Þjóðviljinn - 19.08.1979, Side 9

Sunnudagur 19. áglist 1979
ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
BRÉF FRÁ BREKKESTÖ I:
Ódrykkjarhæft vatn
Litið skilti hangir á búðarhurð
Jóhanns Sigurðar kaup-
manns. Ólöguleg handskriftin
gefur til kynna að vatnið á
staðnum sé ódrykkjarhæft.
Þetta eru reyndar engar nýjar
fréttir. Drykkjarvatnið i
Brekkestö hefur löngum inni-
haldið óheilsusamlegt magn af
kólaribakterium, sem orsaka
niðurgang, magaveiki og aðra
hvimleiða kvilla. Allt frá þvi að
hreppurinn eignaðist vatnsbói
fyrir nokkrum áratugum og
notkun brunna var lögð niður,
hafa ibúar þorpsins átt i vand-
ræðum með drykkjarvatnið.
Réttara sagt: Sumargestir og
aðrir ferðamenn hafa orðið fyrir
barðinu á vatninu. íbúarnir eru
fyrir löngu orðnir ónæmir fyrir
slikum bakterium og teygja
vatnið án þess að skipta litum.
En skiltið er nýtt. Jóhann
Sigurður er klókur kaupmaður
og hefur reynslu af árstima-
bundnum viðskiptum. Hann veit
að það riður á að veita nýjum og
hraðfara ferðalöngum góða
þjónustu. ónýtt drykkjarvatn
eykur lika sölu á gosdrykkjum
og bjór. Og sumarið er strit og
sölutimi Jóhanns Sigurðar og
konu hans. Þá hrannast upp
ferðafólk, fastir sumargestir og
léttklætt lausafólk i búðarhol-
unni og peningakassinn verður
rauðglóandi. Ekki veitir af; á
veturna búa aðeins um átta fjöl-
skyldur i Brekkestö, ef fjöl-
skyldur skyldi kalla: t flestum
hvitmáluðu timburhúsunum
eyða einstæðir ellilifeyrisþegar
ævikvöldinu og halda krepptri
hendi um pyngjuna. En nú er
sem sagt sumar, þó að komið sé
fram i ágúst. Enn eru utan-
bæjarmenn á rölti á bryggjunni
og enn er von um að sólin brjót-
ist fram úr skýjunum og ylji
jörð og sjó. Sumarið hefur verið
votviðrasamt og sjóböð stopul.
En Jóhann Sigurður er ennþá
ungw og tekur slikum skakka-
föllum með rósemi: Hann veit
að hann á mörg sumur fram-
undan. Það er aðeins rúmur
áratugur siðan Jóhann sást
þamba bjór i vafasömum
félagsskap og þeyttist um á
smábátum knúnum utanborðs-
vélum, en nú er sá timi liðinn. t
dag siglir Jóhann Sigurður
hraðbyri inn i örugga höfn hins
miðaldra fjölskylduföður ásamt
þreytulegri eiginkonu og
krakkastóði. Jóhann er góður
sonur: Hann tók við búð föður
sins, sem rak hana i tæpa hálfa
öld og heldur þarmeð merki
fjölskyldunnar á lofti. Gamii
maðurinn heldur sig mest inni-
við núorðið, en bregður stöku
sinnum fyrir sig stafnum og
röltir um i nágrenni verslunar-
innar og horfir vantrúaður á
mannlifð.
— 0 —
Ég hitti Nóru Ibsen niðri á
bryggju. Nóra er um þritugt og
er barnabarnabarn Hinriks
gamla Ibsens sem skrifaði leik-
rit og varð heimsfrægur fyrir.
Nóra er þvi ekki nafn sem for-
eldrarnir völdu út i bláinn. Nóra
i „Brúðuheimilinu” er ein
umdeildasta leikpersóna
Ibsens, mikið vegna þess að hún
yfirgefur börn og eiginmann i
lok leiksins. En foreldrar Nóru
létu ekki þar við sitja. Yngri
dóttur sina skirðu þau Heddu, i
höfuðið á annarri jafnfrægri
sviðspersónu Ibsens: Heddu
Gabler. En nöfnin eru vist það
eina sem þessar fjórar konur
eiga sameiginlegt. Hedda Ibsen
hefur aldrei átt pistólur og Nóra
Ibsen gætir barna og heimilis
þegar maður hennar dvelur
langdvölum úti á norskum oliu-
borpöllum.
Ég spyr Nóru, hvort hún vilji
ekki sýna mér húsið, sem Ibsen-
fjölskyldan keypti fyrir 14 árum
og sem er eitt elsta og fallegasta
húsið I Brekkestö. Ekkert sjálf-
sagðara. Húsið er við hliðina á
kaupmannshúsinu og eiginlega
ætlaði faðir Jóhanns Sigurðar
að kaupa það þegar það var
auglýst til sölu, i þvi skyni að
nota það sem lager. En gamli
kaupmaðurinn hugsaði sem
svo: „Ef ég bið i smátima fellur
húsið i söluverði, þvi hver vill
eiga gamlan timburhjall langt
frá alfaraleið?” Ibsen-fjöl-
skyldan vildi það og þarmeð
missti gamli maðurinn af kaup-
unum. Þetta varð upphafið að
nágrannaerjum sem ennþá
standa yfir, þótt kaupmaðurinn
séorðinn of gamall til að sparka
og hrinda meðlimum Ibsens -
fjölskyldunnar eins og hann
gerði fyrstu árin.
Aður fyrr var Ibsen-húsið
bakari og búð. Eldhúsið ber
þess ennþá merki. Húsið er stórt
og skiptist i f jöldamörg smáher-
bergi, sem öll eru lág til lofts.
Innanstokksmunir eru gamlir:
Hér er engu likara en komið sé
inn I safn. Og þó. Allt er i notkun
og þvi hafa hlutirnir ekki fengið
á sig hinn kyrrláta dauðablæ
sem einkennir safngripi. Að
koma inn i Ibsen-húsið likist þvi
fremur að stiga inn i hverdags-
leik horfinnar aldar.
Hér standa húsin þétt.
Austurgafl hússins snertir
hérumbil timburhús gamla
offurstans. Hann hlýðir nú á
lúðraþyt striðsengilsins Gabri-
els hið efra en fyrir nokkrum
áratugum setti offurstinn svip
sinn á Brekkestö. Eftir dauða
konu sinnar lokaði hann sig inni
og stakk hausnum út um glugg-
ann tvisvar sinnum á sumri
hverju. Venjulega var mikil
barnaþvaga að leik fyrir utan.
Offurstinn tók þá undir sig
stökk og smalaði smástúlkunum
inn i húsið með. svipu og skipaði
þeim að ráðast á uppþvottinn,
sem safnast hafði saman i
marga mánuði. Nóra tók oft
þátt I slikum uppþvotti undir
svipuaga offurstans. Það er lika
fræg beygja á veginum til
Brekkestö, sem heitir Offursta-
beygjan, þvi að þar lenti hinn
aldni striðsmaður einu sinni
útaf, af þvi að hann þráaðist við
að vikja fyrir bil, sem kom á
móti honum. En nú er hann sem
sagt horfinn af sjónarsviðinu, en
sonur hans, sem er einhleypur
liðþjálfi i norska hernum, hefur
tekið upp hanskann fyrir föður
sinn og lokar sig inni i húsinu
allt sumarið án þess að yrða á
nokkra sálu. Nóra segir að hann
safni Playboy-blöðum og raði
þeim i stafla eftir háralit ljós-
myndaf yrirsætanna.
— 0 —
Það er stytt upp. Sólin sendir
geislagull gegnum skýjaþykkn-
ið. Húsin, hafið og gróðurinn
magnast i birtunni og mynda
þrilitan samhljóm. Hvitt, blátt
og grænt.
En vatnið er sem sagt
ódrykkjarhæft.
ingó
Enginn matartími
á nóttunni
— Fyrir kom að vinna varð yfir
nóttina við að losa fraktskip, sem
annars komust á biðpeninga.
Auðvitað stóð ekki á verka-
mönnum að vinna að nóttunni
þegar það bauðst, ekki voru tekj-
urnar það miklar. Þá þekktist
ekki að konur ynnu úti En það
versta við þessa næturvinnu var
það, að okkur var bannað að fara
heim i mat. Við urðum þvi að
vinna matarlausir alla nóttina.
Kaupið i næturvinnu var ofurlitið
hærra en I dagvinnu. En þó að
menn gripu þá næturvinnu sem
gafst, fór það aldrei yfir 3 þús. kr.
á ári, komst jafnvel hjá sumum
niður i 1600 kr. Ég hygg, að það
hafi aðallega verið hjá þeim, sem
bjuggu i Suðurpól og Bjarnaborg
þvi ég geri ráð fyrir að þeir hafi
fengið fria húsaleigu hjá bænum
og þvi kannski ekki gengið eins
hart fram i baráttunni um vinn-
una.
Tvö herbergi og
eldhús með öðrum
— Var ekki húsnæði margra
verkamanna heldur bágborið?
— Jú, það var nú ekki upp á
marga fiska. Við hjónin höfðum
fyrstu árin tvö herbergi og
sameiginlegt eldhús með öðrum.
Og húsaleigan var 65 kr.á mánuði
eða 780 kr. á ári og fór þá að
skarðast I tekjurnar. Kom stund-
um fyrir, að maður hafði ekki
hærri vikulaun. En ef um fulla
vinnu var að ræða og jafnvel
næturvinnu þá hafði maður þó
afgang af vikukaupinu.
Nú, husin voru timburhjallar,
jökulkaldir. Börnin urðu oft að
vera með vettlinga inni i húsum
að vetrinum til þess að fá ekki
kuldabólgu.
Mér þykir það slæmur galli á
þessum húsnæðismálum nú, að
þeir, sem eiga bara húsnæði
klippt og skorið fyrir sig og ekkert
umfram það, þeireruskattlagðir,
en hinir, sm eiga kannski margar
ibúðir og leigja þær, fyrir okur-
leigu, jú, ég geri ráð fyrir að þeir
greiði skatta af ibúðunum, en
húsaleigan kemur bara hvergi
fram nema að hluta.
Þannigfór fingurinn
Ég tek eftir þvi, að Hjörleif
vantar helminginn af visifingri
hægrihandarog spyrhvernig það
hafi atvikast.
— Það vildi nú þannig til að við
vorum að losa kolaskip að nætur-
lagi og kolakraninn var að sjálf-
sögðu i gangi. Nú var það ævin-
lega s vo, að stóru kolin vor u út við
siðurnar og náði kraninn ekki til
þeirra. Við tókum þvi á móti
skóflunni og köstuðum henni eins
langt út i siðurnar og við gátum.
Þá gerðist það, að ég hrasa til á
kolastykkjunum og verður það þá
fyrir að gripa i kolaskúffuna en á
henni voru hök, sem opnuðust en
lokuðust svo aftur þegar hún kom
niður. Við þetta festist ég og varð
að hifa mig upp á höndunum til
þess að hægt væri að losa mig.
Siðan var ég fluttur beint á
Landakot. Og þarna fór hálfur
visifingur hægri handarinnar. Þá
skarst ég og illa og tvibrotnaði á
vinstri hendi og hefur hún alltaf
veri hálf léleg siðan.
Þetta kostaði mig 18 vikna
vinnutap. Auðvitað fékk ég þetta
ekkert bætt. Þá voru engar trygg-
ingar komnar og ég varð að bera
þetta allt sjálfur. Náttúrlega
hefði ég þurft að vera lengur frá
vinnu en ég hafði engin efni á þvi.
Og þá var það að Ari heitinn
Antonsson, verkstjóri hjá Kol og
Salt, tók mig i vinnu, þótt ég væri
raunar engan veginn orðinn til
þessfær, — og hlifði hann mér við
erfiðustu verkunum.
Saltburðurinn
— Var uppskipunarvinnan ekki
Framhald á 21. siðu
Bflar dagsins í dag
oa á morgun...
Toyota bílar eru ekki bara sparneytnir — þeir
eru meö viðbaldsléttustu og traustustu bílum í
heimi. — Auk þess að vera sannkallaðir
lúxusbílar í ytra sem innra frágangi.
Því getum við sagt:
Það er heppinn maður sem ekur á Toyota
TOYOTA
UMBOÐIÐ
NÝBÝLAVEGI8 KÓPAVOGI
SÍMI 44144
Eyðir aðeins
ca. 8,5 I á100 km.