
ingu úr heimabyggð minni, Nes-
kaupsstaö, en þar hefur kælivatn
frá diselvélum rafstöövarinnar
verið frá árinu 1968 notaö sem
viöbót til upphitunar á félags-
heimili staöarins (yfir vetrartim-
ann) og þannig nýttur varmi sem
ella heföi fariö forgöröum.
Hliöstæö nýting á kælivatni átti
sér staö i Búöardal meöan disel-
vélar voru keyröar þar.
Ég ætla ekki hér aö fara út i ýt-
arlega upptalningu fleiri þátta,
þar sem fara þarf ofan I saumana
á oliunotkun meö tilliti til sparn-
aöar, þótt af mörgu sé aö taka til
viöbótar, ekki sist i atvinnu-
rekstri til sjávar og sveita. Þar
hljótum viö aö stefna aö þvl að
taka I notkun innlenda orkugjafa
eftir þvi sem tækni og hagkvæmni
býöur.
Hagkværrmi
verður að ráða
Hins vegar skulum viö varast
aö lita á oliuna sem af hinu illa
hvarvetna, aöskotahlut i orku-
búskap okkar, sem útrýma beri
hvarvetna þar sem kostur er. Þar
held ég aö hagkvæmnismat verði
aö ráöa feröinni samhliöa mati á
öryggi landsmanna og orkukerf-
anna. Ég leyfi mér i þessu sam-
bandi aö benda á þær athuganir,
sem nú er unniö aö varöandi fjar-
varmaveitur i þeim lands-
hlutum, sem litinn kost virðast
eiga á jarövarma, fyrst um sinn
að minnsta kosti. Hugsanleg hag-
kvæmni f jarvarmaveitnanna
umfram beina rafhitun byggist á
nýtingu afgangsraforku til
upphitunar ásamt ollu, til að
hlaupa undir bagga og til öryggis.
Kostúr fjarvarmaveitnanna meö
slikri blöndu orkugjafa umfram
rafhitun felst ekki sist I auknu
öryggi, en einnig á að koma til
lægri kostnaöur notenda og
markaöur fyrir afgangsorku.
Hagkvæmnin kemur einnig og
ekki sist fram i þvi aö unnt á aö
vera aö timasetja nýjar virkjanir
fyrir orkukerfiö siöar en ella
væri, ef bein rafhitun ætti I hlut.
— Málefni slikra fjarvarma-
veitna eru nú i athugun i iðnaðar-
ráöuneytinu, m.a. um hugsanleg
skil milli eignar- og rekstraraðila
aö kyndistöövum annars vegar og
aö dreifikerfinu út frá þeim hins
vegar.
A árinu 1975 fól iðnaðarráöu-
neytiö áætlanadeild Fram-
kvæmdastofnunar rikisins ,,að
gera tillögur aö samræmingu
áætlunargeröar um nýtingu inn-
lendra orkugjafa til húshitunar,
iönaðarþarfa og annarrar al-
mennrar notkunar”. Hefur veriö
unnið talsvert starf á vegum
Framkvæmdastofnunar aö þessu
verkefni undir vinnuheitinu
„úttekt á orkubúskap
lslendinga”,en það er sama orða-
lag og fram kemur i fyrir-
liggjandi þingsályktunartillögu.
Studdist Framkvæmdastofnun
viö sérstakan samráðshóp viö
mótun þessa verks og haföi sam-
ráö og samstarf viö fyrirtæki
innan orkugeirans, ekki sist Raf-
magnsveitur rikisins og Lands-
virkjun.
Meginvinna aö þessu máii á
vegum Framkvæmdastofnunar
hefur beinst að könnun á húsa-
kosti landsmanna og æskilegri
úrlausn varöandi húshitun, ekki
sist utan þeirra svæöa, sem likur
eru á aö leysi sln húshitunarmál
meö jarövarma. Einnig lét stofn-
unin vinna almennari athuganir
um orkumál Vestfjaröa og svo-
kallaöa Noröurlandsvirkjun.
Orkustofnun ber
að hafa forystu
Sitthvaö gagnlegt liggur fyrir
úr þessu starfi, en mér sýnist þó
nokkuö hafi skort á um samhengi
I málsmeöferð, sem m.a. hafi
stafað af óvissu um skipulag raf-
orkuiönaöarins. Einnig heföi
veriö eölilegt að tryggja betri
tengsl viö Orkustofnun um þetta
verkefni og að mlnu mati veriö
eðlilegra aö fela henni það frá
byrjun, enda slikar athuganir á
orkubúskap þjóöarinnar lögum
samkvæmt I verkahring Orku-
stofnunar
Eðlilegt er aö Orkustofnun sé
falin forysta um úttekt af þvl tagi,
sem fyrirliggjandi þingsályktun-
artillaga gerir ráð fyrir undir
stjórn viökomandi ráöuneytis.
Nokkurra tilhneiginga hefur hins
vegar gætt á liðnum árum aö
sniðganga stofnunina i staö þess
að tryggja að hún geti sinnt og
sinni þeim verkefnum, sem lög
bjóða.
Af þvi verkefni, sem Fram-
kvæmdastofnun haföi i gangi, er
nú helst eftir aö fylla I eyöur um
gagnasöfnun varöandi hús-
hitunarmál á Austurlandi og mun
iönaöarráöuneytiö stuöla aö þvi
aö þvl verki veröi lokið sem fyrst,
en aö ööru leyti faliö Orku-
stofnun; forystu um úttekt á
orkubúskap okkar og orkynýt-
ingu að orkusparnaði meötöld-
um framvegis. Þar með er ekki
sagt aö stofnunin eigi ein sér aö
rækja þessi verkefni. Ég tel
miklu skipta aö leitaö sé sam-
starfs á breiðum grundvelli
um þessi mál og minni á, aö
framkvæmd skiptir hér mestu
máli og ekki dugir aö láta sitja viö
oröin tóm.
I tiö fyrrverandi iönaðarráð-
herra óskaöi ráöuneytiö eftir þvi
viö Orkustofnun aö hún tæki til
athugunar ráöstafanir til orku-
sparnaöar hérlendis og skilaöi
Orkustofnun i desember 1977
ábendingum til ráöuneytisins um
ýmsar hugsanlegar ráöstafanir
til orkusparnaöar og flokkaöi þær
I þrennt eftir þvi hvort llklegt
væri taliö, aö þær skili verulegum
árangri fljótlega innan 5 ára, á
næstutl0-15 árum, og I þriöja lagi
langtimaráöstafanir, þar sem
verulegs árangurs væri vart að
vænta fyrr en um aldamót. Jafn-
framt leitaöi stofnunin til nokk-
urra aðila um samstarf og hóf
upplýsingasöfnun. Minna var
gert á þessu sviöi en fyrirhugað
var, einkum vegna niðurskuröar
á fjárveitingum til stofnunar-
innar s.l. vor. Þó starfaöi vinnu-
hópur undir forystu Egils Skúla
Ingibergssonar rafmagnsverk-
fræöings og nú borgarstjóra aö
þvi að gera tillögur um ráöstaf-
anir til aö draga úr orkutöpum i
dreifikerfum raforku og hefur
hann lokiö störfum og er skýrsla
væntanleg innan skamms.
Vinnuhópar ávegum
orkustofnunar
Ég hef lagt á það áherslu viö
orkumálastjóra fyrir nokkru, aö
stofnun hans leggi aukna áherslu
á athuganir varöandi orkusparn-
aö og hefur þaö hiotiö góöar
undirtektir hans. Þannig er nú
fyrirhugað aö koma á fót vinnu-
hópum eftir þvi sem fjárveitingar
leyfa. Hyggst Orkustofnun til-
nefna af sinni hálfu formann I
slika hópa, en i flestum tilvikum
kaupa aö vinnu og leita samstarfs
viö aöra aöila.
Þeir hópar sem fyrirhugað er
að setja á laggirnar til aö byrja
með eru:
1. Samstarfshópur meö Rann-
sóknarstofnun byggingariön-
aöarins til aö fjalla um mögu-
leika á orkusparnaöi i hitun
húsa og hönnun húsrýmis meö
tilliti til hans.
2. Samstarfshópur mefi Fiskifé-
lagi Islands og Landssambandi
isl. útvegsmanna til að fjalla
um möguleika á aö spara oliu á
fiskiskipaflotanum.
3. S a m s t a r f sh ó p u r meö
Rannsóknarstofnun fiskiön-
aöarins til aö fjalla um orku-
sparnaö I fiskiönaöi, t.d. frysti-
iönaöi og fiskimjölsiönaöi.
4. Samstarfshópur með Iöntækni-
stofnun tslands um orkusparn-
aö i öörum iönaöi en fiskiönaöi.
5. Samstarfshópur með Vélskóla
Islands um oliusparnaö I hitun
húsa.
Þá vinnur Orkuspárnefnd, sem
er samstarfsnefnd fyrirtækja og
stofnana i orkuiðnaöinum,aö spá
fram til ársins 2000 um aörar
orkutegundir en raforku, en nefnd
þessi sendi i júli s.l. frá sér raf-
orkuspá til sama tima eins og
háttvirtum alþingismönnum er
kunnugt um.
Fræðsla um orkUmál
Fræösla til almennings um
orkumál og aðgerðir til orku-
sparnaöar er nauösynleg eigi
árangur aö nást á þessu sviöi sem
öörum. Slikt hefur enn ei komist
á rekspöl hérlendis enda skammt
siðan fariö var aö huga að þessum
. málum fyrir alvöru og stefnan
enn litt mótuö. Ég mun hins vegar
beita mér fyrir þvi aö hafist veröi
handa i þessu efni og leita um það
samstarfs viö fræösluyfirvöld og
fjölmiöla, en einnig hafa i huga
frumkvæöi á vegum iönaöarráöu-
neytisins og stofnana, er starfa á
þess vegum.bæöi Orkustofnunar,
Iöntæknistofnunar og Rannsókn-
arstofnunar byggingariönaöar-
ins. Hefur hin siöast talda raunar
unniö aö rannsóknum og útgáfu-
starfsemi er varöar orkusparnaö,
og birtist i bók um einangrun
húsa er út kom á siðastliðnu
sumri, og annaö rit er I vændum
um upphitun húsa.
Sllkar rannsóknir og samhæfð-
ar og víötækar aðgeröir ásamt
fræðslu eru vænlegar til aö ná
árangri i þvi mikilsverfia máli,
sem hér er til umræöu
Andóf gegn sóun markaðs-
þjóðfélagsins
Umhugsun um orkusparnaö og
aögeröir á þvi sviöi fara vissulega
i bág viö þann sóunarhugsunar-
hátt, sem aliö er á i hinu óhefta
markaöskerfi iönaöarþjóöfélags
Vesturlanda. Oðaverðbólga eins
og sú sem viö búum viö er heldur
ekki hvetjandi til sparnaöar,
hvorki varöandi orku eöa efnisleg
verömæti. Andóf gegn þessum
hugsunarhætti og þvi auglýsinga-
skrumi, sem ótrúlega miklu ræö-
ur um hvaö menn telja sig þurfa,
er kannski ekki liklegt til aö bera
skjótan árangur, en skylt er engu
aö siöur aö sýna þar viöleitni.
Hún tengist beint og óbeint
baráttunni viö þann vanda, sem
við er aö fást i efnahagslifi okkar.
Orkusparnaöur og hagkvæm
orkunýting á ekkert skylt viö
skömmtunarhugarfar, boð eða
bönn gagnvart almenningi. Þvert
á móti er þaö liöur I viðleitni til
jafnari og betri lifskjara og hug-
arfars, sem hollt er aö rækta i
þjóöfélögum, þar sem gengiö er
hraöar á takmarkaöar auölindir
en góöu hófi gegnir.
Viö Islendingar höfum á marg-
an hátt hagstæöa stööu I þeim
undurstöðuþætti sem orkan er i
samfélagi nútimans. Þeirri stööu
þurfum viö aö halda meö þvi aö
standa vörö um orkulindir okkar,
nýta þær af hagsýni og umfram
allt viðhalda yfirráöum okkar
yfir þessum dýrmætu auölindum.
Okkur ber ekki aðeins aö nýta
þær okkur til hagsbóta horft til
langs tima og á þann hátt aö sem
minnstri röskun valdi á náttúr-
legu umhverfi og landkostum,
heldur einnig aö fylgjast meö og
rannsaka nýja þróunarkosti, svo
sem hugsanlega framleiöslu elds-
neytis til eigin þarfa og útflutn-
ings. Viö erum nú vitni aö vax-
andi átökum meöal grannþjóða
vegna þrenginga i orkumálum og
andstöðu almennings og út-
breiddan geig viö kjarnorkunotk-
un. Sú reynsla ætti aö vera okkur
sem búum aö öðrum og betri
kostum i orkumálum hvatning til
aö halda vel á þvi sem okkar gjöf-
ula land hefur að bjóða.
Þannig hefur til-
kostnaður við öflun
innlendrar orku
hækkað ört að
raungildi
á skömmum tíma