Þjóðviljinn - 10.10.1979, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 10. október 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Á VLNSTRI ARMINUM í DÖNSKUM STJÓRNMÁLUM:
Deilt um
afstöðu
til krata
Danskir sjómenn eru mjög ötulir f kjarabaráttu sinni. Nú hefur sam-
band þeirra höfðaO mál á hendur tveim útgerðarfyrirtækjum, sem
neituðu að ráða útlærðan háseta á þeirri forsendu að hún er kona. A
meðan iögfræðingar þráttuðu um jafnstööulögin, stóð stúlkan, Sonja
Jensen, fyrir utan með fána sambandsins, og félagar hennar dreifðu
dreifiritum.
1 danska kommúnistaflokknum
eru nú heiftúðug átök milli
tveggja arma flokksins. Flokks-
forystan og meirihluti fiokksins
leggur allt kapp á að fá Sóslal-
demókrata til samstarfs, en sú
stefna hefur viða mætt andstöðu,
einkum meöal verkalýðsflokks-
ins. Nú hefur hin kommúnfska
forysta Sjómannasambandsins
brotið opinskátt i bága við sátta-
stefnu flokksforystunnar, og af
þeim sökum hafa formaður
Sjómannasambandsins og tveir
aðrir hrökklast úr miðstjórn
flokksins.
Uppreisnarseggurinn Preben
Möller Hansen, formaöur Sjó-
mannasambandsins.
Inn úr kuldanum
Danski kommúnistaflokkurinn
(DKP) var all-öflugur fyrstu árin
eftir strið, en um 1956 urðu þar
miklar deilur vegna uppgjörsins
við stalínismann. Mikill hluti
flokksmanna yfirgaf þá flokkinn
eða var rekinn úr honum, og DKP
var áhrifalftill næstu 15 árin.
Hann efldist á nýjan leik um 1970,
þar eð hann þótti ganga rösklega
fram, bæði i baráttunni gegn
Efnahagsbandalaginu og eins I
kjarabaráttu verkafólks.
Bæði I verkalýðshreyfingu og
þingsalabrölti hefur DKP einkum
haft samstarf til vinstri, þ.e. við
Vinstrisósialista (VS) og
Sósialiska þjóðarflokkinn (SF). A
siðustu misserum hefur hann hins
vegar markað þá stefnu aö sam-
fylkja með krötum á sem flestum
vigstöðvum. Kratar hafa hins
vegar ekkert viljað starfa með
DKP, þar til nú nýverið. 1 haust
stóð DKP I fyrsta sinn að gerð
fjárhagsáætlana i stórum
sveitarfélögum, þ.á m. Kaup-
mannahöfn og Árósum. 1 félagi
við krata standa þeir að auknum
sparnaði þar, t.d. dagvistunar-
málum. Jafnframt hefur verka-
lýðspólitikin tekið mið af þvi, að
ekki má styggja hina kratisku
forystu alþýöusambandsins.
Stefnt er að þvl að rjúfa stjórnar-
samstarf kráta og Venstre,
mynda „vinstri” meirihluta á
þingi og gerast fullgildur aðili i
forystu verkalýðshreyfingarinn-
ar.
Andstaðan
Sáttfýsi DKP-forystunnar hefur
sætt vaxandi gagnrýni innan
flokksins, en hinir ýmsu and-
stöðuhópar hafa verið einangrað-
ir. Sem dæmi má nefna iðnnema-
sambandiö, en það hefur lotið
forystu ungra kommúnista og
ekki hlotið viðurkenningu krata
eða alþýðusambandsins. Fyrst I
stað svöruðu iðnnemar fullum
hálsi, en nú hafa þeir slegið af
gagnrýni sinni á krata, — m.a.
samþykkt möglunarlaust að
danska járniðnaðarsambandið
bannaði járniðnaðarnemum að
vera I iðnnemasambandinu!
Afleiðingin varð sú að stór hluti
virkra kommúnista i iðnnema-
hreyfingunni sagði sig úr flokkn-
um i fyrra og starfar nú með VS,
SF og öðrum róttæklingum i and-
stöðu við DKP. Svipaða sögu er
að segja úr mörgum verkalýðs-
félögum, og margir sveitar-
stjórnarfulltrúar DKP, sem hafa
ekki sætt sig við stefnu
forystunnar, hafa sagt af sér, en
aðrir verið reknir úr flokknum.
Preben Möller
Hansen
Formaður sjómannasam-
bandsins, Preben Möller Hansen,
er einn þekktasti og umdeildasti
verkalýðsleiðtogi DKP. Hann
þykir dugmikill i kjarabaráttu, en
aðferðir hans hafa sætt gagnrýni
úr öllum áttum. Borgarapressan
klifar gjarnan á handalögmálum
sem verða i verkfallsaðgerðum
sjómanna. Almenna hneykslun
vakti hann, þegar hann visaði
nokkrum forystumönnum krata i
Sjómannasambandinu úr sam-
tökunum, og það sama varð uppi
á teningnum þegar hann lenti I
kjaradeilu við skrifstofufólk sam-
bandsins i hitteðfyrra. Þegar það
vildi ekki una lengur við mun
lægri laun en tiðkast i sams konar
störfum, henti hann þvi á dyr eins
og harðasti atvinnurekandi.
Preben Möller Hansen minnir um
margt á bandariska verkalýös-
leiðtoga: óbilgjarn og óvandur að
meðölum, en tryggir félagsmönn-
um sinum tiltölulega góð laun.
Sjómannasambandið
hyggst færa
út kvíarnar
Danska sjómannasambandið
hefur lengi átt I útistöðum við
alþýðusambandið og er reyndar
ekki aðili aö þvi lengur. Ástæðan
er sú aö Sjómannasambandið
hefur neitað að greiða alþýðu-
sambandinu iðgjöld sin, á meðan
stór hluti þeirra rennur til
Sósialdemókrata og blaðakosts
þeirra. Fyrir nokkrum vikum tók
svo að skerarst verulega i odda,
þegar það siaðist út, aö Sjó-
mannasambandið hygðist mynda
Samband flutningaverkamanna,
sem mundi ná til fleiri en
sjómanna, s.s. hafnarverka-
manna. Astæöa þessa ráðabruggs
er ekki sist sú, að skv. nýlegum
lögum yfirtekur rikið atvinnu-
leysistryggingasjóði sambanda
með færri en 5000 félaga.
Sjómannasambandið er rétt á
mörkunum, og félögum þess fer
fækkandi, svo að sjálfstæði þess
er að miklu leyti komið undir þvi
að þvi takist að færa út kviarnar.
Danska verkamannasamband-
ið mundi missa marga virkustu
hópana yfir til sambands flutn-
ingaverkamanna, og það mót-
mælti þvi hástöfum. Alþýðusam-
bandiö tók undir, DKP-menn 1
verkamannasambandinu lýstu
vanþóknun á framferði
Sjómannasambandsins, og
flokksformaðurinn Jörgen Jensen
tók I sama streng.
Preben Möller Hansen fór sinu
fram eins og venjulega, og sl.
mánudag var miðstjórnarfundur
I DKP, þar sem Preben varð að
segja af sér stöðu sinni i
miðstjórn og framkvæmdastjórn
og fylgdu honum tveir
miðstjórnarmenn. Um leiö lýsti
hann þvi yfir aö hann hygðist
berjast til þrautar um stefnu sina
á næsta flokksþingi.
Svo virðist sem óánægjuöfl inn-
an DKP séu nú að safnast saman
um Preben Möller Hansen, og
m.a. hafa stuðningsmenn hans
gefið út bréf sem hann ritaöi for-
manni flokksins og flytur þungar
ásakanir á flokksforystuna.
Nýjar markalinur
Það er ekki sérdanskt fyrir-
bæri, að bilið mjókki milli
kommúnista og kratiskrar verka-
lýðsforystu. Um alla Evrópu er
hið sama aö verða ljóst: að eng-
inn grundvallarmunur er á þess-
um pólitisku straumum, þvi aö
báðir stefna fremur að rikis-
kapitalisma en afnámi auðskipu-
lagsins. Þegar slikir umbótasinn-
ar komast i stjórnaraðstöðu eða
sýna að þeir eru tækir i stjórn,
verður hlutverk þeirra fremur aö
slæva stéttarbaráttuna en efla
hana. Það veldur hins vegar
óánægju meðal herskárra verka-
lýðssinna i þessum flokkum, eins
og sést á átökunum I DKP.
Um langan aldur hafa mörkin I
danskri verkalýðshreyfingu verið
dregin við vinstri jaöar Sósial-
demókrata. Nú viröisthins vegar,
að meirihluti DKP sé að færast
yfir þau mörk. Um leið eflast
byltingarsinnaðir sósialistar sem
andstöðuafl, en hinn herskái
vinstri armur kommúnista virðist
f upplausn. Það er tæplega á færi
ævintýramanna eins og Preben
Möller Hansen að endurreisa
stöðu danskra kommúnista sem
forystuafls i andstöðu gegn
stéttasamvinnunni.
Kaupmannahöfn 26. 9.1979
Gestur Guðmundsson
P.S. 27.9.1 dag hörnuöu átökin
innan DKP enn frekar. Formaður
flokksins, Jörgen Jensen, lýsti þvi
yfir, að Preben Möller Hansen og
11 helstu stuðningsmenn hans
yrðu reknir úr flokknum. Þessi
snöggu viðbrögð ber eflaust að
skilja i ljósi þess, að flokks-
forystan vill koma I veg fvrir að
Preben Möller Hansen safni hin-
um dreifðu óánægjuöflum flokks-
ins saman.
RAÐSTEFNA
um kjördæma- og kosmngaskipan
Eins og auglýst var í Þjóðvilianum í síðustu viku efna
Alþýðubandalagið í Reykjavik og kjördæmisráð Alþýðu-
bandalagsins á Reykjanesi til ráðstefnu um kjördæma- og
kosningaskipan helgina 14. október n.k. i Þinghóli í Kópa-
vogi. Ráðstefnan hefst kl. 9.30 á laugardag og lýkur um
kvöldmatarleytið á sunnudag. Ráðstefnan er opin félags-
mönnum í Alþýðubandalaginu.
Framsögumenn verða Gils Guðmundsson sem fjallar
um kjördæma- og kosningaskipan í nokkrum nágranna-
löndum, Hjalti Kristgeirsson sem talar um kosningaskipan
í Ijósi lýðræðisbaráttu sósíalista og Svanur Kristjánsson
sem ræðir annmarka núverandi kjördæma- og kosninga-
skipunarog leiðirtil úrbóta. Þá mun ólafur Ragnar Gríms-
son gera grein fyrir störfum stjórnarskrárnef ndar.
A ráðstefnunni munu starfa þrir umræðuhópar sem
fjalla um eftirfarandi viðfangsefni:
1. Á að breyta núverandi kjördæmaskipan í grundvallar-
atriðum?
2. Hvernig á að tryggja jafnari atkvæðisrétt landsmanna?
3. Er æskilegt að gera val þingmanna persónubundnara?
Fundarstjórar ráðstefnunnar verða Álfheiður Ingadótt-
ir* Benedikt Davíðsson oq Jóhann Geirdal.
Umræðustjórar á ráðstefnunni verða Bergljót
Kristjánsdóttir, Guðrún Hallgrímsdóttir, ólafur R. Einars-
son, Adda Bára Sigfúsdóttir, Hilmar Ingólfsson og Baldur
óskarsson, og stýra þau hver sínum umræðuhópi sem
starfa mun á ráðstefnunni.
Skráning þátttakenda fer fram á skrifstofu Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík að Grettiggötu 3, sími 17500.
Hjalti Kristgeirsson
Alf heiður Ingadóttir
Ólafur Ragnar Grlmsson Svanur Kristjánsson
Benedikt Daviðsson
Jóhann Geirdal